lar. tier supralar. tier voice manner place nasal contin. velar alveolar labial nasal lar. tier supralar. tier voice manner place

Transcriptie

1 College 3: Natuurlijke Klassen Feature Geometry Clements eerste uur: criteria feature theorieën natuurlijke klassen en sonoriteit tweede uur: problematische processen: flapping intrusive stop formation frisian isation sp.glot. strid. c.glot. supra velar alveolar Feature Geometry 3D Feature Geometry /np/ supra supra velar alveolar velar alveolar Feature Geometry /np/ Feature Geometry /np/ supra supra velar alveolar velar alveolar 1

2 Feature Geometry /np/ [mp] Feature Geometry Clements supra sp.glot. c.glot. supra velar alveolar strid. velar alveolar Feature Geometry McCarthy Feature Geometry Pulleyblank son cons Kritiek op Padgett tonal tier raised upper sp.glot. c.glot. sp.glot. supra distr. anter. coronal lateral dorsal pharyngeal coronal dorsal pharyngeal round round distr. anter. back high low ATR Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those. Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those It must make it possible to refer to natural classes of sounds, and only those, by a single set of feature specifications. 2

3 Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those It must make it possible to refer to natural classes of sounds, and only those, by a single set of feature specifications. It must account for natural groupings of features, i.e. it must distinguish features that tend to function together in phonological rules from those that do not. Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those It must make it possible to refer to natural classes of sounds, and only those, by a single set of feature specifications. It must account for natural groupings of features, i.e. it must distinguish features that tend to function together in phonological rules from those that do not. Within the context of a theory of markedness, it must distinguish between more- and less-favored vowel and consonant inventories Model Padgett Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those It must make it possible to refer to natural classes of sounds, and only those, by a single set of feature specifications. It must account for natural groupings of features, i.e. it must distinguish features that tend to function together in phonological rules from those that do not. Within the context of a theory of markedness, it must distinguish between more- and less-favored vowel and consonant inventories It must make use of non-abstract features, that is, features that have a core of invariant cross-linguistic acoustic and articulatory properties. Criteria Feature Geometrieën A phonological feature system must be able to distinguish all vowel and consonant segments to be phonemically contrastive, and (preferably) only those It must make it possible to refer to natural classes of sounds, and only those, by a single set of feature specifications. It must account for natural groupings of features, i.e. it must distinguish features that tend to function together in phonological rules from those that do not. Within the context of a theory of markedness, it must distinguish between more- and less-favored vowel and consonant inventories It must make use of non-abstract features, that is, features that have a core of invariant cross-linguistic acoustic and articulatory properties. Natuurlijke Klasse Verzameling fonemen waarop dezelfde regels van toepassing zijn. Functie Features woordonderscheidende klankverschillen aangeven: /t/ vs. /d/; /t/ vs. /s/ Voor de karakterisering van de klasse zijn minder kenmerken nodig dan voor de karakterisering van ieder foneem afzonderlijk. aanwijzing articulatie: /s/ vs. /z/ (cf. fonetiek) karakterisering natuurlijke klassen: /s/ vs. /l/ 3

