Master International Crimes and Criminology Vrije Universiteit Amsterdam. 15 oktober NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Master International Crimes and Criminology Vrije Universiteit Amsterdam. 15 oktober NVAO Toets Nieuwe Opleiding"

Transcriptie

1 Master International Crimes and Criminology Vrije Universiteit Amsterdam 15 oktober 2009 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Samenvattend advies 3 1 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 5 2 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 3 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 26 4 Overzicht advies 28 Bijlage 1: Samenstelling panel 29 Bijlage 2: Programma site visit 31 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 33 Bijlage 4: Vragen aan de opleiding 34 pagina 2

3 Samenvattend advies De masteropleiding International Crimes and Criminology wil excellente studenten opleiden om onafhankelijk onderzoek naar internationale misdaden te doen. Zij moeten beschikken over de intellectuele en methodische vaardigheden om innovatief, empirisch en interdisciplinair onderzoek uit te voeren. De opleiding heeft een interdisciplinaire opzet en is vooral gericht op het micro- en mesoniveau. De master International Crimes and Criminology is in de visie van het panel een innovatieve opleiding over een actueel en urgent thema. De afgestudeerden van de opleiding zullen vooral als onderzoeker aan de slag gaan, maar kunnen ook terecht komen binnen het justitiële apparaat, in beleidsfuncties bij de overheid en bij NGO s, zowel op het nationale als op het internationale vlak. Het panel vraagt zich af of de studenten voldoende toegerust zijn voor functies buiten de academische wereld. Het panel constateert dat vaardigheden die van belang zijn in de beroepspraktijk, zoals onderzoeksstrategieën en methodes binnen een justitiële context of binnen het rechercheapparaat, geen duidelijke plaats in de opleiding hebben. Het panel heeft er echter vertrouwen in dat de opleiding in samenspraak met het werkveld dit aspect en eventuele andere aspecten die voor het beroepsveld van belang zijn, verder kan uitwerken. Onderzoek maakt een belangrijk deel uit van de opleiding. De studenten maken kennis met een breed scala aan methoden en technieken en de meeste cursussen bevatten een empirische component. De docenten brengen de resultaten van hun eigen onderzoek in de colleges in. Tijdens research seminars kunnen de studenten kennis maken met work in progress, goede studenten worden aangemoedigd om zelf onderzoek te doen. Dit alles zorgt voor een duidelijke wo-oriëntatie. Het curriculum van de opleiding International Crimes and Criminology bestaat uit verplichte en optionele onderdelen. Verplicht zijn vijf cursussen in de eerste twee semesters, plus de master thesis. De vijf verplichte cursussen zorgen gezamenlijk voor de kennis en het inzicht die gespecificeerd zijn in de eerste vier eindkwalificaties. Een stage wordt aangeraden, maar maakt geen onderdeel uit van de opleiding. De opleiding geeft aan dat hiervoor te weinig tijd beschikbaar is. De meeste studenten volgen een stage aansluitend aan de opleiding en worden hierin ook ondersteund. Het panel ziet het risico van overlappingen tussen de verschillende vakken. De opleiding geeft aan dat dit in de praktijk geen probleem vormt, doordat de docenten regelmatig met elkaar overleggen. Het panel adviseert de opleiding om de cursusinhoud meer in detail vast te leggen, zodanig dat gegarandeerd is dat overlappingen enerzijds en kennislacunes anderzijds voorkomen worden. Het panel is van mening dat het programma uitdagend kan zijn, afhankelijk van de precieze invulling van de vakken. Veel studenten volgen meer vakken dan de verplichte 60 ECTS. De kans dat studenten uitlopen is in de visie van het panel vrij groot, te meer omdat veel studenten aansluitend aan de studie een stage volgen. Aan de andere kant geven de studenten aan geen problemen te hebben gehad met het programma. Het panel adviseert de opleiding wel dit aspect goed te monitoren. pagina 3

4 De opleiding streeft bewust naar een diverse instroom. Dit sluit aan bij het interdisciplinaire karakter van de opleiding. Een aantoonbaar interdisciplinaire achtergrond is daarom een belangrijk selectiecriterium. De verschillen in achtergrond brengen met zich mee dat sommige studenten deficiënties vertonen in de voorkennis van bepaalde vakken. De opleiding verwacht dat de studenten, die immers zijn geselecteerd op basis van excellentie, voor een deel zelf in staat zullen zijn eventuele kennislacunes weg te werken. In sommige vakken worden inleidende colleges verzorgd specifiek voor studenten met een andere achtergrond. Tot slot zijn er twee student-mentoren die studenten kunnen helpen eventuele achterstanden weg te werken. Het panel adviseert de opleiding uit om regelmatig te monitoren of de diversiteit in de instroom niet tot problemen leidt. Het panel is van mening dat de staf een van de sterke punten vormt van de opleiding International Crimes and Criminology. Alle docenten zijn actief als onderzoeker en brengen de resultaten van hun onderzoek in de colleges die ze verzorgen in. In sommige vakken kunnen studenten zelf een bijdrage leveren aan het onderzoek van de docenten. De opleiding beschikt over voldoende docenten voor onderwijs en studiebegeleiding. De VU beschikt over een programma om de didactische vaardigheden van de docenten te ontwikkelen en op peil te houden. De kwaliteitszorg maakt deel uit van het kwaliteitszorgsysteem van de rechtenfaculteit. Het panel is van mening dat de geschetste evaluatiecyclus een goede basis legt voor de evaluatie en bijstelling van het programma en de afzonderlijke cursusonderdelen. De opleiding heeft laten zien dat op basis van de eerste evaluaties al de nodige bijstellingen zijn doorgevoerd, zowel in de vakinhoud als de opzet van de cursussen. De betrokkenheid van alumni en werkveld moet nog van de grond komen; de opleiding verwacht eind 2009 een werkveldcommissie in te kunnen stellen. De opleiding International Crimes and Criminology maakt deel uit van een (ook financieel) gezonde faculteit. Het faculteitsbestuur van de rechtenfaculteit heeft een afstudeergarantie afgegeven voor de komende zes jaar. De rechtenfaculteit wil zich profileren met deze opleiding en reserveert daar voldoende middelen voor. Het panel adviseert de NVAO op grond van bovenstaande bevindingen om positief te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe opleiding International Crimes and Criminology van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Den Haag, 15 oktober 2009, Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding International Crimes and Criminology van de Vrije Universiteit te Amsterdam, Prof. mr. Y. Buruma (voorzitter) Drs. Erik van der Spek (secretaris) pagina 4

