Handreiking schoolexamens vmbo. SLO nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling. Handreiking schoolexamens Uiterlijke verzorging vmbo

Transcriptie

1 SLO nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling Handreiking schoolexamens Uiterlijke verzorging vmbo

2 Handreiking schoolexamens Uiterlijke verzorging vmbo

3

4 Handreiking schoolexamens Uiterlijke verzorging vmbo Vmbo/4145/D/ Augustus 2007

5 Verantwoording 2007 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Auteurs: Henny Jacobs Eindredactie: John Hendriks In opdracht: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Besteladres SLO, Stichting Leerplanontwikkeling Postbus 2041, 7500 CA Enschede Telefoon (053) Internet:

6 Inhoud 1. Status van de handreiking 5 2. Verschil tussen het oude en het herziene examenprogramma 7 3. Mogelijke invulling van het schooldeel Suggesties per exameneenheid Vormen van toetsen en suggesties voor de weging Loopbaanoriëntatie en -begeleiding Mogelijke vakkenintegratie 35 Bijlage 1: Geglobaliseerde examenprogramma 39 Bijlage 2: Interessante websites 51

7

8 1. Status van de handreiking Het zal weinigen zijn ontgaan: de examenprogramma's voor het vmbo zijn globaler geformuleerd. De 'oude' examenprogramma's dateren alweer uit de tweede helft van de jaren negentig. En, bij de destijds heersende opvatting over de rol van de overheid in de aansturing van het onderwijs hoorden examenprogramma's met gedetailleerd voorgeschreven inhouden. Deze aansturingsfilosofie past niet meer in deze tijd waarin de overheid de autonomie van de scholen hoog in het vaandel heeft staan en meer ruimte aan de scholen wil toekennen. Het globaal formuleren van de examenprogramma's heeft betrekking op de wijze waarop de eindtermen zijn uitgeschreven. Voor alle vakken en beroepsgerichte programma's bestaat een exameneenheid in de meeste gevallen nog maar uit één eindterm, waarin de inhoud van de betreffende exameneenheid is samengevat. Dit heeft geresulteerd in eindtermen die algemener en op een hoger abstractieniveau zijn geformuleerd. Omdat de herziening alleen betrekking heeft op een globalere omschrijving van de exameneisen, is het globale examenprogramma al van toepassing vanaf het examenjaar In juni jl. heeft de staatssecretaris de herziene examenprogramma's vastgesteld. De programma's zijn door het ministerie van OCW toegestuurd aan alle scholen voor voortgezet onderwijs. Ook zijn ze te downloaden van de website Het Examenblad: Eenderde deel van het examenprogramma wordt centraal getoetst. Vanaf 2007 betreft dit een vast deel. Het roulatiesysteem dat sommige vakken kenden is daarmee verleden tijd. Voor de exameneenheden die centraal getoetst worden is voor elk vak en beroepsgericht programma een syllabus opgesteld. De syllabus beschrijft van elke exameneenheid welke concretere inhouden tot de eindterm gerekend worden. Al deze concretiseringen zijn onder de noemer 'klein onderhoud' tegen het licht gehouden en waarnodig bijgesteld. Dat heeft geresulteerd in geactualiseerde inhouden die voorschrijvend van aard zijn voor zowel makers van de opgaven voor het centraal examen als voor docenten. De omschrijvingen in de syllabus worden met ingang van het examenjaar 2007 centraal geëxamineerd. Begin juli 2007 hebben alle vmbo-scholen een pakket syllabi toegestuurd gekregen voor de vakken/programma's waarin de leerling examen doen. De syllabi zijn te downloaden van de website van het CEVO: Voor de exameneenheden die met een schoolexamen afgesloten worden (tweederde deel van het examenprogramma) zijn alleen de globaal geformuleerde eindtermen vastgesteld. De scholen hebben daardoor ruimte voor het maken van eigen inhoudelijke keuzes voor de concretisering van die eindtermen, maar zijn niet verplicht van die geboden ruimte gebruik te maken. Voor scholen die de geboden ruimte wel willen benutten, is de voorliggende handreiking gemaakt die niet voorschrijvend is, maar bedoeld is om docenten ideeën aan te reiken. De handreiking is te downloaden van de website van de SLO: Jacqueline Kerkhoffs, Programmamanager vmbo/mbo SLO, Enschede, juli

9

10 2. Verschil tussen het oude en het herziene examenprogramma Veranderingen in de algemene beschrijving van het examenprogramma. Het herziene eindexamenprogramma voor Uiterlijke verzorging wordt, net als voor ieder ander programma, beschreven in drie documenten: 1. Een in de wet verankerd eindexamenprogramma beschreven in globale eindtermen. De globale eindtermen zijn terug te vinden in bijlage 1. Ter illustratie een voorbeeld. UV/K/17 Haaradvies, onderzoek en behandelingsplan BB KB GL 42. De kandidaat kan een diagnose maken van haar en hoofdhuid 43. De kandidaat kan de dikte en de vorm van het haar vaststellen met behulp van een micrometer In het 'geglobaliseerde' examenprogramma zijn de eindtermen slechts op hoofdlijnen geformuleerd. De globalisering van de eindtermen heeft geen gevolgen voor de indeling in exameneenheden. Die hebben geen wijziging ondergaan. Een uitzondering hierop vormt het centraal examen voor de Gemengde leerweg. Voor de sector Zorg en welzijn is besloten om één centraal examen voor de Gemengde leerweg te maken. De Gemengde leerweg van de afdelingen Verzorging en Uiterlijke verzorging en het intrasectorale programma Zorg en welzijn breed hebben in het nieuwe examenprogramma alle drie dezelfde exameneenheden voor het centraal examen. Voor het centraal examen gelden de volgende exameneenheden: ZW/K/2: Professionele vaardigheden ZW/K/6: Informatie en communicatie technologie ZW/K/7: Sociaal pedagogisch werk ZW/K/10: Persoonlijke verzorging ZW/K/11: Assisteren en verzorgen De scholen zijn wel vrij om hun keuze te maken voor het schooldeel. Zo kunnen zij voor het schoolexamen het programma gemengde leerweg voor UV, VZ of zorg en welzijn breed aanbieden. 2. Voor het centraal examen is een syllabus opgesteld. De inhoud van de exameneenheden in de syllabus is een verbijzondering van de globale eindtermen en is vrijwel gelijk aan de inhoud van het 'oude' programma. Voor deze exameneenheden verandert er weinig tot niets. Er zijn in deze syllabus kleine wijzigingen in eindtermen aangebracht. Soms zijn het samenvoegingen van eindtermen. Enkele kleine wijzigingen voor het afdelingsprogramma Uiterlijke verzorging zijn: UV/K/8: Volwassenen/ouderen: verschijnselen noemen die horen bij verschillende leeftijden en weet hoe daarmee om te gaan: lichamelijke, geestelijke, sociale en maatschappelijke verschijnselen. UV/K/24: Handverzorging en massage: 75 minuten wordt 35 minuten UV/K/26: Huidreiniging en huidsoorten: 100 minuten wordt 60 minuten Het eindexamenprogramma en de syllabus is voorschrijvend van karakter, de handreiking is dat niet. Deze is te zien als een 'servicedocument' voor scholen om de mogelijkheden die zijn ontstaan voor het schoolexamen toe te lichten. De verdeling van de examenstof over centraal examen en schoolexamen voor het afdelingsprogramma Uiterlijke verzorging ziet er als volgt uit: 7

