Generatieve fonologie
|
|
- Stijn de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Generatieve fonologie J.J. Spa bron J.J. Spa, Generatieve fonologie. In: Levende talen 266 (1970), p Zie voor verantwoording: dbnl / J.J. Spa
2 191 Generatieve fonologie n.a.v. Noam Chomsky en Morris Halle, The sound pattern of English, Harper & Row, New York etc., Nadat over de grammatika de generatieve storm was losgebarsten, moest men ook wel een herbeschouwing verwachten van de principia der fonologie. Hoewel de eerste stoot hiertoe al in 1962 door Morris Halle werd gegeven (Cf. bibliografie), kan men bovenstaande publikatie eerst recht beschouwen als het werk dat in brede kring de generatieve inzichten over fonologie zal verbreiden. Een van de voornaamste verschillen tussen de strukturele (taxonomische) fonologie en de siestematische (generatieve) fonologie ligt m.i. wel hierin dat in deze laatste het principe van de z.g. onetoone correspondence tussen allofonen en fonemen is opgeheven. Dit principe vinden we het duidelijkst geformuleerd bij Harris (1951, blz. 72): whenever we are given a segment in an environment we can always tell in which phoneme it is included. Op grond daarvan was het dus uitgesloten dat b.v. een klank [t] in de omgeving [a #] nu eens aan het ene, dan weer aan het andere foneem zou worden toegewezen. Door het opheffen van deze eis werd de weg vrijgemaakt voor het formuleren van meer omvattende regels dan gebruikelijk in de strukturele fonologie, het daardoor verminderen van het aantal basissegmenten (fonemen) en het dientengevolge vereenvoudigen van de beschrijving. De auteurs gaan er namelijk van uit dat, als het voorkomen van een bepaald allofoon op grond van wat voor regels dan ook geprediceerd kan worden, dit beslist eenvoudiger is dan wanneer men dit allofoon verheft tot de status van foneem, een
3 192 onprediceerbaar basissegment. Dit laatste zou dan namelijk als klankelement van bepaalde woorden in het leksikon moeten worden opgenomen, want dit leksikon is door Chomsky gedefinieerd als the full set of irregularities (lees: onberegelbare, onprediceerbare elementen) of the language (Chomsky 1965, blz. 142). Als bovengenoemd foneem nu als onderdeel van alle woorden waarin het voorkomt, in het leksikon moet worden opgenomen, is dit een minder eenvoudige beschrijving dan wanneer dit foneem als allofoon op basis van regels geprediceerd kan worden. Het beregelen van bepaalde verschijnselen heeft hierom zo'n grote prioriteit in Chomsky en Halle's opvatting, omdat het de mogelijkheid biedt generalizeringen over de taal in kwestie en misschien wel over de taal in het algemeen te formuleren: It seems hardly necessary to stress that if we are faced with the choice between a grammar G 1 that contains a general rule along with certain special rules governing exceptions and a grammar G 2 that gives up the general rule and lists everything as an exception, then we will prefer G 1. For this reason, citation of exceptions is in itself of very little interest. Counterexamples to a grammatical rule are of interest only if they lead to the construction of a new grammar of even greater generality or if they show some underlying principle is fallacious or misformulated. (Chomsky/Halle, 1968, blz. IX). We zullen thans overgaan tot een gedetailleerde beschrijving van de werking van de regels in de fonologische komponent van de generatieve grammatika van een taal, waarbij tegelijkertijd een proeve van toepassing op het Nederlands is ingevlochten. 