Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar XI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) en van de begrotingsstaat van het Waddenfonds voor het jaar 2008 Nr. 16 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN DEFENSIE EN VAN VOLKSHUIS- VESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 15 oktober 2007 Met deze brief rapporteren wij u over de voortgang met betrekking tot de geluidsproblematiek van de AWACS vliegbasis Geilenkirchen. Awacs-motoren Begin dit jaar is met de Kamer overleg gevoerd over de geluidsproblematiek van de vliegbasis Geilenkirchen. Door de Kamer is in februari van dit jaar een motie van het lid Koopmans aangenomen (Kamerstuk X, nr. 70). In de motie wordt de regering verzocht om in de Navo-raad de Nederlandse eisen en voorwaarden inzake de noodzakelijke vermindering van de geluidsoverlast van de AWACS-basis in Geilenkirchen aan de orde te stellen. De Nederlandse regering laat geen gelegenheid onbenut om de problematiek van de geluidsoverlast van de AWACS-basis in Geilenkirchen onder de aandacht te brengen van de Navo-organisatie en onze bondgenoten. Zowel de minister van Defensie als de staatssecretaris van Defensie hebben het afgelopen jaar dit onderwerp aan de orde gesteld in ontmoetingen met de Secretaris-Generaal van de Navo, de heer De Hoop Scheffer, en met ambtgenoten van onder meer Duitsland en de Verenigde Staten. In vervolg op de motie Koopmans heeft Nederland het onderwerp op de agenda geplaatst van de Noord-Atlantische Raad (NAR). Nederland heeft daarbij de lidstaten opgeroepen een hogere prioriteit toe te kennen aan de vervanging van de AWACS-motoren. Tevens heeft Nederland verklaard dat het onder de huidige omstandigheden niet kan instemmen met een mogelijke stationering van vliegtuigen van de Alliance Ground Surveillance op de vliegbasis Geilenkirchen. Vervolgens heeft de minister van Defensie tijdens de vergadering van de Defensieministers op 14 juni 2007 verklaard dat Nederland niet zal instemmen met toekomstige investeringen in de AWACS-toestellen tenzij KST tkkst31200X-16 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2007 Tweede Kamer, vergaderjaar , X en XI, nr. 16 1

2 deze investeringen direct verband houden met de vliegveiligheid en totdat door de Navo concrete voorstellen worden gedaan die tot een adequate oplossing van de geluidsproblematiek zullen leiden. Naar aanleiding hiervan heeft de NAR besloten dat de businesscase voor de vervanging van de lawaaiige vliegtuigmotoren zal worden herbezien, mede in het licht van het voornemen om tot 2035 door te blijven vliegen met de AWACSvliegtuigen. Tevens zal hierbij de mogelijkheid worden onderzocht om de kostprijs van de vervanging van de AWACS-motoren te verlagen door samenwerking met het Amerikaanse programma voor de vervanging van de motoren van de JSTARS-vliegtuigen. De uitwerking van de hernieuwde businesscase zal naar verwachting worden geagendeerd voor de vergadering van de Board of Directors van de NATO AWACS Programme Management Organisation (NAPMO) die in december wordt gehouden. Naar aanleiding van de vraag van de Kamer om informatie over de lijst van de Board of Directors van de NAPMO met mogelijke investeringen in de AWACS-toestellen, kan het volgende worden meegedeeld. Het Militair Comité (MC) van de Navo heeft een lijst met 32 toekomstige behoeften ter modernisering van de Navo AWACS-vloot vastgesteld. Vervolgens heeft de operationele gebruiker van de AWACS-vliegtuigen, de Force Commander, deze lijst in drie categorieën ingedeeld: mission critical requirements (dringende operationele behoeftes die in technische zin op korte termijn gerealiseerd kunnen worden); key requirements; developing requirements (behoeften die in technische zin op lange