B en W. nr d.d

Transcriptie

1 B en W. nr d.d Onderwerp Schriftelijke vragen aan het college van Burgemeester en wethouders van de raadsleden M. Van Sandick en A. Bonestroo (CDA) d.d. 4 oktober 2012 inzake kraakpand Boerhaavelaan 1 Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. de beantwoording van de schriftelijke vragen van de raadsleden M. van Sandick en A. Bonestroo (CDA) d.d. 4 oktober 2012 inzake kraakpand Boerhaavelaan 1 vast te stellen; 2. dit besluit te zenden aan de vragenstellers en de overige leden van de gemeenteraad. Perssamenvatting: Het college geeft antwoord op de schriftelijke vragen die door de fractie van het CDA inzake het kraakpand Boerhaavelaan 1 gesteld zijn.

2 Schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders van de raadsleden M. VAN SANDICK en A. BONESTROO (CDA) inzake kraakpand Boerhaavelaan 1 (ingekomen 4 oktober 2012) Op 3 oktober 2012 heeft de rechter, geheel in de Leidse traditie, besloten dat het gekraakte pand aan de Boerhaavelaan 1, in bezit van de nobele stichting Sint Maarten, ontzet moet worden. Krakers eruit, opdat het pand verkocht kan worden, zodat deze stichting haar goede werken kan voortzetten. Het CDA is van mening dat het recht heeft gezegevierd en dat het Leidse college alles op alles moet zetten om het pand leeg terug te geven aan de eigenares. Het gekraakte pand is in het bezit van de particuliere Stichting Sint Maarten. Deze stichting vervult al bijna 275 jaar een bewonderenswaardige rol op het gebied van ondersteuning van de minder bedeelde kinderen in Leiden en omgeving. Zo steunt St.Maarten diverse Leidse projecten met een financiële bijdrage en heeft ze bijvoorbeeld aan de basis gestaan van de succesvolle Weekendklas in Leiden. Boerhaavelaan 1 heeft decennia lang gediend als particulier opvanghuis. Het heeft de afgelopen 7 jaren helemaal niet leeg gestaan zoals door de krakers beweerd wordt. Er zijn contracten met diverse huurders geweest en een groot aantal jaren heeft er anti-kraak gewoond. Pas 2 jaar nu staat het pand leeg en heeft de stichting St.Maarten eind vorig jaar moeten besluiten het pand te verkopen. Er hadden zich net een aantal kopers gemeld. Op 16 augustus hebben krakers het pand met ladders bestormd en zich onrechtmatig toegang verschaft tot het pand van deze sympathieke Leidse stichting. Op grond van artikel 43 van het reglement van orde stelt de fractie van het CDA u dan ook de volgende vragen: Alvorens over te gaan op de beantwoording van uw vragen, wijzen wij u er graag op dat het fenomeen kraken en het beleid dat daarop van toepassing is, reeds toegelicht is in de antwoorden op de schriftelijke vragen van de fractie van de VVD over het bericht in het Leidsch Dagblad van vrijdag 22 juni 2012 getiteld: Gekraakt UWV-gebouw wordt zorgcluster, ingekomen op 27 juni Ook in de antwoorden op de schriftelijke vragen van de fractie van de VVD inzake gekraakte panden van de Leidse universiteit, ingekomen op 5 oktober 2012, wordt hierop ingegaan. Antwoord van Burgemeester en Wethouders (d.d ) 1. Is het College het met het CDA eens dat met deze rechtelijke uitspraak in de hand de krakers zo snel mogelijk uit het pand Boerhaave 1 verwijderd dienen te worden? Zo nee, waarom niet en stelt de gemeente Leiden zich hiermee boven de wet? Ja, natuurlijk geldt dat op het moment dat een rechter een uitspraak heeft gedaan, men zich hieraan dient te houden. En als voor de uitvoering van de uitspraak politieondersteuning nodig is, bijvoorbeeld omdat de krakers het pand niet willen verlaten, zal deze verleend worden. Naar aanleiding van de rechterlijke uitspraak in de civiele procedure die door de pandeigenaar was aangespannen, hebben de krakers het pand overigens zelf verlaten. Ten aanzien van kraken geldt het volgende: Tegenwoordig is kraken strafbaar gesteld (artikel 138a van het Wetboek van Strafrecht). Het Openbaar Ministerie is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Vandaar dat de officier van justitie bevoegd is te bepalen of in een concreet geval een kraakpand strafrechtelijk wordt ontruimd. Een andere mogelijkheid is om tot bestuurlijke ontruiming over te gaan, voorwaarde hiervoor is dat de openbare orde door krakers ernstig