1. Phonetic features Het materiaal voor de fonologische komponent is de uitkomst van de sintaktische, d.w.z. een aantal leksikale elementen waaraan door middel van transformaties een sintaktische oppervlaktestruktuur is toegekend. De klankvorm van de leksikale elementen heeft in de sintactische komponent geen wijzigingen ondergaan. Deze klankvorm is reeds in het leksikon voor ieder leksikaal element gespecificeerd. De specificatie van de klankvorm vindt plaats in de vorm van z.g. phonetic features, welke voor ieder achtereenvolgend segment (d.w.z. klank) gegeven worden, maar zodanig dat in het leksikon geen enkel overtollig gegeven wordt medegedeeld. Wat dit betekent zal hierna uitgelegd worden. De phonetic features zijn afkomstig uit de universele fonetische theorie, oorspronkelijk ontworpen door Roman Jakobson en verder uitgewerkt door Chomsky en Halle. Met een beperkt aantal van deze features (ong. 30) kan men iedere klank in iedere taal uitputtend beschrijven. De phonetic features kunnen gespecificeerd worden voor positief of negatief, en indien positief, voor eenvoudige gehele getallen: 1, 2, 3, 4 Voor het Nederlands lijken een 16tal kenmerken voldoende. Deze zijn de volgende:
4 193 1e) sonorant. Klanken (segmenten) zijn sonoranten als spontaan trillen der stembanden bij het articuleren van klanken mogelijk is. Als namelijk in het articulatiekanaal een vernauwing optreedt (b.v. bij s, z, f, v), of zelfs een volkomen sluiting (b.v. bij p, b, t, d, k) is spontaan trillen van de stembanden uitgesloten en moeten andere middelen aangewend worden om de stembanden te doen trillen. Alle klinkers, l, r, h, m, n, j zijn sonoranten, de andere klanken niet. 2e) sillabisch. sillabisch zijn die klanken die een sonoriteitspiek in een lettergreep vormen. In het Nederlands zijn dit alleen de klinkers. In andere talen kunnen ook l, r, m, n, positief gespecificeerd zijn t.a.v. sillabiciteit. Cf. ook de Saksische dialekten: [lopm ], [kαtn ]. 3e) ± konsonantaal. Konsonantale klanken worden voortgebracht met een radicale obstructie in het overlangse gedeelte van het artikulatiekanaal. konsonantaal zijn: p, b, t, d, k, f, v, s, z, x, γ, l, r, m, n, η konsonantaal zijn: alle klinkers, j, h. 4e) koronaal. Koronale klanken zijn klanken die geproduceerd worden met het voorste gedeelte van de tong (na de tongpunt) opgeheven. In neutrale positie (bij het ademen) ligt dit gedeelte van de tong ongeveer tegenover de alveolare richel. koronaal zijn: t, d, l, r, n, s, z. 5e) ± anterieur. Anterieure klanken worden geproduceerd met een obstructie gelegen vóór de palatoalveolare streek van het verhemelte (d.w.z. de streek waar de sjklank (= [ſ]) van het Nederlandse woord sjouwen wordt geproduceerd, anterieur zijn: p, b, f, v, t, d, l, r, n, m, s, z. 6e) hoog. Klanken die hoog zijn worden uitgesproken door het tonglichaam (dus niet alleen het voorste gedeelte) te verheffen boven de positie die het inneemt bij de artikulatie van de klinker [ə] van het lidwoord de, hoog zijn: i, y, u, k, η, x, γ, j. hoog zijn alle andere klinkers en medeklinkers. 7e) ± laag. Lage klanken worden gekenmerkt door het naar beneden brengen van het tonglichaam. laag zijn: ε, α, ɔ, a, h. laag zijn: de overige klinkers en medeklinkers. Opgemerkt zij nog dat klanken niet tegelijk laag hoog kunnen zijn. 8e) ± achter. Achterklanken worden gekenmerkt door het terugtrekken van het tonglichaam naar achteren. achter zijn: u, o, ɔ, ò, α, k, η, a, x, γ. achter zijn: de overige klinkers en medeklinkers. 