11 Exameneenheden CE SE UV/K/1 Oriëntatie op de sector B,K,G UV/K/2 Professionele vaardigheden B,K,G UV/K/3 Sociale en communicatieve vaardigheden B,K,G UV/K/4 Drama B,K,G UV/K/5 Grondhouding B,K,G UV/K/6 Informatie en communicatie technologie B,K,G UV/K/7 Hygiëne B,K UV/K/8 Volwassenen/ouderen B,K UV/V/9 Zieken B,K UV/K/10 Van top tot teen B,K UV/K/11 Veiligheid B,K UV/K/12 Gezondheid/gezondheidszorg B,K UV/K/13 Voeding B,K UV/K/14 Verkooptheorie B,K UV/K/15 Verkoopwerkzaamheden B,K UV/K/16 Productpresentatie B,K UV/K/17 Haaradvies, onderzoek en behandelingsplan B,K UV/K/18 Haarverzorging B,K UV/K/19 Verzorgen van lang haar B,K UV/K/20 Föhnen B,K UV/K/21 Structuurbehandeling B,K UV/K/22 Kleuren B,K UV/K/23 Knippen B,K UV/K/24 Handverzorging en massage B,K UV/K/25 Voetverzorging en massage B,K UV/K/26 Huidreiniging en huidsoorten B,K UV/K/27 Ontharen B,K UV/K/28 Make-up B,K UV/K/29 Weefsel B,K UV/K/30 Cosmetica B,K UV/K/31 Handverzorging G UV/K/32 Voetverzorging G UV/K/33 Huidreiniging G UV/K/1 Integratieve opdracht K B = Basisberoepsgerichte leerweg K = Kaderberoepsgerichte leerweg G = Gemengde leerweg C = Centraal examen S = Schoolexamen 8

12 UV/K/31 t/m 33 zijn niet meegenomen in de globalisering, omdat deze leerlingen het programma van de syllabus specifiek voor de Gemengde Leerweg volgen. De inhoud van de exameneenheden 31 t/m 33 vertonen sterke overeenkomsten met de exameneenheden UV/K/24, UV/K/25 en UV/K/26. Door de handreiking c.q. syllabi van deze exameneenheden te raadplegen kan ook voor deze leerlingen het schoolexamen worden gerealiseerd. 9

13

14 3. Mogelijke invulling van het schooldeel Voor het schoolexamen gelden de eisen zoals geformuleerd in de geglobaliseerde eindtermen en niet op het niveau van de syllabus. Hiermee is in vergelijking met het oude examenprogramma de ruimte die scholen hebben voor de invulling van het schoolexamen groter geworden. Aan de school wordt de ruimte gegeven om zelf de accenten te leggen. Aan de ontvangen ruimte is onlosmakelijk verbonden dat de school verantwoording aflegt over de keuze van de accenten. Deze accenten kunnen liggen op specifiek regionaal aanbod, op doorlopende leerwegen, op specifieke wensen en talenten van de leerling. Belangrijk is om te letten op de doorstroom naar de kwalificatieniveaus, voor de basisberoepsgerichte leerweg naar niveau 2 en voor de kaderberoepsgerichte leerweg en gemengde leerweg naar niveau 3 (op niveau 4 is voor de afdeling UV geen verwante opleiding). Bij de programma's binnen de sector Zorg en welzijn laten de eerste zes exameneenheden een uitwerking van de vaardigheden van de preambule zien. Vanuit het mbo wordt veel waarde gehecht aan de vaardigheden zoals in de exameneenheden 1 t/m 6 zijn beschreven. In deze handreiking wordt daarom bij de eerste zes exameneenheden uitgebreider ingegaan op de mogelijkheden van vakkenintegratie, toetsing en loopbaanoriëntatie en -begeleiding (lob). Bij de overige exameneenheden zijn geen suggesties opgenomen. Mogelijkheden voor vakkenintegratie, toetsing en LOB zijn te lezen in de hoofdstukken 4 t/m 6 van deze handreiking. 3.1 Suggesties per exameneenheid Bij de suggesties per exameneenheid is uitgegaan van de 'toelichting op de eindtermen', zoals deze in juli 2001 is vormgegeven. In samenwerking met vertegenwoordigers vanuit het platform Zorg en welzijn en vanuit de vaksectie Uiterlijke verzorging van het Cevo is de 'toelichting op de eindtermen' aangepast en zijn onderstaande suggesties per exameneenheid tot stand gekomen. Algemene aandachtspunten: De eerste zes exameneenheden (oriëntatie op de sector, professionele vaardigheden, sociale en communicatieve vaardigheden, drama, grondhouding en informatie en communicatie technologie) lopen als een rode draad door de overige exameneenheden heen. De eindtermen uit deze eerste exameneenheden zullen dan ook zelden of nooit afzonderlijk worden getoetst, maar binnen de context van de overige exameneenheden. ICT-vaardigheden zijn ook binnen de sector Uiterlijke verzorging niet meer weg te denken. Leerlingen zullen daarop dan ook voorbereid worden. Het is gewenst dat de beroepspraktijk uitgangspunt is bij de opdrachten die de leerling zal uitvoeren. De reden hiervoor is dat de leerling zich zo een beter beeld kan vormen van de toekomstige vervolgopleidingen c.q. toekomstige beroepspraktijk. De suggesties die hierna per exameneenheid volgen moeten nadrukkelijk gelezen worden als suggesties ook al zijn ze soms stellend geformuleerd. De eidntermen moeten behandeld worden, niet alle suggesties hoeven daarbij aan bod te komen. UV/K/1: Oriëntatie op de sector UV/K/1 Oriëntatie op de sector B K GL 2. De kandidaat heeft inzicht in - de doelgroepen en werkvelden binnen de sector zorg- en welzijn - de eigen toekomstmogelijkheden - werken in de Uiterlijke verzorgingsbranche 11

