2 e Training REDD+ Assistenten

Transcriptie

1 2 e Training REDD+ Assistenten Verslag van de training op 22 en 23 Januari e Training REDD+ Assistenten 22 Januari 2013 University Guesthouse

2 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Presentie... 5 A. Evaluatie van de gehouden krutus... 6 B. Uitleg REDD+ als planningsinstrument Jerrel Pinas... 8 C. Vervolg evaluatie film krutus D. Voorbereiding van krutus: Manieren om naar een probleem te kijken

3 Inleiding Op 22 Januari is in het kader van het R- PP Project Suriname, de 2 e training van REDD+ assistenten georganiseerd. De training werd gehouden in de conferentie zaal van de University Guesthouse aan de Leysweg, van Het doel van deze dag was om de elementen van de vorige training op te halen en om de krutus die al zijn gehouden te evalueren. De evaluatie is gedaan aan de hand van resultaten van enquête formulieren van observeerders tijdens de krutus en aan de hand van filmpjes die zijn gemaakt tijdens de krutus. In de eerste helft van de training is er een discussie ontstaan omtrent hoe de overheid REDD+ ziet als planning tool. Er is benadrukt dat deze visie nog verder uitgewerkt en uitgelegd moet worden aan de REDD+ assistenten zodat zij tijdens zelf de zekerheid hebben dat zij weten waarom zij de krutu hebben georganiseerd. Aan het einde van de eerste dag konden de REDD+ assistenten naar huis gaan met een duidelijk beeld van wat wel en niet te doen om een krutu op een goede manier te faciliteren. Op de tweede dag van de training is er gedurende het laatste deel van de vierde Projectgroep meeting stap voor stap uitleg gegeven aan de REDD+ assistenten over de inhoud van de R- PP die in December 2012 is ingediend. 3

4 Programma voor Training REDD+ Assistenten Dinsdag 22 januari 2013 Tijd: uur University Guesthouse Leysweg Paramaribo Tijd Programma Onderdeel Spreker Inloop Welkom en opening Evaluatie van uitgevoerde krutus MC Attune Pauze Feedback REDD+ assistenten Lunch Attune Herhaling krutu onderwerpen Attune Pauze Het facilitatie proces Attune 4

5 Presentie Tabel 1. Presentie lijst 22 Januari 2013 PRESENTIE TRAINING REDD+ ASSISTENTEN Achternaam Naam Organisatie Groep 1 Ashongo Alalaparoe Trio Granman Project Groep 2 Tawadi Pildas Trio vertaler van de Granman Project Groep/ REDD+ Assistent 3 Koeronkare Aiai Trio BO Project Groep 4 Willems Wilson Kapitein Matawai REDD+ Assistent 5 Niavai Alomooi Asawde REDD+ Assistent 6 Godlieb Merona Saamaka VSG REDD+ Assistent 7 Petrusi Nicolaas Kapitein Saamaka REDD+ Assistent 8 Emanuel Gracia Matawai REDD+ Assistent 9 Ellioth Harry Kwinti REDD+ Assistent 10 Jacobi Saskia Aluku REDD+ Assistent 11 Pai Hendrik Okanisi Ministerie van SoZaVo REDD+ Assistent 12 Tokoe-Aloema Josien OIS / COICA / SAMS REDD+ Assistent 13 Aloema Sirito-Yana OIS / COICA REDD+ Assistent 14 Donoe Natasia Saamaka VSG REDD+ Assistent 15 Adose Nelsoen Basia Saamaka VSG REDD+ Assistent 16 Jacobi Percyval Aluku REDD+ Assistent 17 Petrusi Samuel Kapitein Saamaka REDD+ Assistent 5

6 A. Evaluatie van de gehouden krutus De resultaten van de enquêtes die tijdens de krutus zijn ingevuld door observeerders van de Projectgroep worden behandeld door het facilitatie team. De informatie van de enquêtes moet meegenomen worden om het verloop van de krutu s te verbeteren. Er kan gekeken worden wat er minder goed ging en wat er juist wel goed ging. Er wordt een applaus gevraagd voor de REDD+ assistenten die als eerste een krutu hebben begeleid. Er is gebleken dat het gebruik van de flyers niet zo effectief was omdat er heel veel tekst op staat en het meer technisch is. Terwijl de poster duidelijk met afbeeldingen aangeeft wat REDD+ is. Er is in alle krutu s gebleken dat het niet duidelijk is wat de staat van Suriname precies wil met het project. Dit moet het project management team / de overheid goed uitleggen zodat de REDD+ assistenten deze boodschap ook goed kunnen overbrengen. Vraag aan de REDD+ assistenten: Wat is de belangrijkste bedoeling van de krutu? Reacties vanuit de groep: - Van gedachte wisselen met elkaar - De boodschap moet duidelijk zijn - Informatie delen over REDD+ - Elkaar begrijpen Het allerbelangrijkst is weten dat de boodschap is aangekomen bij de mensen aan de hand van de reacties vanuit de groep. Er wordt een film getoond van de gehouden krutus en de facilitatie van de REDD+ assistenten. 6