5 1 Inleiding en verantwoording 1.1 Werkwijze panel De criteria uit het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO d.d. 14 februari 2003 liggen ten grondslag aan dit rapport. Op 11 december 2008 heeft de NVAO het verzoek om toetsing van de nieuwe master International Crimes and Criminology ontvangen. Aan de hand van de ingezonden stukken heeft het panel zich een indruk van de opleiding gevormd. Op basis hiervan heeft het panel een aantal vragen geformuleerd, die op 15 september 2009 aan de opleiding zijn verzonden. De opleiding heeft deze vragen op 23 september 2009 per mail beantwoord. Een overzicht van de vragen staat in bijlage 4, Vragen aan de opleiding. Op 23 september 2009 is het panel voor de eerste keer bijeengekomen. Tijdens deze bijeenkomst zijn de bevindingen ten aanzien van de aanvraag besproken. Aansluitend heeft het panel op 24 september een bezoek gebracht aan de Faculty of Law om te spreken met betrokkenen bij de opleiding International Crimes and Criminology in Amsterdam. Het panel spreekt zijn waardering uit over de goed voorbereide en hartelijke ontvangst en de open en constructieve gedachtewisseling tijdens het locatiebezoek. Tijdens dit bezoek is gesproken met vertegenwoordigers van het opleidingsmanagement, docenten, studenten en vertegenwoordigers uit het werkveld. Zie voor meer informatie bijlage 2, Programma locatiebezoek. De secretaris van het panel heeft een conceptadviesrapport opgesteld. Dit rapport is gebaseerd op het informatiedossier van de opleiding en op de informatie die tijdens het locatiebezoek is gegeven. De oordelen van het panel over deze informatie zijn in dit rapport verwerkt. In het advies zijn aan de hand van de uitkomsten per facet beargumenteerde oordelen per onderwerp gegeven. Het concept is voorgelegd aan de panelleden en hun commentaar is in de definitieve versie verwerkt. De definitieve tekst is vastgesteld op 15 oktober Opbouw paneladvies Kern van het voorliggende advies is hoofdstuk 3, waarin de neerslag van de feitelijke toetsing is vastgelegd. Het panel heeft de opleiding getoetst aan de hand van de zes onderwerpen en de negentien facetten uit het Toetsingskader Nieuwe Opleidingen. Per facet geeft het panel een korte samenvatting van de informatie die door de opleiding is aangeleverd ('Bevindingen'), gevolgd door de visie van de panelleden op dit facet ('Overwegingen'). De overwegingen monden uit in een conclusie, waarin het panel aangeeft of aan de eisen van het facet in kwestie voldoende of onvoldoende is vormgegeven door de opleiding. Daarnaast geeft het panel een samenvattend oordeel per onderwerp. In hoofdstuk 4 is bovendien een schematische weergave van de beoordeling opgenomen. Hoofdstuk 3 wordt voorafgegaan door een algemene beschrijving van de opleiding (op basis van het aanvraagdossier) en van de instelling in hoofdstuk 2. Tot slot is aan het advies een aantal bijlagen toegevoegd met onder meer informatie over de samenstelling van het panel, pagina 5

6 het programma van het locatiebezoek, vragen aan de opleiding en een overzicht van de geraadpleegde stukken. pagina 6

7 2 Beschrijving van de opleiding 2.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Locatie(s) Variant Nederland Vrije Universiteit Amsterdam International Crimes and Criminology wo-master universitair Amsterdam voltijds 2.2 Profiel instelling De Vrije Universiteit Amsterdam (VU) is de enige algemene protestantse universiteit van Nederland. De VU is in 1880 opgericht door Abraham Kuyper als particuliere universiteit, die ook met particuliere middelen werd gefinancierd. In de jaren zestig van de twintigste eeuw groeide de VU uit tot een middelgrote universiteit met een grote studentengroep. In 1970 werd de VU financieel gelijkgeschakeld met de andere Nederlandse universiteiten. De VU werkt nauw samen met het VU medisch centrum en de Christelijke Hogeschool Windesheim. Zij vormen samen de vereniging VU-Windesheim. De samenwerkende organisaties delen dezelfde christelijke waarden en levensbeschouwelijke overtuigingen. De VU beschikt over twaalf faculteiten met meer dan studenten en ongeveer 2500 wetenschappelijke stafleden. In het studiejaar bood de VU 47 bachelor- en 100 masteropleidingen aan. De faculteit Rechtsgeleerdheid, waaronder de nieuwe masteropleiding valt, is een van de oudste faculteiten van de VU. Bij deze faculteit werken ongeveer 230 medewerkers. Het grootste deel hiervan bestaat uit wetenschappelijk personeel. Daarnaast werken bij de faculteit ongeveer 50 medewerkers in ondersteunende functies. Het programma van de nieuwe master is ontwikkeld in nauwe samenwerking met het recentelijk opgerichte Amsterdam Centre of the Interdisciplinary Research on International Crimes and Security (ACIC). Binnen ACIC werken onderzoekers vanuit verschillende disciplines samen op het gebied van internationale misdaden. De focus van het onderzoeksprogramma is gericht op oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid, genocide en andere grove schendingen van de mensenrechten. 2.3 Profiel opleiding De wo-master International Crimes and Criminology is een eenjarige opleiding, die afgestudeerden wil afleveren die gespecialiseerd zijn op het gebied van internationale misdaden. Hieronder vallen in elk geval oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid, genocide en andere grove schendingen van de mensenrechten. De nieuwe master stelt zich ten doel deze internationale misdaden op een systematische, interdisciplinaire en pagina 7

8 geïntegreerde manier te onderzoeken. Daartoe wordt gebruik gemaakt van theorieën en inzichten vanuit de criminologie, rechtswetenschappen, politieke wetenschappen, sociologie, psychologie en antropologie. De master International Crimes and Criminology sluit nauw aan bij het onderzoeksprogramma van ACIC. De studenten worden in de eerste plaats opgeleid tot onderzoekers, maar ze moeten in de visie van de opleiding ook in staat zijn als hoogopgeleide professional in het veld te gaan werken. Daarbij wordt gedacht aan werk bij VN-organisaties of bij organisaties op het gebied van mensenrechten of vluchtelingen. Het unieke karakter van de opleiding komt tot uiting in de volgende drie kenmerken: 1. Een thematische benadering van internationale misdaden. Alle onderdelen van het programma zijn gericht op internationale misdaden. Dit thema wordt vanuit verschillende perspectieven en invalshoeken benaderd. 2. Een interdisciplinaire benadering van internationale misdaden. Criminologie is op zichzelf al een interdisciplinair vak, maar het interdisciplinaire karakter wordt nog versterkt door gebruik te maken van inzichten uit andere wetenschappelijke disciplines. 3. Een empirische benadering van internationale misdaden. De opleiding ziet een behoefte aan onderzoekers die in staat zijn empirisch onderzoek te doen naar internationale misdaden. De methodieken die hiervoor beschikbaar zijn, nemen dan ook een belangrijke plaats in het curriculum in. Het curriculum van de master bestaat uit vijf verplichte cursussen van 6 ECTS elk. Daarnaast volgende studenten een aantal optionele cursussen. Veel van deze cursussen worden afgesloten met een research paper. Aan het einde van de opleiding schrijven de studenten een masterthesis van 18 ECTS. Daarnaast wordt het de studenten aangeraden om een stage te volgen. Deze stage vormt echter geen onderdeel van de opleiding. Nieuwe opleiding voor Nederland c.q. voor de instelling De wo-master International Crimes and Criminology is nieuw in Nederland. In het buitenland zijn opleidingen te vinden die op aspecten overeen komen. Het meest vergelijkbaar is de master Criminology and Human Rights, die door de University of Hull wordt aangeboden. Studieomvang De totale studielast bedraagt 60 ECTS. De opleiding wordt voltijds aangeboden. Graad Aan afgestudeerden van de opleiding zal de graad Master of Science (MSc) worden verleend. pagina 8