9e) ± rond. De ronde klanken worden uitgesproken door middel van lipronding. Hiertoe behoren in het Nederlands: ø, y, o, u, ò, oe. 10e) ± nasaal. De nasale klanken worden gekenmerkt door een naar beneden hangend zacht verhemelte. De nietnasalen door een naar boven getrokken verhemelte. In het Nederlands kennen we slechts enkele nasalen: m, n, η. 11e) ± lateraal. Dit kenmerk is beperkt tot de koronaal konsonantaal
5 194 klanken. Lateralen worden geproduceerd met de zijkanten van de tong zodanig verlaagd dat de lucht zijdelings kan ontsnappen, terwijl het middengedeelte van de tong kontakt maakt. In het Nederlands is slechts l lateraal: l. 12e) ± kontinuant. Bij kontinuanten is de uit de longen stromende lucht op geen enkele manier in de mond onderbroken. Bij nietkontinuanten (okklusieven) is dit wel het geval. kontinuant zijn: alle klinkers, f, v, s, z, x, γ, j, h. T.a.v. de l is er hier een moeilijkheid. Soms gedraagt deze zich als kontinuant, soms niet. 13e) ± delayed release. Dit is een kenmerk dat b.v. het verschil tussen occlusieven en z.g. affricaten bepaalt. Normale occlusieven (p, b, t, d, k, etc.) zijn gekenmerkt door: delayed release. Affricaten zoals het Engelse [tſ] en het Duitse [ts] zijn positief gespecificeerd t.a.v. delayed release. In het Nederlands worden de klanken die [ konsonantaal][ sillabisch][ kontinuant] zijn, beschouwd als: delayed release. 14e) ± gespannen (tense/lax). Gespannen klanken zijn gekenmerkt door extra supraglottale spierspanning. Wat de klinkers betreft zijn alle z.g. doffe, korte, scherpgesneden, gedekte klinkers gekarakteriseerd als: gespannen, evenals de stemhebbende medeklinkers. 15e) ± stem. Klanken, gekarakteriseerd als stem, worden uitgesproken met trilling van de stembanden. Hiertoe behoren alle klinkers en stemhebbende medeklinkers. 16e) ± strident. Stridente klanken worden geproduceerd met meer lawaai dan nietstridente klanken. In het Nederlands zijn s, z, f, v, gekarakteriseerd als: strident. Stridentheid is beperkt tot die klanken die [ sonorant][ kontinuant] zijn. Op grond van deze benaderingswijze verschillen alle klanken in tenminste 1 kenmerk van elkaar. Door middel van 5 t.a.v. of gespecificeerde phonetic features kan men nu alle Nederlandse monoftongen klassificeren (zie bijlage), hetgeen dus een vereenvoudiging met zich meebrengt als men deze klassificering vergelijkt met die van Cohen, Ebeling, Fokkema en van Holk 1961, waar bovendien nog onsiestematische kenmerken worden benut d.w.z. kenmerken die maar 1 maal gebruikt worden. Het woord knaap krijgt b.v. de volgende specificatie: k n a p segment sonorant sillabisch konsonantaal koronaal
6 195 anterieur hoog laag achter rond nasaal lateraal kontinuant gespannen stem del. release Het nog niet besproken kenmerk: [ segment] geeft aan dat het hier gaat om een klank en niet om een z.g. grens (= boundary). Deze laatste is t.a.v. de feature segment negatief gespecificeerd. Zo bestaat er b.v.: # (= woordgrens). In termen van features uitgedrukt betekent dit: [ segment][ formatiefgrens][ woordgrens]. # wordt aan het begin van de fonologische komponent toegevoegd voor en achter iedere klankvorm die gedomineerd wordt door een grammaticale hoofdcategorie, zoals b.v.: zin, NC, Pred