Aan de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG

Transcriptie

1 Aan de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid uit de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG Den Haag : 8 maart 2006 Ons kenmerk : S.A /K Uw Kenmerk : - Betreft : Reactie op ontwerp-pensioenwet (TK 30413) Geachte dames en heren, Naar aanleiding van uw uitnodiging om te reageren op het wetsvoorstel Pensioenwet, wil de Stichting van de Arbeid door middel van deze brief uw dringende aandacht vragen voor een aantal aspecten van dit wetsvoorstel die naar haar oordeel wijziging behoeven. De Stichting van de Arbeid wil echter allereerst haar waardering uitspreken voor het ontwerp zoals dat nu voorligt. Het wetsvoorstel voorziet niet alleen in een technische herziening van de huidige Pensioen- en Spaarfondsenwet, maar biedt ook de modernisering die na zo vele jaren zeker nodig is. De waardering van de Stichting geldt ook de voorbereiding van de wet, de wijze waarop het pensioenveld bij het tot stand komen van de teksten is betrokken en de wijze waarop is omgegaan met de adviezen van de Stichting van de Arbeid en de Sociaal- Economische Raad. Los van de waardering heeft de Stichting van de Arbeid bij een aantal artikelen van het wetsvoorstel opmerkingen en doet zij suggesties die, naar haar mening, de wet evenwichtiger, completer en beter uitvoerbaar maken. In haar reactie volgt de Stichting van de Arbeid daarbij de opbouw van de wet. Daaraan voorafgaand wil de Stichting van de Arbeid uw aandacht vragen voor twee punten van meer algemene aard. Invoeringswet De Stichting van de Arbeid vraagt uw bijzondere aandacht voor de invoeringswet. Deze wet is nog niet bij de Tweede Kamer ingediend. De Stichting van de Arbeid stelt zich

2 2 op het standpunt dat de nieuwe Pensioenwet zo mogelijk vanaf 1 januari 2007 wordt ingevoerd. Daarvoor is het echter nodig dat betrokkenen tijdig op de hoogte zijn van de definitieve tekst van de Pensioenwet, van de Invoeringswet en van de teksten van de AMvB s die bij deze wet horen en die pas in de loop van de parlementaire behandeling beschikbaar zullen komen. De Stichting zou het betreuren als de zorgvuldigheid die bij de voorbereiding is betracht teloor zou gaan. In verband daarmee bepleit de Stichting van de Arbeid dat er over het tijdstip van inwerkingtreding en overgangsrecht zorgvuldig overleg plaatsvindt met de sociale partners in de Stichting van de Arbeid alsmede met de organisaties van betrokken pensioenuitvoerders. Zonodig moet een gefaseerde invoering niet worden uitgesloten. Algemene Maatregelen van Bestuur In dit voorstel van wet wordt op een groot aantal plaatsen aangegeven dat krachtens algemene maatregel van bestuur regels (zullen) worden gesteld. Daarmee zal de reikwijdte van de wet en de preciesheid van de bepalingen in belangrijke mate bepaald worden door de inhoud van de AMvB s. De uiteindelijke strekking van de wet kan naar het oordeel van de Stichting van de Arbeid dan ook alleen beoordeeld worden door dit voorstel samen en tegelijk met de aangekondigde AMvB s te bezien. Daarbij meent de Stichting van de Arbeid dat de zorgvuldige voorbereidingsprocedure die is gevolgd voor de wetteksten voortgezet moet worden als het gaat om de teksten van deze AMvB s en overige delegatiebepalingen. Betrokkenen kunnen dan aangeven wat zij wenselijk vinden, maar vooral ook kunnen zij vanuit hun expertise aangeven wat de praktische mogelijkheden en beperkingen zijn van bepaalde formuleringen en specifieke bepalingen. De Stichting van de Arbeid dringt er dan ook bij u op aan te bevorderen, dat zij in de gelegenheid wordt gesteld om opmerkingen te maken over de beleidsmatige aspecten van