termijn gerealiseerd kunnen worden). De vervanging van de huidige motoren van de AWACS-vliegtuigen door nieuwe motoren (re-engining) is daarbij opgenomen in de categorie developing requirements. Over de uitvoering van deze geïnventariseerde behoeften zijn nog geen besluiten genomen. In afwachting van nadere stappen met betrekking tot de businesscase houdt Nederland vast aan de hierboven vermelde positie ten aanzien van toekomstige investeringen in de AWACS-toestellen. Vliegtuigbewegingen De commandant van de Navo vliegbasis Geilenkirchen heeft in januari 2006 kenbaar gemaakt dat hij mogelijkheden ziet om het aantal meest belastende lokale oefenvluchten te verminderen door een verdergaande spreiding over andere vliegvelden. Zoals de staatssecretaris van Defensie u tijdens het Algemeen Overleg van de vaste commissies voor VROM en voor Defensie van de Tweede Kamer op 24 januari 2007 heeft meegedeeld zijn in het gehele jaar 2006 totaal 2860 vliegtuigbewegingen uitgevoerd over Nederland (Kamerstuk X/ XI, nr. 64). Dat betekent dat er 740 vliegtuigbewegingen (oftewel 20%) minder zijn uitgevoerd dan het met de Navo afgesproken maximum aantal van ongeveer 3600 bewegingen per jaar. Deze vermindering is vooral bereikt door het verplaatsen van lokale oefenvluchten naar andere vliegvelden, zowel in Europa als in Noord-Amerika. Het aantal vliegtuigbewegingen in de periode van de nacht en op weekenddagen bleef in het jaar 2006 beperkt tot 15. Dat is slechts de helft van het aantal dat met de Navo is afgesproken, en het is 4 minder dan in het jaar De vliegbasis heeft zich daarmee terdege ingezet om overlast voor de omgeving te beperken. De leiding van de Navo vliegbasis Geilenkirchen heeft onlangs te kennen gegeven dat in het jaar 2007 tot en met de maand september in totaal 2070 vliegtuigbewegingen over Nederland zijn uitgevoerd. Dat zijn 190 bewegingen minder dan in dezelfde periode vorig jaar. Opgemerkt wordt dat het lagere aantal bewegingen dit jaar ook te maken heeft met de Tweede Kamer, vergaderjaar , X en XI, nr. 16 2

3 uitvoering van het Mid-Term moderniseringsprogramma voor de AWACSvloot waardoor minder AWACS-vliegtuigen beschikbaar zijn. Dit laat onverlet dat de commandant van de vliegbasis Geilenkirchen zich blijft inzetten voor het spreiden van vliegtuigbewegingen over andere vliegbases. Vanaf de vliegbasis Geilenkirchen worden ook vliegtuigbewegingen uitgevoerd met transportvliegtuigen ten behoeve van ISAF, SFOR en KFOR. Defensie onderschrijft het belang van dergelijke vrachtvluchten, maar beziet of deze vliegtuigbewegingen vanaf Geilenkirchen dienen plaats te vinden. Hierover vindt op dit moment overleg plaats met de Navo. Overigens worden deze bewegingen wel meegeteld in de rapportage over het feitelijk aantal vliegtuigbewegingen over Nederland. Permanente geluidmetingen De gemeente Onderbanken heeft een voorstel gedaan om een aantal permanente geluidmeetposten in gebruik te nemen. Deze gaan gedurende een aantal jaren binnen het grondgebied van de gemeente Onderbanken geluidniveaus registreren. Het ministerie van VROM is betrokken. Besloten is dat de kosten gezamenlijk worden betaald door de gemeente Onderbanken, de provincie Limburg en VROM. De gemeente Onderbanken bereidt het plaatsen van de geluidmeetposten voor. Belevingsonderzoek In opdracht van VROM wordt op dit moment door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu een belevingsonderzoek in de gemeente Onderbanken uitgevoerd. Verwacht wordt dat de resultaten hiervan voorjaar 2008 bekend worden gemaakt. De GGD Zuid Limburg wordt zoveel mogelijk bij het onderzoek betrokken. Vertrouwenspersoon In overeenstemming tussen VROM en de gemeente Onderbanken is de taakomschrijving van een vertrouwenspersoon vastgesteld. Tevens is