9 3 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen, eveneens per facet, een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 3.1 Doelstellingen opleiding Voor de beschrijving van de doelstellingen wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen De nieuwe opleiding International Crimes and Criminology wil excellente studenten opleiden om onafhankelijk onderzoek naar internationale misdaden te doen. Zij moeten beschikken over de intellectuele en methodische vaardigheden om innovatief, empirisch en interdisciplinair onderzoek uit te voeren. Hiertoe zijn 17 eindkwalificaties geformuleerd, verdeeld over zes groepen: 1. Kennis en begrip op het gebied van internationale misdaden (oorzaken, gevolgen, criminologische, juridische en maatschappelijke aspecten: eindkwalificaties 1 t/m 4) 2. Analytische vaardigheden (analyseren van literatuur en documenten, kritische en onafhankelijke houding: eindkwalificaties 5 t/m 7) 3. Onderzoeksvaardigheden (in staat zijn onderzoeksprojecten op te zetten en data te verzamelen: eindkwalificaties 8 t/m 10) 4. Probleemoplossende vaardigheden (in staat zijn complexe onderwerpen te onderzoeken, aanbevelingen te doen, onafhankelijk en kritische oordelen uit te spreken: eindkwalificaties 11 t/m 13) 5. Communicatieve vaardigheden (mondeling en schriftelijk, eindkwalificaties 14 en 15) 6. Praktische vaardigheden (leervaardigheden, planning en uitvoering, eindkwalificaties 16 en 17). Bij de ontwikkeling van de opleiding hebben vertegenwoordigers van de master gekeken naar andere, verwante opleidingen in binnen en buitenland. Het unieke karakter van de opleiding komt tot uiting in de volgende drie punten: het thema, internationale misdaden; de interdisciplinaire opzet; de focus op het micro- en mesoniveau. Hierin verschilt de opleiding ook van de nieuwe master die de VU zelf aanbiedt, de master Law and Politics of International Security. Hier is het thema internationale veiligheid, de focus ligt meer op macroniveau en de opleiding heeft een juridisch karakter. pagina 9

10 Overwegingen Het panel heeft uitgebreid gesproken met vertegenwoordigers van de opleiding over de uitstroommogelijkheden en de beroepspraktijk. De opleiding leidt studenten in de eerste plaats op tot onderzoekers op het gebied van internationale misdaden. Het panel is van oordeel dat de opleiding vanuit dit gezichtspunt innovatief is en mede daardoor moeilijk te vergelijken met reeds bestaande opleidingen. Het panel beschouwt deze innovatie als een verrijking van het (internationale) academische veld. In de praktijk zullen deze onderzoekers moeten concurreren met gespecialiseerde onderzoekers uit andere disciplines, bijvoorbeeld sociologen, psychologen of juristen. Hier zou het interdisciplinaire karakter van de master een belemmering kunnen zijn: de studenten weten van alles een beetje. De opleiding is van mening dat dit bezwaar op een aantal manieren wordt ondervangen. Ten eerste door de selectie: alleen excellente studenten, die breedte in hun cv combineren met goede studieresultaten, worden tot de master toegelaten. Juist doordat de studenten excellent zijn, moeten zij in staat worden geacht om snel lacunes in hun kennis aan te vullen. Ten tweede is men van mening dat het interdisciplinaire karakter juist een voordeel kan zijn, omdat het de afgestudeerden in staat stelt buiten hun eigen discipline te kijken en op een breder terrein onderzoek te doen. Een punt van zorg bij het panel is de mate waarin de afgestudeerden van deze master ook gekwalificeerd zijn voor functies buiten de academische wereld. In de gesprekken met vertegenwoordigers van de opleiding zijn verschillende mogelijkheden aan de orde geweest: functies binnen het justitiële apparaat (bijvoorbeeld bij nationale rechtbanken of internationale tribunalen), beleidsfuncties binnen de nationale diplomatie of ministeries of bij internationale organisaties, en functies bij nationale of internationale NGO s. Het is echter de vraag of de studenten voldoende toegerust zijn voor dergelijke functies. Het panel is van mening dat de gedachtevorming binnen de opleiding op dit punt nog niet is uitgekristalliseerd. Daarbij valt op dat er weliswaar de nodige informele contacten met het werkveld zijn, maar dat die contacten nog niet zijn geformaliseerd in een werkveldcommissie c.q. adviesraad. De opleiding heeft echter aangegeven dat deze adviesraad gevormd wordt zo gauw er sprake is van een zelfstandige opleiding. De intentie is om in het najaar van 2009 een adviesraad te vormen. Ondanks deze bedenkingen heeft het panel voldoende vertrouwen in de kwaliteiten van de opleiding. De master International Crimes and Criminology is in de visie van het panel een innovatieve opleiding over een actueel en urgent thema. Het panel heeft er vertrouwen in dat de opleiding de aansluiting met het werkveld nader verder kan uitwerken. Ook de betrokkenheid van de beoogde docenten bij het werkveld draagt bij tot dit vertrouwen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende. pagina 10

11 3.1.2 Master (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Bevindingen De opleiding heeft beschreven op welke wijze voldaan wordt aan de eisen zoals die verwoord zijn in de Dublin-descriptoren. In de tabel op blz is aangegeven op welke wijze de Dublin-descriptoren corresponderen met de genoemde 17 eindkwalificaties. De studenten verwerven tijdens de opleiding kennis en inzicht (op theoretisch, empirisch, praktisch en methodologisch gebied) op het gebied van internationale misdaden. Zij zijn in staat om deze vorm van criminaliteit vanuit een interdisciplinaire invalshoek te benaderen. Ze kunnen deze kennis en dit inzicht toepassen in zowel een professionele werkomgeving als een onderzoekscontext. Oordeelsvorming vormt een belangrijk onderdeel van de wo-master International Crimes and Criminology. Ze leren omgaan met complexe problemen en moeten kunnen oordelen op basis van onvolledige en beperkte informatie. Tegelijkertijd moeten ze in staat zijn om ethische, sociale en juridische overwegingen in hun oordelen te betrekken. Communicatieve vaardigheden worden op verschillende manieren geoefend. De studenten moeten verschillende onderzoeksverslagen en essays schrijven. Ze moeten hun bevindingen mondeling kunnen presenteren, zowel aan vakgenoten als aan deskundigen met een andere achtergrond. Tot slot moeten ze hun eigen leerproces kunnen evalueren en waar nodig bijsturen. Overwegingen Het panel is van mening dat de studenten kennis en inzicht verwerven op een groot aantal deelterreinen. Wel is het van belang dat deze kennis afdoende getoetst wordt; in 3.2 gaat het panel hier nader op in. Oordeelsvorming wordt ondersteund en versterkt door de vele (interdisciplinaire) discussies tijdens de colleges en werkgroepen. Ook het schrijven van essays, waarin studenten hun eigen opinie moeten geven en onderbouwen, draagt bij aan de ontwikkeling van deze oordeelsvorming. Communicatieve vaardigheden worden vooral schriftelijk geoefend; de studenten moeten verschillende papers, essays en een master thesis schrijven. Maar de discussies en presentaties zorgen ervoor dat ook de mondelinge vaardigheden voldoende aan bod komen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 Master als voldoende Oriëntatie wo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld Een wo-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een wo-opleiding vereist is of dienstig is. pagina 11

