Tools for design and composition AR /2010 Q Docent: Dhr. P. Lüthi Student: J.A. van Vliet ( )

Transcriptie

1 Tools for design and composition AR /2010 Q Docent: Dhr. P. Lüthi Student: J.A. van Vliet ( )

2 Geachte lezer, Voor u ligt mijn eindwerkstuk voor de course Tools for design and composition najaar Dit verslag betreft een chronologische weergave van de wekelijks gemaakte onderzoeken en het analoog daaraan doorlopen ontwerpproces. Gezien de opzet van deze course, betreft dit verslag niet louter de presentatie van een ontwerp. Juist door de incorporatie van de analyses en ontwerponderzoeken heb ik getracht het gevolgde proces en de daarin toegepaste gereedschappen en instrumenten in beeld te brengen. Analoog aan de stuctuur van deze course wordt iedere week apart besproken. De titelpagina s geven hierbij in het kort een beeld van de betreffende opdracht, het gevolgde proces en de gemaakte keuzes ten aanzien van het ontwerp. Het verdere verhaal van het proces en het ontworpen plan tracht dit verslag te verbeelden d.m.v. geschreven en getekende analyses, onderzoeksschetsen en de ontwerptekeningen. In deze vorm betreft het niet alleen een verslaglegging ten behoeve van de beschouwer, maar tevens een naslagwerk voor de ontwerper, wat door z n gestructureerde opzet een leidraad kan bieden in toekomstige ontwerpopdrachten. Met vriendelijke groet, Jelle van Vliet Delft, maart 2010 Voorwoord Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( )

3 week 1: analyse situatie en context P. 01 Analyse perspectieven P. 02 Visie stedelijke bebouwing P. 05 week 2: massa en ruimte P. 08 Analyse positive outdoor space centrum Delft P. 09 Programma en schetsontwerp P. 15 Programma en schetsontwerp: Perspectieven P. 19 Programma en schetsontwerp: Maquette 1/500 P. 20 week 3: geleding van massa en ruimte P. 21 Analyse publieke ruimte P. 22 Analyse woningbouwproject P. 25 Programma en ontwerp P. 26 Programma en ontwerp: Maquette 1/200 P. 30 Programma en ontwerp: Perspectieven P. 31 week 4: bouworde P. 32 (Gevel)analyse stedelijk bouwblok P. 33 Gevelontwerp U-blok P. 34 week 5: universele elementen P. 36 Analyse architectonische elementen in stedelijke structuur P. 37 Ontwerp publiek gebied U-blok P. 42 week 6: plek en object P. 43 Analyse grand-café P. 44 Ontwerp van de plint; grand-café P. 46 week 7: ontwerp totale plan P. 49 Ontwerp totale plan; poster GoNoGo-presentatie P. 50 week 8: unfolding; fundamental properties P. 51 Ontwerp boombak en trap / vide grand-café P. 52 Isometrie trap / vide grand-café P. 53 Ontwerp publiek gebied U-blok P. 54 week 9: unfolding; sociale en formele geometrie P. 55 Ontwerp trap / vide grand-café P. 56 week 10 en verder: unfolding en masterpiece P. 60 Ontwerp / detaillering; plafond, licht en akoestiek P. 61 Ontwerp / detaillering; plafond en balustrade P. 62 Ontwerp / detaillering; balustrade P. 63 Schetsiso vide / trap met balustradewand P. 64 Doorsnede-isometrie vide en trap grand-café P. 65 Literatuur en bronnen P. 66 Inhoudsopgave Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( )