3 wordt verstoord. In dat geval kan de burgemeester opdracht geven aan de politie om het kraakpand te ontruimen. Het beleid ten aanzien van kraken wordt besproken in de driehoek. Het Openbaar Ministerie zal het algemeen kraakverbod op reguliere wijze handhaven, dat wil zeggen met inachtneming van het opportuniteitsbeginsel en de beschikbare capaciteit van politie en justitie. Het opportuniteitsbeginsel houdt in de dat de officier van vervolging van een strafbaar feit kan afzien als dat opportuun/wenselijk is, op gronden aan het algemeen belang ontleend. Politiecapaciteit is schaars en moet zorgvuldig verdeeld worden over de talloze onderwerpen waarvoor politie inzet nodig is, zowel voor strafrechtelijke prioriteiten als voor prioriteiten op het terrein van openbare orde en veiligheid. Verder kan een pandeigenaar zoals u weet via de civiele weg ontruiming van een kraakpand afdwingen. Handhavend optreden is in beginsel steeds de inzet, waarbij meer gewicht aan handhaving toekomt indien de eigenaar bijvoorbeeld gehinderd wordt in het realiseren van de gekozen bestemming van een pand, alsook indien er sprake is van overlast voor de omgeving of vernielingen door de krakers. Als nadere uitleg van wat hiervoor vermeld is over verhindering van het realiseren van de gekozen bestemming van het pand, hanteert de lokale driehoek het criterium van de concrete plannen 1. Verder geldt dat eerdere ervaringen met een groep krakers voor het openbaar ministerie kunnen meewegen in de keuze om wel of niet strafrechtelijk in te grijpen. Indien sprake is van een heterdaad situatie kan direct worden ingegrepen. Indien dit niet aan de orde is, kunnen krakers zich op de bescherming van hun huisrecht beroepen. Huisrecht ontstaat binnen zeer korte tijd na het in gebruik nemen van een pand. De Hoge Raad heeft bepaald dat in beginsel alleen ontruimd mag worden als de krakers eerst in kort geding de zaak hebben kunnen voorleggen aan de voorzieningenrechter (uitspraak van de Hoge Raad van 28 oktober 2011). In algemene zin geldt dat het Openbaar Ministerie indien er wordt besloten tot ontruiming, eerst een aankondiging moet doen van de voorgenomen ontruiming. De krakers moet een termijn gegund worden om een kort geding aanhangig te maken. Indien tijdig van die mogelijkheid gebruik wordt gemaakt, zal in beginsel het vonnis van de voorzieningenrechter worden afgewacht, alvorens tot ontruiming wordt overgegaan. In de praktijk wordt het stelsel gevolgd dat binnen acht weken wordt ontruimd, maar dat ontruiming niet eerder dan binnen een week na de aankondiging van de voorgenomen ontruiming plaatsvindt. 2. Is het College het met het CDA eens dat de anti-kraakwet onverminderd uitgevoerd dient te worden op gemeentelijke en zeer zeker op particuliere panden? En zo nee Waarom niet? Geldt dat argument ook voor particuliere panden? Het beleid wordt toegepast zoals toegelicht in het antwoord op vraag 1. Bij gemeentelijke panden is de gemeente in de rol van pandeigenaar een privaatrechtelijke partij en treedt ook als zodanig op als zij bijvoorbeeld besluit een civielrechtelijke procedure op te starten. Een strafrechtelijke procedure wordt ingezet door het openbaar ministerie en bij een gemeentelijk pand geldt dat de gemeente precies hetzelfde wordt behandeld als andere pandeigenaren. Voor iedereen gelden dus dezelfde regels. Het college zal met gekraakte gemeentelijke panden omgaan zoals het in de motie vreemd aan de orde van de dak Kraakverbod van 9 september 2010 staat. De gemeente is, in de rol van