Notitie Bouwplan Catharijneknoop

Transcriptie

1 Notitie Bouwplan Catharijneknoop Mei 2012

2 Notitie bij commissiebrief d.d. 7 mei 2012 over het bouwplan Catharijneknoop. Laatste besluitvorming Bij brief van 19 november 2009 legde het college van B&W het definitief ontwerp Catharijneknoop aan de gemeenteraad voor. De vraag die toen voorlag was of de gemeenteraad van mening was dat dit definitief ontwerp voldoende tegemoet komt aan het deel van de motie die gaat over de Catharijneknoop. Of breder gesteld: past dit ontwerp in de stedenbouwkundige visie van het Stationsgebied? Naar aanleiding van de behandeling van het ontwerp in de raadscommissie Stad en Ruimte op 10 december 2009, verstrekte het college bij brief van 14 december 2009 nadere informatie. In die brief werd o.a. gesteld dat gelet op de stellingname van de fracties in de commissie, het college in overleg met Corio de glazen stroken in de vloer van de stadskamer in het DO van de Catharijneknoop zouden verankeren. Op 17 december 2009 gaf de gemeenteraad aan het DO groen licht. Het college zegde in de raadsvergadering toe 250 m² glas in de vloer van de Stadskamer op te nemen, zodat bezoekers en passanten die zich in de stadskamer bevinden, kunnen ervaren dat de Catharijnesingel onder de Stadskamer stroomt. Daarbij werd gedacht aan glazen stroken in de vloer van de stadskamer. Op verzoek van de gemeenteraad 1, wordt het bouwplan Catharijneknoop voordat het als onderdeel meegaat met het bestemmingsplan Nieuw Hoog Catharijne - voorgelegd aan de raadscommissie. Daarbij gaat het om de oplossing voor het glas in de vloer van de Stadskamer. Programma en functies zijn onderdeel van het bestemmingsplan Nieuw Hoog Catharijne en komen in die procedure aan de orde. 2.6 Catharijneknoop 1 Het verzoek werd gedaan bij de behandeling van het bestemmingsplan Entreegebouw in januari 2012 en tijdens de werkbijeenkomst van de raadscommissie Stad en Ruimte op 6 maart

3 Catharijneknoop; Stadskamer, Poortgebouw en Bruggebouw Binnenstad - Vredenburg Entreegebouw - Catharijneknoop - Nieuw Hoog Catharijne - Stationsplein oost - Utrecht CS Juridische positie - privaatrechtelijk Voordat begonnen kan worden met de gronduitgifte en daarna de bouw, wordt er voor o.a. de Catharijneknoop een contract voor de uitgifte in erfpacht gesloten. De gronden worden in erfpacht uitgegeven aan Hoog Catharijne BV (Corio). De uitgiftecontracten gaan over de retail in het Entreegebouw (inclusief Achter Clarenburg), de woningen op het Entreegebouw, de parkeergarage, het Poortgebouw en de overbouwingen van de Stadskamer en het Bruggebouw. De uitgiftecontracten zijn een uitwerking van de bilaterale ontwikkelovereenkomsten. De hoofdlijnen uit de BOO/BPO worden in deze contracten in detail uitgewerkt. Zo worden er over allerlei zaken nadere financiële afspraken gemaakt. Een van de onderwerpen van gesprek is de regeling voor het beheer van de semi-openbare ruimten in Nieuw Hoog Catharijne. In het verleden zijn beheerafspraken gemaakt over de voor het publiek toegankelijke delen. Deze afspraken betreffen op hoofdlijnen het onderhoud van deze voetgangerstraverses, plateau s en bijbehorende roltrappen, het voorzien van elektriciteit van de roltrappen, het schoonmaken en sneeuwvrij houden daarvan, etc. 3

