Auteur. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Auteur Stibbe Nieuwsflash bestuursrecht Onderwerp Het nieuwe Vlaamse Bodemsaneringsdecreet Datum 23 januari 2007 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M& D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars M&D CONSULT BVBA ARTHUR VERHAEGENSTRAAT GENT TEL 09/ FAX 09/ info@mdseminars.be

2 Nieuwsflash bestuursrecht Januari 2007 Nr. 2007/01 10 jaar na het vorige bodemsaneringsdecreet was deze wetgeving toe aan een grondige vernieuwing. Deze is er gekomen met het decreet van 20 oktober 2006 dat gisteren werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. In deze nieuwsbrief biedt Stibbe u een korte bespreking hiervan: 1. Wijziging van bestaande krachtlijnen 2. Verduidelijking en verfijning van bepaalde procedures en begrippen 3. Invoering van een aantal nieuwigheden 4. Implementatie van de Richtlijn Milieuschade in de nieuwe regeling Het nieuwe bodemsaneringsdecreet Het decreet van 20 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming (hierna nieuwe decreet ) is zopas verschenen in het Belgisch Staatsblad. Het nieuwe decreet zal het Bodemsaneringsdecreet van 22 februari 1995 (hierna het oud decreet ) integraal vervangen. Na 10 jaar was de bestaande regeling immers toe aan een grondige herziening. Het nieuwe decreet beoogt de procedures voor bodemsanering te vereenvoudigen en de kostprijs ervan te verlagen. Het nieuwe decreet voorziet in de aanpassing van de structuur van het Bodemsaneringsdecreet van 22 februari 1995 en stuurt de krachtlijnen ervan bij. Het bevat ook een aantal nieuwe krachtlijnen. Het voegt bovendien een volledig nieuw luik bodembescherming toe. Verder worden bepaalde procedures en begrippen verduidelijkt en verfijnd. Het nieuwe decreet beoogt tot slot tevens om de Richtlijn Milieuschade te implementeren. De datum van inwerkingtreding van het nieuwe decreet moet nog door de Vlaamse Regering worden vastgesteld. Verschillende uitvoeringsmaatregelen zijn bovendien vereist, zodat de nieuwe bepalingen niet vóór midden 2007 van kracht zullen zijn. Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste krachtlijnen van het nieuwe decreet. 1. Wijziging van bestaande krachtlijnen 1.1 Grondeninformatieregister Het bestaande register van verontreinigde gronden wordt uitgebouwd tot een volledige databank (een zogenaamd grondeninformatieregister) waarin de gegevens van elke door de OVAM geïdentificeerde grond kunnen worden opgenomen, los van het feit of die grond al dan niet vervuild is. 1.2 Saneringsdoel

3 Het oud decreet was gericht op het realiseren van de achtergrondwaarden voor de bodemkwaliteit. Dit saneringsdoel wordt in het nieuwe decreet anders ingevuld. Bij historische verontreiniging beoogt het nieuwe decreet het risico voor mens en milieu weg te werken. Bij nieuwe verontreiniging beoogt de sanering een betere bodemkwaliteit te realiseren en richtwaarden te bereiken. Bij gemengde verontreiniging wordt getracht het onderscheid te maken. De nieuwe verontreiniging en de historische verontreiniging zullen dan worden behandeld volgens de toepasselijke regels indien het onderscheid kan worden gemaakt. Indien het onderscheid niet kan worden gemaakt, wordt een redelijke verdeling beoogd en zo dit onmogelijk is, wordt de verontreiniging aangepakt volgens de aard van het grootste aandeel van de verontreiniging. De selectie van de saneringstechnieken gebeurt wel nog steeds volgens het principe van de best beschikbare technieken (BBT), en dit onafhankelijk van de financiële draagkracht van de saneringsplichtige. Toch moet de sanering financieel haalbaar zijn, zo niet worden gebruiksbeperkingen of bestemmingsbeperkingen opgelegd. 