4 Major Class Features Obstruenten Son.Cons. p b s z, etc. m n l r, etc. Halfvocalen j w, etc. Vocalen a i u,etc. [syll] [cons] [] sounds are produced with a vocal tract configuration sufficiently open that air pressure inside and outside the mouth is approximately equal (Halle & Clements) [son] insertieregel verkeinwoord flapping [] sounds are produced with a vocal tract configuration sufficiently open that air pressure inside and outside the mouth is approximately equal (Halle & Clements) zijn klanken die zo worden gearticuleerd dat de stembanden spontaan gaan trillen (Booij, Kerstens & Verkuyl) (echter: Hopi) [] sounds are produced with a vocal tract configuration sufficiently open that air pressure inside and outside the mouth is approximately equal (Halle & Clements) zijn klanken die zo worden gearticuleerd dat de stembanden spontaan gaan trillen (Booij, Kerstens & Verkuyl) (echter: Hopi) e klanken hebben een relatief hoge sonoriteit (Booij) Primaire functie: aanduiding natuurlijke klasse [] Def. Poging: Bij e klanken passeert de luchtstroom zonder veel tegenwerking van de articulatieorganen door de mond-, neus- en/of keelholte. Obstructie is relatief: bijvoorbeeld bij vocalen minder dan bij en. Primaire functie: aanduiding natuurlijke klasse [] Def. Poging: Bij e klanken passeert de luchtstroom zonder veel tegenwerking van de articulatieorganen door de mond-, neus- en/of keelholte. Obstructie is relatief: bijvoorbeeld bij vocalen minder dan bij en. Vocalen /a,i,u,.../, glides /j,w/, liquids /l,r/ en en /n,m, / zijn Obstruenten /p,t,k,b,d,f,s,z,x, / zijn 4

5 Feature Geometry Clements Feature Geometry McCarthy son cons sp.glot. c.glot. supra sp.glot. c.glot. coronal dorsal pharyngeal strid. alveolar velar distr. anter. lateral round Feature Geometry Pulleyblank Delinking Supralaryngeal Node tonal tier Steven (2;2) raised upper sp.glot. supra round distr. coronal anter. dorsal back high low pharyngeal ATR target: realisation: lekkers /N'M TU/ tasty [h'm ] roe /ru/ birch [hu] Insertieregel Natuurlijke Klassen [ ] / +son [-cor] $ +cons -nas data: half, Belg, melk, darm, durf, borg, hark niet: soms, hars, hart, vals, geefs, België uitzondering: doorn, lantaarn Major Class Features 5

6 Verkleinwoorden school schooltje schol scholletje schaar schaartje schar scharretje steur steurtje ster sterretje aal aaltje val valletje Major Class Features kom ton tong kommetje tonnetje tongetje Problematische beregelingen w.b. indeling natuurlijke klassen 1. flapping Flapping flapping intervocalisch vb. Box Tops (1967) (Amerikaans) Flapping Amerikaans-Engels? Flapping vb. Pretty Things (Engels) letter SPE: /t/ =4? / V _ V letter; city (1970) (geen flapping) city (1965) (flapping) SPE: /t/ =4? / V _ V Flapping vb. Split Enz (1980) Flapping & Stress 1 Flapping vb. Coasters (1958) Flapping & Stress 2 attack (geen flapping) sanity, vanity, yakety SPE: /t/ =4? / V _ V (V= beklemtoond) probleem 1: linker context onbeklemtoond, toch flapping SPE: /t/ =4? / V _ V (V= beklemtoond)??? 6

7 Flapping latex Flapping & Stress 3 probleem 2: linker context wel beklemtoond en geen flapping SPE: /t/ =4? / V _ V (V= beklemtoond)??? Flapping & Context 1 Flapping & linker context vb. Stealer s Wheel (1972), Joan Armatrading (1988) waiting (linker context [j]; wel flapping) shouting (linker context [w]; wel flapping) SPE: /t/ =4? / V _ V linker context kan dus ook glijder zijn: [-consonantisch] Flapping & Context 2 Flapping & rechter context vb. Dusty Springfield (1966); Faces (1969) little (rechter context [l ]; wel flapping) button (rechter context [n ]; wel flapping) SPE: /t/ =4? / V _ V rechter context kan dus ook syllabische /l/ of /n/ zijn: [+syllabic] Flapping & Context 3 Flapping & context nieuwe regel?: SPE: /t/ =4? / [-consonantisch] [+syllabisch] nu wel: links vocaal of glijder; rechts vocaal of ander syllabisch segment, maar probleem beklemtoning linker context blijft bestaan (attack; latex; yakety) flapping data Oplossing Kahn (1976) Alleen ambisyllabische /t/ s kunnen flapping ondergaan. m.a.w. lettergreepstructuur speelt hier doorslaggevende rol. Hoe gaat dit in zijn werk? Syllabificatieregels Kahn (1976) 1 Verplichte syllabificatieregels Kahn (geparafraseerd): R1: link syllabisch segment met σ-knoop R2a: associeer ter linker zijde van een σ-knoop alle segmenten die samen een maximale onset kunnen vormen in de taal R2b: associeer alle nu nog niet gelinkte segmenten aan de rechter zijde van een σ-knoop 7