12 Bevindingen Het aanvraagdossier geeft niet duidelijk aan in hoeverre de eindkwalificaties ontleend zijn aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en de beroepspraktijk. In algemene termen wordt gesteld dat de eindkwalificaties afgeleid zijn van the general standard for academic practice. Verder wordt aangegeven dat de noodzaak van een interdisciplinaire benadering onderschreven wordt door zowel de academische wereld als de beroepspraktijk. De nieuwe master is wel vergeleken met verschillende opleidingen in binnen- en buitenland. In Nederland worden drie masteropleidingen aangeboden die raken aan de master International Crimes and Criminology: De master in Conflict Studies and Human Rights van de Universiteit van Utrecht. Deze opleiding richt zich vooral op internationaal recht, politieke wetenschappen en internationale relaties en hanteert daarmee een macro-benadering. De opleiding International Crimes and Criminology richt zich ook op organisaties (meso-) en individuen (microniveau). De master in International Criminal Law van de Universiteit van Amsterdam (in samenwerking met de UC Berkeley) hanteert een puur juridische benadering. De master Criminal law and criminology aan de RU Groningen betreft zowel nationale als internationale criminaliteit. Overwegingen Er wordt in de opleiding gewerkt vanuit een duidelijk interdisciplinaire gedachte, waarbij specialistische onderdelen uit de criminologie, de rechtsgeleerdheid en de psychologie de benodigde wetenschappelijk gerichte focus kunnen bieden. De studenten zijn in staat de grenzen van hun eigen discipline te overstijgen en inzichten vanuit verschillende disciplines te combineren. Onderzoek maakt een belangrijk deel uit van de opleiding. De studenten maken kennis met een breed scala aan methoden en technieken en de meeste cursussen bevatten een empirische component. De docenten brengen de resultaten van hun eigen onderzoek in de colleges in. Tijdens research seminars kunnen de studenten kennis maken met work in progress. Goede studenten worden daarnaast uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan het onderzoek van stafleden of om eigen onderzoek te doen. Dit alles zorgt voor een duidelijke wo-oriëntatie. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie wo als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding Het panel beoordeelt de drie facetten van het onderwerp Doelstellingen opleiding als voldoende. Ook het onderwerp zelf is daarmee voldoende. pagina 12

13 3.2 Programma Het curriculum van de opleiding International Crimes and Criminology bestaat uit verplichte en optionele onderdelen. Verplicht zijn vijf cursussen in de eerste twee semesters, plus de master thesis. Hieronder is een overzicht van de verplichte onderdelen opgenomen: Verplichte onderdelen ECTS International Crimes 6 Research Methodology for International Crimes 6 International Criminal Courts and Tribunals 6 Organizational Criminology 6 Perpetrators and Bystanders 6 Master thesis 18 Totaal 48 Hieronder wordt een korte schets van deze onderdelen gegeven: De cursus International Crimes vormt de algemene introductie tot het programma. In deze cursus worden onder meer de relevante concepten en definities besproken. De cursus heeft een interdisciplinair karakter, met aandacht voor sociale, economische en politieke aspecten. De cursus wordt afgesloten met een research paper. De cursus Research Methodology for International Crimes wordt gelijktijdig in het eerste semester aangeboden. De nadruk ligt op onderzoeksmethodologie, verzamelen van data e.d. Deze cursus wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen. De cursus International Criminal Courts and Tribunals heeft een juridische invalshoek. Een vergelijking tussen verschillende internationale juridische systemen is een belangrijk onderdeel. Ook de werking van de verschillende internationale tribunalen komt uitgebreid aan de orde. Deze cursus wordt gegeven in de tweede helft van het eerste semester en wordt afgesloten met een paper. De cursus Organizational Criminology wordt eveneens aangeboden in de tweede helft van het eerste semester. Deze cursus is vooral gericht op de rol van organisaties in internationale misdaden. De studenten moeten een groepsopdracht uitvoeren en een schriftelijk tentamen afleggen. De laatste verplichte cursus is Perpetrators and Bystanders, in de eerste helft van het tweede semester. Hierbij gaat het vooral om de rol van individuen. De cursus wordt afgesloten met een essay. pagina 13

14 De cursussen worden als volgt over het jaar verdeeld: Eisen wo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een woopleiding: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines - Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën - Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek - Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Bevindingen Onderwijs en onderzoek zijn nauw verbonden in de opleiding International Crimes and Criminology. Studenten kunnen deelnemen in onderzoeksprojecten van stafmedewerkers, studenten die een bijzondere bijdrage leveren kunnen zelf co-auteur worden van publicaties. Verder kunnen studenten deelnemen aan research seminars en internationale conferenties. Studenten komen tijdens de opleiding in aanraking met een groot aantal actuele wetenschappelijke theorieën, niet alleen op het gebied van de criminologie, maar ook op dat van de psychologie, rechtswetenschap en andere relevante disciplines. De stafmedewerkers zijn betrokken bij innovatieve onderzoeksprojecten en onderhouden contacten met vooraanstaande collega s in binnen en buitenland. Dit zorgt ervoor dat de meest recente inzichten in het onderwijs zijn verwerkt. De opleiding geeft veel aandacht aan onderzoeksvaardigheden. Ook het schrijven van een paper en het presenteren van bevindingen (ook aan niet-vakgenoten) wordt in verschillende onderdelen getraind. Een heldere argumentatie en een kritische houding zijn daarbij belangrijke aspecten. De opleiding geeft aan nauwe contacten met de beroepspraktijk te onderhouden. Dat komt onder meer tot uiting in de aanwezigheid van gastdocenten, veldexcursies en pagina 14

15 werkbezoeken aan relevante instellingen. Verder worden de studenten aangemoedigd een stage te lopen. Overwegingen De relatie tussen onderwijs en onderzoek in het programma is tamelijk hecht. De docenten zijn alle verbonden aan het onderzoekscentrum ACIC, dat gelijktijdig met de masteropleiding is opgericht. De meeste docenten brengen de resultaten uit hun eigen onderzoek in de colleges in. De docenten bevinden zich zelf in de voorhoede van het wetenschappelijk onderzoek op hun terrein. Dit zorgt ervoor dat studenten voortdurend gevoed worden met recente onderzoeksresultaten en actuele inzichten. In sommige vakken, zoals Perpetrators and Bystanders, dragen studenten met de papers die ze moeten schrijven bij aan lopend onderzoek. Als studenten goede scripties schrijven, proberen docenten die gepubliceerd te krijgen. Een belangrijk onderdeel bij de relatie tussen onderzoek en onderwijs wordt gevormd door de research seminars. Deze seminars zijn echter niet verplicht; bovendien worden studenten ervoor geselecteerd, ze kunnen dus niet automatisch deelnemen. De opleiding geeft aan dat de seminars niet verplicht zijn, omdat de onderwerpen per jaar kunnen wisselen. Niet alle onderwerpen sluiten even goed aan op de belangstelling c.q. de keuzevakken van de studenten. De selectie wordt toegepast omdat de groepsgrootte beperkt is tot 15 à 20 deelnemers. De opleiding heeft nog niet besloten of die selectie in de toekomst gehandhaafd blijft. Het panel heeft uitgebreid van gedachten gewisseld met vertegenwoordigers van de opleiding over de aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Een probleem hierbij is dat het potentiële beroepenveld zo breed en divers van samenstelling is. Het panel constateert wel dat vaardigheden die van belang zijn in de beroepspraktijk, zoals onderzoeksstrategieën en methodes binnen een justitiële context of binnen het rechercheapparaat en de duiding van de betekenis van culturele achtergronden bij specifieke internationale misdaden, geen duidelijke plaats in de opleiding hebben. Het panel adviseert de opleiding om in samenspraak met het werkveld te onderzoeken of dergelijke vaardigheden en eventuele andere aspecten die voor de beroepspraktijk van belang zijn, een plaats in de opleiding kunnen krijgen. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen wo als voldoende Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen De opleiding heeft in het aanvraagdossier de samenhang tussen de eindkwalificaties en de onderdelen van het curriculum duidelijk omschreven. De vijf verplichte cursussen zorgen gezamenlijk voor de kennis en het inzicht die gespecificeerd zijn in de eerste vier eindkwalificaties. De andere eindkwalificaties hebben betrekking op analytische vaardigheden, onderzoeksvaardigheden, communicatieve vaardigheden e.d. Deze pagina 15