1.3 Saneringsplicht De loskoppeling tussen de administratieve saneringsplicht en de aansprakelijkheid voor de kosten van de saneringsplicht blijft behouden. Wel wordt de regeling betreffende de aanduiding van de saneringsplichtige, de saneringsplicht en de vrijstelling ervan verfijnd, om redenen van rechtszekerheid en billijkheid. De aanduiding van de saneringsplichtige persoon gebeurt in een getrapt systeem. De saneringsplicht ligt vooreerst bij de exploitant, vervolgens bij de gebruiker en ten slotte bij de eigenaar. Als de saneringsplichtige persoon in gebreke blijft, zal de OVAM ambtshalve optreden en de kosten verhalen op de in gebreke blijvende saneringsplichtige en de saneringsaansprakelijke. De exploitant of de gebruiker worden vrijgesteld van saneringsplicht, als ze aantonen dat ze de verontreiniging niet zelf hebben veroorzaakt en de verontreiniging niet tot stand is gekomen terwijl ze de grond in gebruik hadden. Opdat de eigenaar zou kunnen worden vrijgesteld, moet die daarenboven kunnen aantonen dat hij niet op de hoogte is of behoort te zijn van de verontreiniging op het ogenblik dat hij eigenaar werd. Deze vereiste zal door de Vlaamse Regering nog worden ingevuld door het invoeren van weerlegbare en onweerlegbare vermoedens, op basis van objectieve factoren (zoals het tijdstip van verwerving van de grond, het tijdstip van de verontreiniging, de aard van de verontreiniging,...). Bij nieuwe bodemverontreiniging is voor een vrijstelling van de eigenaar daarenboven nog vereist dat geen risico- inrichting ter plaatse is gevestigd sinds Het nieuwe decreet voorziet verder ook dat een derde (bijv. een fonds of koepelorganisatie) de onderzoeks- en bodemsaneringsverplichtingen van de saneringsplichtige kan overnemen, ook buiten de overdrachtprocedure. De Vlaamse Regering kan een draagkrachtregeling voor de saneringsplichtige voorzien, indien die onvoldoende vermogen heeft om het bodemonderzoek of de sanering te financieren of prefinancieren. De financiële draagkrachtregeling heeft tot doel de financiële lasten te spreiden in de tijd. De Vlaamse Regering kan eveneens een cofinancieringsregeling uitwerken om onbillijke situaties weg te werken. Terzake is evenwel nog niets bepaald en dit valt ook niet op korte termijn te verwachten. De Regering zal bovendien nog bepalen in welke gevallen de vrijstelling van de saneringsplicht kan worden overgedragen. 1.4 Vereenvoudiging van procedures De procedure voor de opmaak van een beschrijvend bodemonderzoek wordt vereenvoudigd door het schrappen van de verplichting tot opmaak van een voorstel of tussentijdse rapporten voor het beschrijvend bodemonderzoek. Oriënterend en beschrijvend bodemonderzoek kunnen ook gelijktijdig worden uitgevoerd.

4 Het beschrijvend bodemonderzoek en de bodemsanering zijn in bepaalde gevallen gefaseerd uitvoerbaar, waarbij een prioritaire aanpak van de bron van de verontreiniging wordt vooropgesteld. Deze werkwijze maakt een afstemming van de sanering op bouwprojecten realistisch en mogelijk. Het eisen van financiële zekerheden die los staan van een overdracht, wordt geschrapt om geen bijkomende lasten op te leggen aan de beheerder van een grond. 1.5 Overdracht van gronden Op het vlak van de overdracht van gronden worden in het nieuwe decreet een aantal problemen opgelost die in het kader van de toepassing van het oude decreet gerezen waren: - Overdracht van grond: persoonlijke gebruiksrechten (huur, handelshuur, pacht, ) vallen niet langer onder de toepassing van de overdrachtsprocedure. Weliswaar wordt in een overgangsregeling voorzien voor de gebruiksrechten die werden aangegaan na 30 september 1996; - Overdracht van appartementen: de Vlaamse Regering kan een aangepaste regeling uitwerken voor de overdracht van appartementen die op risicogronden gebouwd zijn. Zo zou een éénmalig bodemonderzoek voor een appartementsgebouw in de toekomst mogelijks kunnen