gezamenlijk een mogelijke vertrouwenspersoon aangezocht. Deze heeft oriënterende gesprekken gevoerd met de verschillende regionale partijen en met de voormalige staatssecretaris van VROM en de staatssecretaris van Defensie. In afwachting van de ontwikkelingen volgend op de recente uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, is de rol van de vertrouwenspersoon op dit moment onduidelijk en beraden wij ons op vervolgstappen met betrekking tot het inzetten van een vertrouwenspersoon. Schinveldse bossen Op 18 juli 2007 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) een uitspraak gedaan in de juridische procedure over het afzagen van bomen in een gedeelte van de Schinveldse bossen. De ABRvS heeft de beslissing op bezwaar van de minister van VROM van 20 maart 2006 (waarmee is beslist op de bezwaren die zijn ingediend tegen het VROM-Nimby-besluit van 3 augustus 2005) vernietigd. De ABRvS maakt in haar uitspraak onderscheid tussen drie deelgebieden in het bosgebied dat gelegen is onder de vliegfunnel van de vliegbasis Geilenkirchen: deelgebied A (6 ha) gelegen langs de Nederlands-Duitse grensweg; deelgebied B (1 ha) een strook direct grenzend aan deelgebied A; deelgebied C (13 ha) het meest westelijk gelegen deelgebied. Tweede Kamer, vergaderjaar , X en XI, nr. 16 3

4 De ABRvS heeft uitgesproken dat het Nimby-instrumentarium niet mag worden toegepast voor het deelgebied C (13 ha) omdat er geen sprake is van urgentie. Defensie had voor dit deelgebied geen concreet voornemen om bomen af te zagen, omdat in dit deelgebied op dit moment geen te hoge bomen staan. Het deelgebied was opgenomen in de procedure omdat wordt verwacht dat in de toekomst bomen door het obstakelvrije vlak kunnen gaan groeien. Op dat moment zou er noodzaak ontstaan om de betreffende boom of bomen af te zagen als onderdeel van het beheerplan. De ABRvS heeft voorts uitgesproken dat voor de deelgebieden A en B (6 ha en 1 ha) voldaan is aan de wettelijke criteria om het Nimby-instrumentarium toe te passen. De ABRvS heeft de beslissing op bezwaar evenwel vernietigd omdat naar het oordeel van de ABRvS het uitzonderlijke karakter van de Nimby-maatregel meebrengt dat aan de zorgvuldige voorbereiding en deugdelijke motivering van het besluit hoge eisen moeten worden gesteld. Naar het oordeel van de ABRvS schoot de motivering te kort met betrekking tot de aspecten geluidsoverlast, uitstoot van verbrandingsgassen, stof en kerosinedampen, gezondheidsproblematiek, grondwaterbescherming en natuurwaarden van het omliggende gebied. Door de uitspraak herleeft het Nimby-besluit van 3 augustus 2005 voor de deelgebieden A en B, met dien verstande dat de ABRvS de uitvoering ervan voor deelgebied B heeft geschorst. In deelgebied A zijn alle bomen begin januari 2006 afgezaagd, terwijl in deelgebied B vooralsnog geen zaagwerkzaamheden mogen worden uitgevoerd. Wij constateren dat de Raad van State de toepassing van het NIMBYinstrument in deze zaak op zich niet in twijfel heeft getrokken. Wij zijn van mening dat het geluidsprobleem wezenlijk is voor de huidige situatie in dit gebied. Uit de uitspraak van de Raad van State volgt dat de minister van VROM nader onderzoek moet doen naar onder andere geluidsoverlast, uitstoot van verbrandingsgassen, stof en kerosine, verminderde filterwerking van het bos en gevolgen voor natuurwaarden in een breder gebied, om tot een verantwoorde belangenafweging te kunnen komen. Op basis van dit onderzoek en onder meer de gesprekken met de Navo en de lokale bevolking zal de minister van VROM binnen een jaar met voorstellen voor vervolgstappen in dit dossier komen. Langs deze lijn heeft de minister van VROM gelijktijdig met deze voortgangsrapportage geantwoord op de vragen van de leden van de Tweede Kamer