de AMvB's en zonodig van de andere vormen van nadere regelgeving en dat de koepels van pensioenuitvoerders de gelegenheid krijgen daarover in meer uitvoeringstechnische zin te adviseren. Deze tussenslag zal de uitvoerbaarheid van deze belangrijke wet- en regelgeving zeker ten goede komen. Ten slotte zou de Stichting het op prijs stellen dat, evenals bij de Wet financiële dienstverlening het geval is geweest, ook de Tweede en Eerste Kamer bij de inhoud van de op te stellen AMvB s worden betrokken. Minimumleeftijd, artt. 7:5a en 13 Met de artikelen 7 en 13 wordt een minimumpensioenleeftijd geïntroduceerd in de wetgeving. In artikel 7 wordt aangegeven dat als een werkgever een pensioenovereenkomst aanbiedt, hij werknemers alleen op grond van leeftijd mag uitsluiten als zij jonger zijn dan 21 jaar. Artikel 13 bepaald dat het verwerven van aanspraken op ouderdomspen-

3 3 sioen op basis van een pensioenovereenkomst uiterlijk op de 21-jarige leeftijd (of op de latere datum van indiensttreding) begint. De Stichting is ten principale van oordeel dat de leeftijd waarop begonnen wordt met pensioenopbouw onderdeel uitmaakt van de inhoud van de regeling waarvoor partijen betrokken bij de totstandkoming van die regeling primair verantwoordelijk zijn. Uiteraard is er ook een verantwoordelijkheid van de overheid, in die zin dat de wetgever goede redenen heeft om hoge minimumleeftijdsgrenzen tegen te gaan. De noodzaak om een leeftijdsgrens te stellen is echter, zo meent de Stichting, in ons land niet meer nodig. De Stichting wijst in dit verband op haar aanbevelingen om bestaande toetredingsdrempels (minimumleeftijdsgrenzen en/of wachttijden) en uitsluitingsbepalingen te verlagen of op te heffen. 1 Door partijen op deze wijze toch enige vrijheid te geven, kan rekening gehouden worden met specifieke sector- of bedrijfstakomstandigheden, waarbij in het bijzonder wordt gedacht aan de Horeca, de Detailhandel en de Schoonmaak- en Uitzendsector. Zo zijn in (delen van de) de Horeca veel jongeren werkzaam op tijdelijke en/of deeltijdbasis en kunnen de werkzaamheden beschouwd worden als vakantiewerk of als bijverdienste ter financiering van bijvoorbeeld studie. Het opnemen van deze werknemers met korte en frequent wisselende dienstverbanden in een regeling leidt tot hoge uitvoeringskosten (ten laste van de overige deelnemers) die in geen verhouding staan tot de lage pensioenaanspraken die door betrokkenen verworven worden. De opmerking in de MvT dat de administratieve lasten aanzienlijk beperkt kunnen worden door de verruimde mogelijkheid kleine pensioenen af te kopen (art. 60) lijkt de Stichting van de Arbeid niet geheel terecht, omdat afkoop pas mogelijk is als een en ander geadministreerd is, terwijl ook afkoop de nodige (administratieve) kosten met zich brengt. Tot slot meent de Stichting dat de geïntroduceerde leeftijdsgrens beargumenteerd dient te worden op nationale argumenten passend bij het nationale pensioenstelsel en niet op basis van de zogenoemde concept-portability-richtlijn. Ondanks deze principiële bezwaren is de Stichting van de Arbeid bereid de voorgestelde leeftijd van 21 jaar te accepteren, waarbij de Stichting overweegt, dat het kabinet deze leeftijd aanvankelijk op 18 jaar wilde stellen en gelet op het meer algemene en ook door de Stichting onderschreven belang van het verder terugdringen en verkleinen van de zo genoemde witte vlekken. 1 Stichting van de Arbeid; Moderne en betaalbare pensioenen voor alle werknemers; 17 mei 2001, publicatienummer 5/01. De cijfers die in de MvT worden gegeven (p. 29) laten zien dat voor bijna 60 procent van de deelnemers geen leeftijdsgrens of een minimumleeftijd lager dan 21jaar geldt.