private partij, terughoudend bij het toepassen van dit verbod en overweegt in principe toepassing van het kraakverbod in de volgende gevallen: a) het gekraakte pand is in gemeentelijk bezit én voor het pand is een plan tot herontwikkeling of verkoop aanwezig én de gemeente heeft het gekraakte pand nodig voor realisatie van dit plan; 1 Recent werd deze lijn door een rechter gevolgd in een strafrechtelijke procedure. De rechter oordeelde dat de toekomstplannen voor het terrein onduidelijk waren en dus weegt het woonrecht van de krakers zwaarder dan het belang om te ontruimen, aldus de rechter. Bron:

4 b) het gekraakte pand is in gemeentelijk bezit én de situatie leidt tot overlast van de krakers voor de omgeving; c) het gekraakte pand is in gemeentelijk bezit én er is sprake van vernielingen door kraker Onze fractie heeft diverse geluiden ontvangen dat toen het pand werd gekraakt, de politie niet heeft ingegrepen omdat zij zich heeft moeten beroepen op het gedoogbeleid van de gemeente Leiden. 3. Hoe valt deze beslissing te rijmen met de uitspraak van de rechter? De eerste telefonische melding dat het pand aan de Boerhaavelaan 1 gekraakt is, kwam om 9:14 uur binnen. Enkele minuten hiervoor was aan het districtsbureau aan de Langegracht een brief afgegeven met daarin de boodschap dat het pand gekraakt zou zijn. Om 9:19 uur was de politie voor het eerst ter plaatse. Daar heeft de politie geconstateerd dat het pand inderdaad gekraakt is en dat er geen zichtbare vernielingen zijn gepleegd. De politie heeft toen overleg gepleegd met de gemeente en het openbaar ministerie. Op dat moment is door de officier van justitie besloten om niet onmiddellijk over te gaan tot een ontruiming. De reden hiervan is dat er geen sprake was van een heterdaadsituatie. Over het proces omtrent het optreden van de politie is uitvoerig contact geweest met de pandeigenaar. Gelet op het beleid zag het openbaar ministerie onvoldoende aanleiding tot een strafrechtelijke ontruiming. De pandeigenaar van de Boerhaavelaan 1 is uiteindelijk overgegaan tot een civiele procedure en de krakers zijn na de uitspraak van de rechter vertrokken. 4. Gaat de politie haar beleid aanpassen, opdat dit soort gekraak in de toekomst voorkomen gaat worden, ofwel: gaat de anti-kraakwet onverminderd uitgevoerd worden in Leiden? Het beleid zoals geformuleerd in het antwoord op vraag 1 wordt gevolgd. 5. Zo nee, Betekent dit dat elk leegstaand pand in Leiden nu vrijverklaard wordt, omdat de politie überhaupt niet zal ingrijpen? Kan de gemeente duidelijkheid geven over welke leegstaande huizen nog wel door de politie beschermd worden hoe zich dit verhoudt tot de huidige lastige woningmarkt, waarbij vele huizen langer dan een jaar leeg staan? Het beleid is toegelicht in het antwoord op vraag 1. Wat betreft particulier bezit geldt dat de eigenaar altijd primair verantwoordelijk is voor het juiste gebruik van het pand. Zo kan een eigenaar bij leegstand bijvoorbeeld anti-kraak in zijn pand vestigen. Op het moment dat een pand daadwerkelijk gekraakt wordt, blijven voor de eigenaar de civielrechtelijke mogelijkheden bestaan om kraken aan te pakken. Het strafrecht wordt door het OM als het sluitstuk van de aanpak van kraken gezien. Voor kantoorpanden geldt dat de gemeente een accountmanager inzet in specifieke gebieden die te maken hebben met een hoog leegstandspercentage. Er wordt proactief contact gezocht met eigenaren van leegstaande kantoorpanden. Deze werkwijze staat omschreven in de motie vreemd aan de orde van de dak Kraakverbod, afgedaan in de raadsvergadering van 9 september Bent u bereid een helder kader op te stellen voor uitvoering van de anti-kraakwet in Leiden? Zo ja, wanneer denkt U dit klaar te hebben? Zo nee, waarom niet? Er is reeds sprake van een helder kader inzake de uitvoering van de anti-kraakwet in Leiden, zie het antwoord op vraag 1.