7 Vragen/opmerkingen uit de groep Basia Nelson Adose: Wanneer men naar de dorpen gaat en men kan hun gedachten in een doos zetten; hoe gaan ze dat doen als bij ons in het dorp de meerderheid niet kan schrijven. Sirito Aloema: Ik mis wat in de presentatie. Wanneer de trainers andere trainen, want het kan niet beperkt blijven tot 2 personen. Dat heb ik gemist: training van lokale bewoners. Want dit is ook aangegeven tijdens de krutu Josien Aloema: We moeten als trainer weten wat de overheid precies wil zodat we dit aan de mensen kunnen uitleggen om te kunnen participeren. Dit miste ook een beetje in Pusugrunu; waar dit project vandaan komt? Als we dit duidelijk uit kunnen leggen dan kunnen ook meer reacties komen. Wat is REDD+, waarom gaan we naar de dorpen? Wat wil de overheid? Op welke manier gaan we verder, gaat er geld komen of niet? Wat moeten we doen? Dit zijn de punten waarmee de krutu moet beginnen want dit is de grondgedachte: waarom gaan we naar de dorpen? Het kost ook geld om te gaan met een vliegtuig etc. Laat de projectleider wat de overheid precies wil met REDD+ met de lokale bevolking, de Wereld Bank, het land. Reactie/antwoord van facilitatie team Het idee kwam van Apoera. Ik weet niet hoeveel mensen in Apoera kunnen schrijven. Het hoeft niet hetzelfde te zijn voor het hele binnenland, maar dit kwam voor Apoera, voor als mensen tijdens een krutu ideeën niet uit durven te spreken. Misschien kunnen mensen ook met andere ideeën komen. Dit is ook meegenomen, we gaan het checken. Karin: De opmerking van Sirito is ook meegenomen. Want die opmerkingen van de lokale mensen zijn meegenomen in het verslag van de krutu. De feedback van de enquêtes komt van Projectgroep leden die mee waren als observer. Kapitein Willems: In Pusugrunu hebben we het op twee manieren aangepakt zodat iedereen het begrijpt. Mw. Emanuel heeft in Sranang tongo gesproken en ik heb in de lokale taal van de Matawai gesproken. Ik heb ook duidelijk gezegd dat we niet zijn komen praten over grondenrechten zoals op Cola Kreek. We zijn komen praten over REDD+ en waar over we zijn komen praten. Ik heb gezegd dat dit verhaal zich tot op internationaal niveau afspeelt, en dat andere landen problemen hebben. Maar Suriname kan nog geholpen worden. Daarom ben ik de cursus komen volgen, zodat ik de mensen het verhaal uit kan leggen. 7

8 B. Uitleg REDD+ als planningsinstrument Jerrel Pinas Begin 1992 hebben we gezegd: als we zo doorgaan met het bos dan hebben we een probleem. Er kwam erkenning dat er wat aan gedaan moet worden. Maar ondertussen zijn de behoeften van de mensen toegenomen. In 2007 en 2008 is er grote aandacht gekomen voor de rol van het bos in klimaat verandering omdat het koolstof dioxide opneemt. Zo is REDD+ ontstaan. Je had eerst mensen die zeiden dat je niks aan mag raken. Maar daarna kwam de gedachte dat je moet kijken naar de ontwikkeling die de mensen zelf willen en naar het gebruik van het bos. Dat is waar de + van REDD+ opkomt, omdat dit een balans zoekt tussen de twee. Het REDD+ mechanisme wordt in het zoeken naar de balans gezien als een planningsinstrument: Hoe ga ik dit doen, wat heb ik nodig. Dat is de visie van de overheid. Het gaat daarbij als laatste om het geld, maar als eerste om de gedachten en de planning erachter. Wat moeten we doen om ontwikkeling te brengen zonder dat het bos weggehaald of beschadigd wordt, wat zal er nodig zijn en hoeveel gaat het kosten? Het geld is het laatste gedeelte van de planning. Het moet er wel zijn, want zonder geld kan je het allemaal niet uitvoeren. Dit geld komt aan de ene kant van de Wereld Bank, maar het kan ook van andere landen komen en daarvoor wordt het document R- PP geschreven. Hiermee kunnen we laten zien hoe we denken. Vragen/opmerkingen uit de groep Saskia Jacobi: Wat ik heb gemerkt tijdens de krutu is dat de mensen een vrees hebben over wat er gaat gebeuren. Mensen willen weten over REDD+, maar ze willen ook weten wat ze wel en niet mogen doen. Natasia Donoe: De uitleg van Jerrel is goed, maar onderschat de binnenland bewoners niet. Het gaat wel om geld, niet om planning. In de crisis gaat de overheid echt niet zeggen dat het om planning gaat. Als de overheid in December zoveel houtconcessies weggeeft en je gaat daarna de mensen vertellen dat de overheid het bos wil beschermen gaan ze niet luisteren. Niet allemaal, maar sommige binnenland bewoners gaan uitzoeken wat ze horen, bijvoorbeeld over Guyana. Dus als je niet open bent over waar het over gaat, dan gaan ze niet luisteren. Wat ik bedoel is dat de planning is om geld te verdienen, de planning is niet om het bos te beschermen. Niavai Alomooy: Als je naar de dorpen gaat moet het duidelijk zijn waarom je gaat, en wat de boodschap is. Het maakt niet uit waar je gaat, maar de boodschap moet duidelijk zijn en het moet Reactie/antwoord van facilitatie team Iedereen heeft wel zo een vrees. Het is belangrijk om dan in te gaan erop en dit te noteren en mee te nemen. Jerrel Pinas: Het gaat erom dat de planning eerst nodig is om aan geld te komen. Je gaat geen geld krijgen zonder de planning. Ik ben blij met de opmerking van Natasia. De planning was eerst niet goed gegaan. Maar nu moet het goed gaan. De planning moet voor zowel binnenlandbewoners, de overheid en bedrijven goed zijn. Iedereen moet met elkaar plannen, zodat dingen zoals ha uitgifte niet meer zomaar gebeurt. Dit hebben we ook al eerder vandaag gehoord. De Granman vertelde ook een paar keer dat hij duidelijk wil weten waar het omgaat zodat hij de mensen kan uitleggen. 8