4 4 Karakter pensioenovereenkomst, art. 9 In de Pensioenwet worden drie typen pensioenovereenkomst onderscheiden: a. een uitkeringsovereenkomst, b. een kapitaalovereenkomst, en c. een premieovereenkomst. Dit onderscheid is nieuw ten opzichte van de PSW en beoogt duidelijkheid over de aard van de pensioenovereenkomst te creëren. Dit doel wordt vanzelfsprekend door de Stichting van de Arbeid onderschreven. Toch wil de Stichting erop wijzen dat de huidige indeling te beperkt is voor de praktijk, zoals die juist de afgelopen jaren is ontstaan. Dit geldt vooral de uitkeringsovereenkomst. In de MvT omschreven als een toezegging voor een uitkering, bijvoorbeeld via een eind- of middelloonregeling, waarbij het risico dat de inkomsten over de belegde gelden mee- of tegenvallen, te allen tijde ligt bij de pensioenuitvoerder (MvT, p. 32). De Stichting van de Arbeid wijst erop dat er de laatste tijd pensioenregelingen zijn ontstaan die enerzijds het karakter hebben van een uitkeringsovereenkomst, veelal een middelloonregeling, en daarnaast kenmerken hebben van een premieovereenkomst omdat de werkgever zijn premiebijdrage en andere bijdragen vooraf beperkt tot een maximum en andere bijdragen, bijvoorbeeld in de vorm van bijstortingen, uitsluit. Daarmee ontstaat een regeling met een gemengd karakter die wel omschreven wordt als collectief defined contribution (cdc). De huidige Pensioen- en Spaarfondsenwet alsmede de ontwerp-pensioenwet voorzien niet in dit type regeling. Het ontbreken van een passend wettelijk kader leidt er onder ander toe, zo heeft de Stichting van de Arbeid begrepen, dat de DNB tot nog toe zeer terughoudend is in het goedkeuren van dit type pensioenregelingen. De risicoverdeling die behoort bij een regeling, maakt integraal onderdeel uit van de inhoud van de regeling waarvoor partijen betrokken bij de totstandkoming van die regeling verantwoordelijk zijn. Dit geldt ook voor de risicoverdeling die hoort bij een regeling met een gemengd karakter. De Stichting van de Arbeid is dan ook van oordeel dat als partijen een dergelijke regeling overeenkomen, de Pensioenwet die niet in de weg moet staan. De Stichting wil er dan ook op aandringen om aan de verschillende typen pensioenregelingen en de daaraan te stellen eisen zowel in de wet alsook in de Memorie van Toelichting meer aandacht te besteden. Dit is des te meer van belang indien in de beschouwing tevens worden betrokken de doorwerking van de nieuwe internationale verslaggevingsregels (IFRS) en de mogelijk vergaande gevolgen daarvan en wat juist over de transparantie in de risicoverdeling nader is vastgelegd in het Financieel Toetsingskader, welk kader in hoofdstuk 6 integraal in de ontwerp-pensioenwet is opgenomen. Dit laat vanzelfsprekend onverlet dat partijen en individuele deelnemers (vooraf) goed moeten worden ingelicht over aard en karakter van dergelijke regelingen en de (andere) verdeling van de risico s die daaruit voortvloeien.

