Beste mensen, F E B R U A R I 2017

Transcriptie

1 F E B R U A R I 2017 Beste mensen, Dit is de laatste keer, dat ik als voorzitter het openingswoord schrijf voor de onvolprezen Nieuwsbrief. De tijd dat ik het voorzitterschap bekleedde was enerverend maar enorm boeiend. Als een volkomen leek stapte ik negen jaar geleden binnen op de ledenvergadering en werd meteen gekozen. Harrie Kanters had destijds Theo van Daele getipt om mij te benaderen om diens taak over te nemen. Ik vond het een uitdaging en stelde me kandidaat. Wel stelde ik als voorwaarde, dat Theo in het bestuur bleef om mij te ondersteunen. Dat heeft hij al die jaren prima gedaan en daarvoor ben ik hem veel dank verschuldigd. Het bestuur is een hecht team dat in al die jaren slechts drie nieuwe leden hoefde te werven. Zo werd Karin Akkers als secretaris de opvolger van Henk van Straaten en nam Dick van Hooff de taak op zich om de notulen te verzorgen. De laatste wel met de onderbreking van ruim een jaar omdat hij zo nodig door Australië moest gaan zwerven. En dan nam Jan Adriaans als penningmeester de taken over van Nico Vosmeer. Gerard van Houdt nam na twee zittingsperiodes afscheid van het bestuur. Het was fijn werken met dit enthousiaste team. Veel is er bereikt in die jaren. Te denken valt aan het tot stand komen van Deurnewiki. Het kostte wat kruim om het beeldarchief daar in onder te brengen. Maar het is fantastisch gelukt dank zij Anneke en Hans van Hoek. De catalogus van de bibliotheek is opgenomen. We wachten nog op de gegevens van de archeologieschatten en die van de oudheidkamer. Er is een nieuwe huisstijl ontwikkeld, we hebben interessante tentoonstellingen, lezingen en excursies, en D n Uytbeyndel heeft niet te klagen over kopij. Dank zij een enorme verbouwing hebben we weer voor jaren een goed onderkomen met plaats voor een Archeologiekelder en op zolder ruimte voor een Oudheidkamer. Het ledental blijft groeien Kortom, dank zij een team van enthousiaste vrijwilligers is onze heemkundekring een vereniging in Deurne waar we trots op mogen zijn. Ik wens Heemkundekring H.N. Ouwerling een schitterende toekomst. Rob Berkvens, nog efkes voorzitter 1

2 Verder in deze nieuwsbrief: - Agenda Algemene Ledenvergadering maandag 20 februari in t Trefpunt; uur - Financieel jaarverslag ter inzage op 14 februari in het heemhuis - Voortgang contributie Lezing ZHE over de herkomst van de familie Manders op 16 februari - Lezing Jan Timmers over historische boerderijen op 15 maart - Romeinse potscherven gevonden aan Limburgstraat - Rooster vrijwilligers op zondag - Toon Kortoomsjaar afgesloten met 3 evenementen en prijsuitreiking Tijdlijn o Manifestatie in St.-Willibrorduskerk o Stadhoudersweg omgedoopt in Toon Kortoomslaan o Herdenkingsbeeld onthuld in Toon Kortoomspark - Boeiende lezing van Simon van Wetten - Schenking in januari - Stemmen voor Geschiedenis Online Publieksprijs Algemene Leden Vergadering De Algemene Ledenvergadering wordt gehouden op maandag 20 februari Aanvang uur in t Trefpunt. Agenda: 1. Opening en welkomstwoord voorzitter 2. Vaststellen agenda 3. Goedkeuring notulen van ledenvergadering 22 februari Presentatie van het jaarverslag 2016 van het bestuur 5. Financieel jaarverslag 2016 en begroting Verslag van kascommissie Verkiezing nieuwe kascommissie Bestuursmededelingen 9. Bestuurssamenstelling en rooster van aftreden a. Afscheid oude bestuursleden - Henk van Straaten is aftredend en niet herkiesbaar - Theo van Daele is aftredend en niet herkiesbaar - Rob Berkvens is aftredend en niet herkiesbaar b. verkiezing nieuwe bestuursleden - kandidaat bestuursleden: Catrien van Heugten en Henk Verbakel 10. Aanpassing huishoudelijk reglement 11. Rondvraag 12. Sluiting 13. Pauze 2