volstaan; - Versoepeling overdrachtsprocedure: het nieuwe decreet voorziet verder in de mogelijkheid om de verplichting tot het uitvoeren van een oriënterend bodemonderzoek te versoepelen bij de overdracht van risicogronden. In het kader van de nog uit te werken regeling kan de geldigheidsduur van oriënterende bodemonderzoeken bij vroegere risico-inrichtingen worden bepaald. De parlementaire voorbereiding van het nieuwe decreet wijst er op dat de geldigheidsduur zou kunnen worden uitgebreid van 2 naar 5 jaar; - Versnelde overdrachtsprocedure: tevens voorziet het nieuwe decreet in de mogelijkheid om risicogronden via een versnelde procedure over te dragen mits de verwerver de nodige garanties stelt. Deze ingreep moet toelaten dat vastgoedtransacties voortaan sneller kunnen worden afgerond. 2. Verduidelijking en verfijning van bepaalde procedures en begrippen. 2.1 Grondverzet De principes van de regeling inzake het grondverzet, momenteel uitgewerkt in Hoofdstuk X van het Vlarebo, worden in het nieuwe decreet verankerd. 2.2 Administratief beroep De twee bestaande beroepsprocedures worden in het nieuwe decreet verder uitgewerkt en op elkaar afgestemd. 2.3 Terugvordering kosten van het ambtshalve optreden van Ovam In het nieuwe decreet wordt uitdrukkelijk in een rechtsgrond voorzien die het voor de OVAM mogelijk moet maken om de door haar gemaakte kosten van de ambtshalve sanering terug te vorderen van de aansprakelijke in de gevallen waar de saneringsplichtige vrijgesteld werd op grond van het statuut van het onschuldig bezit. 3. Invoering van een aantal nieuwigheden.

5 3.1 Accidentele verontreinigingen In het nieuwe decreet werd een efficiënte regeling uitgewerkt voor de behandeling van accidentele bodemverontreiniging die het voor de saneringsplichtige mogelijk maakt snel, adequaat en kostenefficiënt op te treden met een minimum aan administratieve formaliteiten. De regeling is slechts van toepassing wanneer aan een aantal voorwaarden is voldaan. Zo is vereist dat de accidentele verontreiniging binnen de 14 dagen nadat het zich heeft voorgedaan bij de bevoegde overheid gemeld wordt. Bovendien moet het technisch mogelijk zijn om de effectieve behandeling van de bodemverontreiniging adequaat uit te voeren binnen een termijn van 180 dagen vanaf de melding of vanaf de vaststelling van de accidentele verontreiniging door de bevoegde overheid (de OVAM of de burgemeester). 3.2 Beperkt bodemsaneringsproject Het nieuwe decreet voorziet in de mogelijkheid van een beperkt bodemsaneringsproject voor de gevallen waarin de bodemverontreiniging kan worden gesaneerd in 180 dagen. De voorwaarde is wel dat de eigenaars en gebruikers van de gronden waarop bodemsaneringswerken zullen plaatsvinden die noodzakelijk zijn om het beperkt bodemsaneringsproject uit te voeren, zich schriftelijk akkoord verklaren met de uitvoering van de bodemsaneringswerken. Het doel, de procedure en de inhoud van het beperkt bodemsaneringsproject moeten nog worden uitgewerkt door de Vlaamse Regering. 3.3 Risicobeheer in geval van verontreiniging Het nieuwe decreet voorziet dat de saneringsplichtige in geval van een ernstige historische bodemverontreiniging ervoor kan opteren om bij de OVAM een verzoek in te dienen om over te gaan tot risicobeheer in plaats van of in afwachting van bodemsanering. Hierdoor kan de saneringsplichtige het beheer van de bodemverontreiniging beter afstemmen op zijn bedrijfsprocesvoering. De risicobescherming gebeurt door het opstellen van een risicobeheersplan, het uitvoeren van risicobeheersmaatregelen en het opmaken van opvolgingsrapporten. De conformverklaring van het risicobeheersplan schort de verplichting tot bodemsanering op. De OVAM kan financiële zekerheden vragen om te vermijden dat een beheerder met een belangrijke verontreiniging tot risicobeheer overgaat, louter met de bedoeling om de financieringslasten te verschuiven naar de toekomst. 