9 terugkomen waarom je die boodschap brengt. Daarom maakte mw. Donoe haar opmerking. De mensen zijn niet achterlijk. Ze spreken misschien geen Nederlands en schrijven niet, maar ze begrijpen wel wat er gaande is. Het moet duidelijk zijn in de boodschap dat gaat om een gezamenlijk project. Basia Nelson Adose: Wat u zegt is goed, maar de theorie en de praktijk verschillen. Om het bos te beschermen moet er een planning gemaakt worden. De overheid geeft concessies, ook aan Chinezen. Deze mensen, wanneer ze kappen, halen ze ook bomen weg die niet meer terug groeien. Ze onderhouden het bos niet. De overheid organiseert de krutus voor de binnenland bewoners. Maar wij beschermen het bos op onze manier, en we willen geen Chinezen. Hoe moeten we iets goedmaken wat niet door ons doen verkeerd is gegaan. Men zegt dat de binnenland bewoners geen bos mogen kappen, maar kijk dan wat de Chinezen aan het doen zijn. Als u zelf komt kijken in het boven Suriname gebied dan ziet u hoe het er aan toe gaat. Als het werkelijk niet gaat om geld, dan belt u me morgen om te komen kijken samen met uw collega s. Want wat er daar gebeurt in de praktijk is heel anders dan in theorie. Jerrel Pinas: We hebben nooit gezegd dat men het bos niet mag aanraken. Natuurlijk heeft u het bos nodig om te kunnen leven, daar vindt u alles wat u nodig heeft. En dat mag niet veranderen onder REDD+. De kaalkap van de Chinezen is ook niet goed. Maar REDD+ geeft ook de kans om te kijken wat er allemaal gedaan moet worden, en dan pas komt het geld. John Goedschalk: Wat basia Nelson zegt klopt. Het is niet goed wat er gebeurt. En de grote boosdoener zijn de concessies. Het eerste wat ik wil zeggen is dat REDD+ een planningsinstrument is voor Suriname, omdat Suriname het groenste land is ter wereld. Maar als we het bos niet op een andere manier gaan gebruiken dan is er niks meer over jaar. Wanneer we het over planning hebben dan praten we over de toekomst over 50 jaren, voor onze kleinkinderen. Het gaat niet om iets van vandaag. Het tweede is over geld. Men weet niet of het geld voor REDD+ uiteindelijk gaat komen. Het geld van Guyana, 250 miljoen USD is maar een klein deel. Dat gaat niet genoeg zijn voor een heel land om haar bos te beschermen. Ik zeg niet dat ik het oneens ben met alle opmerkingen, maar ik wil alleen uitleggen waarom we het over planning hebben. Wat er moet veranderen voor REDD+ is niet wat de mensen die in het bos wonen, maar de Staat. Want ze hebben geld nodig om het land te ontwikkelen. Wat ze nu doen is kijken hoeveel bos ze hebben, en hoeveel geld ze ervoor kunnen krijgen als er economische activiteit wordt ontplooid. Maar ze nemen niet de hele waarde van het bos, dus ook met de biodiversiteit bijvoorbeeld. REDD+ doet dat wel, het wil een een hogere waarde geven aan staande bomen dan gekapte bomen. Dat is het idee achter REDD+ en als de beleidsmakers nu gaan kijken, dan zien ze dat als ze de bomen gaan kappen dat ze geen geld krijgen voor REDD+. Dus de mensen moeten anders gaan denken. Want als ze alles weghalen 9