4 In 1984 is het beheer van de voor het publiek toegankelijke delen van Hoog Catharijne door de gemeente Utrecht afgekocht met Corio. Corio is sindsdien de beherende instantie. In de nog af te ronden contracten met betrekking tot de uitgifte in erfpacht worden deze afspraken aangepast aan de huidige plannen. Daarnaast worden er afspraken gemaakt over de fasering van de bouw in combinatie met de toegankelijkheid van het gebied voor zowel auto-, expeditie-, bouw-, fiets-, en voetverkeer. Dit om zo weinig mogelijk hinder te ondervinden van de bouw van het vastgoed en de realisatie van de openbare ruimte. Ook de demarcatie tussen het vastgoed en de openbare ruimte wordt geregeld. De Catharijnesingel stroomt over het dak van de parkeergarage en tussen het entree- en poortgebouw in. De precieze eigendomsgrenzen tussen de constructie van het vastgoed en de Catharijnesingel verdient daarom bijzondere aandacht. De uitwerking van dit principe vindt de komende maanden in overleg met Corio plaats. - publiekrechtelijk Op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht is het verboden om zonder vergunning een bouwwerk te bouwen (artikel 2.1 Wabo). In artikel 2.10 Wabo zijn de weigeringsgronden geformuleerd op grond waarvan een omgevingsvergunning bouw moet worden geweigerd: a. De aanvraag is in strijd met het Bouwbesluit b. De aanvraag is in strijd met de Bouwverordening c. De aanvraag is in strijd met het vigerende bestemmingsplan, de beheersverordening of het exploitatieplan d. De aanvraag voldoet niet aan de redelijke eisen van welstand e. Het advies van de Commissie voor de tunnelveiligheid geeft aanleiding tot weigering. Deze weigeringsgronden zijn limitatief imperatief van aard. Dit betekent dat de omgevingsvergunning bouw slechts op basis van deze vijf weigeringsgronden kan worden geweigerd. Andere weigeringsgronden kunnen zich niet voordoen. Ook houdt bovenstaande in dat de vergunning moet worden geweigerd wanneer een of meerdere van de weigeringsgronden van toepassing is/zijn. De gemeente kent op dat moment geen beoordelingsruimte om de vergunning alsnog te verlenen. Dit stelsel houdt eveneens in, dat naast de gestelde eisen binnen deze weigeringsgronden, het niet mogelijk om extra eisen te stellen aan de omgevingsvergunning bouw. Ook privaatrechtelijke eisen die niet in een van de weigeringsgronden zijn vastgelegd, kunnen niet aan de omgevingsvergunning worden verbonden. 4

5 Korte beschrijving 2 a. Stadskamer De Catharijnesingel Stadskamer is de belangrijkste openbare ruimte binnen Hoog Catharijne. Zij is het verbindende element tussen oud en nieuw Utrecht en onderdeel van de toekomstige reeks stadstuinen en parken langs de Catharijnesingel. Het is een moderne overkluizing die past in de reeks en traditie van overkluizingen 3 in Utrecht. Stadhuisbrug: Middeleeuwse overkluizing Stadskamer: hedendaagse overkluizing Er is maximale transparantie en continuering van het publieke karakter van de singel. Het dak is een eenduidig element dat tussen de gebouwen zweeft. Zichtcontact met de Catharijnesingel is voor passanten en zeker voor bezoekers, onontkoombaar. De begane grond van de Stadskamer sluit aan op het bestaande winkelniveau op maaiveld en komt daarmee 3.90 meter boven het waterniveau te liggen. De vloer sluit met een lichte glooiing aan op het stedelijk maaiveld. Taatsdeuren op de begane grond vloer maken het mogelijk om ongehinderd van binnen naar buiten te gaan. De binnenruimte is zowel in de zomer als in de winter geklimatiseerd. Door de deuren open te zetten, is er toegankelijkheid en verbondenheid tussen binnen en buiten. De Passages doorkruisen de Stadskamer van oost naar west. Het water, het nieuwe culturele lint en de parkzone van de Catharijnesingel doen dit van noord naar zuid. De Stadskamer wordt een belangrijk herkenningspunt. Mensen die van en naar het station gaan passeren deze ruimte. Mensen die met de auto komen, parkeren onder het Vredenburgplein en arriveren vervolgens in deze ruimte. Verder bevindt zich de parkeergarage achter de oostelijke kademuur in de singel. Ook hier is een referentie met de historische binnenstad. In de kademuur komen openingen zodat het 2 een uitgebreide beschrijving is opgesteld bij de aanbieding van het definitief ontwerp Catharijneknoop in november Een overkluizing is te vergelijken met een brug maar dan met één of meer opstallen erop. In veel binnensteden in Europa en daarbuiten komen overkluizingen voor. In Nederland is dit ook een algemeen verschijnsel bijvoorbeeld de Binnendieze in 's-hertogenbosch, waar het water op verschillende plaatsen is overbouwd en de Stadhuisbrug in Utrecht. 5