16 vaardigheden komen in wezen in alle onderdelen aan de orde. Aangezien de studenten in vrijwel alle cursussen onderzoek moeten doen en daarover verslag moeten uitbrengen mondeling en/of schriftelijk zijn deze vaardigheden voldoende afgedekt in het programma. De opleiding hanteert verschillende toetsvormen. Bij sommige vakken wordt een essay geschreven, bij andere een paper, weer andere worden afgesloten met een tentamen. Combinaties zijn ook mogelijk. Het verschil tussen een essay en een paper is het volgende: een essay is een opiniërend stuk van ongeveer woorden, een paper is in essentie een onderzoeksverslag van ongeveer 5000 woorden. Overwegingen De opleiding bevat vijf verplichte vakken en een aantal keuzevakken. Het panel heeft een aantal vragen gesteld over de achtergrond van de beslissing om bepaalde vakken als keuzevak te presenteren. Met name het vak Collective Crimes, Individual Responsibility, dat in de huidige opzet optioneel is, lijkt een essentieel vak te zijn binnen het gekozen thema. De opleiding geeft aan dat de meeste studenten, ongeveer 80%, dit vak volgen, maar dat men de vrije keuzeruimte niet wil dichtspijkeren. Daarnaast is de vrij sterk juridische invalshoek een reden om dit vlak niet verplicht te maken. Het vak International Criminal Courts and Tribunals roept de vraag op of er ook aandacht is voor andere vormen van reageren op internationale misdaden, zoals waarheidscommissies. Dit onderwerp blijkt wel terug te komen in het inleidende college, International Crimes. Ook bij de behandeling van onderzoeksmethoden wordt hier aandacht aan geschonken. De cursus Victimology vond in de oorspronkelijke opzet in het laatste (vierde) semester plaats. Dit lijkt het panel onwenselijk, omdat in die fase de studenten te veel in beslag zijn genomen door hun master thesis. De opleiding heeft echter duidelijk gemaakt dat deze cursus nu in het derde semester wordt aangeboden. Het panel constateert dat in de oorspronkelijke opzet veel vakken worden afgesloten met een paper of essay. Dat roept de vraag op of de kennis van de studenten in die gevallen afdoende wordt getoetst. De opleiding blijkt zich hiervan bewust te zijn en heeft in de nieuwe programmaopzet de toetsing op enkele punten gewijzigd. Zo wordt het vak Criminal Courts and Tribunals nu afgesloten met een tentamen, waarvan een essayvraag deel uitmaakt. Tot slot heeft het panel zich afgevraagd waarom de opleiding de stage niet verplicht stelt, terwijl dit wel een belangrijk onderdeel vormt. De opleiding geeft aan dat alle studieonderdelen die nu aangeboden worden, van essentieel belang zijn. Er is, met andere woorden, geen tijd beschikbaar om een stage in te plannen. Een zinvolle stage binnen het werkterrein kost drie à vier maanden. Maar de opleiding is zich wel bewust van het belang van een stage en moedigt studenten aan een stage te volgen. De meeste studenten doen dit ook, maar dan na afloop van de studie. Deze stage wordt dan ook begeleid door de docenten. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.2 Relatie tussen doelstelling en programma als voldoende. pagina 16

17 3.2.3 Samenhang programma (facet 2.3) Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Bevindingen De samenhang wordt vooral bewerkstelligd door de thematische samenhang in het curriculum: in alle verplichte onderdelen ligt de focus op internationale misdaden. Hoewel daarbij steeds een andere invalshoek wordt gehanteerd, is het onderwerp steeds hetzelfde. Naast de horizontale samenhang door de thematische opbouw is er blijkens het aanvraagdossier ook sprake van verticale samenhang. Deze verticale samenhang is terug te vinden in het steeds groter wordende hoeveelheid tijd die moet worden besteed aan de scriptie. Bij het schrijven van de scriptie zijn alle aangebrachte vaardigheden en kennis van belang uit de eerdere vakken. Overwegingen Het panel heeft zich afgevraagd of het programma niet wat te verbrokkeld kan overkomen op de studenten. In eerste instantie miste het panel een integrerend vak, waarin bijvoorbeeld binnen een historische context de grote vragen op het gebied van internationale misdaden gesteld kunnen worden en waarin de verbanden verduidelijkt worden. Het panel heeft de opleiding aangegeven het multidisciplinaire karakter van de opleiding goed te zien, maar heeft zich afgevraagd of de opleiding ook inderdaad interdisciplinair was, in de zin dat er een synthese tussen de verschillende disciplines optreedt. In de visie van de opleiding fungeert de inleiding, International Crimes, als overkoepelend vak. Hierin worden begrippen en definities vanuit de verschillende disciplines besproken en vergeleken. Maar belangrijker is nog, aldus de opleiding, dat studenten tijdens de colleges steeds uitgedaagd worden om de geboden concepten en casuïstiek vanuit verschillende invalshoeken c.q. disciplines te bekijken. De discussie die hierdoor ontstaan, waarin criminologische, juridische, psychologische en andere invalshoeken een rol spelen, zorgen met name voor het interdisciplinaire karakter van de opleiding. Het panel kan zich in deze verklaring vinden en werd hierin bevestigd door het gesprek met studenten over dit onderwerp. Verder heeft het panel ook de mogelijke overlap tussen de verschillende vakken aan de orde gesteld. Een voorbeeld wordt gevormd door de Geneefse conventies inzake humanitair recht: dit onderwerp zou in vier van de cursussen kunnen terugkomen. Enerzijds ontstaat hierdoor het risico dat studenten meerdere keren hetzelfde horen. Anderzijds is het mogelijk dat studenten bepaalde onderwerpen in het geheel niet meekrijgen, bijvoorbeeld doordat zij andere keuzevakken volgen. De opleiding geeft aan dat dit in de praktijk geen probleem vormt, doordat de docenten regelmatig met elkaar overleggen. Het panel adviseert de opleiding om de cursusinhoud vast te leggen, zodat gegarandeerd is dat overlappingen enerzijds en kennislacunes anderzijds voorkomen worden. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.3 Samenhang programma als voldoende. pagina 17

18 3.2.4 Studielast (facet 2.4) Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen De wo-master International Crimes and Criminology omvat 60 studiepunten en een studieduur van een jaar. Examens worden gepland in de lesvrije periodes. Voor elk examen krijgen de studenten één herkansing: dat geldt ook voor de papers die ze schrijven. De studenten met wie het panel heeft gesproken, geven aan dat ze meer punten behaald hebben dan de verplichte 60. Een van de afgestudeerde studenten had 69 ECTS behaald. Dit kwam voort uit de persoonlijke interesse van deze studenten en leidde niet tot een te hoge studielast. Overwegingen Het panel is van mening dat het programma uitdagend kan zijn, afhankelijk van de precieze invulling van de vakken. De kans dat studenten uitlopen is in de visie van het panel vrij groot, te meer omdat men aanbeveelt nog een stage te gaan doen, terwijl dit geen onderdeel uitmaakt van het programma. Dit punt is hierboven al ter sprake geweest. De studenten die het panel gesproken heeft, geven aan geen problemen te hebben gehad met het programma. Het panel adviseert de opleiding wel dit aspect goed te monitoren. Een ander punt is dat de opzet van het rooster het lastig maakt de studiepunten evenredig over het jaar te verdelen. Inmiddels is het rooster op een aantal punten gewijzigd; zie bijvoorbeeld de verplaatsing van het vak Victimology. De opleiding wil het laatste semester volledig vrij maken om de master thesis te schrijven. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.4 Studielast als voldoende Instroom (facet 2.5) Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: - wo-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie Bevindingen Volgens het aanvraagdossier worden 25 à 30 studenten toegelaten tot de opleiding International Crimes and Criminology. Daarbij worden de volgende eisen gehanteerd: een bachelor in criminologie, rechten, sociale wetenschappen, politieke wetenschappen of een verwant onderwerp; een aantoonbare interdisciplinaire achtergrond en een speciale belangstelling in politiek geweld, internationale misdaden of schendingen van de mensenrechten (blijkend uit het CV); goede kennis van het Engels (TOEFL-score van minstens 600). Daarnaast spelen de cijfers die de studenten tijdens de bachelorfase behaald hebben een rol bij de selectie. pagina 18