15 Richting oriëntatie In het vervolgonderwijs sluit het programma Uiterlijke verzorging aan op de opleidingen binnen de Uiterlijke verzorgingsbranche, namelijk: Haarverzorging niveau 3: Allround Kapper niveau 3: Allround Afro Kapper niveau 2: Kapper niveau 2: Afro Kapper Schoonheidsverzorging niveau 3: Schoonheidsspecialist Voetverzorging niveau 3: Voetverzorger Inhoudelijke invulling en LOB 1 Het gaat er bij deze exameneenheid om dat de leerling zicht krijgt op de mogelijkheden na het behalen van het VMBO-diploma. Op veel scholen wordt gewerkt in een contextrijke leeromgeving. Verbouwingen hebben de lokalen in grote leeromgevingen veranderd waarin werkvelden worden nagebootst. Leerlingen leren vanuit de praktijk te denken en te handelen, doordat allerlei situaties binnen een dergelijk werkveld worden gesimuleerd. Een prachtige plaats om te oefenen: vertrouwde omgeving, bekende mensen (medeleerlingen), en de docent die een coachende rol heeft. Het wordt nog 'echter' als mensen van buiten de school gebruik komen maken van de mogelijkheden die de school biedt, bijvoorbeeld een verwendag voor ouderen. Ook geven deze simulaties een goede voorbereiding op buitensschools leren, omdat zowel de algemene vaardigheden als de beroepsgerichte vaardigheden al in een gesimuleerde situatie geoefend zijn. Belangrijk is om steeds contact te houden met het vervolgonderwijs en met de instellingen en bedrijven om zo de praktijkopdrachten van de leerlingen af te stemmen en 'up-to-date' te houden. Daarnaast is het van belang dat leerlingen leren reflecteren op hun functioneren binnen een werkveld. Door gestructureerd terug te blikken op de opgedane ervaringen kan de leerling beter zijn eigen lijn trekken voor de toekomst: wat wil ik, wat kan ik en waar moet ik aan gaan werken om mijn doel te bereiken. Ook het buitenschools leren krijgt steeds meer een vaste plaats in het reguliere onderwijs. De invulling van buitenschools leren gebeurt op heel verschillende manieren bijvoorbeeld door leerlingen interviews te laten afnemen, een oriënterende stage of snuffelstage te laten lopen, door een blokstage in te voeren of door lintstages te organiseren. Helaas is het een gegeven dat in bepaalde regio's er een tekort is aan stageplaatsen, zeker op het gebied van Uiterlijke verzorging. Vakkenintegratie De volgende vakken kunnen bij deze exameneenheid een belangrijke rol spelen. Het vak Nederlands waar het gaat om het afnemen van interviews telefoneren voor het maken van afspraken en informatie inwinnen het voeren van gesprekken met gasten van buiten of tijdens de stages het schrijven van verslagen het begrijpend lezen: welke informatie is van belang? Het vak maatschappijleer kan een verhelderende rol spelen daar waar het gaat om arbeid, arbeidsvoorwaarden, werkgelegenheid, veranderende maatschappij, beeld en stereotypering, enzovoort. ICT-vaardigheden door het zoeken van informatie op het internet. 1 Zie hoofdstuk 5 van de Handreiking. 12

16 Toetsing Bij deze exameneenheid gaat het niet zozeer om toetsen in de ouderwetse zin van het woord. Tijdens gesprekken tussen mentor (en misschien ook de begeleider tijdens de stage) en leerling zal de leerling moeten kunnen aantonen dat hij weet welke opleidingsmogelijkheden er voor hem zijn, nadat hij zijn diploma heeft behaald. Ook moet hij zicht hebben wat zijn kansen zijn als hij een dergelijk traject ingaat: waar moet hij extra op inzetten, op welke manieren kan hij hulp krijgen, hoe is de financiële kant van de opleiding, moet hij een beroepspraktijkvorming-plaats hebben en hoe komt hij aan een dergelijk plaats? Kortom veel vragen die al op het vmbo met de leerling kunnen worden besproken. Door het bespreekbaar maken van deze onderwerpen komt de leerling minder voor verassingen te staan en is hij beter voorbereid op zijn toekomst. UV/K/3: Sociale en communicatieve vaardigheden UV/K/3 Sociale en communicatieve vaardigheden B K GL 15. De kandidaat kan: cliënten ontvangen en afscheid van hen nemen een zakelijk gesprek voeren een onderhoudend gesprek voeren sociale vaardigheden hanteren. 16. De kandidaat kan in een praktijk(simulatie): cliënten ontvangen en afscheid van hen nemen een zakelijk gesprek voeren een onderhoudend gesprek voeren sociale vaardigheden hanteren. 17. De kandidaat heeft kennis van het ontstaan en de invloed van vooroordelen. Inhoudelijke invulling Sociaalcommunicatieve vaardigheden zijn de basis voor de ontwikkeling van een beroepshouding, zeker ook binnen de afdeling Uiterlijke verzorging. Deze houding toont zich in vaardigheden als: oog contact maken, vriendelijk kijken, luisteren, letten op non-verbaal gedrag van zichzelf en de ander en reageren. De leerling binnen de afdeling Uiterlijke verzorging zal in verschillende situaties mensen ontvangen en afscheid van hen nemen. Denk daarbij onder andere aan het werken in een kapsalon: ontvangen en begeleiden naar de plaats: de leerling gaat naar de cliënt, kijkt deze aan, geeft een vaste handdruk, zegt duidelijk de eigen naam en onthoudt de naam van de cliënt naar wensen informeren een gesprek beginnen, voeren en afsluiten: de leerling toont interesse, neemt een luisterende houding aan en kijkt de cliënt aan, zegt u, spreekt met twee woorden, kan het doel van een gesprek aangeven, kan af en toe en ter afronding een gesprek samenvatten kleding aannemen en aanreiken: de leerling vraagt of hij de jas kan aannemen, vertelt waar hij de jas opbergt afscheid nemen: de leerling reikt de jas aan, helpt bij het aantrekken van de jas, begeleidt de cliënt naar de deur, houdt de deur open, groet de cliënt noemt daarbij de naam van de cliënt en kijkt hem aan Binnen praktijksimulaties en -situaties komen daarbij nog de volgende sociale vaardigheden aan bod: kennismaken, iets vragen, luisteren en een gesprek afronden iets bespreken: de leerling kan een onderwerp naar voren brengen en een mening motiveren, let op non-verbale communicatie, staat open voor feedback en kan zonodig om verduidelijking vragen neen zeggen: de leerling kan voor zichzelf op een rijtje zetten waarom hij neen zegt en waarom dit volgens hem redelijk is. Hij kan een duidelijk en beheerst nee naar voren brengen en deze mening motiveren, waardoor de communicatie op gang blijft en voorkomen wordt dat emoties opgepot worden. De leerling kan duidelijk maken waar zijn grenzen liggen. 13