5 Bijlage 1 Uitspraak Hoge Raad 28 oktober 2011 Ontruiming kraakpand pas na kort geding Den Haag, Korte samenvatting van de uitspraak Strafrechtelijke ontruiming van een gekraakt pand mag in beginsel pas plaatsvinden als de krakers in kort geding de zaak hebben kunnen voorleggen aan de rechter. Het OM moet tijdig aankondigen dat ontruiming zal plaatsvinden en moet de uitkomst van een kort geding afwachten, maar hoeft niet te wachten op een eventueel hoger beroep. Het OM zal beleidsregels moeten hanteren over hoe om te gaan met strafrechtelijke ontruimingen. De inmiddels opgestelde beleidsregels van het OM voldoen aan de eisen. Achtergrond Met ingang van 1 oktober 2010 is kraken algeheel strafbaar (art. 138a van het Wetboek van Strafrecht). Voor die tijd was kraken alleen strafbaar als een gebouw in gebruik was of het ging om een woning die korter dan een jaar leegstond. Bij verdenking van kraken is de politie onder leiding van het openbaar ministerie (OM) volgens het nieuwe art. 551a van het Wetboek van Strafvordering bevoegd een gekraakt pand strafrechtelijk te ontruimen. Krakers kunnen zich op de bescherming van hun huisrecht beroepen, ook al hebben zij geen recht om in het pand te verblijven. Strafrechtelijke ontruiming maakt een inbreuk op het huisrecht van de krakers. De vraag is of bij verdenking van kraken het pand direct kan worden ontruimd of dat een kraker eerst de rechtmatigheid van de strafrechtelijke ontruiming door de rechter moet kunnen laten toetsen. Nadere informatie over het huisrecht en ontruiming van gekraakte panden Het huisrecht is beschermd in art. 12 van de Grondwet en in art. 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Volgens de Grondwet is binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner alleen geoorloofd in de gevallen waarin dit in een wettelijke regeling is bepaald, door hen die daartoe in de wet zijn aangewezen. Dit huisrecht beschermt iedere feitelijke bewoner tegen huisvredebreuk. Het maakt dus niet uit of bewoners een pand rechtmatig bewonen of niet. Dat had de Hoge Raad al eerder uitgemaakt (HR 4 september 2007, LJN BA4934). In deze zaak kunnen, ook volgens de staat, de krakers zich op dit huisrecht beroepen omdat zij het pand feitelijk bewoonden. Het kraken van een pand is naar burgerlijk recht een onrechtmatige daad tegenover de eigenaar, ongeacht hoe lang het pand al leeg staat. De eigenaar kan bij de burgerlijke rechter een vordering tot ontruiming tegen de krakers instellen. Het ontruimingsvonnis wordt door de deurwaarder ten uitvoer gelegd, zo nodig met assistentie van de politie. Zo'n civiele ontruiming is in deze zaak niet aan de orde. Als de openbare orde door krakers wordt verstoord, kan dit voor de burgemeester aanleiding zijn om opdracht te geven aan de politie om het kraakpand te ontruimen. In deze zaak gaat het niet om verstoring van de openbare orde. Ook zo'n bestuurlijke ontruiming is hier dus niet aan de orde. In deze zaak gaat het niet om ontruiming via de burgerlijke rechter of op last van de burgemeester, maar over ontruiming langs strafrechtelijke weg. De politie is op last van de officier van justitie wettelijk bevoegd een gekraakt pand te ontruimen (art. 551a van het Wetboek van Strafvordering) omdat de krakers het algemene kraakverbod van art. 138a van het Wetboek van Strafrecht hebben overtreden. Bij overtreding van dit kraakverbod mag de politie de krakers aanhouden en kunnen zij door het openbaar ministerie worden vervolgd omdat zij het pand niet direct hebben ontruimd. Maar de vraag in deze zaak is of de politie bij verdenking van overtreding van het kraakverbod het pand direct definitief mag ontruimen en mag verhinderen dat de krakers terugkeren in het pand dat zij feitelijk bewoonden of dat de krakers daarover eerst een kort geding moeten kunnen aanspannen. De procedure bij rechtbank en hof De krakers hebben in deze civiele procedure in kort geding gevorderd dat het de staat wordt verboden het door hen gekraakte pand strafrechtelijk te ontruimen. De voorzieningenrechter in de rechtbank Den Haag heeft op 29 oktober 2010 de vorderingen afgewezen ( LJN BO2019 en LJN BO2936) In hoger beroep heeft het hof te Den Haag op 8 november 2010 de ontruiming verboden (LJN