3 14. Optreden van Riek en Toon Manders, ex-leden van MOEK. Aan deze volksmuziekgroep wordt van juli tot en met oktober in het heemhuis een tentoonstelling gewijd. Financieel jaarverslag ter inzage met toelichting Het bestuur streeft ernaar de financiële jaarstukken tijdig gereed te hebben om die op dinsdag 14 februari 2017 van tot uur in het heemhuis ter inzage te kunnen leggen. Onze penningmeester Jan Adriaans zal dan aanwezig zijn om desgewenst e.e.a. toe te lichten. Voortgang contributie 2017 Inmiddels heeft onze penningmeester de contributie 2017 ontvangen van ruim 300 leden die hiervoor een machtiging hebben afgegeven. Op de afschrijving van hun bankrekening is hun lidmaatschapsnummer vermeld. De machtiging vereenvoudigt het incasseren van de contributie enorm! Hiervoor onze dank. We willen onze leden die geen machtiging hebben afgegeven en hun contributie van 20 euro (25 euro met gezinslid) voor 2017 nog moeten betalen, nogmaals vragen om die contributie over te maken op ons IBAN-rekeningnummer: NL86RABO Mogelijk is het betalen van de contributie tot dusver aan uw aandacht ontsnapt. Voor een antwoord op eventuele vragen kunt u terecht op adres: penningmeester@heemkundekringdeurne.nl Volgens ons Huishoudelijk reglement (zie artikel 2.4 dienen de verschuldigde gelden in het eerste kwartaal van het lopende jaar te worden voldaan. Nieuw toegetreden leden dienen hun contributie uiterlijk binnen de maand volgende op die waarin hun toetreding plaats vond, te betalen. Lezing ZHE op 16 februari door Willy Crommentuijn De herkomst van de familie Manders van de Zeilberg Op donderdag 16 februari verzorgt Willy Crommentuijn voor het Zeilbergs Historisch Erfgoed een lezing met de titel: Herkomst Manders(en) van de Zeilberg. Zijn jarenlange speurwerk staat garant voor een interessant avondvullend programma, zeker voor diegenen die enig raakvlak met de familie hebben en die zijn er nogal wat in de Zeilberg. Aanvang uur in Den Draai; entree 2,00. De zaal is ruim van te voren open. Handig want er staan ook zogeheten praatprenten. 3

4 Lezing 15 maart 2017 door Jan Timmers Historische boerderijen in soorten en maten Woensdag 15 maart 2017 verzorgt Jan Timmers uit Gemert voor onze heemkundekring een lezing met de titel: Historische boerderijen in soorten en maten. Aanvang uur in het Cultuurcentrum aan het Martinetplein in Deurne. Oude boerderijen beginnen schaars te worden. Veel oude boerderijen hebben geen agrarische functie meer en zijn verbouwd tot woonhuis. Toch blijven ze gelukkig vaak herkenbaar als agrarisch gebouw, waarin woning en stal en soms ook een schuur gecombineerd waren onder één dak. Brabant staat bekend om haar langgevelboerderijen. Veel boerderijen in Brabant hebben ook die vorm. Dat komt omdat de langgevelboerderij een redelijk moderne agrarische bouwvorm is. De langgevelboerderij is zo ongeveer het eindpunt in de ontwikkeling van de boerderij. In oostelijk Noord-Brabant komen meer soorten boerderijen voor. Voordat de langgevelboerderij haar intrede deed, bestonden er andere vormen en typen. In de lezing wordt ingegaan op de ontwikkeling van de boerderij in oostelijk Brabant. Vooral de laatste jaren is er veel bekend geworden over de constructie, maar ook over de ouderdom van de oudste boerderijen en die gaat verder terug dan gedacht werd. In de lezing wordt de ontwikkeling van de bouwvormen gevolgd vanaf de middeleeuwen. Het gaat over hallehuizen, hoekgevelboerderijen, kortgevels, krukhuizen en dwarshuizen. Ook na de introductie van de langgevelboerderij blijven er ontwikkelingen en ontstaan er weer allerlei varianten. En met de ontginning van de heide en het peelgebied introduceerden de ontginners ook nog soorten boerderijen vanuit andere delen van Nederland, die je in Oost-Brabant zelden ziet. Timmers kijkt door een historische bril naar de ontwikkeling van boerderijen en gaat in op de constructie en de bouwvorm en op de rijke bouwgeschiedenis die sommige boerderijen blijken te hebben. Soms levert dat verrassende gezichtspunten op die naar een andere kijk op de gebouwde omgeving toen en nu leiden. De spreker Jan Timmers is al veel jaren actief op het gebied van lokale geschiedenis, archeologie en historische geografie, waarover hij regelmatig publiceert. De ontwikkeling van de boerderij in oostelijk Brabant is één van zijn favoriete onderwerpen. Op verzoek van de Stichting De Brabantse Boerderij schreef hij het historisch deel van het boek: Historische boerderijen van Peelland tot Land van Cuijk; handreikingen voor het behoud van het ruraal erfgoed. Ook leverde hij een belangrijke bijdrage aan het boek t Goet te Arle; over Nederlands oudste boerderij in Best. Jan Timmers is tevens redacteur van de Nieuwsbrief van deze stichting. 4