Jansen, Duyvendak en Samsom. De uitspraak van de ABRvS betekent dat vooralsnog niet volledig kan worden voldaan aan de vliegveiligheidscriteria wat betreft de maximaal toelaatbare hoogtes van objecten in deelgebied B. 1 Ter inzage gelegd bij het Centraal Informatiepunt Tweede Kamer. In 1998 zijn de natuurwaarden in het gedeelte van de Schinveldse bossen dat gelegen is onder de vliegfunnel en dat in eigendom is van het ministerie van Defensie in kaart gebracht. Tussen mei en oktober 2006 is een monitoring uitgevoerd in het gedeelte van de Schinveldse bossen waar in januari ha bomen is afgezaagd en het aanwezige bos is omgevormd tot hakhoutbos. De monitoring is uitgevoerd om de effecten van de ingreep in de 6 ha na te gaan. Het naar aanleiding van deze monitoring opgestelde rapport «Inventarisatie en Monitoring van Natuurwaarden op Defensieterreinen» gedateerd mei 2007 bieden wij u bijgaand aan. 1 In dit rapport wordt geconcludeerd dat herinvoer van het hakhoutbeheer in dit gedeelte van de Schinveldse bossen een positief effect heeft gehad op de natuurwaarden. Vooral de vestiging van zeldzame planten en soorten uit de zaadbank heeft hiertoe bijgedragen. Tweede Kamer, vergaderjaar , X en XI, nr. 16 4

5 De staatssecretaris van Defensie heeft de gemeente Onderbanken aangeboden om elders 6 ha nieuw bos te realiseren. De gemeente Onderbanken heeft een voorstel gedaan voor een mogelijke locatie. Een van de locaties lijkt zeer geschikt. Inmiddels zijn gesprekken gevoerd met de betrokken eigenaar. In overleg met de Dienst Landelijk Gebied van het ministerie van LNV, de provincie Limburg, de gemeente Onderbanken, de gebiedscommissie Parkstad, Natuurmonumenten, Waterschap Roer en Overmaas en Defensie wordt bezien of een groter gebied (circa 27 ha) kan worden aangekocht om te worden toegevoegd aan de ecologische verbindingszone rond de Roode Beek. Het ministerie van Defensie neemt daarin deel voor een gebied ter grootte van 6 ha. Het overleg met de eigenaar van de gronden vergt veel tijd. Met het eindresultaat zou een wezenlijke bijdrage kunnen worden bereikt voor de ontwikkeling van een aaneengesloten gebied met ecologische waarden. Awacs website Voor het beheer van de website is een redactiecommissie gevormd met vertegenwoordigers van de provincie Limburg, de gemeenten Onderbanken en Brunssum en de ministeries van VROM en van Defensie. De commissie beoordeelt de plaatsing van informatie op, en de vulling van, de website. Uit de scoringslijsten blijkt dat de website per maand enkele honderden bezoekers heeft. Autorisatie Naar aanleiding van de vraag van de Kamer over de actuele vergunningen van de luchthaven Geilenkirchen kan het volgende worden meegedeeld. De NATO Airborne Early Warning and Control Force heeft de status van Internationaal Militair Hoofdkwartier, overeenkomstig het Protocol on the status of international military headquarters dat gerelateerd is aan het Noord Atlantisch Verdrag van 28 augustus Met het Memorandum of Agreement on the Activation of the Main Operating Base for the NATO E-3A Component tussen de Duitse Bondsrepubliek en de NATO AWACS Programme Management Organisation van 25 maart 1982, heeft Duitsland de vliegbasis Geilenkirchen geactiveerd als thuisbasis voor de Navo AWACS vloot en overgedragen aan de Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE). Dit Memorandum of Agreement is de Duitse autorisatie voor het gebruik van de vliegbasis Geilenkirchen als Main Operating Base door de NATO E-3A Component. Volgende rapportage Een volgende voortgangsrapportage zal u medio volgend jaar worden toegestuurd. De staatssecretaris van Defensie, C. van der Knaap De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J. M. Cramer Tweede Kamer, vergaderjaar , X en XI, nr. 16 5