5 5 Informatie bij betalingsachterstand, artt. 27, 28 Artikel 27 geeft aan dat pensioenfondsen elk kwartaal de deelnemersraad of de deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden moeten informeren als er een betalingsachterstand is van vijf procent van de jaarpremie en het minimale vereiste eigen vermogen van het fonds niet aanwezig is. In lid 2 is voorts bepaald dat een ondernemingspensioenfonds in geval van een betalingsachterstand als omschreven in lid 1, tevens elk kwartaal de ondernemingsraad van de onderneming die nog premie aan het pensioenfonds verschuldigd is, moet informeren. De Stichting acht het positief dat het pensioenfonds een informatieplicht heeft bij betalingsachterstand, een situatie die in het bijzonder van belang is bij onwilligheid van de werkgever om belanghebbenden te informeren. Deze mogelijkheid is naar voren gebracht in het SER-advies Nieuwe Pensioenwet. 2 Desalniettemin heeft de Stichting van de Arbeid enkele bezwaren tegen dit artikel. In de eerste plaats bevreemdt het de Stichting van de Arbeid dat de informatieplicht over de betalingsachterstand van de werkgever gekoppeld is aan de slechte financiële positie van het fonds. 3 De Stichting onderkent dat betalingsachterstand ernstige consequenties kan hebben als ook de financiële positie van het fonds slecht is. Hier is echter de situatie aan de orde dat de werkgever, om wat voor reden ook, niet aan zijn verplichtingen tegenover pensioenfonds en werknemers voldoet. De Stichting is dan ook van oordeel dat de betalingsachterstand zelf reden moet zijn om belanghebbenden te informeren. Daarbij meldt de Stichting dat bij bedrijfstakpensioenfondsen (Bpf en) het zo is dat betalingsachterstand of betalingsverzuim van een werkgever wordt opgevangen (betaald) door de andere werkgevers en werknemers binnen de sector. Een tweede bezwaar is, zo vindt de Stichting, dat de grens van vijf procent betalingsachterstand te laag is, juist als wordt uitgegaan van een zelfstandig feit, los van een onvoldoende dekkingsgraad van het fonds, een situatie die de Stichting bepleit. Bij die grens gaat het namelijk om een betalingsachterstand van nog geen drie weken. De Stichting van de Arbeid wijst er nadrukkelijk op dat een verplichting tot te snelle informatie heel gemakkelijk kan leiden tot volstrekt onnodige onrust bij deelnemers en gepensioneerden. Het kost heel veel tijd en energie om deze onnodig gecreëerde onrust weer te laten verdwijnen! Gelet op het voorgaande bepleit de Stichting in dit artikel de informatieplicht uitsluitend te koppelen aan de betalingsachterstand van de werkgever, daarover in eerste instantie de deelnemersraad en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging te infor- 2 3 SER-advies Nieuwe Pensioenwet, publicatienr. 01/06, Den Haag 2001, p Indien de financiële situatie van het fonds daar aanleiding toe geeft, gelden aparte regels voor het informeren van de deelnemers/belanghebbenden (artt. 103, 126, 128, 35, zie toelichting op art. 103).

6 6 meren en daarbij een betekenisvolle achterstandstermijn te kiezen van bijvoorbeeld drie maanden, binnen welke termijn het fonds de nodige inspanningen kan verrichten om de betalingen alsnog geïnd te krijgen (zie ook art. 28:2). Overigens is de Stichting van oordeel dat bij overschrijding van deze termijn ook DNB geïnformeerd dient te worden. Met artikel 28 worden ook verzekeraars verplicht deelnemers en werkgevers te informeren bij betalingsachterstand. De Stichting onderschrijft deze verplichting, maar is van mening dat, in lijn met de procedure die is voorgesteld voor ondernemingspensioenfondsen, het ook voor verzekeraars moet worden toegestaan om de aankondiging van voorgenomen premievrijmaking te richten aan de Ondernemingsraad van de werkgever in plaats van directe informatieverstrekking aan alle werknemers. Voorts wijst zij er echter op dat de in de wet genoemde termijn van drie maanden in relatie tot premievrijmaking erg kort is en op die wijze kan leiden tot te vroegtijdig informeren van belanghebbenden. Dit zal ook leiden tot onrust, terwijl in veel gevallen zal blijken dat deze onrust onnodig is geweest. Verantwoordelijkheidsverdeling tussen werkgevers en verzekeraars, art. 33 In de Pensioenwet is de werkgever verantwoordelijk voor de inhoud van de pensioenovereenkomst met de werknemer en de onderbrenging daarvan bij een pensioenuitvoerder. Daartoe sluit hij een schriftelijke uitvoeringsovereenkomst met een pensioenuitvoerder. De pensioenuitvoerder moet vervolgens een pensioenreglement vaststellen in overeenstemming met de pensioenovereenkomst