5 Romeinse potscherven gevonden bij werkzaamheden Limburgstraat De overdracht van de door Gerard Pelders gevonden Romeinse potscherven etc. aan de werkgroep Archeologie van Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne. Vlnr: Anton Vissers, archeoloog Ria Berkvens van de ODZOB, Louis Litjens, Pieter Koolen, beleidsambtenaar Nicole Scharp van de gemeente Deurne en Gerard Pelders. (Foto: Nelly van Rijt) DEURNE Afgelopen maanden zijn aan de Limburgstraat in Deurne werkzaamheden verricht ten behoeve van de riolering en is de weg opnieuw ingericht. Bij die werkzaamheden zijn ondermeer Romeinse potscherven gevonden, die op 23 januari zijn overgedragen aan Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne voor nader onderzoek. De scherven werden gevonden door Gerard Pelders van Bam Wegen Zuidoost; het bedrijf dat de herinrichtingswerkzaamheden uitvoerde. Het toeval wil dat Pelders lid is van Heemkundekring Onsenoort in Drunen en actief is als amateurarcheoloog. Hij herkende het bijzondere van zijn vondst en stelde die veilig. Naast scherven van zeker 7 verschillende aardewerken potten, waaronder een grafurn met crematieresten, vond hij ook een bronzen fibula, aangekoekt ijzer dat wellicht een haak en een schep kan zijn en enkele nog niet geïdentificeerde verkoolde brokken. Hij trof de vondst aan op een diepte van 40 cm op een oppervlakte van 1 x 1 m. De vindplaats was al verstoord door een eerder aangelegde kabel. Dat de scherven etc. gevonden werden in ondiepe zwarte aarde doet overigens vermoeden dat de scherven al eerder versleept zijn vanaf een andere plek. Waardering voor melding vondst Bij de overdracht aan de werkgroep Archeologie van de heemkundekring waren ook archeoloog Ria Berkvens van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) en ambtenaar Archeologie- en Monumentenzorg Nicole Scharp van de gemeente Deurne aanwezig. Nicole 5