6 mogelijk wordt om vanuit de singel de parkeergarage in te kijken en vice versa. De singel zal daarom ook vanuit de parkeergarage verlicht worden. Boten kunnen aan de zijde van het Poortgebouw aanleggen in de singel en hun passagiers kunnen aan wal gaan bij de Stadskamer. De ruimte zal 24 uur per dag open zijn voor het publiek. In de Stadskamer komen diverse terrassen. Het is een "place to be" voor culturele manifestaties al dan niet in samenwerking met het Muziekpaleis. Stadskamer; de belangrijkste openbare ruimte binnen Nieuw Hoog Catharijne 6

7 b. Poortgebouw (Middengebouw) Het Poortgebouw grenst aan de nieuwe Catharijnesingel en staat precies in het midden tussen de nieuwbouw aan het Vredenburg en het bestaande Radboudkwartier. Het is conform de stedenbouwkundige visie van UN Studio bedoeld als icoon. Het Poortgebouw is een multi functioneel gebouw dat onderdak biedt aan winkels, horeca, boten aanlegplaats, een hotel en rooftop restaurant. Het is een sculpturaal element binnen het stedelijk landschap van Utrecht. De horeca units op de begane grond zijn rondom transparant vanwege de centraal geplande keukenopstellingen. Hiermee heeft het programma tweezijdige uitstraling richting Stadskamer en de weg onder het Bruggebouw. Via een wed 4, komt de bezoeker bij de aanlegsteiger van de rondvaartboten. Donkere Gaard: Middeleeuws middengebouw Poortgebouw: hedendaags middengebouw Conform de toezegging van het college in de raadsvergadering van 17 december 2009 bedraagt de hoogte van het Poortgebouw vanaf de vloer van de Stadskamer maximaal 38 meter 5. c. Bruggebouw De overbouwing boven de weg van de Catharijnesingel is in zijn vormgevingsconcept gelijk aan de stadskamer boven het water. Het programma bestaat voornamelijk uit winkels en horeca op de eerste en tweede verdieping. Op de derde verdieping komt een mix van hotel, sport en ontspanningsruimten. Dit gehele programma bevindt zich binnen een zelfde schil en onder een zelfde dak als de stadskamer. Het glas in de kopgevels geeft de passant een voorproefje van het er achter gelegen programma. De plafondafwerking boven de weg wordt door middel van verlichting een lichtobject dat boven de weg zweeft. 4 een wed is een typisch Utrechts verschijnsel en is een verbinding tussen het straatniveau en het water; deze wedden kwamen in het verleden op meer plaatsen in Utrecht voor, bijvoorbeeld bij de Viebrug en het Wed/ Donkere Gaard. Een bestaand is de verbinding tussen de Ganzenmarkt en de zwaaikom in de Oudegracht (Stadhuis/ Winkel van Sinkel). 5 aangezien de stadskamer iets meer dan een meter boven het maaiveldniveau ligt, komt de maximale hoogte uit op 39,3 meter. Zie daarvoor de notulen van de gemeenteraad van 17 dececember 2009, blz