10 voor goud, dan halen ze een keer iets eruit en dan is het op. Als ze het bos laten staan heb je iets voor 100 en 200 jaren. Dat is de verandering die moet komen voor de manier waarop de overheid omgaat met het bos. Basia Nelson Adose: Wat u zegt is waar. Maar de binnenland bewoners beschermen het bos. Wij kijken naar welke bomen er zijn en gaan desnoods verder onze kostgrond aanleggen. Maar nu komt de overheid met concessies in ons gebied. Laat de overheid stoppen met naar onze grens komen, dat bedrijven met hun papieren naar ons komen en zeggen dat zij concessie hebben. Ze moeten onderling met de dorpen praten zodat ze kunnen begrijpen dat ze niet zomaar alles kunnen weghalen. Wij van het bos willen gewoon dat onze levenswijze niet wordt aangetast. Maar de Staat heeft meer macht, dus de concessiehouders zoals chinezen komen dan en laten papieren van de overheid zien. Wij zijn niet machtig genoeg om daar tegen in te gaan. We hebben al veel opmerkingen gehad. Het blijkt dat de overheid zich ook aan haar afspraken moet houden die ze heeft gemaakt met binnenlandbewoners en met zichzelf. Dit wordt al 3 maanden gezegd en u komt steeds terug met het zelfde verhaal. Nu moeten we een stap verder gaan. We hebben al 3 maanden erover gesproken en ik denk dat iedereen dit verhaal voelt. Nu moet u denken hoe we verder moeten gaan, hoe de overheid zich aan haar afspraken moet gaan houden. Hendrik Pai: De overheid bedreigt altijd de binnenlandbewoners. Eigenlijk is REDD+ niet bedoelt voor ons, vanwege de manier waarop wij al met het bos omgaan. Maar als je kijkt naar Tapanahony dan wil IAM Gold daar een grote concessie. Wat Mr. Goedschalk zei is goed, want mensen die aan goudwinning doen kijken ook niet verder dan morgen. Ze doen aan roof, ze winnen het goud en nemen het geld. Er is een mindshift nodig. We onderschatten het. Sinds de overheid aan grootschalige goudwinning is begonnen worden alle kreken vernietigd. In deze zaak is het zeer belangrijk dat de Overheid gaat kijken en inziet dat dit systeem veranderd moet worden. De concessie houders halen willekeurige bomen weg om kraaienpoten te maken, maar wij halen alleen de oudste bomen weg. Het is de overheid die verkeerd bezig is in dit verhaal. Josien Aloema: We hebben rechten, dus we gebruiken onze stem. We laten mensen ons niet zomaar voor de gek houden. Wat basia Nelson aanhaalde heeft ook te maken met de inheemsen. Waarom hebben we protestmarsen gehouden voor de grondenrechten. Kapitein Wilson zei dat het niet hierover gaat maar over REDD+. REDD+ gaat over je eigen rechten, en wat je wil voor je kleinkinderen. Maar we zijn er nog. We willen komen tot een oplossing, maar de overheid wil ons niet aanhoren. We vragen niet veel, we vragen rechten voor onze grond zodat we het bos kunnen beschermen. Op Galibi is er bos, maar geen concessie, dus als de overheid een concessie daar uitgeeft dan komt er oorlog. Wat ik mee wil geven is dat voordat REDD+ komt, ook internationaal, is dat we eerst onze grondenrechten willen. Dan pas kunnen we praten over REDD+. Anders kunnen we allemaal beloften krijgen over scholen en poliklinieken, maar ondertussen worden alle natuurlijke hulpbronnen uitgeput en is er geen wild meer, zijn er geen vruchten meer. Kijk maar naar Kwamalasamutu hoeveel eten er per vliegtuig gebracht moet worden. Dus laat mij bepalen hoe ik ontwikkeling wil in mijn gebied, want ik ben ook deel van het land. De Chinezen weten dit wel, maar omdat ze niet van hier zijn vernietigen ze alles. 10