19 Studenten die een University College hebben gevolgd, komen eveneens in aanmerking voor de opleiding International Crimes and Criminology. Overwegingen De opleiding streeft bewust naar een diverse instroom. Dit sluit aan bij het interdisciplinaire karakter van de opleiding. Door excellente studenten vanuit verschillende disciplines samen te brengen, ontstaat een interessante gedachtewisseling en leren studenten eerder om disciplineoverschrijdend te denken. Een aantoonbaar interdisciplinaire achtergrond is daarom een belangrijk selectiecriterium. Vertegenwoordigers van de opleiding geven aan eerder een minder goede student te selecteren die beschikt over een breed, interdisciplinair cv, dan een topstudent die zich uitsluitend in één discipline heeft ontwikkeld. Het panel heeft begrip voor deze redenering, maar ziet er ook een risico in. Door de nadruk op een interdisciplinaire achtergrond loopt de opleiding het risico een briljante student te missen, terwijl het aantrekken van excellente studenten juist een van de kritieke succesfactoren van de opleiding is. De verschillen in achtergrond brengen met zich mee dat sommige studenten deficiënties vertonen in de voorkennis van bepaalde vakken. Zo zullen studenten met een juridische achtergrond weinig weten van statistiek en sociologen weinig van recht. De opleiding verwacht dat de studenten, die immers zijn geselecteerd op basis van excellentie, voor een deel zelf in staat zullen zijn eventuele kennislacunes weg te werken. De opleiding geeft duidelijk aan welke literatuur gebruikt kan worden om deze kennislacunes weg te werken. In sommige vakken zoals Research Methodology en International Criminal Courts and Tribunals worden inleidende colleges verzorgd specifiek voor studenten met een andere achtergrond. Tot slot zijn er twee student-mentoren die studenten kunnen helpen eventuele achterstanden weg te werken. Het panel neemt nota van deze systemen van remediëring die door de opleiding ter beschikking worden gesteld, maar nodigt de opleiding ook uit om deze systemen op geregelde tijdstippen te evalueren. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.5 Instroom als voldoende Duur (facet 2.6) De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: - wo-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding. Bevindingen De wo-master International Crimes and Criminology omvat 60 studiepunten en een normatieve studieduur van een jaar. Overwegingen en conclusie De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Daarmee is het aspect Duur voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 2, Programma Het panel beoordeelt alles zes facetten van het onderwerp Programma als voldoende; ook het onderwerp als geheel is daarmee voldoende. pagina 19

20 4 Inzet personeel Eisen wo (facet 3.1) De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een woopleiding: het onderwijs zal voor een belangrijk deel worden verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Bevindingen De docenten die betrokken zijn bij de wo-master International Crimes and Criminology zijn allen lid van het Amsterdam Centre of Interdisciplinary Research on International Crimes and Security (ACIC). De cursuscoördinatoren zijn gepromoveerd en voeren onderzoek uit op het terrein waarover ze lesgeven. Alle stafleden zijn gekwalificeerde en bekende deskundigen op het gebied van International Crimes and Criminology. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de expertise van de collega s op het gebied van strafrecht en internationaal recht. De docenten zullen verder profiteren van de nauwe contacten met het Netherlands Institute for the Study of Crime and Law Enforcement (NSCR) dat in 2009 van de Universiteit Leiden naar de VU is verhuisd. Naast de reguliere colleges worden er ook research seminars verzorgd. Hierin krijgen de studenten een intensieve workshop die verzorgd wordt door een onderzoeker binnen het vakgebied. Daarnaast worden er gastsprekers uitgenodigd die een verbinding kunnen leggen met de beroepspraktijk. Overwegingen Het panel is van mening dat de staf een van de sterke punten vormt van de opleiding International Crimes and Criminology. Alle docenten zijn actief als onderzoeker en brengen de resultaten van hun onderzoek in de colleges die ze verzorgen in. In sommige vakken kunnen studenten zelf een bijdrage leveren aan het onderzoek van de docenten. Het onderzoeksinstituut ACIC is opgericht gelijktijdig met de nieuwe masteropleiding. Dit instituut vormt de wetenschappelijke equivalent van de master. Het panel heeft zijn zorg uitgesproken over de continuïteit van dit jonge instituut vanwege de mogelijke bezuinigingen. De vertegenwoordigers van de instelling hebben onderstreept dat zowel de intentie als de middelen aanwezig zijn om het onderzoeksinstituut ook op de langere termijn te continueren. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 3.1 Eisen wo als voldoende Kwantiteit personeel (facet 3.2) Er wordt voldoende capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen starten. Er wordt voldoende capaciteit vrijgemaakt om de nieuwe opleiding te kunnen continueren Bevindingen De opleiding wordt verzorgd door stafleden van de rechtenfaculteit van de VU. Deze faculteit beschikt over 117,9 fte voor stafleden die betrokken zijn bij onderwijs en onderzoek pagina 20

21 (eerste geldstroom). De docent-student-ratio bedraagt 1:40 voor de gehele faculteit. Het streven is om deze ratio vanaf 2009 te verbeteren tot 1:33. Volgens de tabellen op blz. 29/30 is 1,3 fte beschikbaar voor de verplichte onderdelen van de master. Daarnaast is 1,35 fte uitgetrokken voor de optionele cursusonderdelen. Met een verwachte instroom van 25 tot 30 studenten per jaar komt de opleiding tot een bovengemiddelde docent-student-ratio. Overwegingen Gezien de bovenstaande cijfers wordt er voldoende fte vrijgemaakt voor de opleiding. Naast de coördinatoren van de verschillende cursussen zijn er ook andere docenten beschikbaar voor de begeleiding van studenten. Een voorbeeld wordt gevormd door de eerder genoemde student-mentoren. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 3.2 Kwantiteit personeel als voldoende Kwaliteit personeel (facet 3.3) Het in te zetten personeel is gekwalificeerd voor een inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma Bevindingen Alle cursuscoördinatoren zijn experts en actieve onderzoekers in het onderwerp van hun cursus. De inhoudelijke expertise is hierboven ( 3.3.1) aan de orde geweest. De onderwijskwaliteit van de docenten wordt regelmatig gemonitord. De faculteit acht het van belang dat alle docenten over goede pedagogische en didactische kwaliteiten beschikken om te kunnen functioneren in een moderne onderwijsorganisatie. Het Onderwijscentrum VU biedt een breed assortiment van cursussen op dit gebied aan. Recent hebben de meeste docenten een seminar of tests en assessments gevolgd. Overwegingen Zoals al is aangegeven bij facet 3.1 is de wetenschappelijke kwaliteit van de staf zonder meer goed te noemen. Ook de mogelijkheden voor interne scholing zijn voldoende. De didactische vaardigheden worden aangescherpt in de Basiscursus Universitair Docent (BUD), die verplicht is voor alle nieuwe docenten. Deze cursus bevat een aantal vaste modules over het voorbereiden en geven van colleges, maar ook optionele modules, zoals theatervaardigheden (voor docenten die meer dynamiek in het lesgeven willen brengen) of het begeleiden van scripties. Met ingang van 2010 moeten de docenten een cursus Engels volgen als ze onder een bepaalde score blijven. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 3.3 Kwaliteit personeel als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 3 Inzet personeel Het panel beoordeelt alle drie facetten van het onderwerp 'Inzet Personeel' als voldoende. Ook het onderwerp zelf is daarmee voldoende. pagina 21