C, N, V, Adj. Naast # bestaat ook:, d.w.z.: [ segment][ formatiefgrens][ woordgrens]. Deze z.g. formatiefgrens wordt ingevoegd voor en na iedere z.g. formatief, een element dat een bepaalde leksikale of grammatikale betekenis heeft. Een ander begrip uit de fonologische komponent is dat van een natuurlijke klasse. Een natuurlijke klasse bestaat uit een serie segmenten waarvan de G.G.D. van de phonetic features kleiner is dan het aantal phonetic features van elk segment afzonderlijk. Zo bestaat er de natuurlijke klasse van de klinkers (V), die gespecificeerd kan worden als: syll. cons. Ook bestaat er de natuurlijke klasse van alle ware medeklinkers (C): syll. kons.. 2. Redondantie & conventies De specificatie van knaap zoals ze zojuist gegeven is, is niet die welke dit leksikale formatief in het lexikon ontvangt. In deze specificatie zitten n.l. een aantal redondanties ingebouwd, die een algemene strekking hebben voor een nog veel groter aantal formatieven. Zoëven is b.v. al opgemerkt dat alle klanken die [ kons.][ syll.][ kont.] zijn, in het Nederlands de specificatie: [ del. rel.] ontvangen. We kunnen zodoende het lexikon sterk
7 196 vereenvoudigen door de feature : [ del. rel.] niet erin op te nemen. Zo zijn er nog veel meer redondanties: B.v. in het Nederlands komt voor het segment [n] alleen maar de [ cont] medeklinker [k] voor, zodat we als we de specificaties van de volgende segmenten weten: syll. cont. syll. nas. etc., de overige kenmerken van deze segmenten automatisch d.m.v. z.g. conventies worden gespecificeerd. Deze conventies gaan vooraf aan de eigenlijke regels van de fonologische komponent. Er zijn z.g. universele conventies (geldend voor alle talen van de wereld) en taalgebonden (ad hoc) conventies. De universele conventies (waarvan een groot aantal gevonden kan worden in Chomsky & Halle, blz ) gaan uit van z.g. u (voor: unmarked ) en m (voor: marked ) features. Een bepaald feature wordt in het lexicon gespecificeerd voor u als het een min of meer gewoon, veel voorkomend gegeven is. Cf. (voor konsonanten) [u nas] [ nas], d.w.z. als in het lexikon voor nasaal gespecificeerd is: u, dan wordt u herschreven als:. Dit wil dus eigenlijk zeggen dat nietnasale konsonanten gewoner zijn dan nasale. Als nu voor het segment [n] in het leksikon gespecificeerd staat: m, dan wordt bovenstaande regel automatisch vervangen door: [m nas] [ nas]. Hiermee hebben we tegelijkertijd een indicatie voor de ingewikkeldheid van een foneemstelsel. Een taal met veel m in het lexikon heeft dus een ingewikkelder foneempatroon dan een taal met minder m. Het blijkt nu dat als we voor knaap in het lexicon opnemen: segment m m m m syllabisch konsonantaal koronaal anterieur m nasaal m kontinuant m we alle overige kenmerken d.m.v. de conventies vinden kunnen. (De niet genoemde, of niet gespecificeerde kenmerken zijn allen u). Voor klinkers gelden b.v. de volgende conventies (Cf. Chomsky & Halle, blz. 405):
8 197 Passen we deze conventies nu toe op het 3e segment van knaap (= a). (N.B. we hebben [m segm] al volgens de conventie: [usegm] [ segm] herschreven als ), dan vinden we na toepassing van conventie (1) dat dit segment er als volgt uitziet: segment sonor. syllab. konson. koron. anter. hoog laag achter rond nasaal lateraal kont. gesp. stem del. rel. strid. Toepassing van conventie (2) (a) geeft voor kenmerk laag:. Toepassing van conventie (3) geeft: [ hoog]. Toepassing van conventie (4) geeft [ achter]. Toepassing van conventie (5) (b) geeft [ rond]. Tenslotte geeft toepassing van (6): [ gesp]. Een waarschijnlijk eenvoudige regel zal voor nasaal de specificatie: te zien geven (en voor son: ). Door middel van 3 specificaties uit het lexikon kunnen deze universele conventies dus alle kenmerken van dit segment geven, met hun specifi