8 Syllabificatieregels Kahn (1976) R1 Syllabificatieregels Kahn (1976) R2a Syllabificatieregels Kahn (1976) R2a Syllabificatieregels Kahn (1976) R2a Syllabificatieregels Kahn (1976) R2a Syllabificatieregels Kahn (1976) R2a * #nscr 8

9 Syllabificatieregels Kahn (1976) R2b Syllabificatieregels Kahn (1976) R2b Syllabificatieregels Kahn (1976) R2b Syllabificatieregels Kahn (1976) 2 Optionele syllabificatieregels Kahn (geparafraseerd): R3: Associeer het initiële segment van syllabe n+1 ook aan syllabe n, wanneer syllabe n+1 onbeklemtoond is. Dit segment is dan ambisyllabisch. Vb. /t/ in letter, maar niet /t/ in latex ( 2e σ beklemtoond) Syllabificatieregels Kahn (1976) 2 Optionele syllabificatieregels Kahn (geparafraseerd): R3: Associeer het initiële segment van syllabe n+1 ook aan syllabe n, wanneer syllabe n+1 onbeklemtoond is. Dit segment is dan ambisyllabisch. Vb. /t/ in letter, maar niet /t/ in latex ( 2e σ beklemtoond) Flapping volgens Kahn Een ambisyllabische /t/ kan flapping ondergaan als de linker context een [-consonantisch] segment is en de rechter context een syllabisch segment, m.a.w. stress speelt op zich geen rol meer in de beregeling van het proces. (uiteraard wel in de syllabificatieregel R3) R5: Associeer het finale segment van syllabe n ook aan syllabe n+1, als syllabe n+1 met een vocaal begint. Dit segment is dan ambisyllabisch. vb. /t/ in beat it. Michael Jackson vb. /d/ in nooduitgang Het Goede Doel vb. /t/ in any time at all Beatles [-cons] t [+syll] flapping data 9

10 Flapping & Context 4 Flapping & context nieuwe regel?: ambisyllabische /t/ [ ] / [-cons] [+syl] echter: linker context kan ook liquid [r] zijn. Flapping & Context 5 Flapping & context ambisyllabische /t/ [ ] / [-cons] [+syl] linker context kan wel liquid [r] zijn, maar niet liquid [l]. vb. Traffic (1968) vb. Lesley Gore (1963); Ricky Nelson (1972) forty party vb. Rolling Stones (1969) vb. Joan Armatrading (1977) shelter shelter Flapping & Context 6 Flapping & Context 7 Flapping & context Flapping & context linker context wel liquid [r], maar niet liquid [l]. linker context ook [n]? Misschien behoort (Am.) Engelse /r/ tot de natuurlijke klasse van de glijders. cf. intervocalische r-insertie: the idea-r-is... Vb. Mama s & Papa s (1966) Vb. Connells (1995) winter seventy Conclusie Flapping & context linker context: nasaal /n/; liquid(?) /r/; glijders /j,w/ of V een vreemde natuurlijke klasse!! Problematische beregelingen w.b. indeling natuurlijke klassen 2. intrusive stop formation Major Class Features 10