11 Daarom wil ik weten wanneer de Staat gaat praten over grondenrechten en of we deze gaan krijgen of niet. Dan pas kunnen we goed praten over REDD+. Harry Ellioth: Wij worden getraind. Maar de overheid moet eigenlijk de training krijgen om te leren hoe de mensen in Suriname leven. Ze willen een planning, maar ze moeten weten dat als ze een planning maken, dat ze de mensen eerst moeten helpen. De training is goed, maar ze moeten ons op de hoogte houden. We zijn bezig met de training over REDD+ en ondertussen worden er concessies uitgegeven. Laat de overheid ons ook zeggen welk gedeelte van het geld geïnvesteerd gaat worden in ontwikkeling in het binnenland. Maar dit kan gaandeweg eventueel verduidelijkt worden. Kapitein Stiefen Petrusi: Ik wil iedereen groeten. Ik wil niet teveel praten vandaag, want we willen niet in cirkels blijven praten. In antwoord op de vraag wat er dan moet veranderen bij de overheid, maar de meeting kan een andere wending nemen. U krijgt eigenlijk een opdracht, maar soms kunnen er tegenreacties komen. In het begin van de eerste training zijn er dingen verzwegen. In de presentatie van de vorige keer, heb ik gezegd dat in de structuur de gemeenschappen bovenaan moeten staan in het REDD+ gebeuren. Mr. Goedschalk zei dat Suriname zo groen is. Dit komt door de binnenland bewoners, want als wij het bos zouden behandelen zoals mensen dat in de stad doen dan zou er geen bos meer zijn in Suriname. Als u de waarheid niet wil geven, of u niet gelooft dat de binnenland bewoners het bos beschermen dan kun je overal gaan met je project maar niemand gaat je steunen. Ik heb u nog niet uitgenodigd, omdat het nog niet duidelijk is voor mij. Het REDD+ verhaal is goed, maar het gaat om de achtergrond. U moet een film maken om mensen in de stad te laten zien wat er allemaal gebeurt in het binnenland. Laat de mensen zien hoe het bos wordt vernietigd en hoe het wordt beschermd. De overheid geeft ons de opdracht om te praten. Als niet hier in de stad, dan in het binnenland. Wanneer het gaat om geld verdienen; als je alles tegelijk wil dan noemen we dat gierig. Dan wil je goud, en diamant. De overheid moet besluiten wat ze wil voor ontwikkeling. Het project moet de tijd nemen om even over Ik kan een beetje verduidelijking geven. We moeten eerst hard werken, en het document naar de Wereld Bank brengen. Het is ook niet zeker of het geld gaat komen, want als het plan niet goed wordt gekeurd komt het niet. De vorige indieningen van Suriname waren niet goed. Ik ben geen regering, dus ik weet niet hoe het er nu voor uitziet. Maar we zullen uw opmerking zeker meenemen want als we praten over geld moet het duidelijk zijn welk deel naar de gemeenschap gaat. Er is veel gezegd. Hoe u nu hier zit is een kans om uw mening te geven. Dus ik ben blij dat u uw mening geeft. Ik zit dit ook als een leermogelijkheid voor de Staat. Ik zie dit als een kans voor Suriname om het huidige systeem van denken te stoppen en dit anders aan te pakken. Want ik geloof zelf dat we anders moeten gaan leven. Ik werk al 10 jaar met de overheid en vertel ze dat ze moeten zien hoe de mensen leven. En ik weet dat ze dat niet altijd doen. Maar de uitdaging is om verandering te brengen in het systeem. John Goedschalk: Ik ga proberen om het uit te leggen. Wanneer men voor het eerst begon te praten over REDD, ging het om landen die veel bos kappen. Dat ging over landen zoals Brazilië en Mexico. Maar andere landen zoals Suriname, vroegen of ze dan eerst moeten kappen en vervolgens moeten beschermen om geld te krijgen. Deze landen hebben aan de wereld gezegd dat ze weinig kappen, dus als we nu geen reden krijgen om minder te kappen dan gaan we het doen want omdat we ontwikkeling willen. De mensen hebben nagedacht hoe ze geld kunnen geven aan een land om te vermijden dat er teveel wort ontbost. Guyana heeft precies aangegeven hoe zij hun land gaan gebruiken en uitgerekend hoeveel ontbossing per jaar zo plaatsvinden. Ze hebben aangegeven dat ze dan minder zouden kappen, maar dat er geld nodig is om dit te onderhouden. 11

12 Brokonpondo te vliegen, dan ziet u waar we het over hebben. Kapitein Stiefen Petrusi: Daarom zei ik, REDD+ is goed. Maar als de staat ziet dat REDD+ goed is, dan moeten ze ook begrijpen dat REDD+ in het binnenland waar de mensen leven, dat het gaat om REDD+ met mensen erin. En dat er rekening gehouden moet worden met de mensen die in de gebieden leven. Dat wil niet zeggen dat ze stoppen met goudwinning bijvoorbeeld. Er zijn meer landen zoals Suriname die hebben aangegeven dat ze dan ontwikkeling brengen maar ook tegelijkertijd het bos beschermen. Ieder land heeft haar eigen manier om REDD+ uit te voeren. Wat we nu doen is op papier zetten hoe we denken REDD+ te gaan doen en hoe we daar de komende 5 jaar op zouden voorbereiden We zijn een beetje afgeleid van waar we mee bezig waren. Ik wil duidelijk maken dat alles wat wordt gezegd, wordt opgeschreven in een rapport dat ook meegaat naar de Wereld Bank. Alles wordt ook gefilmd. Basia Nelson Adose: Inheemsen en Marrons, het is geen probleem als Suriname als land wel of geen geld krijgt. Wat we willen is dat we het deel van het geld krijgen dat ons toehoort. Als we die zekerheid krijgen als er wel geld komt van de Wereld Bank, dan zijn we zeer tevreden. Josien Aloema: Wat ik wil zeggen is dat we in Suriname de overheid met ons wil praten en ik apprecieer het dat de overheid naar ons wil luisteren. Want als je kijkt naar Bolivia dan zijn er zoveel inheemsen die worden gedood, en de overheid wil daar niet naar ze luisteren. We willen niet vechten. De overheid moet luisteren, maar er moet wat gedaan worden met alles wat is gezegd door de jaren heen. Kijk maar naar het voorbeeld van Guayana. Het is daar ook niet helemaal goed gegaan. Een groep inheemsen daar heeft gezegd dat de overheid maar naar 1 gebied is geweest voor consultaties. Dus ik vind het goed van de regering dat ze rechtstreeks komt praten met de mensen. Het leven gaat door, de tijd dringt. We moeten samen hieruit komen. Zolang er geen oplossing is gaan we nog niet eten. Inheemsen in alle landen bespreken met elkaar en brengen samen een boodschap naar de wereld. Ik wil aanhalen dat het goed was dat het project rechtstreeks met ons praat en niet via organisaties. Dus u heeft gehoor gegeven aan ons verzoek. Ik denk dat dit een goed punt is, want Suriname leert van fouten van andere landen. Want ik heb ook gezien dat in Brazilië inheemsen dood zijn gegaan in het REDD+ verhaal en dat zelfs een hele gemeenschap uit elkaar is gegaan. We leren hoe we het moeten doen en daarom is het goed dat we rustig stap voor stap gaan. 12