3.4 Bodemsaneringsorganisaties Het decreet voorziet in de mogelijkheid om sectorale bodemsaneringsorganisaties op te richten. Deze door de Vlaamse Regering te erkennen organisaties moeten in de eerste plaats bodemverontreiniging voorkomen en beheersen. Daarnaast staan zij in voor het begeleiden en stimuleren van bodemsanering, onder meer door het opstellen van een sectoraal bodempreventie en bodembeheersplan Bodemsanering i.g.v. faillissement Op heden heerst vaak rechtsonzekerheid bij bodemsanering in geval van faillissement. Overeenkomstig het nieuwe decreet kan de Vlaamse Regering een regeling in het leven roepen waarbij een persoon cofinanciering kan bekomen bij de overname van de saneringsplicht van een gefailleerde die een risico-inrichting exploiteert. Bij faillissement of invereffeningstelling moet ook een oriënterend bodemonderzoek worden uitgevoerd op initiatief van de curator of de vereffenaar. Dit onderzoek moet aan OVAM worden meegedeeld. 3.6 Sanering van waterbodems

6 Door de specifieke kenmerken van waterbodems zijn de procedures van oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken zoals heden voorzien immers moeilijk toepasbaar op bodems van waterlopen. Daarom zijn er in het nieuwe decreet bepalingen opgenomen over het onderzoek van waterbodems, de beoordeling van de saneringsnoodzaak, de aanduiding van de saneringsplichtige persoon en de noodzaak om de sanering van een waterbodem integraal aan te pakken. De toepassing van de regels inzake de sanering van waterbodems wordt afhankelijk gemaakt van de prioriteitsbepaling door de Vlaamse regering. 3.7 Bodembescherming Tot op heden was er nog geen rechtstreekse en gebiedsdekkende regelgeving over bodembescherming. De wetgeving rond bodemaantasting (erosie, verlies van organische stof, verzuring, verdichting, verlies van bodemvruchtbaarheid, ), alsook het aspect bodembescherming bij grondwateronttrekking, zijn nog onbestaande. De toevoeging van een luik bodembescherming in het nieuwe decreet vult deze leemte thans op. Het nieuwe decreet bepaalt dat de Vlaamse Regering maatregelen kan vaststellen die tot doel hebben de bodem te beschermen. Het kan daarbij gaan om bindende voorschiften inzake het gebruik van de bodem, maar ook om steunmaatregelen, zoals subsidies. 4. Implementatie van de Richtlijn Milieuschade in de nieuwe regeling. Tenslotte beoogt het nieuwe decreet om de Richtlijn 2004/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 betreffende de milieuaansprakelijkheid met betrekking tot het voorkomen en herstellen van milieuschade uit te voeren, ten minste op het vlak van de bodem. Daarom werd de omschrijving van de bodemsaneringsnormen aangepast en de invulling van de saneringsplichtige persoon beperkt bijgestuurd. Op die manier beoogt de decreetgever duidelijker aan te geven dat de exploitant van de schadeverwekkende activiteit het herstel moet uitvoeren. Alle rechten voorbehouden. De inhoud van deze nieuwsflash werd zo nauwkeurig mogelijk samengesteld. Wij kunnen echter geen enkele garantie bieden over de nauwkeurigheid en volledigheid van de informatie die deze nieuwsflash bevat. De in deze publicatie behandelde onderwerpen werden enkel en alleen voor informatieve doeleinden voorbereid en ter beschikking gesteld door Stibbe. Ze bevatten geen juridisch of andersoortig professioneel advies en lezers mogen geen actie ondernemen op basis van de informatie in deze nieuwsflash zonder voorafgaandelijk een raadsman te hebben geconsulteerd. Het raadplegen van deze nieuwsflash doet geenszins een advocaat-cliënt-relatie tussen Stibbe en de lezer ontstaan. Deze nieuwsbrief dient enkel voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik is verboden.