9 198 caties. De specificatie α voor bepaalde kenmerken, zoals met name in (5) (a), betekent dat voor alle kenmerken waarbij staat hetzelfde ingevuld moet worden, nl. voor beide hetzij:, hetzij:. Als er in een conventie b.v. staat: F 1 αf 2 αf 3 (F = feature) betekent dit dat voor F 2 een specificatie komt tegenovergesteld aan die van F 3. Tenslotte zij nog opgemerkt dat het symbool in conventies niet zo zeer herschrijf als wel voeg toe betekent. Dit geldt voor veel regels die in de fonologische komponent voorkomen. 3. Fonologische regels De lexicale representatie zoals die tot uitdrukking komt na toepassing van de verschillende conventies is een morfonologische, d.w.z. dat iedere formatief één en dezelfde klankvorm heeft in het lexikon, met welke lexikale of grammaticale formatieven deze zich later ook zal verbinden. Zo hebben b.v. dag en dagen, huis en huizen etc. dezelfde klankvorm in het lexicon t.a.v. hun gemeenschappelijk element ( dag, resp. huis ). Na toepassing van de regels der fonologische komponent komt dan het uiteindelijk resultaat, huis, huiz (= de fonetische representatie) te voorschijn. Nadat de lexikale en grammaticale elementen uit de transformationele komponent zijn gekomen, voorzien van een sintaktische oppervlaktestruktuur en ze onderworpen zijn geweest aan de conventies, moeten ze alvorens door de fonologische regels behandeld te worden, nog een aantal herschikkingsregels (readjustment rules) ondergaan, waarna de fonologische regels erop kunnen ingrijpen. De morfofonologische lexikale representatie heeft o.m. het voordeel dat de regels voor het meervoud op [ en] in het Nederlands uniform geformuleerd kunnen worden. De meervoudsvorming op [ en] gaf tot nog toe tot nogal wat afwijkingen aanleiding in de klankvorm van de lexikale elementen: Cf. dαx vlαx lαt pαt pαt dat hoeys kαs dαl knαl wεp bəvεl daγən vlαγən lαtən pαdən pαdən dadən hœyzən kαsən dalən knαlən wεbən bəvelən etc. Een mogelijke oplossing voor het hierboven genoemde probleem die
10 199 tegelijk inzicht geeft in de werking van de fonologische komponent zou de volgende kunnen zijn: De woorden die in het enkelvoud [ stem][ syll][ cons] hebben en in het meervoud: [ stem][ syll][ cons] [ə], krijgen in de onderliggende lexikale representatie: [ stem][ syll][ cons]. De woorden die in het enkelvoud hebben: [ gesp.][ syll][ cons] syll cons, en in het meervoud eveneens, verdubbelen de laatste consonant. Voor de genoemde woorden wordt de lexikale representatie nu als volgt: dαγ, vlαγγ, lαtt, pαd, pαdd, dad, hœyz, kαss, dαl, knαll, wεbb, bəvεl. De regel voor het meervoud kan nu als volgt geformuleerd worden: (1) Pl ən / dαγ bəvεl Vervolgens krijgen we de regel: (2) [ gesp.] [ gesp.] / [][ syll][ cons] C 1 [ə] wat ongeveer betekent dat een doffe klinker helder wordt voor 1 medeklinker gevolgd door [ə]. Als in de universele fonetische theorie het begrip open lettergreep operationeel gedefinieerd is, kan regel (2) ook in termen van dit begrip gedefinieerd worden. Regel (2) heeft ten gevolge dat dαyən, dαlən, bəvεlən etc. respektievelijk dayən, dalən, bəvelən etc. worden. Hierna krijgen we regel: (3) hetgeen betekent dat alle identieke opeenvolgende konsonanten tot 1 ge