13 Kapitein Willems: Alles wat is gezegd is goed. Maar we praten in cirkels. Maar het grootste punt gaat om de overheid. Kijk maar naar het Stuwmeer. Toendertijd was er nog geen REDD+ en toen waren de mensen niet geïnformeerd. Kijk hoeveel mensen moesten verhuizen, hoeveel bos en goudkansen er zijn verdwenen. Nu is REDD+ er, en ik vind het goed omdat het hierdoor er wordt gesproken met ons en ons wordt gevraagd wat we erover weten en denken. Het concessie verhaal geeft grote problemen, want als alle bos wordt weggehaald, dan worden de effecten van klimaatverandering groter, zoals sterke winden. En de bomen zelf beschermen ons ook tegen deze wind. De Granman die er voorheen was, was niet goed geïnformeerd, de blanken hebben hem gezegd dat het goed komt en hebben hem zelf op de knop laten drukken. REDD+ maakt onze ogen in het binnenland open zodat we samen kunnen werken. De hele fout komt van de regering in dit verhaal, omdat ze zeggen het bos te beschermen maar ondertussen zelf het tegenovergestelde doen. Maar REDD+ is goed om mensen bewust te maken dat wat gister en vandaag zo is, niet perse morgen zo zal zijn. Maar dit kunnen we eraan doen, en zo kan met bijdragen. Als ik het samenvat, hoor ik dat de regering zich ook aan haar afspraken moet houden. Verder heb ik gehoord dat grondenrechten een voorwaarde is en dat er meer voorlichting moet komen over REDD+ maar ook te maken met het voorbeeld van het stuwmeer. Saskia Jacobi: REDD+ is goed. Maar de mensen willen meer weten. Voordat REDD+ wordt aangenomen, willen ze weten wat de maatregelen zijn van de regering voor REDD+. Ze willen weten hoe kunnen gaan leven in het bos met REDD+. Daarom had ik het over de vrees voor de maatregels die regering wil gaan nemen. Ik wil het ook weten zodat als ik die vraag krijg ik het kan beantwoorden. Persival Jacobi: Wij als REDD+ assistenten gaan ze uitleggen. Maar als wij ze wat uitleggen en de regering gaat het verpesten dan verliezen ze ook vertrouwen in ons, die van het dorp zelf komen. Pildas Tawadi: Deze dag is een training om te kijken wat goed is gegaan en wat niet goed, maar het is nu een hele andere soort vergadering geworden. Maar nu als REDD+ assistent wil ik ook weten hoe we verder gaan. Gaan we door ermee? Want ik moet dadelijk wanneer we thuis zijn aan de Granman vertellen wat er gaat gebeuren. Er is Niemand wil dat je na de krutu wordt uitgelachen of niet serieus wordt genomen. Dus je moet nadenken over wat geregeld moet worden voor dat REDD+ komt. Dat kan je ook vragen in de krutu. Want als het daaruit komt, moet de regering er wat aan doen. Karin: Dankuwel voor de opmerking. Ik heb aan het begin van de dag gevraagd wat het belangrijkste van de krutu is. En iedereen had het over de boodschap en wat de staat wil. Maar niemand heeft gezegd dat de informatie voor het land het belangrijkste is. En om aan deze informatie te komen is het belangrijk om te weten hoe je 13

14 veel discussie geweest over concessie en over de problemen van verschillende dorpen. Bij ons is het niet zo erg, maar het kan later komen. Ik heb nog geen voorlichting gegeven, maar we zijn er nu mee bezig. Kapitein Petrusi zei dat hij de mensen niet heeft uitgenodigd omdat het nog niet duidelijk is. Kapitein Wilson heeft gezegd dat ze zijn gekomen en dat er goed is gesproken. Dat wil ik ook doen. Nu is er een hele andere wending gekomen. Maar ik wil vragen om door te gaan met de training en te laten zien hoe dit moet, want de komende maand komt er een REDD+ krutu in Kwamalasamutu. Ik wil het goed begrijpen. De organisaties zoals VIDS komen niet. Granman wacht op mensen die nooit komen. Kapitein Stiefen Petrusi: We willen niet praten over iets als we bij elkaar komen terwijl de overheid daarna iets anders gaat doen dan waar we over praten. Dan lijkt het alsof de boodschap die we brengen niet van de overheid komt, maar van een apart iets. Dan gaan mensen me vragen wat voor boodschap we dan brengen. eraan gaat komen. Jullie krijgen de training van ons omdat we al heel lang in het bos werken, en we hebben veel dingen gezien wat gebeurt met de mensen die in het bos leven omdat we met ze hebben gewerkt en geleefd. En die ervaring willen we gebruiken in de training, zodat de informatie voor de krutu zo duidelijk mogelijk is en dat de informatie die uit de krutu komt ook goed wordt gedocumenteerd. De mensen van de Matawai hebben een manier van denken over hun eigen ontwikkeling en hebben bedacht hoe ze dit in de krutu willen behandelen. Dit moet allemaal in het REDD+ programma, want als dit ontbreekt kan het niet doorgaan. We moeten aan de Wereld Bank laten zien hoeveel mensen aanwezig waren, wie aanwezig waren, wat er is gezegd door de verschillende groepen. Kapitein Petrusi heeft gezegd dat hij eerst duidelijkheid wil voor de krutu zodat de mensen niet op zijn hoofd gaan zitten. Maar mensen kunnen nooit op je kop zitten als jij alleen faciliteert. De overheid moet zeggen wat ze willen. Karin: Hetzelfde probleem als u heeft, hebben wij ook. Sinds vanochtend willen we een film laten zien, maar het kon niet omdat er een probleem was. De taak van de REDD+ is niet om te zeggen dat de overheid dit zegt. De bedoeling is juist om samen te praten. Voorbeeld: Jij en ik wonen op de rivier. En ik kijk naar de rivier en ik zeg dat ik een brug bouwen omdat ik dat makkelijker vindt. Dan lopen we elke dag en kom ik met een heleboel ideeën. Dan ga ik thuis een plan bedenken, maar als ik het wil bouwen moet ik mensen ook vragen wat ze denken. Dan kom ik terug bij jou, wat denk je ervan. Dan zeg jij, als je een brug bouwt ga je problemen krijgen met de mensen van de overkant. Zo wordt mijn boodschap besproken met jou, krijg ik meer informatie en dan wanneer we met de mensen van de overkant gaan praten krijgen we meer informatie en komt er een oplossing uit. Maar mijn boodschap is niet alleen om mijn leven makkelijker te maken, maar misschien ben ik eerder op het idee gekomen. Daarom vraag ik om de manier van denken te veranderen, want het is niet dat degene die de boodschap brengt het recht heeft op de boodschap. 14