17 telefoneren: de leerling zegt duidelijk zijn naam en de naam van de instelling/het bedrijf waarvoor hij werkt, luistert goed naar de naam van de ander en herhaalt deze eventueel, hij gebruikt deze naam bij het afscheid nemen, de leerling checkt gemaakte afspraken of boodschappen door ze te herhalen beleefdheidsvormen hanteren: de leerling spreekt de cliënt met u aan, wacht af of er getutoyeerd mag worden, vraagt of hij zich moet terugtrekken als er bezoek is en legt uit wat hij gaat doen beslissingen nemen: de leerling kan alternatieven afwegen en prioriteiten stellen, beslissingen motiveren en duidelijk overbrengen naar de ander omgaan met gevoelens: voorwaarde voor het omgaan met de gevoelens van anderen is een empathische (begrijpende) houding, je inleven in de gevoelens van de andere en daarbij duidelijk grenzen in acht nemen. Belangrijk is dat de leerling ook kan omgaan met de eigen gevoelens en weet om te gaan met gevoelens van irritatie, ongeduld en medelijden omgaan met kritiek: de leerling kan een open houding aan de dag leggen, kan kritiek als opbouwend opvatten, kan zelf om feedback vragen en daarop doorvragen, durft eigen fouten te erkennen en probeert het eigen gedrag te verbeteren. De leerling vertoont geen vermijdingsreacties omgaan met waardering: waardering bevordert de werksfeer en prestaties. Omgaan met waardering wil zeggen anderen complimenten (verbaal en non-verbaal) kunnen geven, zelf complimenten kunnen ontvangen en deze waarderen. De leerling weet wanneer hij een zakelijk en een onderhoudend gesprek moet voeren. Het onderhoudende gesprek kan hij bijvoorbeeld oefenen tijdens de volgende situaties: in een kapsalon in iedere werksituatie met collega's Een zakelijk gesprek zal zich grotendeels beperken tot een telefonische afspraak. Het ontstaan en de invloed van vooroordelen uitleggen. De leerling is zich ervan bewust dat vooroordelen kunnen ontstaan door een persoon alleen op het uiterlijk te beoordelen zonder verder informatie te verwerven over de persoon. Hij weet dat vooroordelen een verkeerde inschatting van de persoon tot gevolg hebben en dat de reactie en gedragingen die daarop gebaseerd zijn niet objectief zijn. Het platform Zorg en welzijn heeft lesmateriaal ontwikkeld, speciaal gericht op sociale en communicatieve vaardigheden en wellicht ook te gebruiken binnen de afdeling Uiterlijke verzorging: "Extra vaardig": Informatie- en opdrachtkaarten sociale en communicatieve vaardigheden voor LWOO-leerlingen, te bestellen bij de KPC-groep. "Secco": Sociaal Emotioneel Communicatieve Competenties, te bestellen bij Wolters Noordhoff. Vakkenintegratie Bij deze exameneenheid is de koppeling naar het vak Nederlands en Engels heel goed mogelijk. Beide talen zijn tijdens het werken in de (gesimuleerde) praktijk goed te integreren. Engels kan bijvoorbeeld prima worden toegepast tijdens: het werken in de kapsalon: buitenlandse gasten begroeten, jas aannemen, enzovoort het werken in de winkel: buitenlandse klanten helpen het werken aan de receptie/balie Daarnaast zijn voor het vak Engels verschillende sites. Toetsing Het toetsen van sociale en communicatieve vaardigheden gebeurt vooral tijdens de praktijk. Meestal is dat binnenschools, maar soms ook buitenschools, bijvoorbeeld tijdens de stage(s). Leerlingen krijgen zo een beter beeld van hoe ze functioneren. Behalve dat de leerling zelf getoetst wordt, kan hij ook zichzelf en zijn medeleerlingen beoordelen. Een handig instrument hierbij zijn de "Rubrics". In een analytische beoordelingsschaal staan aan de linkerzijde onder elkaar een aantal beoordelingscriteria waarin men inzicht wil krijgen. Achter de beoordelingscriteria zijn in leerlingentaal vier niveaus geformuleerd. De gedachte achter de indeling is dat leerlingen zichzelf kunnen 14

18 inschatten wanneer zij weten wat beginners gedrag en expert gedrag is. De schaal geeft aan wanneer leerlingen de opdracht uitstekend gedaan hebben en beschrijft ook fouten. De eisen ten aanzien van kennis, houding en vaardigheden zijn binnen de niveaus in leerlingentaal neergezet. Criteria Communiceren Score Omgangsvormen hanteren Ik weet hoe ik met mensen die ouder zijn dan ik of een andere functie hebben, om moet gaan. Ik ken de beleefdheidsregels en pas deze altijd toe. Ik denk te weten hoe ik met mensen die ouder zijn dan ik of een andere functie hebben, om moet gaan. Ik vergeet soms de beleefdheidsregels toe te passen. Ik voel me in bepaalde situaties onzeker, ik twijfel of ik alle beleefdheidsregels ken. Het helpt mij wanneer ik de omgangsvormen met anderen kan bespreken. Ik vergeet nogal eens dat ik met mensen die ouder zijn dan ik of een andere functie hebben dan ik anders moet omgaan dan met leeftijdgenoten. Hierdoor beledig ik mensen wel eens. Ik flap er vaak van alles uit waardoor ik soms mensen beledig. Ik sta er zelden bij stil dat ik me in een bepaalde situatie anders zou moeten kleden of verzorgen. Omgaan met verschillen tussen mensen Ik kan goed inschatten tegen wie ik wat kan zeggen. Ik let erop dat mijn Uiterlijke verzorging en kleding past bij de situaties waarin ik terecht kom. Ik weet meestal goed in te schatten tegen wie ik wat kan zeggen. Ik weet wat er van mijn kleding en Uiterlijke verzorging in een bepaalde situatie wordt verwacht, maar ben soms wat slordig. Ik vind het lastig in te schatten tegen wie ik wat kan zeggen. Ik weet vaak niet wat er in een bepaalde situatie van mijn kleding en Uiterlijke verzorging wordt verwacht. Het helpt mij wanneer anderen mij aanwijzingen geven. Ik ben me vaak niet bewust van wat mijn lichaamshouding en gezichtsuitdrukking bij anderen oproepen. Ik laat anderen vaak niet uitpraten, reageer vaak te snel en denk te weinig na over wat ik eigenlijk wil zeggen Jezelf presenteren Lichaamstaal gebruiken Ik ben me goed bewust van wat mijn lichaamshouding en gezichtsuitdrukking bij anderen oproepen. Ik laat anderen uitpraten, en kan mijn eigen gedachten en ideeën goed onder woorden brengen. Ik ben me meestal bewust van wat mijn lichaamshouding en gezichtsuitdrukking bij anderen oproepen. Ik laat anderen meestal uitpraten; soms heb ik moeite met het onder woorden brengen van mijn eigen gedachten en ideeën. Ik weet niet altijd hoe ik overkom, ik heb aanwijzingen van anderen nodig om mijn communicatie te verbeteren. Ik sta niet stil bij wat mijn lichaamshouding en gezichtsuitdrukking bij anderen oproepen. Gesprek voeren Ik ben veel aan het woord zonder naar anderen te luisteren en na te denken over wat ik eigenlijk wil zeggen. Reflecteren op eigen gedrag Ik weet hoe ik overkom en ik kan aangeven op welke punten ik mijn communicatie kan verbeteren. Ik vergis me nogal eens over hoe ik overkom en kan alleen met begeleiding mijn communicatie verbeteren. Ik sta zelden stil bij de manier waarop ik overkom. 15