6 Scharp noemde de vondst verrassend en sprak haar waardering uit voor Gerard Pelders: Het is fantastisch dat hij de vondst veiligstelde en overgedragen heeft aan de heemkundekring in Deurne. Alleen als dit soort toevalsvondsten worden gemeld en nader onderzocht worden, kunnen we meer te weten komen van onze geschiedenis. We weten al best veel, maar interessant is natuurlijk wat we nog niet weten. Nader onderzoek De vondst zal nader worden onderzocht. Ria Berkvens sprak het vermoeden uit dat de scherven dateren uit de tweede/derde eeuw n. Chr. en afkomstig zijn van zowel een grafurn als van kook- en voorraadpotten. Een groep scherven toont bijvoorbeeld veel gelijkenis met door de Romeinen uit Spanje geïmporteerde voorraadpotten. Het is nu nog te vroeg om hierover een definitieve uitspraak te doen. Dat kan pas na nader onderzoek; zowel van de potscherven als van de andere vondsten. Daarnaast is de vindplaats interessant. Is er bijvoorbeeld sprake van versleping van hoger gelegen gronden in de nabijheid van de Peelrandbreuk naar deze plek? Zou er net als elders aan de Peelrandbreuk ook in Deurne sprake geweest kunnen zijn van een Romeinse nederzetting? Je zou daaraan kunnen denken, omdat een solitair Romeins graf nauwelijks voorkomt. Onderzoek moet meer licht werpen op deze zaken. Daarom is het ook zo belangrijk dat dit soort vondsten gemeld worden. Ik ga met hulp van diverse experts in het Erfgoedhuis in Eindhoven aan de slag met het onderzoek. Daar zullen we ook kijken of er scherven te plakken/restaureren zijn. Na onderzoek zullen de scherven etc. te zien zijn in de Archeologiekelder van de heemkundekring aan de Stationsstraat 73 in Deurne. Natuurlijk voorzien van de resultaten van het onderzoek. Verslag: Nelly van Rijt. Meer foto s op Rooster vrijwilligers Er wordt gestreefd naar drie vrijwilligers per tweede en vierde zondag van de maand van uur tot uur. Bij verhindering worden diensten geruild met collega's. Deze wijzigingen svp doorgeven aan contactpersoon Leny Hendriks tel Tussentijdse wijzigingen in cursief 12 februari : Rob Berkvens - Jan Vlemmix -Thijs Flipsen 26 februari : gesloten ivm carnaval 12 maart : Thom v.d. Straaten - Riek Aarts en Loes v.d. Heuvel 26 maart : Karin Akkers - Anneke van Ooij - Zus Jacobs Toon Kortoomsjaar afgesloten met drie evenementen en prijsuitreiking In het voorbije jaar stonden diverse activiteiten in Deurne in het teken van streekromanschrijver Toon Kortooms ter herdenking van zijn honderdste geboortedag. Hij werd op 23 februari 1916 in Deurne geboren. Een jaar lang werd op verschillende manieren 6

7 aandacht aan hem en zijn romans besteed. Hij was ook onderwerp van de fototentoonstelling Tijdlijn Deurne III. Het herdenkingsjaar werd afgelopen weekend in het bijzijn van zijn dochters Rosemarie en Ingrid en andere familieleden afgesloten met drie evenementen: een manifestatie in beeld, klank en tekst in de St.-Willibrorduskerk op vrijdag 13 januari, de omdoping van de Stadhoudersweg in Toon Kortoomslaan op zaterdag 14 januari en de feestelijke bijeenkomst met onthulling van een eiken herdenkingsbeeld in het Toon Kortoomspark op zondag 15 januari. Toon Kortooms was een jaar lang het boegbeeld van het Palet van de Peel. Het Palet van de Peel staat voor de veelzijdige aantrekkelijkheid van de gemeente Deurne en heeft een eigen logo, waarmee Deurne zich presenteert en extra toeristen wil trekken. In 2017 is muziek in al zijn verschijningsvormen het boegbeeld, dat via Palet van de Peel de aandacht op Deurne moet vestigen. Prijsuitreiking Tijdlijn Deurne III De eerste prijs was voor Frans Hikspoors uit Liessel, de tweede voor Gerard en Hermine Beernink uit Hillegom en de derde voor de familie Van Eck uit Deurne.(Foto s: Nelly van Rijt) Toon Kortooms was ook onderwerp van Tijdlijn Deurne III; de fototentoonstelling in de etalages in het centrum van Deurne. Tijdens de manifestatie op vrijdagavond 13 januari, waarbij ook burgemeester Hilko Mak aanwezig was, werden de drie winnaars in de Tijdlijn Deurne III gekoppelde puzzelwedstrijd bekend gemaakt en de prijzen in de vorm van een pakket met een boek van Toon Kortooms en streekproducten uitgereikt. De winnaars waren getrokken uit de slechts 22 goede inzendingen. De eerste prijs was voor Frans Hikspoors uit Liessel, de tweede voor Gerard en Hermine Beernink uit Hillegom en de derde voor de familie Van Eck uit Deurne. De familie Beernink had de wedstrijdpuzzel opgelost tijdens haar vakantie op camping De Peelbloem in Deurne. We hebben veel gefietst en ontzettend genoten van de omgeving, vertelde Hermine Beernink. Voor het ophalen van de prijs waren ze graag opnieuw naar Deurne gekomen. Hun overnachting hadden ze deze keer geboekt bij B&B De Goei Kamers. Bij de uitreiking sprak Bert Beulens namens de werkgroep Tijdlijn Deurne kritisch over de mate waarin de gemeente Deurne aandacht heeft voor kunstenaars binnen de gemeentegrenzen of voor kunstenaars die vanuit Deurne naar elders verkast zijn. Hij 7