15 Nelson Adose: Wij worden getraind, maar de mensen die daar wonen denken hetzelfde als wij. Dus als we samen gaan dan zegt, en wij brengen de boodschap van de regering, dan gaan ze het zien alsof de boodschap van ons is. Kapitein Willems: Mr. Tawadi heeft een vraag gesteld om even door te gaan met de training. Als we kijken naar de tijd dan moeten we even stoppen voorlopig zodat we door kunnen gaan en blijven we in cirkels praten. Dan komen we later terug met frisse ideeën. Karin: De kapitein heeft gelijk. De grondgedachte is goed, maar de manier waarop we erover denken moet nog wat besproken worden. 15

16 C. Vervolg evaluatie film krutus Vragen/opmerkingen uit de groep Kapitein Willems: Wij kunnen kijken en vertellen hoe we het hebben gedaan, maar we kunnen ook horen van anderen hoe het overkomt. Reactie/antwoord van facilitatie team Saskia Jacobi: Om de krutu beter te leiden dan kunnen we proberen strakker bij ons punt te blijven. Karin: Dat is moeilijk, Kijk maar naar vanochted hoe we helemaal zijn afgeweken van de training. Persival Jacobi: De mensen zaten op een afstand, en moesten naar voren lopen. Maar ik wilde juist naar de mensen toe lopen om ze te laten spreken. Karin: De opmerking van Sirito is ook meegenomen. Want die opmerkingen van de lokale mensen zijn meegenomen in het verslag van de krutu. De feedback van de enquetes komt van Projectgroep leden die mee waren als observer. Josien Aloema: Ik heb contact opgenomen met Apoera voor ik naar het buitenland vertrok. De uitnodiging kwam van de Kapitein, dus hij had ook iets meer initiatief kunnen nemen en helpen bij de voorbereiding. In apoera moest er rekening gehouden worden met 5 talen. Als je podium vrees hebt dan moet je dat overkomen, daarom komen we ook naar de training. Want daarom zijn we gevraagd om de training te volgen; om met alle kennis terug te gaan naar de mensen. We moeten niet bang zijn, want het kost ook geld. In Pusugrunu was de ontvangst mooi en de krutu ook. Daar kijk ik ook naar. Maar we moeten een dag met alle trainers kijken naar het hele filmpje zodat iedereen kan zien hoe het op andere plaatsen gaat en de training kunnen verbeteren. Misschien kan er een CD komen waar het filmpje op staat. En we kunnen dit ook laten zien in Paramaribo, om de bewustwording van de mensen te vergroten. Want hier wonen ook mensen die uit het binnenland komen. Kapitein Willems: In Pusugrunu is het goed gegaan. We hebben alles goed geregeld omdat de delegatie van het project zou komen. Er is volgens de traditionele gebruiken de granman gegroet, en de krutu geopend. Het was een succes. Karin: Het mooiste van de krutu in Pusugrunu, was dat de leiding van de krutu goed was. Wanneer mensen in cirkels beginnen te discussieren dan is er een goeie leiding nodig om het proces te bevorderen. Als je ziet dat het vastloopt, dan kun je ook een van de project leden vragen om iets kort te vertellen en misschien de krutu weer op gang te brengen. Al heb je zoveel trainingen gehad, moet je je altijd voorbereiden. 16