19 De rubric is een geschikt instrument om de werkwijze van de leerling te beoordelen. Niet het eindproduct, maar het proces naar dat eindproduct wordt beoordeeld. Gedurende meerdere tijdstippen wordt het proces beoordeeld, zodat de leerling vooruitgang kan constateren. Het maakt aan leerlingen duidelijk wat goed ging en wat minder goed ging. Zo kunnen leerlingen zichzelf nieuwe leerdoelen stellen en kan de rubric het zelfregulerend leren versterken. De leerling kan zichzelf op deze manier telkens de maat nemen. Het instrument niet alleen geschikt voor de eindbeoordeling door de docent en de leerling. De rubric kan door de leerling ook gebruikt worden voor een tussentijdse evaluatie: Waar sta ik? En voor een zelfbeoordeling door de leerling: Hoe heb ik het gedaan? Wat moet ik nog leren? Bovendien kan een dergelijk instrument ingezet worden bij buitenschools leren. De beoordelaar van buiten de school weet nu waar hij op moet letten en wat zijn beoordeling inhoudt. Deze rubrics zijn te downloaden van de site van de SLO: Scholen hebben de mogelijkheid de inhoud te wijzigen naar eigen inzichten. Het gaat hier om een methodiek en niet om de expliciete inhoud. UV/K/4: Drama UV/K/4 Drama B K GL 18. De kandidaat kan: - zich verbaal en non-verbaal uiten in een (rollen)spel, individueel en in samenspel met andere spelers Inhoudelijke invulling Drama is gericht op persoonlijkheidsontwikkeling, concrete beroepssituaties en de beroepsvoorbereiding. Door drama leert de leerling over zichzelf, de ander en over interactie. Het kan een bijdrage leveren aan het zich bewust worden van de afhankelijkheidsrelatie tussen de cliënt en degene die verzorgt. Drama kan gebruikt worden om: iets uit te leggen: bijvoorbeeld bij het toepassen van massage; de leerling ervaart wat het betekent om deze handeling te ondergaan en kan zich daardoor beter inleven in de situatie van een cliënt iets te onderzoeken: bijvoorbeeld de verzorger in de voorgaande situatie onderzoekt hoe de ander het ervaart iets te verwerken: bijvoorbeeld het naspelen van ervaringen geeft de spelers de gelegenheid die ervaringen te verwerken. Bijvoorbeeld een conflict. Ook voor het oefenen van de vaardigheden: 'zich presenteren' en 'presenteren' is de exameneenheid Drama bijzonder goed geschikt. Vakkenintegratie Vooral Nederlands en Engels kunnen hierbij een rol spelen. Toetsing Drama zal als middel dienen om de leerling te wijzen op houdingsaspecten. Het is dus vooral van belang voor het proces om tot een resultaat te komen. UV/K/5: Grondhouding UV/K/5 Grondhouding B K GL 19. De kandidaat kan: - zichzelf op passende wijze presenteren - zorgdragen voor een verzorgd uiterlijk - respectvol omgaan met anderen - omgaan met regels en zich houden aan afspraken - zich kritisch opstellen ten opzichte van werk en eigen belang - klantvriendelijk handelen 16

20 Inhoudelijke invulling De grondhouding vormt mede de basis voor professioneel handelen. Al de genoemde punten lopen als een rode draad door het programma. In elke situatie en bij elk werkveld hebben leerlingen met deze eindterm te maken. Toetsing Bij de beoordeling van opdrachten zullen deze aspecten telkens worden meegenomen. Ook deze punten zijn weer te beoordelen aan de hand van rubrics (zie exameneenheid 3). UV/K/9: Zieken UV/K/9 Zieken B K GL 27. De kandidaat heeft kennis van: de relatie tussen leefstijl en besmetting en het ontstaan van ziekten preventie, oorzaak en verschijnselen van de meest voorkomende ziekten hoe gehandeld moet worden in de UV-praktijk wanneer een ziekte zich voordoet de betekenis van ziek zijn voor de betrokkene en de omgeving. 28. De kandidaat heeft kennis van: de relatie tussen leefstijl en besmetting en het ontstaan van ziekten preventie, oorzaak en verschijnselen van de meest voorkomende ziekten. Inhoudelijke invulling De exameneenheid zieken heeft vooral tot doel leerlingen enige algemene kennis rondom ziekten aan te reiken. Het gaat hierbij om de mogelijke oorzaak van ziekten voor zover die liggen in levensgewoonten en gedrag, zoals roken, ongezond eten, drinken, te haastig leven en stress. De leerling kan risicogedrag benoemen en uitleggen welke gevolgen met betrekking tot ziekten dit kan hebben. Vanuit deze kennis kan de leerling preventieve maatregelen noemen, bijvoorbeeld: goede hygiëne voldoende bewegen en voldoende rust een goede balans tussen inspanning en ontspanning verstandig zonnen uitkijken met verslavende gewoonten als roken en drinken bespreekbaar maken van psychische problemen zorgdragen voor een goede lichaamshygiëne veilig vrijen De leerling kan preventieve maatregelen noemen die vanuit de overheid worden getroffen en hierbij uitleg geven: inentingen, bevolkingsonderzoek, voorlichting. Daarnaast kan de leerling aangeven hoe besmetting voorkomen kan worden in de omgang met zieken, bijvoorbeeld: goede hygiëne kruisbesmetting/contactbesmetting voorkomen gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen als jasschort, handschoenen en mondkapje Ziek zijn kan voor de betrokkene betekenen dat hij afhankelijk is van de hulp van anderen en niet of gedeeltelijk, niet zelfstandig kan functioneren. De leerling weet dat er in de leefsituatie van de zieke aandacht moet zijn voor mogelijkheden en hulpmiddelen die het zelfstandig functioneren mogelijk maken en waardoor de zieke zich veilig voelt. 17