8 concludeerde dat de gemeente zich allesbehalve laat voorstaan op de Deurnese kunstenaars uit de periode vanaf de 17 e eeuw tot en met de huidige avant garde. In de laatste papieren gemeentegids, die al weer dateert van 2012, werden bijvoorbeeld alleen slechts tien kunstenaars genoemd uit de periode , inclusief Toon Kortooms. Verslag: Nelly van Rijt Manifestatie in de St.-Willibrorduskerk Links: Lisette van Erp en Jan Casper van Beek namen de tekst voor hun rekening en het VTO de bijpassende muziek. Bloemen waren er voor alle medewerkers. Ook voor Hans van Hoek (en natuurlijk voor Anneke) als dank voor de fotopresentatie tijdens de manifestatie. (Foto s: Nelly van Rijt) De duopresentatoren Lisette van Erp en Jan Casper van Beek schetsten het natuurgebied de Peel en de ontwikkelingen die bewoners en gebied in de eerste helft van de vorige eeuw doormaakten. Dat gebied en die ontwikkelingen vormden het decor van de streekromans van Toon Kortooms, zodat voor de sfeerbeelden ruimschoots uit de romans van Kortooms kon worden geciteerd. Een beeldende compilatie van teksten die een betere microfoon had verdiend; bijvoorbeeld in de vorm van een headset voor elke presentator. Dat zou hun inspanningen meer recht hebben gedaan en het publiek veel meer hebben laten genieten van hun doortimmerde verhaal. Aan deze manifestatie verleenden het Vrijetijdsorkest o.l.v. gastdirigent Marc van Kessel en de werkgroep Beeld en Geluid van onze heemkundekring hun medewerking. Het VTO ging met de tijd mee en speelde toepasselijke muziek bij elke belichte episode. Het ontpopte zich zelfs, aangeland bij de naoorlogse jaren, tot een orkest met een echte bigbandsound à la The Ramblers in een arrangement van de verhinderde dirigent Theo Lokin. Maar bleek ook nog gedragen melancholie in huis te hebben aan het einde van deze terugblik. Hans en Anneke van Hoek van de werkgroep Beeld en Geluid hadden uit het archief van onze heemkundekring verrassende, want weinig geziene, en mooie sfeerfoto s tevoorschijn weten te toveren die de teksten krachtig onderstreepten. Voor wie het allemaal nog eens na wil lezen: de tekst is voor 7,50 euro te bestellen via info@willibrorduskerkdeurne.nl 8

9 De organisatie van de Concertcyclus in de St.-Willibrorduskerk programmeert elk jaar, naast de concerten, een laagdrempelige manifestatie m.m.v. het Deurnese verenigingsleven. Deze keer werd daarvoor de afsluiting van het Toon Kortoomsjaar aangegrepen en de start van het nieuwe thema van Palet van de Peel: muziek. Verslag: Nelly van Rijt Stadhoudersweg voortaan Toon Kortoomslaan Links: Ingrid en Rosemarie Kortooms met wethouder Marinus Biemans bij het nieuwe straatnaambord. Rechts: Han en Tonie Goossens kregen het oude. (Foto s: Leny Hendriks) Zaterdag 14 januari werd de Stadhoudersweg in Deurne omgedoopt in Toon Kortoomslaan. Voor deze feestelijke gebeurtenis werden genodigden ontvangen in een tent op het terrein van Gotax aan de betreffende weg. Leerlingen van het Peelland College zorgden voor de muzikale omlijsting. Wethouder Marinus Biemans verwelkomde de genodigden, met name de dochters Rosemarie en Ingrid Kortooms en Han en Tonie Goossens van taxibedrijf Gotax. Het bedrijf heeft als enige zijn adres aan de Stadhoudersweg. Biemans keek terug op het Toon Kortoomsjaar en memoreerde Toon Kortooms als een gewaardeerde streekromanschrijver die bekend was en nog steeds is in binnen- en buitenland en in Nederland het grootste aantal verkochte exemplaren van een roman op zijn naam heeft staan. Hij sprak zijn waardering uit voor de vele activiteiten tijdens het Toon Kortoomsjaar die Deurne op de kaart hebben gezet. Zo heeft het Toon Kortooms Park ruim bezoekers gehad. Angelique Willems van dat park heeft er jarenlang voor geijverd om een straat in Deurne vernoemd te krijgen naar de schrijver. De gemeente besloot onlangs, met instemming van Ingrid en Rosemarie Kortooms en na overleg met onze heemkundekring, de Stadhoudersweg om te dopen in Toon Kortoomslaan. Hiermee gingen ook Han en Tonie Goossens, eigenaren van Gotax, akkoord. Voorafgaand aan de onthulling van het straatnaambord las Martien van Rijt voor uit de roman De Zwarte Plak. Hij had speciaal gekozen voor een gedeelte waarin Jack Goossens, de 9