en de uitvoeringsovereenkomst. Op het eerste gezicht lijkt dit een logische procedure. In geval van een pensioenfonds geschiedt de vaststelling van een pensioenreglement immers ook door het pensioenfonds, te weten het bestuur van de pensioenuitvoerder. Het pensioenfondsbestuur bestaat echter uit vertegenwoordigers van partijen die betrokken zijn bij de totstandkoming van de pensioenovereenkomst. Dit is bij de uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen niet het geval. Het laten vaststellen van een pensioenreglement door een verzekeraar betreft naar de mening van de Stichting van de Arbeid een ongewenste verschuiving van taken en verantwoordelijkheden ten opzichte van de Pensioenen spaarfondsenwet. Een verschuiving die bovendien tot juridische complicaties leidt, die nog niet zijn opgelost in het wetsvoorstel. Niet duidelijk is waarom het kabinet deze structuurwijziging voorstelt. Niet voor niets werden in de adviesaanvraag aan de SER voor de nieuwe PSW d.d. 2 mei 2000 door het toenmalige kabinet juist vragen voorgelegd over het spanningsveld dat zich in de praktijk voordoet tussen de verantwoordelijkheid van de werkgever die de pensioentoezegging doet en de verantwoordelijkheid van het bestuur van een ondernemingspensioenfonds. Prominent kwam de vraag aan de orde hoe het reglement van het pensioenfonds zich verhoudt tot de pensioentoezegging van de werkgever, met name in het geval reglement en toezegging niet (meer) met elkaar overeenkomen. Bij ondernemingspensioenfondsen kwamen onduidelijke situaties voor. De situatie bij een contract tussen werkgever en verzekeraar in het kader van een

7 7 zogenaamde rechtstreekse regeling werd door het kabinet helder bevonden. De werkgever is geheel verantwoordelijk voor de inhoud van de pensioenregeling. Ook werd aangegeven hoe de relatie tussen premiebetaling en pensioenopbouw is. De SER adviseerde om de verantwoordelijkheidsverdeling tussen partijen die verantwoordelijk zijn voor de inhoud en partijen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering te verhelderen met een opdrachtbrief. De afspraken zouden meer in lijn gebracht worden met de procedures die gangbaar zijn bij verzekerde regelingen. Het voorliggende wetsvoorstel kiest er echter voor de procedures voor verzekerde regelingen te wijzigen, waardoor er geen onduidelijkheden worden opgelost, maar wel nieuwe problemen worden gecreëerd. Dat verzekeraars een eigen verantwoordelijkheid hadden en hebben voor het naleven van wettelijke voorschriften staat niet ter discussie. Dat rechtvaardigt echter niet het voorstel om de verantwoordelijkheid voor vaststelling van het pensioenreglement over te hevelen van werkgever naar verzekeraar. De Stichting verzoekt u te bevorderen dat het wetsvoorstel op dit punt wordt aangepast. Informatieverstrekking aan deelnemers, art. 35 en verder In artikel 35 en verder wordt de informatieplicht van de pensioenuitvoerder geregeld. De Stichting van de Arbeid is met de wetgever van oordeel dat een goede en ook ruime informatieverstrekking onderdeel moet zijn van een pensioenregeling en de pensioenuitvoering. In het nu voorliggende voorstel is de omschrijving van de informatieplicht aanmerkelijk ingekort ten opzichte van eerdere versies. Dat is in lijn met de opvatting van de Stichting dat voor zover de wet tot informatie verplicht vooral het doel wordt omschreven en niet gedetailleerd wordt aangegeven hoe, wanneer en met welke middelen deze informatie moet worden verstrekt. In het wetsvoorstel wordt bij de informatieartikelen aangegeven dat bij AMvB regels zullen worden gesteld over hoe de informatie verstrekt moet worden. De Stichting van de Arbeid vreest dat op die wijze de detaillering die, naar het oordeel van de Stichting terecht, uit de wet is weggenomen via de weg van de AMvB weer wordt teruggebracht. De Stichting erkent dat in wetgeving details van belang kunnen zijn. Een te gedetailleerde regelgeving kan echter ook leiden tot verstarring, in die zin dat de regelgeving weliswaar strikt wordt uitgevoerd, maar dat niet langer wordt nagedacht over hoe de kwaliteit van de informatieverstrekking verbeterd kan worden, of dat strikte toepassing van gedetailleerde voorschriften ertoe leidt dat het gebruik van nieuwe media achterwege blijft. Op die wijze zou het paard achter de wagen worden gespannen. Een ander gevaar van te gedetailleerde voorschriften inzake de informatieverstrekking, in het bijzonder waar deze van toepassing zijn op uitkeringsovereenkomsten, is dat dit zou kunnen leiden tot een ontmoediging van dergelijke overeenkomsten.