11 200 reduceerd worden. Regel (3) kan niet voorafgaan aan regel (2), maar beide moeten in deze volgorde toegepast worden, omdat anders, nadat regel (3) op b.v. lattan zou zijn toegepast dit woord latən zou worden door regel (2). Na regel (3) volgt regel: (4) [ stem] [stem]/[][ son] # Hierdoor worden b.v. dαγ, vlαγ, pαd, dad, etc. omgezet in: dαx, vlαx, pαt, dat, etc. Regel (4) kan eveneens niet voorafgaan aan regel (3), want hierdoor zouden woorden als vlαγγ veranderd worden in vlαγx. Hierop zou regel (3) niet meer toepasbaar zijn, zodat de uitspraak vlαγx zou blijven, hetgeen in strijd is met de feiten. Merk op dat in regel (4) als omgeving waarin de regel plaats vindt alleen genoemd is [ son]. Medeklinkers als l, r worden op het einde van een woord niet stemloos. De strikte volgorde van de regels in de fonologische komponent vereenvoudigt deze in grote male en is dan ook dwingend voorgeschreven. Een uitzondering hierop vormen de z.g. disjunctief geordende regels: d.w.z. dat de toepassing van één regel (of groep regels) de toepassing van een andere regel (of groep regels,) blokkeert. Cf. de regels voor de diminutiefvorming in het Nederlands en de regels voor de meervoudsvorming. Zo mogelijk moeten de regels in de fonologische komponent niet ad hoc zijn, d.w.z. ze moeten niet in enkele gevallen toepasbaar zijn, maar in zoveel mogelijk. Met regel (4) is dit het geval omdat in heel veel talen er een regel is, waarbij stemhebbende konsonanten aan het einde van een woord stemloos worden. Regel (3) heeft, althans in het Nederlands, veel meer toepassingen: Cf. Ik ben er gisteren; nog geweest. De naast elkaar liggende [n]'s en [x]'s worden ook tot ëën enkel segment gereduceerd op grond van regel (3). Dat dit kan gebeuren, komt omdat de regels van de fonologische komponent cyclisch worden toegepast. D.w.z. dat eerst een bepaalde lexikale formatief de regels van de fonologische komponent doorloopt. Daarna worden de formatiefgrenzen tussen de formatieven uitgewist en doorloopt de zo ontstane kombinatie weer alle regels; vervolgens worden de woordgrenzen uitgewist en weer alle regels in volgorde toegepast. (Er zijn echter ook regels die beperkt zijn tot het nivo van de woordgrens.) Als dus, zoals het geval is bij regel (3), de regel geformuleerd is zonder formatiefgrenzen, is deze regel ook geldig wanneer men tussen de, in de regel vermelde segmenten, formatiefgrenzen invoegt. Het omgekeerde is niet waar: regel (4) mag niet zonder de formatiefgrenzen geformuleerd worden. Dat de regels cyclisch loegepast kunnen worden blijkt o.m. uit hel feit dat elk voorkomen van [s], gevolgd door [j] tot [ſ] wordt in het Nederlands, of het nu binnen de formatief, op de formatiefgrens of op de woordgrens is:
12 201 Cf. sjouw tas je was # je Een tweetal symbolen die in regels gebruikt kunnen worden vragen nog onze aandacht: a) In bepaalde regels komen de volgende soort haken voor: b.v. in de imaginaire regel: [ gesp.] [ acht.]/[ ant]<[ cor] [ C]<[cor]>. Dit is een afk. van: [ gesp.] [ acht.]/ ant cor C cor en van: [ gesp.] [ acht.]