De sector over Europese samenwerking

Transcriptie

1 Tekst: Willem van Reijendam / Foto s: Henriette Guest, Rinie Bleeker, NFP Photography Een van de vele verworvenheden van de eenwording van Europa is dat ook het onderwijs over de landelijke grenzen heen moet kijken. Op incidentele schaal en op academisch niveau gebeurde dat al volop maar de afgelopen jaren is internationalisering ook een thema in het mbo geworden. De Europese Unie stimuleert dat met allerlei programma s, die ten slotte de internationale mobiliteit op gang moeten brengen. Het is daarbij niet de bedoeling dat er Europabreed hetzelfde mbo-onderwijs ontstaat, vertelt beleidsadviseur internationalisering Manfred Polzin van de MBO Raad: De Europese landen streven niet naar uniformiteit. Harmonisatie is zelfs een vies woord. Het is ten slotte primair een zaak van de lidstaten. Ze willen wel samenwerken, maar geen eenheidsworst. Duitsland heeft een opleidingssysteem dat teruggaat tot de middeleeuwen. Dat gooi je niet zomaar overboord. Overheid moet drempels verlagen De sector over Europese samenwerking 12 MBO MAGAZINE: september 2008

2 Een van de vele verworvenheden van de eenwording van Europa is dat ook het onderwijs over de landelijke grenzen heen moet kijken. Op incidentele schaal en op academisch niveau gebeurde dat al volop maar de afgelopen jaren is internationalisering ook een thema in het mbo geworden. De Europese Unie stimuleert dat met allerlei programma s, die ten slotte de internationale mobiliteit op gang moeten brengen. Het is daarbij niet de bedoeling dat er Europabreed hetzelfde mboonderwijs ontstaat, vertelt beleidsadviseur internationalisering Manfred Polzin van de MBO Raad: De Europese landen streven niet naar uniformiteit. Harmonisatie is zelfs een vies woord. Het is ten slotte primair een zaak van de lidstaten. Ze willen wel samenwerken, maar geen eenheidsworst. Duitsland heeft een opleidingssysteem dat teruggaat tot de middeleeuwen. Dat gooi je niet zomaar overboord. Wel doen de landen vergelijkend onderzoek naar elkaars systemen, maar dan gaat het eerder om de eindtermen dan om de lesmethoden. Elk land heeft wel iets wat op het mbo lijkt, maar de verschillen zijn groot. Zo kent Duitsland weliswaar ook een beroepsopleidende Wel samenwerken, geen eenheidsworst leerweg, maar die heeft bij de werkgevers lang niet de status van het duale systeem, dat ook veel omvangrijker is. Dat betekent dat de leerlingen sterk afhankelijk zijn van het bedrijfsleven. In Engeland zijn beroepsopleidingen veel smaller, dus meer functiegericht. Verdere training is dan vaak de verantwoordelijkheid van bedrijven. Bijzonder aan Nederland is de samenhangende kwalificatiestructuur in het mbo, waarbij gebruik gemaakt kan worden van twee MBO MAGAZINE: september