8 In het midden van de overbouwing is een opening boven de weg die licht en lucht doorlaat tot op het maaiveld. In deze opening hangt een bijzonder element. Dit hangende juweel huisvest retail en is omkleed met een metalen en glazen schil. Deze doet de kleur en intensiteit van het licht veranderen gedurende de dag. De ruimte in het Juweel is bereikbaar via de winkels op niveau 1 en 2. Op het maaiveldniveau wordt een nieuwe gevel voor het bestaande Radboudkwartier aangebracht. In deze gevel komen de entrees tot het bestaande hoger gelegen programma van woningen, kantoren en stallingen. Ook komt er programma in de gevel om de overbouwing zo veel mogelijk te activeren en zodoende sociale controle en een veiligheid te creëren. De kolommen onder de overbouwing naast de weg zijn niet zichtbaar. Hierdoor blijft de overbouwing overzichtelijk en veilig. Deze gevel zal verdiepingshoog zijn (+/- 5 meter) en krijgt een verticale geleding. De gesloten delen zullen gevuld zijn met gekleurd, niet transparant glas. Rondom de entrees wordt de gevel ingevuld met transparant glas. De passages in de overbouwing zullen hetzelfde uiterlijk krijgen als de winkelfronten in het poortgebouw. Zodoende wordt de afwerking van het interieur over de gehele breedte van de singel verbijzonderd ten opzichte van de totale passage en straat. De commerciële ruimtes die zich tussen de passages en de buitengevel bevinden, worden op het hoofdwinkelniveau zo transparant mogelijk uitgevoerd. De ruimtes op niveau 2 en 3 worden omsloten door een houten schil. Net als het juweel in het midden van de overbouwing verhult de schil het programma en creëert het een volume dat vrij lijkt te hangen achter het glas boven de weg. Verder komt er een aluminium sandwich panelen plafond met 360 losse armaturen. Deze hebben een akoestische werking, zodat er onder de overbouwing een aangenaam geluidsklimaat is. Shared space en een levendig gebied onder het Poortgebouw 8

9 Resterend onderwerp a. Stadskamer 250 m² glas. In de raadsbrief van 14 december 2009 stelde het college van B&W dat aanvankelijk was onderzocht of het mogelijk zou zijn open gaten in de vloer van de stadskamer op te nemen. Hiertoe is door bureau Peutz een studie naar effecten van dergelijke gaten op wind, tocht en binnenklimaat verricht. Deze studie leidt tot de conclusie dat, indien een enigszins verantwoord binnenklimaat moet worden gerealiseerd in de Stadskamer, deze gaten dienen te worden afgesloten. Naar aanleiding van het raadsdebat op 17 december 2009 heeft Corio twee varianten ontworpen om naast het horizontale oogcontact met de Catharijnesingel, ook in de Stadskamer verticaal contact te hebben met de Catharijnesingel. Variant 1 (glasstroken) Deze bestaat uit een min of meer willekeurig patroon van langwerpige glasstroken Deze glasstroken zijn om veiligheidseisen relatief smal en enkele centimeters dik. Uit onderzoek en ervaring is gebleken dat intensief gebruikt vloerglas snel zijn glans en transparantie verliest. Bovendien is het effect van het zichtcontact beperkt. De kijker kijkt vanuit de Stadskamer door het glas naar donkerte, zijnde de singel. Zolang het glas nog niet is bekrast en zijn glans niet heeft verloren, is deze donkerte nog herkenbaar als water. Naar verwachting worden de glasstroken snel dof en ervaart men binnen enkele maanden nog alleen maar vaag donkerte. Daarnaast hebben veel mensen een zekere angst om over dergelijke glazen oppervlakten te lopen. Een gegeven dat niet alleen de Stadskamer als looproute tussen binnenstad en station minder functioneel maakt, maar dat bovendien gebruik als locatie voor binnenevenementen zoals overeengekomen in de bilaterale ontwikkelovereenkomst Vredenburg e.o. met Corio uit beperkt. Entreegebouw Muziekpaleis Catharijnesingel Stadskamer Om aan de raadswens van zichtbaar singelwater in de vloer van de Stadskamer tegemoet te komen, is Corio daarom op zoek gegaan naar een geheel andere oplossing. 9

10 Variant 2 (ornament) De bezoeker beleeft vanuit de parkeergarage het water op spiegelniveau en stijgt middels roltrappen naar de stadskamer. Ook ervaart de bezoeker de historische resten van kasteel De Vredenburg. Vanuit de Stadskamer bezien, ervaart de bezoeker een ornament dat qua vormtaal verwijst naar de ondergelegen historische resten. Ook is in het ontwerp de verwijzing naar het water verwerkt middels glas en stromende waterschermen. Deze variant heeft de voorkeur van Corio. De voorkeur van Corio is gebaseerd op het feit dat dit ontwerp niet alleen voorziet in een verwijzing naar water en cultuurhistorische resten, maar ook een functie heeft als verbinding tussen de Stadskamer en de parkeergarage. Muziekpaleis Entreegebouw Catharijnesingel Stadskamer 10