4 De opgave is om in de gegeven situatie te Rotterdam een stedelijke bebouwing te ontwikkelen die m.b.t. maat, schaal en programma reageert op de bestaande aangrenzende omgeving. Als onderdeel alsook verrijking van de bestaande stad, moet dit plan tegelijkertijd als mogelijk prototype voor een stedelijke bebouwing dienen. De locatie voor het ontwerp is gelegen aan de kruising van de Meent en de Binnenrotte nabij het centrum van Rotterdam. De Binnenrotte dient tweemaal per week als marktplein. Het gebied kent een mengeling van functies als woningen, winkels en kantoren, waarbij de publieke voorzieningen voornamelijk in de plint ondergebracht zijn. Het stadhuis, de bibliotheek en station Rotterdam Blaak zijn enkele belangrijke publieke functies in de directe omgeving. De eerste week dient om vertrouwd te raken met de locatie en z n context en aansluitend een eerste visie te formuleren ten aanzien van de stedelijke interventie en bijbehorend programma. Het locatiebezoek op de doordeweekse marktdag gaf ondanks de regen de indruk van een bruizend stukje Rotterdam. Middels het nemen van een serie foto s en later het maken van enkele schetsen heb ik getracht een analyse te maken, die enerzijds de getroffen sfeer probeert weer te geven en anderzijds probeert te verklaren welke architectonische en stedenbouwkundige middelen aan deze sfeer bijdragen. Aansluitend volgt een verkenning van mijn visie in woord en beeld met betrekking tot de mogelijke stedelijke ingreep. Afbeelding 1: luchtfoto ontwerplocatie Rotterdam week 1: analyse situatie en context Eigen foto: markt op de Binnenrotte te Rotterdam week 1: analyse situatie en context Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 01

5 week 1: analyse situatie en context; analyse perspectieven Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 02

8 week 1: analyse situatie en context; visie stedelijke bebouwing Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 05

11 Om tot een goed plan voor een stedelijke interventie te komen is het evenals bij alle (vergelijkbare) ontwerpopdrachten waardevol om een of meerdere precedentenanalyses te doen. Op die manier kunnen op relatief snelle wijze de positieve elementen uit een bestaand ontwerp als input voor een eigen ontwerp worden toegepast. Deze methode betreft niet simpelweg het kopiëren van een bestaand ontwerp of deel ervan, maar d.m.v. een analyse op zoek te gaan naar de kern van iets, het abstracte wezen, een principe. Dit principe kan vervolgens in een ontwerp worden toegepast, waarbij het zich formeel zal schikken aan de gegeven omgeving. In dit geval was het de bedoeling om middels een analyse van de levendige onderdelen van de stad Delft materiaal te verzamelen wat toepasbaar is voor het ontwerp van (positieve) buitenruimte binnen het project. Een belangrijk gegeven hierin is dat het gekozen stukje stad (plein, straat) qua schaal enigszins vergelijkbaar is met de gegeven situatie. Voor de analyse van positieve buitenruimte heb ik gekozen voor een stukje van het centrum van Delft, waarin enkele pleinen en straten als aaneengeschakeld geheel een belangrijk stukje stedelijk weefsel vormen voor het functioneren van het Delftse centrum. Bij de analyse van de Brabantse Turfmarkt, Burgwal en Beestenmarkt ben ik tot meer analytische en abstracte schema s gekomen dan bij de voorgaande analyse m.b.t. Rotterdam het geval was. Dit resulteerd in meer bruikbare principes en elementen inzetbaar in het ontwerp voor positieve buitenruimte. Afbeelding 2: luchtfoto centrum Delft De conclusies uit deze analyse in samenwerking met de conclusies en visie van voorgaande week bieden het instrumentarium voor de volgende stap in het ontwerp. In het ontwerpvoorstel met als thema massa en ruimte zijn er enkele elementen van belang: - continuïteit van de richtingen Meent en Binnenrotte - plaatsing van de volumes met in acht neming (en afstemming) van bezonning, zichtlijnen en de plintfuncties (bestaand en nieuw) - eenvoud in het aantal, de plaatsing en de vorm en schaal van de volumes om een zekere helderheid in het stedelijk ensemble te creëren c.q. te behouden Een bijdrage aan het complete beeld van het ontwerpvoorstel voor de ontwerper en beschouwer wordt ditmaal geleverd door toepassing van meerdere vormen van presentatie; plattegronden en doorsneden, isometrieën en een maquette. week 2: massa en ruimte Eigen foto: de Burgwal in het centrum van Delft week 2: massa en ruimte Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 08

12 Plattegrond centrum Delft week 2: massa en ruimte; analyse positive outdoor space centrum Delft Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 09

13 week 2: massa en ruimte; analyse positive outdoor space centrum Delft Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 10

18 Schets met de belangrijkste (zicht)richtingen, mogelijke plintfuncties en de invloedsfeer van bestaande plintfuncties week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 15