3 vooral de horeca, maar ook de zorg doet het goed. En ten slotte de handel, maar dat is deels logisch omdat die vanzelf al internationaal georiënteerd is. Hier is overigens wel sprake van toenemende zorg bij het Ministerie van EZ over gemiste kansen op het gebied van de export, waardoor ook EZ in toenemende mate belangstelling heeft gekregen voor internationalisering van het beroepsonderwijs. In tegenstelling tot het hoger onderwijs zijn er nog geen individuele beurzen in waar studenten uit het hoger onderwijs zelf initiatieven kunnen nemen voor een beurs moet dat in het mbo via de scholen lopen, die dan op hun beurt weer gebruik maken van partnerscholen in het buitenland. Het zou wel goed zijn als studenten uit het mbo dezelfde mogelijkheden zouden krijgen als die uit het hoger onderwijs. Er zijn ook contacten die voortvloeien uit het feit dat een school in de grensstreek staat. Zo heeft het ROC Nijmegen een toenemend aantal Duitse leerlin- medewerking van de overheid willen. Er wordt hard aan getrokken om hoog opgeleide studenten uit het buitenland hier te krijgen. Dat moet ook gelden voor het beroepsonderwijs. We leiden niet alleen timmerlieden en loodgieters op, maar ook het middenkader. Ook dat zouden goede vertegenwoordigers voor ons kunnen zijn. De overheid zou daarbij kunnen helpen door de drempels te verlagen. De eisen van de IND voor verblijfsvergunningen bijvoorbeeld zijn vaak onneembare barrières. leerwegen; bol of bbl. Ook de omvang van de scholen en de afspraken die ze kunnen maken met het bedrijfsleven zijn uniek. Als we praten over internationale mobiliteit in het MBO dan praten we vooral over stages of BPV, vertelt Polzin: Het aantal leerlingen het mbo voor mobiliteit, die door studenten zelf aangevraagd kunnen worden Wel maken veel mbo-instellingen gebruik van het Europese programma Leonardo da Vinci, dat onder andere gericht is op mobiliteit voor studenten en docenten binnen de EU. Dus daar gen en in Den Haag leidt het Mondriaan college ongeveer 300 jongeren op van expats die daar wonen. Voor de scholen is inkomende internationalisering ook goed, vindt Polzin Het is een verrijking om internationale groepen te hebben, waarbij het onderwijs in de Engelse taal gege- dat een hele opleiding in het buitenland doet is klein, maar er zijn er duizenden die voor een paar maanden stage lopen in het buitenland. Dat is Eisen verblijfs vergunningen vaak onneembare barrières ven wordt. De internationale dimensie van het mbo krijgt daardoor een sterke impuls, want zowel studenten als docenten krijgen hiermee te maken. Ik zou alleen wat meer ROC Mondriaan: internationalisering voor het grijpen Bij het ROC Mondriaan in Den Haag ligt internationalisering voor het grijpen. Niet alleen zijn er in een stad als Den Haag talloze leerlingen van Turkse en Marokkaanse afkomst, maar er is ook een vrij grote internationale gemeenschap van buitenlanders die tijdelijk in Nederland werken. Daar heeft het Mondriaan jaren geleden al op ingespeeld, vertelt Fred Klingeman: Wij geven aan 300 leerlingen een volledig curriculum in het Engels, grotendeels met native speakers. Het is het Nederlandse programma waar we Engelstalig lesmateriaal bij zoeken. Dat is een behoorlijk grote operatie maar internet helpt daar heel goed bij. De meeste belangstelling gaat uit naar hotelmanagement, wat niet zo vreemd is, want het Mondriaan kwam voort uit de oude Hotelschool. Ook economie en toerisme trekken veel leerlingen. Deze Engelstalige cluster, hoe klein ook vergeleken met de deelnemers die er rondlopen, maakt de school leuker, vindt Klingeman: Je krijgt een heel aparte sfeer. Veel docenten zijn de partner van iemand die zelf een internationale baan heeft bij grote bedrijven en instellingen. Ze geven ook vaak les aan de Nederlandse opleiding. Daardoor komt die buitenwereld ook een beetje op school. Ook omgekeerd is er een gestage stroom leerlingen die een poosje over de grens verblijven. Om begeleiding daarbij mogelijk te maken heeft het Mondriaan ervoor gekozen om die stages te beperken tot een aantal plaatsen, waar dan een groepje leerlingen naartoe gaat, zoals de Nederlandse Antillen, Australia, Canada en New York. Ook hier zijn vooral de horeca en toeriisme de leveranciers. Het Mondriaan wil de komende jaren nog veel meer werk maken van internationalisering. Vooral de contacten met Marokko, Turkije, China en de Nederlandse Antillen worden aangehaald. Klingeman: Veel jongeren kennen de wereld via internet, maar zo krijg je de cultuur niet mee. Ze worden er veel enthousiaster over als ze het zelf meemaken. 14 MBO MAGAZINE: september 2008