21 V/K/10: Van top tot teen UV/K/10 Van top tot teen B K GL De kandidaat kan producten voor algemene lichaamsverzorging en -hygiëne toepassen. 30. De kandidaat heeft kennis van: de meest voorkomende producten voor de algemene lichaamsverzorging aspecten die van invloed zijn op het uiterlijk en de betekenis daarvan. Inhoudelijke invulling Voor de reiniging en verzorging van de huid kunnen verschillende producten gebruikt worden. De leerling moet enkele producten kennen en de werking ervan noemen. Uiterlijk speelt in de UV-branche een erg belangrijke rol. Leerlingen moeten zich bewust zijn van het feit dat uiterlijk meespeelt bij de beoordeling van en omgaan met mensen en moeten leren zelf een ander niet direct op het eerste gezicht te beoordelen. Een eerste oordeel (enkel op uiterlijk) is vaak maar moeilijk bij te stellen. Aspecten die een rol spelen bij het beoordelen van het uiterlijk zijn onder andere: postuur, kleding, make-up, verzorging en presentatie. Uiterlijk wordt ook beïnvloed door de cultuur waarin mensen opgroeien of de cultuur waartoe zij behoren. Leerlingen moeten zich bewust zijn van het feit dat uiterlijk in verschillende culturen verschillende vormen kent. Het uiterlijk speelt in de reclame een belangrijke rol. Jongeren laten zich snel beïnvloeden door leeftijdsgenoten en massamedia. De leerling moet zich er van bewust zijn dat het beeld dat in reclame wordt getoond geen representatief beeld is. Een zelfde uiterlijk nastreven kan vergaande gevolgen hebben met anorexia als uiterste. Leerlingen moeten leren kritisch om te gaan met het beeld dat door de massamedia wordt gepresenteerd. UV/K/11: Veiligheid UV/K/11 Veiligheid B K GL 31. De kandidaat kan: potentieel onveilige praktijksituaties herkennen en vermijden EHBO-basistechnieken toepassen 32. De kandidaat heeft kennis van punten die belangrijk zijn bij het verlenen van Eerste Hulp Inhoudelijke invulling De leerling moet veilig handelen om de gezondheid van de mensen waarmee gewerkt wordt niet in gevaar te brengen. Het is dan ook noodzakelijk dat de leerling zich bewust is van de risico's en deze zoveel mogelijk tegen gaat. Leerlingen moeten weten dat water en elektriciteit niet samengaan en dat verschillende schoonmaakmiddelen niet tegelijkertijd gebruikt mogen worden. Daarnaast moeten ze alert zijn op losliggende snoeren, rondslingerende materialen en dergelijke die het risico in zich dragen dat mensen vallen. Bij EHBO-basistechnieken toepassen gaat het om: stabiele zijligging stelpen van bloedingen eenvoudige verbandtechnieken hulp bij verbranding hulp bij verslikken/verstikken De leerling weet dat het hierbij gaat om een eerste opvang en kan vervolgens de juiste hulpverlener inschakelen. Punten die belangrijk zijn bij het verlenen van eerste hulp zijn: 18

22 rustig blijven niet doen waarvoor je niet bevoegd bent de ander kalmeren als dat nodig lijkt zo snel mogelijk een hulpverlenende instantie in (laten) schakelen UV/K/14: Verkooptheorie UV/K/14 Verkooptheorie B K GL 36. De kandidaat heeft kennis van: detailhandelsvormen, winkeltypen en bedieningsvormen assortimentsindelingen de begrippen BTW, bruto- en nettoprijs verkoopregistratie merkenbeleid. 37. De kandidaat heeft kennis van: detailhandelsvormen, winkeltypen en bedieningsvormen assortimentsindelingen de begrippen BTW, bruto- en nettoprijs verkoopregistratie. Inhoudelijke invulling Binnen de UV-branche speelt de verkoop van diensten en producten een belangrijke rol. Er kan op verschillende manieren onderscheid gemaakt worden tussen winkels. Naar: Detailhandelsvorm: het belangrijkste verschil is de winkelverkoop en de niet-winkelverkoop. Bij het laatste moet bijvoorbeeld gedacht worden aan verkoop op de markt, de ambulante handel, en party selling een vorm van handel die voorkomt bij de verkoop van bijvoorbeeld cosmetica. Ook postorderverkoop en teleshoppen zijn vormen van niet-winkelverkoop. Winkeltypen: de producten die verkocht worden bepaald tot welk type een winkel behoort. Een speciaalzaak, een supermarkt en een warenhuis. Bedieningsvormen: het belangrijkste verschil in bedieningsvormen is zelfbediening, bediening en semibediening. Vaak is de bedieningsvorm afhankelijk van het product dat verkocht worden. Hoe gespecialiseerder het product hoe vaker er sprake van bediening zal zijn. Een assortiment kan op verschillende manieren worden ingedeeld: gebruik en verbruiksartikelen food/non-food probleemloze en probleemartikelen, bij probleemartikelen heb je advies nodig van een deskundige, het gaat vaak om wat duurdere artikelen De leerling moet de begrippen BTW, bruto- en nettoprijs kunnen uitleggen. Leerlingen hoeven geen berekeningen uit te voeren met BTW. De leerling weet dat verkoopregistratie tot doel heeft informatie te krijgen over hetgeen in de winkel gebeurt. Welke artikelen worden veel en weinig verkocht. In zijn merkenbeleid kan een winkelier verschillende keuzen maken. Hij kan ervoor kiezen alleen bekende merken te verkopen, of zich te richten op een beperkt aantal merken. Hij kan er ook voor kiezen juist een paar duurdere en goedkopere merken naast elkaar te verkopen. De keuze die een winkelier maakt hangt af van de plaats waar zijn winkel staat, het publiek dat hij wil en kan trekken en het imago dat hij wil uitstralen. 19

23 UV/K/15: Verkoopwerkzaamheden UV/K/15 Verkoopwerkzaamheden B K GL 38. De kandidaat kan: de verkoopruimte verzorgen goederen ontvangen en verwerken de kassa bedienen en betalingen afhandelen een verkoop- en adviesgesprek voeren. 39. De kandidaat kan: de verkoopruimte verzorgen goederen ontvangen en verwerken de kassa bedienen en betalingen afhandelen een verkoopgesprek voeren. Inhoudelijke invulling In deze exameneenheid staan de praktische vaardigheden in een winkel centraal. Van de leerling wordt verwacht dat hij er oog voor heeft dat een verkoopruimte er verzorgd, opgeruimd en schoon uitziet. Als er goederen aan komen moeten deze gecontroleerd worden met behulp van de pakbon. Daarna moeten ze opgeruimd worden. Dat wil zeggen dat ze bewaard moeten worden op een passende manier (koel als dat moet, donker als dat vereist is). De leerling moet verschillende betalingsmogelijkheden kennen, met name contante betaling en betaling door middel van pinnen. De leerling moet weten hoe een dergelijke betaling verwerkt moet worden en waarop gelet moet worden. De onderdelen van een verkoopgesprek zijn: Ontvangst/inspringmoment Koopwens onderzoeken Kern Afhandeling Het inspelen op consumentengedrag tijdens een verkoopgesprek vereist dat de verkoper goed naar de klant luistert en kijkt. Alleen dan kan hij het juiste moment bepalen waarop ingespeeld moet worden en kan hij bepalen op welke manier dit gedaan moet worden. Klachtenafhandeling is een kunst op zich. Door rustig te blijven, goed te luisteren en vooral vriendelijk en beleefd te blijven kunnen klachten soms al voor een groot deel verholpen worden. De leerling moet weten dat hij nooit zelf klachten op mag lossen tenzij hij daar toestemming voor heeft. Daarnaast moet hij weten dat de klant serieus genomen moet worden, met welke klacht hij ook komt. De leerling kan een klant op basis van artikelkennis adviseren. Het gaat hierbij alleen om kennis van artikelen in de UV-branche. Deze kennis verwerft de leerling in de loop van zijn UV-opleiding. UV/K/16: Productpresentatie UV/K/16 Productpresentatie B K GL 40. De kandidaat kan: - producten in een verkoopruimte presenteren - een artikel inpakken 41. De kandidaat heeft kennis van artikelpresentatie 20