19 Schetsplattegrond stedenbouwkundig plan week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 16

20 Plattegrond stedenbouwkundig plan week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 17

21 week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 18

22 week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp; perspectieven Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 19

23 week 2: massa en ruimte; programma en schetsontwerp; maquette 1/500 Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 20

24 Analoog aan de werkwijze van voorgaande week vervolgen we het ontwerpproces met enkele analyses. In navolging van het thema massa en ruimte zoomen we nu als het ware meer in door te kijken naar de geleding van massa en ruimte. M.b.t. een analyse van publieke ruimte heb ik gekozen voor de Poelestraat te Groningen. M.b.t. een analyse van een woningbouwproject heb ik gekozen voor het blok De Havenmeester te Amsterdam IJburg. Om de geleding of opbouw van mijn massa (en ruimte) nader te bepalen ben ik in deze weekopdracht enigszins van mijn eigen ontwerpmethodiek afgestapt en heb ik mij laten leiden door The seven detailed rules of growth uit A new theory of urban design (Alexander e.a.). Alhoewel deze regels ook grotendeels in mijn eigen methodiek voorkomen, worden ze hier gestructureerd als (chronologische) leidraad en bieden ze waardevolle inzichten in de totstandkoming van een functioneel plan. De analyse van het bouwblok leverde mij enkele elementen die ik heb toegepast in mijn ontwerp. Bij het indelen van de ruimte aan de hand van de methode van Alexander, ben ik voor de woningen uitgegaan van een moduul gelijk aan het bestudeerde bouwblok. Afgezien van een analyse van de woningindeling van dit bouwblok en het woningbouwproject van de navolgende week, heb ik ervoor gekozen de uitwerking van de woningindeling in mijn eigen project achterwege te laten. Dit omdat het mij interessanter leek de al ingeslagen weg te volgen en mij toe te leggen op het ontwerp van de publieke ruimten binnen het plan. Afbeelding 3: luchtfoto Poelestraat Groningen Analoog aan de stap van massa en ruimte naar de geleding van massa en ruimte, is de stap in schaal. Ander detail is de vorm en opzet van de maquette, waarin de dragende delen en functionele elementen de boventoon voeren (evenals de eerder opgezette maquette waarin massa en ruimte wordt gesuggereerd middels stedelijke wanden, en niet d.m.v. de meer gebruikelijke massieve volumes). week 3: geleding van massa en ruimte Afbeelding 4: complex de Havenmeester Amsterdam IJburg week 3: geleding van massa en ruimte Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 21

25 week 3: geleding van massa en ruimte; analyse publieke ruimte Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 22

28 Analysetekening (reductie) van het woningbouwproject De Havenmeester te Amsterdam IJburg. Hierin symboliseerd de belijning in afnemende dikte achtereenvolgens; constructie / massa, transparante scheiding, scheidingswand / aanzichtslijn. Buitenruimte (tuin, balkon, galerij) wordt gestippeld weergegeven. Natte cellen worden schuin gearceerd, stijgpunten worden d.m.v. kruizen en leidingkokers als massief vlak aangeduid. Het gebouwblok wordt gevormd door een publieke plint met daarboven gelegen starterswoningen. Hierboven bevinden zich afzonderlijke woontorens met elk twee woningen per verdieping. De ruimte tussen de torens is op het laagste niveau uitgevoerd als tuin. De torens worden onderling verbonden door een transparante loopbrug. De woonverdiepingen van het langwerpige blok worden middels de twee uiteinden ontsloten. week 3: geleding van massa en ruimte; analyse woningbouwproject Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 25

29 Plattegrond 1 e en 2 e verdieping ontwerp U-blok Plattegrond 3 e verdieping ontwerp U-blok week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 26

30 Plattegrond 4 e verdieping ontwerp U-blok (links), schetsplan U-blok (rechts) week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 27

31 Schetsplannen en schematische plattegronden woongebouw parkzijde week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 28

32 Schematische plattegrond van de plint v/h totale plan week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 29

33 Bovenaanzicht maquette 1 e verdieping totale plan (maquette) 2 e verdieping totale plan (maquette) 3 e verdieping totale plan (maquette) week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp; maquette 1/200 Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 30

34 Overzicht totale plan Zicht op een zijstraat vanaf de Binnenrotte week 3: geleding van massa en ruimte; programma en ontwerp; perspectieven Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 31