11 Winsum prince cf. prints hens sense cents hemd dreamt tempt hangt false faults nimf else wals warmth soms Thomson Thompson Probleem: in de autosegmentele fonologie wil men eigenlijk af van insertieprocessen. Processen moeten verantwoord worden door een herschikking van aanwezig materiaal (dubbele associaties). ISF Wetzels: anticipatory deisation ISF Wetzels: anticipatory deisation segment n s segment n s [] + - [] + - ISF Wetzels: anticipatory deisation ISF Clemens: perseveratie [-continuant] segment n s segment n s [] + - [] - + probleem: sendse?, else, false, wals 11

12 ISF Clemens: perseveratie [-continuant] ISF Clemens: perseveratie [-continuant] segment n s segment n s [] - + [] - + probleem: Thomtson?, hemd, dreamt ISF Clemens: perseveratie [-continuant] SPE approach: insertion segment l s [] - + C C C C C +son -son +son -son -son -cont -cont -cont α α α kan alleen als /l/ = [-continuant] FG approach: C C FG approach: C C C lar. node supralar.node lar. node supralar.node lar. node supralar.node lar. node supralar.node 12

13 FG approach: C C C FG approach: C C C lar. node supralar.node lar. node supralar.node lar. node supralar.node lar. node supralar.node probleem: insertie Coleman & Local: processes involve rearrangement of material rather than insertion Feature Geometry Padgett [laryngeal] [] [+nas] [vce] [spg] [cg] [cor] [dors] [lab] [-cont][-cont] [-cont] /n/ /s/ [+nas] [cor] [cor] [-nas] /n/ /s/ /n/ /s/ [+nas] [cor] [cor] [-nas] [+nas] [cor] [cor] [-nas] sen[t]se affricaat 13

14 /l/ /s/ /l/ /s/ [+lat] [cor] [cor] [-nas] [+lat] [cor] [cor] [-nas] /l/ /s/ /m/ /t/ [+lat] [cor] [cor] [-nas] [+nas] [lab] [cor] [-nas] fal[t]se affricaat /m/ /t/ /m/ /t/ [+nas] [lab] [cor] [-nas] [+nas] [lab] [cor] [-nas] dream[p]t stop met dubbele plaatskenmerken 14

15 /m/ /s/ /m/ /s/ [+nas] [lab] [cor] [-nas] [+nas] [lab] [cor] [-nas] /m/ /s/ [+nas] [lab] [cor] [-nas] Thom[p]son stop met dubbele plaatskenmerken Feature Geometry Padgett [laryngeal] [] [+nas] [vce] [spg] [cg] [cor] [dors] [lab] [-cont][-cont] [-cont] Feature Geometry Padgett nadelen: elk plaatsfeature heeft [contin] als dependent vgl. criterium C. beknoptheid? Feature Geometry Padgett nadelen: elk plaatsfeature heeft [contin] als dependent vgl. criterium C. beknoptheid? [lat] juist vaak afhankelijk van [cor] argument: alle [lat] zijn [cor] vgl. Model McCarthy 15

16 Feature Geometry Padgett nadelen: elk plaatsfeature heeft [contin] als dependent vgl. criterium C. beknoptheid? [lat] juist vaak afhankelijk van [cor] argument: alle [lat] zijn [cor] vgl. Model McCarthy analyse kan alleen als /l/ [-continuant] is. Problematische beregelingen w.b. indeling natuurlijke klassen 3. Frisian isation Nasalisatie in het Fries isatie: ynjean ynswart oanstean ynfalle ynwenje oanroppe oanfleane ynlizze geen isatie: ynpakke yngean oannimme oantrekke oankomme Problematische beregelingen w.b. indeling natuurlijke klassen 4. S-palatalisatie in het Sanskrit /s/ [5] / {r,u,k,i} dim. -insertie Sonoriteitshierarchie vocalen j w r l m n fricatieven stops flapping ISF flapping isatie isatie Conclusie Het lijkt erop dat per proces een andere indeling van features noodzakelijk is. Als je bij een proces een bepaalde indeling van de features veronderstelt, ga dan na of dezelfde indeling ook opgaat voor een ander proces. 16