24 Inhoudelijke invulling In deze exameneenheid gaat het om de presentatie van producten in de UV-branche. De leerling kan een display bouwen en daarop artikelen presenteren. De display moet passen bij het artikel dat getoond wordt. De leerling kan een aantrekkelijk pakje maken. Een winkel/salon kiest ervoor zich op een bepaalde manier te presenteren om een doelgroep aan te trekken. De presentatie moet passen bij de doelgroep. In de presentatie moeten verschillende uitingen bij elkaar passen. De pui van de winkel, de aankleding van de winkel, de muziek die (eventueel) gedraaid wordt, de aankleding van het personeel, de wijze van reclame maken enzovoort. UV/K/17: Haaradvies, onderzoek en behandelingsplan UV/K/17 Haaradvies, onderzoek en behandelingsplan B K GL 42. De kandidaat kan een diagnose maken van haar en hoofdhuid. 43. De kandidaat kan de dikte en de vorm van het haar vaststellen met behulp van een micrometer. Inhoudelijke invulling In deze eerste exameneenheid van het onderdeel haarverzorging staat de haar op zich centraal. Leerlingen hoeven nog geen praktische vaardigheden uit te voeren, maar onderzoeken een haar en hun eigen haar. Vormen van het haar als: rond, ovaal, plat (band- of linthaar); steil, krullend, golvend en kroezend. Eigenschappen van het haar: vochtaantrekkend (hygroscopisch), veerkracht, rekkracht en haaruitval. Structuur van het haar, zoals: krulsterkte, dikte, natuurlijke valling en conditie. Bouw van het haar: drie haarlagen, drie lagen van het haarzakje. Functies van het haar: bescherming, sieraad, geslachtskenmerk en sociaal. KB-Leerlingen kunnen de haardikte meten met behulp van een micrometer. UV/K/19: Verzorgen van lang haar UV/K/19 Verzorgen van lang haar B K GL 49. De kandidaat kan lang haar ontwarren, wassen en drogen met een föhn. 50. De kandidaat heeft kennis van de eisen voor de behandeling van lang haar. Inhoudelijke invulling Het verzorgen van lang haar vereist zorgvuldigheid vooral waar het gaat om het uitspoelen van shampoo en conditioner. Het ontwarren van lang haar gebeurt vanuit de punten naar de hoofdhuid toe. Knopen of klitten kunnen zonder pijn ontward worden. Drogen met een blaasföhn houdt niet in dat het haar ook in model gebracht moet worden. 21

25 UV/K/21: Structuurbehandeling UV/K/21 Structuurbehandeling B K GL 55. De kandidaat kan een negen-vakken-permanentwikkeling toepassen. 56. De kandidaat heeft kennis van: het verband tussen de diameter van de wikkel en de krulsterkte de toepassing van de warmtebron bij permanenten de werking van verschillende soorten permanent- en stabilisatievloeistoffen. 57. De kandidaat heeft kennis van: het verband tussen de diameter van de wikkel en de krulsterkte de toepassing van de warmtebron bij permanenten. Inhoudelijke invulling In de exameneenheid structuurbehandeling leert de leerling basisvaardigheden rondom deze behandeling. Alleen het negen-vakken permanent komt aan de orde. Het is niet de bedoeling dat een leerling complete permanentbehandelingen uit gaat voeren. Met betrekking tot de vloeistoffen die tijdens het permanenten gebruikt worden leert de leerling alleen theoretische achtergrond. De leerling kan het haar in negen vakken verdelen. Elk vak heeft een nummer. De leerling kent het juiste nummer. In het platte vlak, vanaf de achterkant gezien: oor oor De leerling kan de juiste wikkels kiezen. Een warmtebron wordt gebruikt om de reactie van de permanentvloeistof te activeren, waardoor de posetijd verkort wordt. Deze tijd is afhankelijk van het soort permanentvloeistof dat er gebruikt wordt. Grondstoffen en werking van de permanent vloeistoffen: openen haarschubben (ammonia) verbreken zwavelbruggen (thioglycolzuur) vertragende werking (bufferstoffen) Grondstoffen en werking van de stabilisatie vloeistoffen: herstellen zwavelbruggen (H2O2) sluiten van haarschubben (wijnsteenzuur) hechtende werking (shampoo) UV/K/22: Kleuren UV/K/22 Kleuren B K GL 58. De kandidaat kan: een kleurenstaalkaart gebruiken voor het vinden van de haarkleur met een vervangend middel een haarverfbehandeling toepassen. 59. De kandidaat heeft kennis van: de grondstoffen voor kleurbehandelingen 22

26 van de kleurenleer oxidatieve en niet-oxidatieve haarkleurmiddelen. 60. De kandidaat heeft kennis van: de grondstoffen voor kleurbehandelingen van de kleurenleer. Inhoudelijke invulling In de exameneenheid kleuren staat basiskennis omtrent kleuren centraal. Het is niet de bedoeling dat leerlingen daadwerkelijk kleurbehandelingen gaan uitvoeren. Wel leren ze het principe van kleurbehandeling aanbrengen met een vervangend middel, bijvoorbeeld yoghurt. De belangrijkste grondstoffen voor kleurbehandelingen: oxydatieve kleurmiddelen, bevatten onontwikkelde kleurstoffen en een alkali: haarverf blondering verfspoeling niet-oxydatieve kleurmiddelen, bevatten ontwikkelde kleurstoffen kleurversteviger kleurspoeling kleurlak De leerling heeft inzicht in kleurenleer (Oswald) bij de vertaling naar haarkleuren. UV/K/23: Knippen UV/K/23 Knippen B K GL 61. De kandidaat kan: - haarstroken afdelen voor het knippen - haarstroken recht, horizontaal, diagonaal en verticaal afknippen 62. De kandidaat heeft kennis van: - effileren, scharen, de materialen en soorten Inhoudelijke invulling De leerling leert in deze exameneenheid de basisbegrippen rond knippen en moet enkele basishandelingen uitvoeren. Daarbij gaat het vooral om het goed vast kunnen houden van kam en schaar tijdens het de knipbehandeling. Er wordt gewerkt met rechte haarstroken die op een slip-on vastgezet kunnen worden. De leerling hoeft niet te leren aansluitende lijnen te knippen. Voor het knippen moet het haar afgedeeld worden. De leerling leert dunne passes op te nemen en de rest van het haar met een klem vast te zetten. Effileren (uitdunnen of ongelijk maken) kan gebeuren met een speciale effileerschaar of met een gewone kappersschaar. Kapperscharen zijn speciale scharen. Dit zijn nikkelvrije scharen ter voorkoming van allergie van de kapper. UV/K/25: Voetverzorging en massage UV/K/25 Voetverzorging en massage B K GL 67. De kandidaat kan onder begeleiding de voeten verzorgen, inclusief, massage en lakken. 68. De kandidaat heeft kennis van: de gewrichten in onderbeen en voet, nagelafwijkingen aan de nagels van de tenen voet- en nagelverzorgingsproducten en instrumenten voor voetverzorging contra-indicaties voor voetverzorging. 23