35 De opgave voor deze week bestaat uit het ontwikkelen van een bouworde voor het stedelijk bouwblok (de architectonische taal). De uitdrukking van de bouworde dient zich te manifesteren in een gevelontwerp, waarin beeld en constructie zich wederkerig bepalen. Hoewel het onderwerp van de bouworde slechts in dit onderdeel aangesneden wordt, vormt het voor mij de basis voor de hierna te behandelen onderzoeken. Binnen het verdere ontwerpproces blijft het zich bovendien manifesteren als belangrijk thema. Eenvoudig gezegd bedoelen we met bouworde: de eenheid die ontstaat wanneer in een bouwwerk niet alleen de delen met elkaar het geheel bepalen, maar omgekeerd evenzeer de afzonderlijke delen als even logische consequentie uit dat geheel voortkomen. ¹ (Hertzberger) Het ontwikkelen van een bouworde voor het stedelijk bouwblok ligt in feite in het verlengde van de geleding van massa en ruimte. Het ontwerp van een gevel neemt hierin een bijzondere positie aangezien dit bouwdeel doorgaans de publieke expressie van een ontwerp vormt; het is de eerste impressie die een beschouwer van een gebouw op doet. Maar al is een gevel nog zo mooi, als het ontwerp ervan zich niet verhoudt tot het totale gebouwontwerp, dan is de teleurstelling des te groter. Afbeelding 5: wooncomplex Frederikskaj, Kopenhagen Voor mijn zoektocht naar geschikte onderwerpen voor analyse maak ik vaak gebruik van verschillende media; internet, boeken en tijdschriften. Doorgaans neem ik internet als uitgangspunt, omdat zoekresultaten hiermee relatief snel te genereren zijn. In bepaalde gevallen geven deze resultaten aanleiding tot een uitgebreider literatuuronderzoek. De initiële presentatie van een zoekresultaat is doorgaans the image. In veel gevallen lijdt de verdieping in een dergelijk onderwerp tot de hierboven besproken teleurstelling. Zo niet in het geval van het ontwerp van een wooncomplex in Copenhagen, Denemarken. The image voldeed; een zonnig beeld van wonen aan het water met luxe uitstraling. Maar verdere analyse deed beseffen dat dit ontwerp naar mijn mening een goed ontwikkelde en zuiver gearticuleerde bouworde bezit. Het complex en z n publieke ruimte wordt gevormd door slechts twee zorgvuldig geplaatste volumes. Beide volumes worden gedicteerd door een bijna rigide aandoende structuur. De binnen deze structuur geplaatste portiekwoningen hebben door de invoering van verschillende typen echter hun eigen kwaliteit en expressie. Deze rijkdom wordt gecomplimenteerd door het ontwerp van de gevel, die d.m.v. de vlakverdeling en uitstulpende volumes ter plaatse van de balkons, zowel recht doet aan het totaalbeeld, als de draagstructuur en de individueel te onderscheiden woningen. Het zijn principes als deze lijn- en vlakverdeling en plastiek, elk wederkerig met de stuctuur van het gebouw, die ik onder andere getracht heb toe te passen in het gevelontwerp. week 4: bouworde Afbeelding 6: wooncomplex Frederikskaj, Kopenhagen week 4: bouworde Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 32

36 week 4: bouworde; (gevel)analyse stedelijk bouwblok Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 33

37 week 4: bouworde; gevelontwerp U-blok Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 34

38 week 4: bouworde; gevelontwerp U-blok Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 35