8 8 Zorgplicht bij premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid, art. 47 In dit artikel wordt geregeld dat de zorgvuldigheid die de pensioenuitvoerder in acht moet nemen voor pensioen ook geldt voor premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid. De SER, in zijn advies Nieuwe Pensioenwet (p. 70, 71) en de Stichting van de Arbeid, in haar aanbevelingen 2001 (p. 10), hebben hier op gewezen en aangegeven dat de in de PSW (en het voorstel Pw) vereiste prudentie ook voor deze regelingen geldt. Prudentie houdt dan in een zekere spreiding in beleggingen en een verhouding tussen vastrentende en zakelijke waarden die rekening houdt met de resterende looptijd tot pensioendatum. Daarbij is ook aangegeven dat de aard van de regeling, basis of aanvullend, van invloed kan zijn op de mate van vrijheid die wordt toegestaan. De Stichting van de Arbeid wijst erop dat weliswaar de pensioenuitvoerder moet voldoen aan eisen van prudentie, maar dat anderzijds de pensioenuitvoerder slechts uitvoerder is. De eisen die in dit artikel geformuleerd zijn, dienen dus onderdeel te zijn van de regeling die het fonds of de verzekeraar uitvoert. Het is echter aan partijen betrokken bij de pensioenovereenkomst om de inhoud van regelingen te bepalen. Zij zouden derhalve bepalingen moeten overeenkomen over de spreiding van beleggingen en de verhouding tussen vastrentende en zakelijke waarden in relatie tot de pensioendatum. Het is vervolgens aan de pensioenuitvoerder en in laatste instantie aan DNB om te bepalen of de regeling past binnen het kader van de prudent-person regel en het kader van de Pensioenwet. Dit artikel legt de pensioenuitvoerder verplichtingen op die, naar het oordeel van de Stichting van de Arbeid, niet stroken met de rol en verantwoordelijkheden van de uitvoerder ten opzichte van de rol en verantwoordelijkheid van het individu. Dit betreft in het bijzonder de verplichting zoals geregeld in art. 47. lid 3, waarin is geregeld, dat de pensioenuitvoerder zonodig tegen de uitdrukkelijke wens van de deelnemer in, eenzijdig de beleggingen zoals gekozen door de deelnemer moet corrigeren. Dergelijke vergaande voorschriften zullen zeer ontmoedigend werken op de ook door de politiek en de sociale partners gewenste flexibiliteit in pensioenregelingen en op de behoefte tot het creëren van ruimte waarbinnen de eigen verantwoordelijkheid van het individu kan worden waargemaakt. Bovendien vereist een dergelijk voorschrift jaarlijkse controle en mogelijke bijstelling (complexe uitvoeringsactiviteiten) en leidt derhalve ook tot onverantwoord hoge uitvoeringskosten. Afkoop klein ouderdomspensioen bij beëindiging deelneming, art. 60 Met betrekking tot het afkoopbedrag van 400 euro per jaar heeft de Stichting van de Arbeid eerder al laten weten dat werkgevers dit bedrag graag verhoogd zouden zien tot 1000 euro per jaar in verband met vooral administratieve lasten en kosten. Werknemers willen volstaan met het bedrag van 400 euro om te voorkomen dat pensioen, bij verschillende bronnen, te ruim kan worden afgekocht.