6 BO3682). Het hof heeft beslist dat strafrechtelijke ontruiming in beginsel pas kan plaatsvinden nadat de krakers in kort geding de rechtmatigheid van de ontruiming hebben kunnen laten toetsen. Zo'n kort geding was er nog niet geweest. De procedure bij de Hoge Raad Tegen de uitspraak van het hof Den Haag hebben zowel de staat als de krakers beroep in cassatie ingesteld. Zij zijn het beide niet eens met de beslissing van het hof dat de krakers in kort geding de ontruiming moeten kunnen laten toetsen. Volgens de staat is de beslissing van het hof onjuist, onder meer omdat de wet al meebrengt dat het belang van de eigenaar van het gekraakte pand altijd voorgaat boven het huisrecht van de krakers: als sprake is van kraken, is ontruiming steeds gerechtvaardigd. Een belangenafweging in kort geding is dus volgens de staat niet meer nodig. De advocaten van de staat in cassatie zijn mr. M.W. Scheltema en mr. K. Teuben in Den Haag. Volgens de krakers is de beslissing van het hof onjuist, onder meer omdat altijd eerst door de strafrechter onherroepelijk moet zijn bewezen dat sprake is van kraken voordat ontruimd kan worden. Een kort geding geeft dus volgens de krakers nog niet voldoende bescherming van hun huisrecht. De advocaten van de krakers in cassatie zijn mr. M.A.R. Schuckink Kool, mr. M.F. van Hulst, mr. C.J.M. van den Brûle en mr. J.M.G. Hulsman in Den Haag. De advocaat-generaal mr. J.L.R.A. Huydecoper heeft op 24 juni 2011 de Hoge Raad geadviseerd het beroep van de krakers te verwerpen, maar dat van de staat gegrond te verklaren. Een kort geding is volgens de advocaat-generaal niet nodig, maar het OM moet de krakers wel vooraf aankondigen dat ontruiming zal plaatsvinden. Uitspraak van de Hoge Raad De Hoge Raad laat de uitspraak van het hof in stand. Het beroep van zowel de staat als de krakers wordt verworpen. Strafrechtelijke ontruiming maakt een ernstige inbreuk op het huisrecht van de krakers en de gevolgen van ontruiming zijn onomkeerbaar, want zij zullen niet meer in het pand kunnen terugkeren. De rechter zal daarom moet kunnen toetsen of de in abstracto door de wet gegeven voorrang aan het belang van de eigenaar in het concrete geval gerechtvaardigd is. Meestal zal het belang van de eigenaar wel het zwaarst wegen, maar het kan zijn dat het belang van de kraker, bijvoorbeeld voor beperkte tijd, toch het zwaarst weegt. De rechter moet dus in beginsel vooraf kunnen toetsen of het gekraakte pand mag worden ontruimd. De krakers moeten aannemelijk maken dat zij een zwaarder belang hebben dan de eigenaar. Dat betekent dat in beginsel alleen ontruimd mag worden als de krakers eerst in kort geding de zaak hebben kunnen voorleggen aan de rechter. Het OM moet tijdig aankondigen dat ontruiming zal plaatsvinden en moet de uitkomst van een kort geding afwachten, maar hoeft niet te wachten op een eventueel hoger beroep. Het OM zal beleidsregels moeten hanteren over hoe om te gaan met strafrechtelijke ontruimingen. De inmiddels opgestelde beleidsregels van het OM voldoen aan de vereisten. Bij bijzondere omstandigheden, zoals wanneer de openbare veiligheid in het geding is, kan er direct worden ontruimd. Gevolgen van deze uitspraak Dit is een samenvatting van de uitspraak van de Hoge Raad van 28 oktober Bij verschil tussen deze samenvatting en de volledige uitspraak is laatstgenoemde bindend. ( Bron: Raad/Nieuws/Pages/Ontruimingkraakpandpasnakortgeding.aspx )