39 In navolging van de bouworde volgt de analyse en toepassing van universele elementen. De architectonische stedelijke elementen als arcaden, passages, (binnen)tuinen, atria en trappen etc. bezitten net als eerder besproken thema s wederkerige eigenschappen. Zonder in te gaan op formele aspecten zijn het vaak alledaagse functionele elementen die deel uitmaken van het stedelijk weefsel. Maar in hun alledaagsheid zijn het vaak ook de elementen die binnen dit stedelijk weefsel door mensen specifiek worden waargenomen (als onderdeel van hun cognitive maps ) 2. In veel gevallen zullen ze worden gebruikt als ontmoetingsplaats, of vormen ze onderdeel van een verwijzing in bijvoorbeeld een routebeschrijving. Met dit besef was ditmaal niet het internet, maar mijn eigen cognitive map het uitgangspunt. De steden die mij het meest bekend zijn, Groningen, Leeuwarden en Delft, boden hierbij de universele elementen benodigd voor de analyse. Afbeelding 9: binnentuin van de Hofdame, Rotterdam Voor de toepassing van eventuele universele elementen in mijn ontwerp voor het stedelijk bouwblok en in aanloop naar de keuze van een masterpiece heb ik besloten mijn aandacht te vestigen op het binnengebied van het U-blok in het plan. Binnen dit specifieke plan is dit naar mijn mening de plaats waar de verschillende lagen van het ontwerp alsook de context samenkomen, en waar de rijkdom en articulatie van de architectuur het beste tot hun recht kunnen komen. Afbeelding 7: Brugstraat, Groningen In deze zin is het tevens het onderdeel van het plan waarover een diepgaande discussie, zowel als ontwerper met zichzelf, als met de groep, gevoerd kan worden. Het onder andere aan de hand van de analyses gegenereerde perspectief van het binnengebied roept vragen op over bijvoorbeeld de gradatie van publieke ruimte en privé-sfeer, de kwaliteit van de beleving van dit binnengebied, de typologie van de ontsluiting, de bouworde en de opbouw van de gevel. Afbeelding 10: interieur atrium gemeentehuis Leeuwarden De keuze om dit gebied enigszins te eleveren ten opzichte van het stedelijke publieke niveau geeft onverwacht, maar niet ongewild, de aanzet voor een volgende ontwerpstap zoals later zal blijken. Het is tevens deze elevatie en de inrichting als pleintje / binnentuin, die het binnengebied verbijzondert ten opzichte van de omringende publieke ruimte. Op deze wijze manifesteerd het binnengebied zich als universeel element in het (stedelijk) plan. week 5: universele elementen Afbeelding 8: daktuin, Rotterdam Eigen foto: loopbrug en trap, faculteit IO, Delft week 5: universele elementen Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 36

40 week 5: universele elementen; analyse architectonische elementen in stedelijke structuur Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 37

45 week 5: universele elementen; ontwerp publiek gebied U-blok Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 42

46 De analyse van een grand-café en het thema rond de begrippen plek en object vormen in deze deelopgave een additionele informatie- en inspiratiebron om tot een ontwerp voor de begane grond en een grand-café te komen. De keuze voor de analyse viel op grand-café de Dikke van Dale, te Leeuwarden. Hoewel mijn keuze voor dit emplacement primair gericht was op de sterke associatie met een goed werkend café (zonder formele overweging), bleek ondanks de simpele lineaire opzet van dit gebouw een groot aantal elementen herkenbaar, besproken in de begeleidende teksten van Ching en Alexander. Zoals gezegd gaf het verhogen van het binnenterrein van het U-blok de aanzet voor een volgende ontwerpstap. De plint onder de armen van de U-vorm boodt relatief weinig ruimte en was bovendien opgedeeld in twee delen, waardoor de realisatie van een grand-café op deze plek verre van optimaal was. Echter, de nieuw gevonden ruimte onder het verhoogde binnenplein boodt de mogelijkheid de twee plintdelen met elkaar te verbinden en tegelijkertijd het vloeroppervlak te vergroten. Deze compositie van drie geschakelde ruimten gaf tegelijkertijd een bruikbare opzet om te experimenteren met de begrippen besproken in The flow through rooms door Alexander. In het ontwerp voor het grand-café heb ik getracht drie verschillende sferen te creëren passend bij de corresponderende ruimte en de positie ervan binnen het plan. De split-level wereld die ontstaat tussen het grand-café en het binnenplein heeft tevens de potentie de levendigheid tussen het entreegebied van het woongebouw, het grand-café en het stedelijk maaiveld te vergroten. Afbeelding 11: luchtfoto Nieuwestad, Leeuwarden week 6: plek en object Afbeelding 12: gevel De dikke van Dale aan de Nieuwestad, Leeuwarden week 6: plek en object Afbeelding 13: interieur De dikke van dale Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 43

47 week 6: plek en object; analyse grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 44

48 week 6: plek en object; analyse grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 45

49 week 6: plek en object; ontwerp van de plint; grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 46