/[ ant][ C] in deze volgorde. Deze haken kunnen dus gebruikt worden om gemakkelijker en sneller discontinue omgevingen te beschrijven in regels van de fonologische komponent. b) In zekere regels kunnen dubbele omgevingen voorkomen: Cf.: P Q/XY/R Z. Dit betekent dat P herschreven wordt als Q, mits Q zich bevindt tussen X en Y, mits dit geheel zich bevindt tussen R en Z. Op deze wijze kan men eveneens bepaalde linguistisch signifikante generalisaties eenvoudig weergeven. 4. Verbindingsregels (linking rules) Bepaalde regels van de fonologische komponent kunnen verbonden zijn met de eerder besproken conventies. Dit kan een aantal feiten verklaren die zonder deze verbindingen ietwat duister zouden lijken: Er bestaat in de fonologische komponent van het Nederlands een z.g. palataliseringsregel waardoor klanken als /t/, /s/, /n/ onder invloed van een erop volgende /j/ gemouilleerd worden tot resp. ƫ, [ſ], [Ɲ], waarop de erop volgende /j/ wordt uitgewist. De regel hiervoor is de volgende: [ ant] [ ant] / [ son][ cor][] [ syll][ cons][ hoog] (1) De /j/ uitwissing volgt uit: [ hoog][ cons][syll] Ø / [ cor] [ ant][ son] (2)
13 202 Er bestaat nu bij een aantal sprekers van het Nederlands de neiging i.p.v. de woorden tjonge, tjilpen (= [ƫòηə], [ƫιlpən]) te zeggen: [čòηə], [čιlpən]. Dit is te verklaren uit een universele conventie: [u del. rel] {[ del rel]/[][ ant][ cor]} (a) [u del. rel] {[ del rel]} (b) d.w.z. dat in de omgeving ant cor, [ del rel] normaler is dan [ del rel]. Zoals we gezien hebben heeft [ƫ] o.m. de kenmerken ant cor. Dus is het normaler dat hieraan ook toegevoegd wordt het kenmerk: [ del rel]. Regel (1) is dus duidelijk verbonden met de universele conventies. Veel regels van de fonologische component kunnen daardoor vereenvoudigd worden. We hoeven in de regels niet alle kenmerken die veranderen te vermelden. Vaak kunnen we volstaan met het beregelen van 1 kenmerkverandering, waarna, mits we de regel verbonden hebben met de conventies, de overige kenmerken automatisch door de conventies worden toegewezen. Deze generalisaties kan men in veel talen toepassen. Voor het Nederlands betekent dit o.a. dus dat als een /t/ gepalataliseerd wordt, het eenvoudiger is hem de voor palatalen normale vorm te geven. Bovenstaande beregeling geeft bovendien een oplossing voor een probleem uit de Nederlandse fonologie waarover een meningsverschil bestaat, nl. dit: Bestaan [ɲ], [ſ], [[ƫ]] in het Nederlands als fonemen of niet? Cohen, Ebeling, Fokkema en van Holk merken t.a.v. de [ſ] op dat deze echter altijd een realisatie is van de foneemcombinatie /sj/. (op.cit. blz. 78). Uhlenbeck daarentegen beweert (Uhlenbeck, 1967, blz. 28) dat [nj] een nasaal foneem is. Als men uitgaat van de taxonomische fonologie moet men wel tot de conclusie komen dat Uhlenbeck en niet het viermanschap gelijk heeft omdat men immers de z.g. minimale paren kan vinden: [ſɔk] [sɔk] en [αɲa] [αna]. De siestematische (generatieve) fonologie kan het probleem echter oplossén. Men neemt in het leksikon alleen /n/, /s/, /t/ en /j/ als basissegmenten op. Toepassing van dezelfde fonologische regels leidt tot [ɲ], [ſ], [ƫ] (zie boven). De voordelen van deze oplossing zijn tweeërlei: 1e) Het aantal basissegmenten wordt verminderd. 2e) Dezelfde regels worden toegepast op n j, s j, t j, waardoor zo'n regel een grote generalizerende kracht heeft. Op een laatste punt wil ik nog even de nadruk leggen. De generatieve fonologie hoeft zich niet met kwesties bezig te houden als deze: Hoe vindt men uit de gesproken taal, waarin akoestisch gezien, geen enkele overgang van het ene segment naar het andere aantoonbaar is, de elementen?