9 9 Wel is de Stichting van de Arbeid unaniem van oordeel dat het afkoopbedrag verdubbeld zou moeten worden ingeval van emigratie. De huidige Pensioen- en Spaarfondsenwet kent deze verdubbeling bij emigratie ook. De Stichting van de Arbeid ziet geen enkele aanleiding om deze mogelijkheid tot verdubbeling in de Pensioenwet achterwege te laten. Minimaal vereist eigen vermogen, art. 119 en Kortetermijnherstelplan, art. 128 Artikel 119 regelt de zekerheid voor de deelnemers aan pensioenregelingen door eisen te stellen aan het minimaal vereist eigen vermogen van een pensioenfonds. Artikel 128 regelt wat het fonds moet doen in het geval het fonds, naar verwachting, niet meer aan deze vereisen voldoet. De regel voor het kortetermijnherstelplan is dat het fonds binnen een jaar terugkomt op een dekkingsgraad van 105 procent. In artikel 129 wordt vervolgens bepaald dat de toezichthouder (DNB) op grond van specifieke omstandigheden ontheffing kan verlenen van art. 128 als aan de eisen van dat artikel redelijkerwijs niet kan worden voldaan en dat de doelstellingen die dit artikel beoogt te bereiken worden bereikt. De Stichting van de Arbeid wil u erop wijzen dat er rond deze artikelen een discussie is ontstaan over het realiteitsgehalte van de hersteltermijn van één jaar. Ook tijdens de beschouwingen over de Rijksbegroting-2006 zijn hierover in de Tweede Kamer opmerkingen gemaakt en vragen gesteld. Hoewel de Stichting van de Arbeid destijds bewust en op goede gronden voor deze hersteltermijn van één jaar heeft gekozen, moet thans worden vastgesteld dat op grond van voortschrijdend inzicht een heroverweging gerechtvaardigd is. Erkend moet worden dat het niet altijd realistisch is om er van uit te gaan, dat binnen een termijn van één jaar een fonds weer uit de situatie van onderdekking kan geraken, zonder dat het fonds draconische maatregelen moet nemen, zoals het heffen van zeer hoge premies en het afstempelen van pensioenaanspraken. Ook voor de eventuele versobering van de regeling is veelal meer tijd nodig. Verwacht mag daarom worden dat in bijna alle gevallen van onderdekking, sprake zal blijken van een noodzaak om maatwerk toe te passen, waartoe art. 129 de mogelijkheid biedt. Degenen die kritiek hebben op artikel 128, wijzen erop dat als op voorhand duidelijk is dat een eis (terug naar 105 procent binnen een jaar) niet haalbaar is, het beter is deze eis niet te stellen, maar zo aan te passen dat een wel haalbare eis wordt gesteld. Dit kan ook een positief effect hebben op het beleggingsbeleid, omdat gevreesd wordt dat de huidige tekst dwingt tot een risicomijdend beleggingsbeleid met op termijn navenant lagere beleggingsopbrengsten. Anderen wijzen er daarentegen op dat de, wellicht te strenge, eis plus de mogelijkheid van maatwerk normerend werkt, duidelijk is en ervoor zorg draagt dat maatwerk ook echt wordt toegespitst op de situatie bij het fonds met problemen.