11 Beide varianten zijn getoond tijdens een werkbijeenkomst van raadscommissieleden op 6 maart Voor beide varianten liepen de aanwezigen niet warm. De raadsleden gaven de volgende aspecten mee. - handhaving singelprofiel, roltrappen binnen de parkeergarage/ het Entreegebouw - duurzame oplossing (geen gekunstelde voorziening; i.v.m. technische beheerproblemen/ legionella i.v.m. stilstaand/ beperkt stromend water) - voldoen aan 250 m glas - groene route in/ onder Stadskamer. Naar aanleiding van die bijeenkomst heeft Corio een derde variant ontwikkeld (podiummodel) Variant 3 (podiummodel) In/ op de vloer van de stadskamer wordt 250 m glas opgenomen, verdeeld over drie locaties. Het glas is ongeveer 45 cm opgetild ten opzichte van het vloerpeil van de stadskamer. Het glas wordt omzoomd met een natuurstenen band die dient als zitelement. Het glas doet in geval van evenementen dienst als podium. Ook hier is de oplossing multifunctioneel. Twee van de podia steken door de transparante kopgevels van de Stadskamer om zo binnen en buiten met elkaar te verbinden. In de uitwerking van de plannen volgt detaillering met verlichting en beleving. Muziekpaleis Entreegebouw Catharijnesingel Stadskamer 11

12 Standpunt college Variant 1: deze in 2009 voorgestelde variant komt niet tegemoet aan de bedoeling van de raad: zichtbaar singelwater in de vloer van de Stadskamer. Door het intensieve gebruik van de vloer (per dag lopen er mensen over deze vloer), zal zelfs zeer sterk glas in korte tijd dof worden en geen enkel zicht op het water meer opleveren. Dat bewijst de praktijk in diverse soortgelijke situaties in binnen- en buitenland. Variant 2: deze is naar onze mening te gekunsteld. De roltrappen worden in een glazen doos in de singel gelegd. Weliswaar ervaren bezoekers, die vanuit en naar de parkeergarage komen, het water maar door de roltrappen in de singel te leggen, wordt de singel versmald. Daarbij is nog de vraag wat en hoeveel er van de oorspronkelijke toren van De Vredenburg wordt terug gevonden. De waterwand is niet duurzaam en een erg gekunsteld element. Variant 3: Deze variant komt in de basis het meest tegemoet aan de raadswens voor zichtbaar glas in de Stadskamervloer. Weliswaar zal ook dit glas aan slijtage onderhevig zijn door evenementengebruik maar deze is een fractie in vergelijking met de glazen stroken. Daarom heeft deze variant de voorkeur van het college. Vervolg Het B&W besluit om het bestemmingsplan Nieuw Hoog Catharijne ter visie te leggen, is gepland in de zomer Het raadsvoorstel tot vaststelling is gepland in het najaar. 12

13 Website Op cu2030.nl vindt u alle actuele informatie over de plannen, inclusief foto s, tekeningen en impressies van het toekomstige Stationsgebied. Hoe ziet het nieuwe station eruit? Hoe verloopt de transformatie van Muziekcentrum tot Muziekpaleis? Ga naar de website voor actuele info. Infocentrum Hoe ziet het Stationsgebied er straks uit? Welke sfeer en uitstraling krijgt de stad? Hoe zit het met de bereikbaarheid? Waar komen woningen, winkels en kantoren? Loop eens binnen bij het Infocentrum (Vredenburg 40). Daar ziet u de toekomst van het Stationsgebied met eigen ogen. We organiseren ook ontvangsten voor groepen. Adres Infocentrum Adres Vredenburg 40 Telefoon stationsgebied@utrecht.nl Open maandag t/m vrijdag uur zaterdag uur cu2030.nl 13