10 vader van Han, voorkomt. Daarna trotseerde iedereen de sneeuw en regen om aanwezig te zijn bij de onthulling van het bord door Rosemarie en Ingrid Kortooms. Wethouder Biemans bood vervolgens de dames als herinnering een straatnaambord aan. Na een toost bedankten Rosemarie en Ingrid iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de activiteiten in het Toon Kortoomsjaar. Ze hadden enorm genoten en hun helaas overleden moeder zou het ook geweldig hebben gevonden, aldus de dames. En dat hun vaders naam gegeven was aan een laan en niet aan een straatje of steegje, daarmee waren ze wel heel vereerd. Wethouder Biemans bedankte Han en Tonie Goossens voor hun medewerking en bood hen een boek van Toon Kortooms aan en ter herinnering het straatnaambord van de Stadshoudersweg. Verslag: Leny Hendriks Herdenkingsbeeld Toon Kortoomsjaar onthuld in Toon Kortooms Park Ingrid en Rosemarie Kortooms (links) kregen bij de onthulling van het beeld hulp van Beekman en Beekman (rechts). (Foto s: Nelly van Rijt) Tijdens een gemoedelijke bijeenkomst in restaurant De Veenderij op het Toon Kortoomspark van Angelique, Gerald en Davy Willems werd zondag 15 januari door genodigden genoten van koffie, thee, gebakje en een drankje en natuurlijk van de sketches en liedjes van Frans van de Pas en Tonny Wijnands. Ook deze bijeenkomst aan de Griendtsveenseweg in Deurne stond in het teken van de afsluiting van het Toon Kortoomsjaar. Om dat nog maar eens te onderstrepen liepen er figuren uit het wagenspel Klapzoen rond. Het spel werd geschreven door Martien van Rijt. Hij werd daarvoor geïnspireerd door de roman Beekman en Beekman van Toon Kortooms. Toneelvereniging De Klotlanders voerde het wagenspel afgelopen zomer diverse keren met succes op. Gerald Willems liet in zijn welkomstwoord de hoogtepunten van het Toon Kortoomsjaar de revue passeren; met name ook die voor het Toon Kortooms Park. Wethouder Helm Verhees sprak zijn waardering uit voor initiatiefrijke ondernemers als de familie Willems. En in het verlengde daarvan zei hij er ook alle vertrouwen in te hebben dat de kiosk, geschonken door Fafare St.-Willibrordus uit Neerkant, op het park een goede bestemming zou krijgen. Waarom die figuren/acteurs aanwezig waren, bleek even later. Zij troonden de genodigden mee naar de tuin op het park om getuige te zijn van de onthulling door Rosemarie en Ingrid 10