4 MBO MAGAZINE: september

5 ROC Westerschelde: cultuurverschillen spannend ROC Westerschelde in Terneuzen zoekt het qua internationalisering wel heel ver weg. De school heeft intensieve contacten opgebouwd in Shanghai, waar het nu al een paar jaar twee samenwerkingsprojecten heeft lopen. Zo is er een uitwisselingsprogramma met het Shanghai Information en Technology College (SITC) dat net als ROC Westerschelde procestechniek aanbiedt. Elke jaar verblijven twaalf leerlingen en twee begeleiders een maand in China en komen twaalf Chinezen deze kant op. De cultuurverschillen zijn heel groot, maar anders zou het ook niet spannend zijn, vertelt manager internationalisering Patrick de Bruijn. Hij merkt dat de eigen leerlingen altijd razend enthousiast terugkeren en hij is dik tevreden over het niveau van de bezoekers. Ze spreken prima Engels. Het zijn steeds de beste leerlingen die worden geselecteerd om naar Terneuzen te mogen, ze staan minimaal op ons niveau. Jammer dat de begeleiders vaak maar gebrekkig Engels spreken. Ook op het terrein van zorgonderwijs is er eveneens samenwerking in de vorm van een geregelde uitwisseling van studenten. Maar hier gaan de contacten nog wat verder omdat het ROC Westerschelde, met subsidie van EVD van het ministerie van EZ, opleidingen voor eerstelijns zorg gaat gaat helpen opzetten in China. De Bruijn : Je moet je voorstellen dat huisartsen en careworkers die op huisbezoek gaan daar minder in tel zijn. Zogeheten community-hospitals fungeren als eerstelijns opvang. Wij willen daar dertig mensen opleiden tot zorgverlener op dat niveau, dokters, verplegers en assistenten. Dat gaat grotendeels via e-learning. Wij gaan er wel een paar keer een paar weken naar toe om een train the trainer programma aan te bieden, zodat ze het systeem beter gaan begrijpen. Internationale contacten zijn beslist een verrijking voor het ROC, vindt De Bruijn : Je merkt dat de leerlingen eeen bredere blik krijgen. Dat wij, ondanks dat we een klein ROC zijn, toch zoveel internationale contacten hebben komt ook door onze ligging, tegen Vlaanderen aan. Wij zijn al gewend om veel samen te werken over de grens. 16 MBO MAGAZINE: september 2008

6 ROC Nijmegen: grens speelt steeds minder een rol Het ROC Nijmegen heeft er de afgelopen jaren werk van gemaakt om Duitse leerlingen te trekken. Inmiddels zijn er naar schatting 80 Duitse jongeren die hun opleiding in Nijmegen volgen, op een totaal van Er is geen enkel roc in de regio met zo n hoge internationale bezetting. Dat is eigenlijk heel logisch, vertelt coördinator Renie Hesseling van het roc: Scholen trekken cirkels om hun verzorgingsgebied en die cirkel hebben wij nu aan de andere kant van de grens doorgetrokken. We zien het als één economische ruimte, waar de grens steeds minder een rol speelt. Het is enerzijds onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om Duitse leerlingen hier een plaats te bieden en wij willen ons ook graag zo profileren. De belangstelling van onze oosterburen voor het Nijmeegse roc heeft zowel economische als inhoudelijke motieven. Aangezien in Duitsland stage en opleiding onlosmakelijk verbonden zijn is daar, als het slecht gaat met de economie, een tekort aan stageplaatsen. Maar ook de kwaliteit van de opleiding, de moderne gebouwen, de zelfstandigheid die van leerlingen wordt gevraagd en het goede imago spelen een rol. Het is niet altijd makkelijk om zo veel leerlingen van over de grens in huis te hebben. Ze krijgen les in het Nederlands, dat ze in het begin niet beheersen en ze moeten wennen aan de informele cultuur in de klas en op de werkvloer. Toch is het een verrijking voor de scholen, vindt Hesseling, al was het maar omdat het de contacten over en weer positief beïnvloedt. Hij gaat er dan ook van uit dat het voor Nederlandse leerlingen op hun beurt makkelijker wordt om in Duitsland aan stageplaatsen te komen. Wat het roc betreft gaan projecten in het grensgebied gewoon verder: voor de komende jaren wordt gerekend op meer dan honderd Duitse leerlingen, 500 à stages over de grens en maar liefst bezoekjes over en weer. MBO MAGAZINE: september