22 4.2 Voorzieningen Materiële voorzieningen (facet 4.1) De beoogde huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bevindingen De rechtenfaculteit is gevestigd in het hoofdgebouw van de VU. De master kan daardoor beschikken over collegezalen en over middelgrote ruimten die geschikt zijn voor werkgroepbijeenkomsten. Een deel van de ruimtes is voorzien van eigentijdse audiovisuele en communicatieapparatuur. De studenten kunnen gebruik maken van de universiteitsbibliotheek (UBVU). Deze bibliotheek geeft toegang tot alle belangrijke internationale databestanden. Via een eigen VU-net-ID kunnen de studenten ook vanaf hun eigen werkstation toegang tot deze databases krijgen. In de afgelopen jaren zijn de collecties op het gebied van rechten en criminologie sterk uitgebreid. Het studiecentrum beschikt over 95 intelligente werkplekken die gereserveerd zijn voor rechtenstudenten. Met behulp van een draadloos netwerk kunnen de studenten vanaf iedere locatie binnen de universiteit inloggen. Voor buitenlandse studenten is begeleiding bij huisvesting en bij aanvraag van visa geregeld. De rechtenfaculteit garandeert huisvesting voor alle buitenlandse masterstudenten. Overwegingen In gesprekken met vertegenwoordigers van de opleiding heeft het panel zich nader georiënteerd op de mogelijkheden van de elektronische leeromgeving (blackboard). Het blackboard wordt gebruikt om cursusinformatie, aanvullende opdrachten, cursushandleidingen e.d. beschikbaar te stellen. Vanwege copyright-kwesties worden de readers met artikelen e.d. nog steeds uitsluitend op papier beschikbaar gesteld. Daarnaast is in 2009 een experiment geweest waarbij met behulp van SharePoint een digitale samenwerkingsomgeving tot stand is gebracht. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 4.1 Materiële voorzieningen als voldoende Studiebegeleiding (facet 4.2) Er is voorzien in personele capaciteit voor studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten die adequaat zijn met het oog op de studievoortgang. Bevindingen Voor de begeleiding van masterstudenten zijn drie studieadviseurs (parttime) beschikbaar. Daarnaast is studiebegeleiding geregeld voor de volgende onderwerpen: Inhoudelijke begeleiding wordt verzorgd door de programmacoördinator; pagina 22

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling:

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling: College van bestuur Universiteit Utrecht Postbus 80125 3508 TC UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Selective Utrecht Medical Master

Nadere informatie

Midden-Oostenstudies CROHO 60842

Midden-Oostenstudies CROHO 60842 Faculteit der Letteren Onderwijs- en Examenregeling (OER) Deel B: Masteropleiding Midden-Oostenstudies CROHO 60842 Programma Midden-Oostenstudies voor het studiejaar 2016-2017 Inhoud: 1. Algemene bepalingen

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN

MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN LIQUIDATIE NIJMAN Waarom liquidaties? Vechtsport & georganiseerde misdaad Criminele inlichtingen Forenisische opsporing

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Beste student, U heeft onlangs alle onderdelen van uw bacheloropleiding Wijsbegeerte afgerond en kunt nu het BA-diploma aanvragen. Het bestuur van het Instituut voor

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA

Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA ,nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Executive MBA datum 31 mei 2018 onderwerp Besluit

Nadere informatie

Besluit. Fontys Hogescholen. Raad van bestuur Postbus AH EINDHOVEN

Besluit. Fontys Hogescholen. Raad van bestuur Postbus AH EINDHOVEN Fontys Hogescholen Raad van bestuur Postbus 347 5600 AH EINDHOVEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Circus & Performance

Nadere informatie

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker.

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker. College van bestuur Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van de aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Master in International

Nadere informatie

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden:

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden: Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Theologie en Religiewetenschappen Programma: Religie en Samenleving Artikel Tekst 2.1 Toelatingseisen opleiding 1. Voor toelating tot de

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp

Nadere informatie

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Nederlandkunde/ Dutch Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Neerlandistiek CROHO 60849

Neerlandistiek CROHO 60849 Faculteit der Letteren Onderwijs- en Eamenregeling (OER) Deel B: Masteropleiding CROHO 60849 voor het studiejaar 2017-2018 Inhoud: 1. Algemene bepalingen 2. Toelating 3. Inhoud en inrichting van de opleiding

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Onderwijskunde. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Onderwijskunde. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Onderwijskunde Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2018-2019 Bijlage: het programma Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor nvao w n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie ; fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Aarde en Economie van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Japan Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Russische studies Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam ,nvao ~ n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-master Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Latijns Amerika/ Spaans Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

ICLON Powerpoint sjabloon

ICLON Powerpoint sjabloon ICLON Powerpoint sjabloon Een voorbeeld van een ICLON presentatie Piet Presentator & Co Copresentator (ICLON) Coby Collega (Leiden University) Max Medewerker (Instituut voor Cooperatie) [Congresnaam, Plaats,

Nadere informatie

«nvao. fluit. w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie

«nvao. fluit. w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie «nvao w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie fluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de postinitiële wo-master Marketing van de Vrije

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam ,wao v nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Fiscale Economie van de Erasmus Universiteit Rotterdam datum 30 november

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Datum locatiebezoek(en) : 31 mei 2017 Datum paneladvies : 21 juni 2017 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 17 oktober 2013

Datum locatiebezoek(en) : 31 mei 2017 Datum paneladvies : 21 juni 2017 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 17 oktober 2013 ,nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot een oordeel positief van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de wo-master Commercieel Privaatrecht van de Erasmus

Nadere informatie

Universiteit van Amsterdam wo-bachelor Biologie (180 EC) 23 maart 2016 Bachelor of Science voltijd Amsterdam

Universiteit van Amsterdam wo-bachelor Biologie (180 EC) 23 maart 2016 Bachelor of Science voltijd Amsterdam ,nvao w nederlands-vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Universiteit van Amsterdam datum 29 juli 2016

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag. Bijlage 8

Samenvatting aanvraag. Bijlage 8 Samenvatting aanvraag Bijlage 8 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing

Nadere informatie

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties:

Men komt in aanmerking voor toelating tot het programma Kunstgeschiedenis indien men aantoont te beschikken over de volgende competenties: Opleidingsspecifieke deel OER, 2016-2017 De opleiding Kunst- en cultuurwetenschappen Arts and Culture bestaat uit de programma s: Kunstgeschiedenis Gender Studies (see English EER) Arts & Society (voorheen

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappij 2019-2020 Bijlage: het programma Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Filosofie

Curriculumevaluatie BA Filosofie Curriculumevaluatie BA Filosofie Beste student, U heeft onlangs het laatste onderdeel van uw bacheloropleiding Filosofie afgerond en staat op het punt het bachelorexamen aan te vragen. Om de kwaliteit

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Russische Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Bijlage, Bachelor Opleiding Docent Muziek

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Bijlage, Bachelor Opleiding Docent Muziek ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Bijlage, Bachelor Opleiding Docent Muziek Studiejaar 2013-2014 Algemeen 1. Deze bijlage bij het algemene gedeelte van de Onderwijs- en examenregeling van Codarts is van toepassing

Nadere informatie

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel

Nadere informatie

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen

Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen ,m)ao r nederlands -vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Radboud Universiteit Nijmegen datum 31 augustus

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Nederlandkunde/ Dutch Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur De sjabloon van het aanvraagdossier

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Indian and Tibetan Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1. 1 INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.4 Onderwijs- en examenregeling... 4 2. TOELATING TOT DE OPLEIDING...