11 Kortooms van een beeld. Het beeld is gemaakt door Roel van Wijlick uit Venlo. Met een kettingzaag zaagt hij, vaak ter plekke, beelden uit inlands eiken. In dit geval stond het beeld al kant en klaar verdekt opgesteld in de tuin. Na de onthulling bleek het te bestaan uit een boek en een schrijvende hand. Vervolgens bracht Van Wijlick op de achterkant van het beeld de jaartallen aan. Een blijvende herinnering aan de schrijver en het Toon Kortoomsjaar. Verslag: Nelly van Rijt Aan de Boorden van de Peel Boeiende lezing van Simon van Wetten Simon van Wetten illustreerde zijn lezing met informatieve afbeeldingen. (Foto s: Leny Hendriks) Op woensdag 25 Januari hield de Gemertse historicus Simon van Wetten in het Cultuurcentrum voor ruim 40 bezoekers zijn nieuwste lezing: Aan de Boorden van de Peel. Een lezing, noem het beter een voordracht, over de dorpen aan de boorden van de Peel. Een voordracht, niet alleen omdat Simon zichzelf tooide met verschillende hoofddeksels, maar ook omdat enkele door Van Wetten aangewezen vrijwilligers redes en dialogen voorlazen uit verhalen en anekdotes die verwerkt waren in de lezing. Vooral de noordelijke Brabantse Peel kwam ter sprake, dus de lijn Deurne-Bakel-Gemert- Boekel, waarbij Deurne zelf een bescheiden plaats innam. Voor de pauze kwam eerst de verdeling van de Peel ter sprake en zagen we dat ook niet aan de Peel grenzende gemeentes als Helmond, Aarle en Beek en Donk een strook kregen. Daarna ging het over de essentie van het gebruik van de Peel. Anekdotes, waar gebeurd, ergens tussen 1300 en 1800, over de oneindige, desolate vlakte, die trouwens helemaal niet zo desolaat bleek. Er werd druk gewerkt! Schapen gehoed, heiplaggen gestoken, turfveldjes geëxploiteerd, bijenkasten bevolkt. En daar werd dus ook ruzie gemaakt. Ieder buntgrassprietje minder was er één teveel. En die van andere dorpen waren niet te beroerd de grens over te steken en wat honing, turf of zelfs een schaap te ontvoeren. Daar volgde soms moord en doodslag uit. En om zulks dan weer te vermijden, werden de grenspalen opnieuw gesteld. Een prachtig ritueel, waarbij de delegaties van de 11

12 twee concurrerende dorpen door de ruigte naar zo n grenspaal struinden en dan werd in gezamenlijkheid en eensgezind vastgesteld dat díe paal de juiste grens markeerde. Wat opviel was dat de grenzen tussen de Brabantse dorpen en de Overlandse dorpen aan de oostkant van de Peel (Limburgse/Gelderse/Pruisische) vaak het gevoeligst lagen. Interessant ook (maar niet om trots op te zijn) was het verhaal van een rapport over mijn verre persoonlijke verwant Nicolaas van Ommeren, president-schepen van de Peellandse gemeente Bakel en Milheeze in het midden van de 18 e eeuw. Van Ommeren had zich sinds zijn vestiging in Bakel in 1753 een 'ongelooflijk gezag aangemeten en had er jarenlang boeren afgeperst, geknoeid met de verdeling van de gemene gronden en gesjoemeld met de toepassing van de plakkaten. Na de pauze was heircraght het onderwerp. Dat is de ellende die de rondtrekkende legerbenden in de diverse oorlogen met zich meebrachten en veroorzaakten. Een keur aan door Simon verzamelde gebeurtenissen kwam ten tonele. Sprinkhanenplagen gelijk! Prachtige, tegelijkertijd droevige verhalen over Franse legertroepen die de huizen in de dorpen afbraken voor hun eigen kampvuren, over inkwartiering, brandstichting, ziekte, dood en ellende. De Tachtigjarige Oorlog, het Rampjaar 1672, de Spaanse Successieoorlog, de komst van de Franse revolutionaire soldaten in 1794, de Belgische Opstand, we hebben er hier aan de rand een hoop last van gehad! Opmerkelijk was het bestaan van de zogenaamde Sauvegarde, zijnde een document dat getoond werd aan een legerbende om deze te weerhouden een dorp in te trekken. Dit document werd verkregen bij de legerleiding als dat dorp een kamp gedurende een bepaalde periode had voorzien van voedsel. Nog opmerkelijker was dat de soldaten, bij het zien van die Sauvegarde, zich er dan meestal ook aan hielden. Na afloop keerden de bezoekers voldaan en wijzer huiswaarts. Verslag: Klaas Hendriks (cursief: enkele citaten uit de tekst van Simon van Wetten) Schenking in januari Ons lid Jan Vlemmix schonk aan onze bibliotheek de Sint-Michaelsalmanak van 1952, met daarin een artikel van Antoon Coolen over zijn reis naar Praag in 1947: Uit het gouden Praag. Zie: Stemmen voor Geschiedenis Online Publieksprijs tot en met 9 februari Goed nieuws! staat daer.nl, de online oefentool om spelenderwijs oude handschriften te leren lezen, maakt kans op de Geschiedenis Online Publieksprijs. Het publiek kan tot en met 9 februari stemmen. Het BHIC, Regionaal Historisch Centrum Eindhoven en Regionaal Archief Tilburg sloegen voor de site de handen ineen. Stemmen kan hier: Nelly van Rijt 12