27 69. De kandidaat heeft kennis van: de gewrichten in onderbeen en voet, nagelafwijkingen aan de nagels van de tenen voet- en nagelverzorgingsproducten en instrumenten voor voetverzorging. Inhoudelijke invulling In de exameneenheid voetverzorging en massage ligt het accent op cosmetische voetverzorging. De voeten 'onder leiding' verzorgen, inclusief massage en lakken. Het gaat hierbij vooral om een planmatig en hygiënisch handelen. De behandeling bestaat uit: handschoenen aantrekken, mondkapje voor doen en veiligheidsbril opzetten de voeten in voetenbad laten weken de voeten ontsmetten met alcohol 70% nagels knippen behandelen van nagelriemen met nagelriemolie en terugschuiven van nagelriemen met een bokkenpootje nagels schoonmaken nagels bijvijlen met een papieren vijl eventueel eelt verwijderen met een eeltrasp eventueel scrubben met een scrubcrème massage toepassen lakken Schenk bij het praktisch werken aandacht aan hygiëne en de code voetverzorging. Deze code is verkrijgbaar bij de brancheorganisatie (commissie voetverzorging van het hoofdbedrijfschap ambachten). Enkele veel voorkomende nagelafwijkingen aan de nagels van de tenen zijn kalknagels, hoornagels en ingegroeide nagels. Verschillende voetverzorgingsproducten zijn voetpoeder, voetcrème en bruistabletten. Verschillende nagelverzorgingsproducten en -instrumenten voor voetverzorging zijn: nagelvijl, eeltvijl, nageltang en bokkenpootje. Contra-indicaties voor voetverzorging en -massage zijn bij: Voetverzorging: Stelregel is dat de voetverzorger geen voetverzorging geeft als ze de zaak niet vertrouwd. In dat geval moet de cliënt worden doorverwezen naar een arts. Massage: koorts, oedeem, bloeduitstortingen, wonden, huidontstekingen, circulatiestoornissen (spataderen, trombose). UV/K/27: Ontharen UV/K/27 Ontharen B K GL 74. De kandidaat kan onder begeleiding wenkbrauwharen verwijderen, inclusief voor- en nabehandeling. 75. De kandidaat heeft kennis van: wimper- en wenkbrauwharen ontharingsmethoden en middelen oorzaken van overbeharing. 76. De kandidaat heeft kennis van: wimper- en wenkbrauwharen ontharingsmethoden en -middelen. 24

28 Inhoudelijke invulling Tijdens de praktische eindtermen horend bij deze exameneenheid is het nadrukkelijk niet de bedoeling dat een leerling complete wenkbrauwen leert modelleren. Ontharingsmethodes zijn: Epileren met behulp van: epileertang, pincet, elektrisch ontharen, laseren en harsen. Depileren met behulp van: scheerapparaat, scheermesjes en schuim, ontharingscrème. Niet elke ontharingsmethode is voor elk haargebied geschikt. Sommige gebieden zijn gevoeliger dan andere. Huidgebied: wenkbrauwen, ontharen met behulp van pincet bovenlip, kin: ontharen met behulp van epileerapparaat oksels, benen. liezen, ontharen met behulp van scheren of ontharingscrème Oorzaken van overbeharing zijn: erfelijkheid hormonale invloed (puberteit, overgang) ziekten medicijnen UV/K/28: Make-up UV/K/28 Make-up B K GL 77. De kandidaat kan onder begeleiding een dagmake-up aanbrengen. 78. De kandidaat heeft kennis van de regels van het aanbrengen en toepassen van dagmake-up. 79. De kandidaat heeft kennis van: de regels van het aanbrengen en toepassen van dagmake-up gezichtsvormen en gezichtsvormcorrectie. Inhoudelijke invulling Leerlingen leren om zowel bij zichzelf als bij een ander een dagmake-up aan te brengen. Bij het aanbrengen van de dagmake-up hanteert de leerlingen de volgende volgorde/richtlijnen: benodigdheden klaarzetten hygiënische voorzorgsmaatregelen treffen zonodig verwijderen van oude make-up met behulp van make-upremover opfrissen van de huid met lotion gelijkmatig opbrengen van een beschermende (dag)crème op de huid van gezicht en hals opbrengen van make-up volgens de heersende mode Tijdens het opbrengen van make-up hanteert de leerling de regels met betrekking tot hygiëne en gebruikt ze de producten economisch. Met behulp van make-up kunnen de positieve punten in een gezicht geaccentueerd en de negatieve punten gecamoufleerd worden. UV/K/29: Weefsel UV/K/29 Weefsel B K GL 80. De kandidaat heeft kennis van: de bouw en functies van de huid de invloeden van kunstmatige effecten op de huid, zoals cosmetica, zonnebank, sauna, tatoeage, piercing soorten spieren en spierweefsel de opbouw van de spier. 25

29 81. De kandidaat heeft kennis van: de bouw en functies van de huid de invloeden van kunstmatige effecten op de huid, zoals cosmetica, zonnebank, sauna, tatoeage, piercing. Inhoudelijke invulling Deze exameneenheid is bedoeld als achtergrondinformatie bij de voorgaande exameneenheden. Bouw van de huid: huidlagen, huidklieren, haar en bloedvaten. Functies van de huid: bedekking van het lichaam beschermen van het lichaam tegen invloeden van buitenaf tastorgaan uitscheidingsorgaan regels lichaamstemperatuur vorming van vitamine D onder invloed van zonlicht Invloeden van kunstmatige effecten: zonnebank: positieve effecten: aanmaak vitamine D, gezondere teint negatieve effecten: huidbeschadiging, veroudering, kans op huidkanker cosmetica: positieve effecten: verzorgend negatieve effecten: allergieën en intolerantie sauna: positieve effecten: ontspannend, verwijderen afvalstoffen negatieve effecten: uitdrogen van de huid tatoeages/piercings: positieve effecten: verfraaiing negatieve effecten: kans op blijvende huidbeschadiging Soorten spierweefsel: glad onwillekeurig, dwarsgestreept willekeurig en hartspier: dwarsgestreept - onwillekeurig. Soorten spieren zijn: kauwspieren, mimische spieren en skeletspieren. Een spier is opgebouwd uit: spiervezel, spierbundel, spierschede, pees, peesschede en spierbuik. UV/K/30: Cosmetica UV/K/30 Cosmetica B K GL 82. De kandidaat kan cosmetica gebruiken en bewaren. 83. De kandidaat heeft kennis van: de grondvormen en de samenstelling van cosmetische producten en verzorgende cosmetica de relatie tussen cosmeticagebruik en overgevoeligheid. Inhoudelijke invulling Grondvormen voor cosmetische producten: crème olie lotion poeder emulsie Cosmetica wordt samengesteld uit: basisstoffen werkzame stoffen 26