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015. 23 april 2015

Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015. 23 april 2015 Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015 23 april 2015 Parkstraat 28 Postbus 85498 2508 CD Den Haag P.O. Box 85498 2508 CD The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 info@nvao.net

Nadere informatie

In aanvulling op bovenstaande voorwaarden gelden de volgende aanvullende toelatingsvoorwaarden per track:

In aanvulling op bovenstaande voorwaarden gelden de volgende aanvullende toelatingsvoorwaarden per track: Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 De opleiding Kunst- en cultuurwetenschappen Arts and Culture bestaat uit de programma s: Gender Studies (see English EER) Arts & Society (voorheen Kunstbeleid en

Nadere informatie

Inleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8

Inleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8 INHOUD Inleiding 2 Het toelatingsexamen 3 NVO-examen 5 Het Pre-masterprogramma 6 Studeren in deeltijd 8 1 INLEIDING Het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden biedt de eenjarige

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor fnvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie @S 1(UI ït Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie (na herstel) aan de opleiding hbobachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Bachelor Religiewetenschappen

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Bachelor Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2015-2016 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Bachelor Religiewetenschappen Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR)

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM College van bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-master Integraal Leiderschap

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam }nvao r n e d e rlcw d s- vlaam se a ccre d ita tie o rg a n is a tie les Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht ,nvao v nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifieke deel: Bacheloropleiding: Kunstgeschiedenis Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van

Nadere informatie

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR 2015-2016 Deel B: opleidingsspecifiek deel 1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen Artikel 1.2

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling 2010/2011

Onderwijs- en Examenregeling 2010/2011 Onderwijs- en Examenregeling 2010/2011 Masteropleidingen Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Biologie Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Natuurkunde Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Scheikunde

Nadere informatie

Opleiding / programma: Communicatie- en Informatiewetenschappen/ Communicatie en Organisatie

Opleiding / programma: Communicatie- en Informatiewetenschappen/ Communicatie en Organisatie Opleidingsspecifieke deel OER, 2016-2017 Opleiding / programma: Communicatie- en Informatiewetenschappen/ Communicatie en Organisatie Artikel Tekst 2.1 Toelatingseisen opleiding 1. Voor toelating tot de

Nadere informatie

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 4 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 3 Procedure 6 pagina 2 1 Inleiding Instellingsbesturen kunnen voor opleidingen met kleinschalig,

Nadere informatie

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Italiaanse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Onderwijs- en Examen Regeling (OER) Programma Masteropleiding Sociologie Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Onderwijs- en Examen Regeling (OER) Programma Masteropleiding Sociologie Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Onderwijs- en Examen Regeling (OER) Programma Masteropleiding Sociologie Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2018-2019 Bijlage: het programma 1 Master-OER Sociologie 2018/2019 Artikel 1

Nadere informatie

: 120 : niet van toepassing : 13 oktober : 5 februari 2016 : 30 maart 2016

: 120 : niet van toepassing : 13 oktober : 5 februari 2016 : 30 maart 2016 nuao r nederlands - Vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Retailmangement en -marketing van de Hogeschool NCOI

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Onderwijs- en Examenregeling (OER) Masterprogramma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2018-2019 Bijlage: het programma Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel

Nadere informatie

mastertrack Governance & Law in Digital Society

mastertrack Governance & Law in Digital Society Bijlage 2 Samenvatting aanvraag nevenvestiging mastertrack Governance & Law in Digital Society Faculteit Rechtsgeleerdheid Campus Fryslân 1 Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool ,nuao r nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool datum 29 september 2017 onderwerp

Nadere informatie

15 november januari Kader voor de uitgebreide toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832).

15 november januari Kader voor de uitgebreide toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832). ,nvao w nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie esiuif Wijzigingsbesluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Business Studies Logistiek van Hogeschool

Nadere informatie

: 8 april 2016 : 20 mei Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

: 8 april 2016 : 20 mei Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Fiscaal Recht en Economie van de Hogeschool

Nadere informatie

Public Administration Arbeidsmarkt

Public Administration Arbeidsmarkt Public Administration Maar liefst 33 masters staan voor je klaar als je je bachelor politicologie, bestuurskunde of internationale betrekkingen hebt gehaald. Maak daar maar eens een keuze uit. Ga je voor

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2015-2016 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 B ZWOLLE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie () Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september 2016.

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool NHA

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool NHA nvao n e d e rla n d s- vlaam se a ccre d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Slavische talen en culturen Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

: 9 mei 2017 : 28 juni 2017

: 9 mei 2017 : 28 juni 2017 nvao nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel onder voorwaarden van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Voeding en Diëtetiek van de Hogeschool

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Engelse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs OCW Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs 22 mei 2003/Nr. WO/BS-2003/24136-I Nederlandse Accreditatie Organisatie 1 Opbouw toetsingskader Het toetsingskader voor nieuwe opleidingen in het hoger

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel)

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Bachelor Religiewetenschappen Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR)

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Vrije Universiteit Amsterdam. De Boelelaan HV AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Vrije Universiteit Amsterdam. De Boelelaan HV AMSTERDAM College van bestuur Vrije Universiteit Amsterdam De Boelelaan 1105 1081 HV AMSTERDAM Besluit datum 27 januari 2006 onderwerp Definitief besluit Toets NO voor de onderzoeksmaster Social Research: Organization

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791)

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791) wao nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende to t het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Actuarieel Analist van het Actuarieel Genootschap & Actuarieel

Nadere informatie

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V.

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. {nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. datum 29

Nadere informatie

Alle competenties moeten met voldoende zijn beoordeeld

Alle competenties moeten met voldoende zijn beoordeeld BEOORDELINGSFORMULIER / Artistieke Praktijk II jaar 4 Blad 1 Toetscode: Datum: Handtekening student: Beoordelaar 1: Handtekening beoordelaar 1: Beoordelaar 2: Handtekening beoordelaar 2: Extern deskundige:

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). ?nvao * nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-master Master Leiderschap in Onderwijs van de

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

: 120 : 25 april 2016 : 2 mei : 13 mei 2016 : 28 mei 2016

: 120 : 25 april 2016 : 2 mei : 13 mei 2016 : 28 mei 2016 ,nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Pedagogisch Professional Kind en Educatie van de

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifieke deel: Bacheloropleiding: Kunstgeschiedenis Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Slavische talen en culturen Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Indonesian Studies Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13 van de

Nadere informatie

Radboud Pre-University College of Society

Radboud Pre-University College of Society Radboud Pre-University College of Society Samenwerkingsverband alfa- en gammawetenschappen Dr. Clarie Ramakers Oprichting Doel, middelen en doelgroep Interfacultaire programma s Plannen toekomst Schooldecanendag

Nadere informatie

Enquête over beleid en praktijk van instructies in Informatievaardigheden in Nederlandse universiteiten

Enquête over beleid en praktijk van instructies in Informatievaardigheden in Nederlandse universiteiten Enquête over beleid en praktijk van instructies in Informatievaardigheden in Nederlandse universiteiten Subgroep Informatievaardigheden van de UKB werkgroep Learning Spaces Anneke Dirkx (UL) Marjolein

Nadere informatie

NSE: Van vraag naar verbetering

NSE: Van vraag naar verbetering NSE: Van vraag naar verbetering Olof Wiegert Hogeschool van Amsterdam Stafafdeling Onderwijs en Onderzoek Hogeschool van Amsterdam 46444 studenten 3539 medewerkers 7 domeinen 68 voltijd bachelor opleidingen

Nadere informatie