52 De werkwijze binnen het ontwerpproces in aanloop naar de GoNoGo-presentatie week enigszins af van de overige weken. Om tot een geïntegreerde presentatie van het hele plan te komen bleef er logischerwijs minder tijd over om inhoudelijke zaken te behandelen. Toch heeft ook deze aanpak een voordeel, omdat op deze wijze de deelopdrachten van de voorgaande weken, die doorgaans op delen van het ontwerp toegespitst waren, verwerkt kunnen worden in het totaalplan. Tevens is dit een toetsmoment waaruit blijkt of uitwerkingen van de deelopdrachten nog wel passen in het totaalplan en vice versa. Indien nodig kunnen gemaakte (en conflicterende) keuzes worden herzien, of op elkaar worden afgestemd. Evenwel zijn er m.b.t. het ontwerp nog enkele nieuwe ontwikkelingen die het vermelden waard zijn. Het gebouw aan de marktzijde zou eerst een vergelijkbare planopzet als de overige gebouwen krijgen. Vanwege de ligging van dit gebouw, op de kruising van de markt en de Meent, heb ik ervoor gekozen dit gebouw een andere opzet te geven. Met een schakering van L-vormige ruimten, in horizontale en verticale richting, tracht ik hier een relatie met de verschillende fronten aan te gaan. De introductie van het grand-café in het plan leidt in additie tot een verdere ontwikkeling van het binnengebied van het U-blok. Tevens wordt een voorstel gedaan voor een van de kenmerkende onderdelen van het plan, de vide in het grand-café. De layout en de presentatie op zichzelf hadden wellicht iets treffender uitgewerkt kunnen worden. Het werken met de hand, tijd- en ruimtegebrek waren hier grotendeels debet aan. week 7: ontwerp totale plan week 7: ontwerp totale plan Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 49

53 week 7: ontwerp totale plan; poster GoNoGo-presentatie Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 50

54 Deze week stond in het teken van de toetsing van het ontwerp aan de fundamental properties (levels of scale, strong centers, local symmetries) 3 enerzijds en een verdere ontwikkeling van de masterpiece anderzijds. Laatstgenoemde spitst zich in dit plan toe op het binnengebied van het U- blok, de vide / trap van het grand-café en de relatie hiertussen. Ik heb ervoor gekozen de eigenlijke analyse van het ontwerp m.b.t. de fundamental properties vrij beperkt te houden. Niet zozeer omdat ik mij niet kan vinden in de bevindingen beschreven in deze tekst, maar meer omdat ik van mening ben, dat principes als levels of scale, strong centers en local symmetries in een zorgvuldig opgezet ontwerp al grotendeels dienen te zijn geïncorporeerd. Afgezien van de schaal van detaillering is het moeilijk de besproken principes naderhand in een ontwerp toe te passen, met andere woorden; vanaf het begin van het ontwerpproces dient er rekening te worden gehouden met de begrippen van fundamental properties. In deze zin betreft mijn analyse van de fundamental properties meer een kennisneming en bewustwording van de hierin besproken begrippen, en de toepassing hiervan in deze en toekomstige ontwerpopgave(n). De grootste ontwerpstap betreft die m.b.t. de ontwikkeling van de vide / trap van het grand-café. In combinatie met een studie naar de fundamental properties heb ik hier getracht de trapruimte te transformeren van een puur functioneel element, naar een ruimte die tevens als verblijfsgebied dienst kan doen. In die zin zal deze ruimte ook een groter potentieel hebben als verbindend element tussen de boven en onder de grond gelegen café-niveaus. week 8: unfolding; fundamental properties week 8: unfolding; fundamental properties Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 51

55 week 8: unfolding; fundamental properties; ontwerp boombak en trap / vide grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 52

56 week 8: unfolding; fundamental properties; isometrie trap / vide grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 53

57 week 8: unfolding; fundamental properties; ontwerp publiek gebied U-blok Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 54