10 10 De Stichting van de Arbeid heeft in deze discussie geen positie ingenomen maar is wel van mening dat er aanleiding is om de voor- en nadelen van een hersteltermijn van één jaar tegen de actuele achtergrond opnieuw te wegen. In die zin wil de Stichting dit vraagstuk onder uw aandacht brengen. Toezichthouders, art. 137 In dit artikel wordt bepaald dat De Nederlandsche Bank (DNB) belast is met het prudentieel en materieel toezicht op pensioenfondsen. De Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM) is belast met het gedragstoezicht op pensioenuitvoerders. Dit impliceert dat pensioenfondsen/-uitvoerders te maken krijgen met twee toezichthouders. De Stichting van de Arbeid heeft al eerder te kennen gegeven dit een ongewenste situatie te vinden. Ondanks onderscheid naar prudentieel- en materieel toezicht enerzijds en gedragstoezicht anderzijds, zal afbakening nodig zijn. Deze afbakening vraagt om interpretaties en die leiden per definitie tot interpretatieverschillen. In zijn reactie op het advies van de Raad van State geeft het kabinet aan dat de verdeling over de toezichthouders de komende jaren in beweging zal blijven en dat er artikelen in de Pensioenwet zijn waarbij sprake is van interferentie van gedragsnormen en prudentiële normen. Verder stelt het kabinet dat AFM en DNB een convenant voorbereiden met werkafspraken over de vraag hoe te voorkomen dat dubbeltoezicht ontstaat en hoe om te gaan met geschillen van opvattingen bij toezichthouders. 4 Deze reactie sterkt de Stichting van de Arbeid in zijn vrees dat dubbel toezicht tot nieuwe problemen en tot extra kosten zal leiden. Bovendien wijst de Stichting op de mogelijkheid dat het overleg tussen de toezichthouders ertoe leidt dat de opvattingen van de toezichthouders resulteren in werkafspraken en toezichtsmodellen die op gespannen voet staan met interpretatie van de wet die door de wetgever is beoogd. De problemen spitsen zich toe op de voorlichting en communicatie over de pensioenregeling. De DNB moet de voorlichting door het pensioenfonds toetsen op bijvoorbeeld het aspect of voldoende helder is of de toezegging een voorwaardelijk of een onvoorwaardelijk karakter heeft. Dit is van belang in het kader van het Financieel Toetsingskader, bijvoorbeeld in de relatie tot het toeslagbeleid en het toepassen van de indexatiematrix door de DNB. Mede daardoor wordt bepaald of er wel of geen voorziening moet worden aangelegd, hetgeen van wezenlijk belang is ook met het oog op de kosten van de regeling. Tegelijkertijd moet de AFM de voorlichting vanuit het gedragstoezicht toetsen, waarbij de verschillende pensioenproducten vooral worden gezien als (individuele) financiële producten zoals die ook door andere financiële instellingen worden aangeboden, hetgeen op zich overigens geheel ten onrechte is, omdat de (aanvullende en vrijwillige) pensioenproducten in de tweede pijler vanwege de noodzakelijke aanwezige solidariteitskenmerken daarmee niet te vergelijken zijn. 4 TK ( ) nr. 4, p.4.

11 11 Kwaliteitseisen, art. 139 en Kosten toezicht, art. 140 Hoewel artikel 139 voor de toezichthouder voorschriften bevat, gericht op een kwalitatief goede en transparante uitvoering van de toezichtstaak en de toezichthouder bovendien een ieder die met hem in aanraking komt in de gelegenheid dient te stellen voorstellen tot verbetering van werkwijzen en procedures te doen, mist de Stichting van de Arbeid in dit wetsvoorstel expliciete aandacht voor de doelmatigheid. Bij doelmatigheid hoort een afweging tussen kwaliteitseisen of, meer algemeen, de eisen die aan het toezicht worden gesteld enerzijds en de kosten van het toezicht anderzijds. Artikel 200 bevat bepalingen over de informatievoorziening aan de Staten-Generaal over het functioneren van de toezichthouder(s). Het tweede lid betreft de doelmatigheid en doeltreffendheid van het functioneren van de toezichthouder. De Stichting van de Arbeid stelt voor dit artikel uit te breiden in die zin dat ook regelmatig wordt bezien of de eisen van de wet in relatie tot wat daarmee beoogd wordt en in verhouding tot het toezicht dat daarmee gemoeid is, nog als doelmatig en doeltreffend kunnen worden omschreven. Op die wijze wordt het mogelijk om in de toekomst ook uitspraken te doen over de vraag in hoeverre de kosten van het toezicht verantwoord zijn geweest, mede gelet op de doelstellingen van de toezichthouder en de realisatie daarvan. Slot De Stichting van de Arbeid vertrouwt erop dat uw Kamer vorenstaande opmerkingen van de Stichting zal betrekken bij uw overleg met de regering over dit wetsvoorstel alsmede bij uw uiteindelijke standpuntbepaling hierover. Uiteraard is de Stichting van de Arbeid gaarne bereid desgewenst een nadere mondelinge toelichting te geven. Voor de goede orde zij opgemerkt dat de Stichting een afschrift van deze brief zal doen toekomen aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hoogachtend, STICHTING VAN DE ARBEID drs. E.H. Broekema secretaris