17 D. Voorbereiding van krutus: Manieren om naar een probleem te kijken Er wordt een foto getoond door het facilitatie team. Er wordt gevraagd om te vertellen wat men ziet. Het is belangrijk voor de facilitator om te begrijpen hoe de mensen een probleem zien en dan gepast te reageren daarop. Eerder op de dag is de boodschap van verschillende perspectieven bekeken. Het is niet erg als het niet op je eigen manier is. Dus als er een probleem is tijdens de krutu, dan kan de facilitator proberen om het probleem te bekijken vanuit een andere lens. Er wordt gevraagd aan de REDD+ assistenten om alvast een beetje te vertellen hoe zij de krutu denken te gaan voorbereiden. Vragen/opmerkingen uit de groep Reactie/antwoord van facilitatie team Natasia Donoe: Om eerlijk te zijn voel ik me nog niet klaar om de boodschap over te brengen. Misschien na de training van morgen. Niet het gedeelte over REDD+, dat is duidelijk. Maar waar we het vanmorgen over hebben gehad is nog niet helemaal uitgewerkt. Sirito Aloema: Wat ik heb meegemaakt in Apoera, is het niet alleen belangrijk om de boodschap te brengen, maar ook hoe we ervoor kunnen zorgen dat de boodschap goed over wordt gebracht. Hoe kunnen we beter communiceren met de mensen? Ik wil ook vragen, wanneer gaan we nog een keer naar de dorpen? Wanneer alle dorpen zijn aangedaan of hoe? Stiefen Petrusi: Wat als er een gezag is die niet luistert als de helft van de gemeenschap iets wel wil? Josien Aloema: De inheemsen zijn moeilijke mensen. De bevolking wil informatie, maar hoe doen we als de leiding het project niet wil uitnodigen? Wat als er maar 10 mensen zijn die de informatie willen? U moet kijken of dit soort situaties acceptabel zijn, want anders gaat u misschien niet alle mensen bereiken. Want het zijn niet alleen de Kapitein en de leiding die over mij beslissen. Stiefen Petrusi: Dit REDD+ verhaal moet ook in de media komen. De binnenland bewoners hebben tenminste radio s. U kunt beginnen door een CD te maken met het verhaal om het zo op Jerrel Pinas: We hebben met elkaar besproken wat de beste manier zou zijn om een krutu te organiseren. We zijn het met elkaar eens geworden dat de REDD+ assistenten hun gezag kunnen vertellen over de training en dat als het gezag meer wil weten dat ze het project team kunnen uitnodiging. Als wij de uitnodiging ontvangen dan kunnen we gaan. Zo zijn we ook op uitnodiging van de granman van de Aluku gegaan, van Kapitein Lewis, Granman Valentijn en Granman Ashongo. De follow-up zal ook op aanvraag gaan. De uitnodiging moet van het gezag komen. Jerrel Pinas: Dit is een optie die we moeten bekijken. Want als de meerderheid wat wil dan geldt dat. Maar dit is iets wat de gemeenschap onderling moet uitwerken. Jerrel Pinas: De uitnodiging moet duidelijk zijn; dus als het komt van het gezag, of van een vertegenwoordiging. Maar er moet wel een wisselwerking zijn. Dus als iemand anders dan het gezag een uitnodiging stuurt, dan moet het gezag wel op de hoogte zijn ervan. 17

18 gang te brengen. Harry Ellioth: Wat ik heb gehaald uit de discussie vanmorgen is dat de REDD+ assistent zijn verstand op 0 moet zetten en dan moet de overheid antwoord geven op vragen die de overheid aangaan. Josien Aloema: Als ik mijn verstand op 0 zet, neem ik alle informatie over REDD+ en de overheid, breng ik de boodschap over. We vertellen dan wel, maar de feedback moet komen van de dorpelingen. De informatie naar ons toe in de training, moet dan wel goed en duidelijk zijn. Ik vraag aan de trainers om mij heel duidelijk informatie te geven van top tot teen. Zodat ik ook op een duidelijke manier de informatie terug kan brengen naar de dorpen. Vanmorgen liep de discussie vast. Wij vertegenwoordigen de gemeenschap eigenlijk, maar we willen het project van de overheid brengen bij de mensen. Daarom moeten we duidelijke en complete informatie hebben. Wat de mensen in de gemeenschap aanspreekt is wat voor ontwikkeling zij krijgen met REDD+, wat gaat het REDD+ geld brengen voor hun. Als je de krutu goed doet, hoef je misschien maar 2 keer naar een dorp te gaan. Het is ook goed om de media erbij te betrekken, zoals de lokale radio. Als assistent en facilitator, moet je eigenlijk neutraal zijn. Dit is belangrijk, omdat jij moet proberen om alle mensen hun commentaren moet meenemen. Dit is moeilijk, want het kost wat ervaring. Maar je mag niemands zijde nemen. Als je kijkt naar de discussie vanochtend kon je zien dat wij niemands zijde hebben genomen, niet van John, van de overheid en niet van de REDD+ assistenten. Ik heb een mening, maar hier mag ik mijn mening niet uitspreken. Het belangrijkste voor de facilitator is om de discussie te bevorderen, zodat het niet vastloopt. We blijven leren. Als ik de dag samenvat: We hebben het vanmorgen gehad over concessies en grondenrechten, over meer voorlichting in de dorpen, dat de boodschap van de regering duidelijk moet zijn. De eerste dag van de training is afgesloten met een bespreking over het bijwonen van krutus door REDD+ assistenten als observeerder. 18