58 In zekere zin is de analyse en ontwerpopgave van deze week gelijk gebleven aan die van voorgaande week. De vide en de daarin gelegen trap zijn hierin het hoofdonderwerp. Het ontwerp baseerd zich hier op een nadere verkenning van de mogelijkheden m.b.t. het verblijf en gebruik van de trapruimte. Met als thema de begrippen sociale en formele ruimte komt de beleving door de gebruiker centraal te staan. Op een meer lokaal niveau heb ik gekeken naar bijvoorbeeld de gebruiksmogelijkheden van de balustraden, de materialisatie en tactiliteit van de aanwezige elementen en zichtlijnen. Het spanningsveld van de trap als functioneel element en tegelijkertijd dat van een verblijfsgebied levert een tweeledigheid, waarvan de expressie in het ontwerp met name d.m.v. materialisatie verwezenlijkt tracht te worden. Het lijkt in deze fase meer dan anders van belang om al schetsend alternatieven te genereren om tot een weloverwogen keuze te komen. De introductie van een gebogen lijn t.b.v. zicht- en looplijnen in de balustrade aan de bovenzijde van de vide opent het debat over de wellicht verdere toepassing van rondingen in het door orthogonale vormen gedomineerde ontwerp. week 9: unfolding; sociale en formele ruimte week 9: unfolding; sociale en formele geometrie Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 55

59 week 9: unfolding; sociale en formele geometrie; ontwerp trap / vide grand-café Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 56

63 In de voorgaande weken heb ik me veel bezig gehouden met het binnengebied van het U-blok, en de vide en daarin gelegen trap van het grand-café. Het proces van unfolding m.b.t. deze masterpiece heb ik na de laatste begeleiding voortgezet. De vide in het grand-café is in dit ontwerp in het bijzonder een plek waar verschillende werelden bij elkaar komen; het grand-café met zijn verschillende sferen, het entreegebied van het U-blok en de stad in zijn geheel. Ook met betrekking tot de bouwtechniek is het een plek waar verschillende structuren elkaar ontmoeten. Een kruispunt van vorm, functie en techniek. De werkwijze van week 8 en 9 vormen de leidraad voor de verdere unfolding van de vide en trap van het grand-café. Hierbij is er verder gekeken naar de onderlinge verhouding en relatie van de verschillende ruimtes, de beleving en tactiliteit van de trap(ruimte), de verhouding van vorm en constructie en de vereisten en detaillering daarvan. Het resultaat hiervan vormt de laatste tekening, een doorsnede-isometrie. Hierin wordt getracht de architectuur van het totale plan te articuleren, toegespitst op een relatief klein gedeelte van het ontwerp. week 10 en verder: unfolding en masterpiece week 10 en verder: unfolding en masterpiece Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 60

64 week 10 en verder: unfolding en masterpiece; ontwerp / detaillering; plafond, licht en akoestiek Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 61

65 week 10 en verder: unfolding en masterpiece; ontwerp / detaillering; plafond en balustrade Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 62

66 week 10 en verder: unfolding en masterpiece; ontwerp / detaillering; balustrade Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 63

67 week 10 en verder: unfolding en masterpiece; schetsiso vide / trap met balustradewand Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 64

68 week 10 en verder: unfolding en masterpiece; doorsnede-isometrie vide en trap Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 65

69 De geraadpleegde literatuur (en eventuele verwijzingen) betreft alle vanuit de course ter beschikking gestelde artikelen, tekstfragmenten en tekeningen. Specifieke verwijzingen: ¹ - Hertzberger, H., uit Ruimte maken, ruimte laten, uit bijlage week 4, bijlage 5.2.1, blz het begrip cognitive maps zoals beschreven in: (d.d ) 3 - de begrippen levels of scale, strong centers, local symmetries behorende tot de 15 fundamental properties uit Alexander, Ch., The nature of order, bijlage week 8 De bron van gebruikte afbeeldingen met een nummer wordt hier vermeld. Alle ongenummerde afbeeldingen en tekeningen zijn vervaardigd door Jelle van Vliet. Afbeelding 1: (d.d ) Afbeelding 2: (d.d ) Afbeelding 3: (d.d ) Afbeelding 4: (d.d ) Afbeelding 5: (d.d ) Afbeelding 6: (d.d ) Afbeelding 7: (d.d ) Afbeelding 8: (d.d ) Afbeelding 9: (d.d ) Afbeelding 10: (d.d ) Afbeelding 11: (d.d ) Afbeelding 12: (d.d ) Afbeelding 13: (d.d ) Literatuur en bronnen Tools for design and composition AR /2010 Q2 J.A. van Vliet ( ) 66