14 203 De strukturele (taxonomische) fonologie trachtte door middel van z.g. discovery procedures uit de gesproken taal de fonemen, de wezenlijke elementen van de taal te vinden. De voorstanders van de generatieve grammatika menen met de philosophy of science mensen dat logische inductie niet mogelijk is. A.D. de Groot (De Groot, 1963, blz. 38) stelt dat er vrijheid van hypothesevorming bestaat. Als segmenten in het leksikon mag de siestematische fonologie bij wijze van spreken alle kiezen die in hun kraam te pas komen, mits: 1e) Uit regels en basissegmenten voorspellingen t.a.v. allofonen kunnen worden afgeleid die falsifieerbaar zijn d.w.z. waarvan een ieder de juistheid direkt kan toetsen. 2e) Allofonen en basissegmenten behoren tot dezelfde natuurlijke klasse. 3e) De gekozen basissegmenten en beregelingen eenvoudiger zijn dan andere die dezelfde voorspellingen doen t.a.v. allofonen. De waarde van het in dit artikel besproken boek ligt niet hierin dat het al een min of meer volledige beschrijving van het Engelse klankpatroon geeft. Het boek dient volgens de auteurs meer beschouwd te worden als een tussentijdse rapportering over hun werkzaamheden. Ook kleven aan de voorgestelde beregelingen nog wel eens wat onvolkomenheden (Cf b.v. de Bibliografie: Wang, 1968). De grote waarde echter van dit werk ligt hierin dat het aangeeft hoe de fonologie van een taal wetenschappelijk beschreven dient te worden. Niemand die iets over fonologie zal willen beweren in de komende jaren zal dit boek op zijn literatuurlijst mogen overslaan. Vrije Universiteit, Amsterdam J.J. SPA Bibliografie N.Chomsky, Aspects of the theory of syntax, The M.I.T. Press, Cambridge, Massachusetts, A Cohen, C.L. Ebeling, K. Fokkema, A.G.F. van Holk, Fonologie van het Nederlands en het Fries,, 2e druk, Nijhoff, Den Haag, A.D. de Groot, Methodologie, Mouton, Den Haag, Z.S. Harris, Structural linguistics, Phoenix books, University of Chicago press, Chicago etc., 1951 M. Halle, Phonology in a Generative Grammar, Word 18, Herdrukt in J.A. Fodor en J.J. Katz, The structure of Language: Readings in the Philosophy of Language, PrenticeHall, Englewood Cliffs, NewJersey, 1964 (blz ). E.M. Uhlenbeck, Taalwetenschap, Ned. Boek en Steendrukkerij, Den Haag, W.SY. Wang, Vowel features, paired variables and the English vowel shift, Language, 1968.
Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde. College 1: Autosegmentele fonologie. Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde.
College 1: Autosegmentele fonologie eerste uur: beknopte geschiedenis van de fonologie foneem beschreven als bundel distinctieve kenmerken tweede uur: problemen met de representaties Diachrone taalkunde
Nadere informatieCollege 2: Feature Geometry. Lucifertruc. eerste uur: lineaire fonologie non-lineaire fonologie probleem: verantwoording assimilatie
College 2: Feature Geometry eerste uur: lineaire fonologie nonlineaire fonologie probleem: verantwoording assimilatie Lucifertruc 6 lucifers 4 gelijkzijdige driehoeken tweede uur: procesbeschrijvingen
Nadere informatieAlgemene Taalwetenschap. Hogeschool van Amsterdam Josefien Sweep
Algemene Taalwetenschap Hogeschool van Amsterdam Josefien Sweep Fonetiek en Fonologie Fonetiek en fonologie gaan over spraak (klanken): het gebruik van de stem om te communiceren. Spraak is het belangrijkste
Nadere informatieFonologie. inleiding taalkunde 2012/13 30 mei 2013
Fonologie inleiding taalkunde 2012/13 30 mei 2013 Tekst en spraak Representatie van spraak vereist representaties van gedeeltes die kleiner dan woorden zijn. spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters
Nadere informatieKlanken 1. Tekst en spraak. Colleges en hoofdstukken. Dit college
Tekst en spraak Klanken 1 Representatie van spraak vereist representaties van gedeeltes die kleiner dan woorden zijn. spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters! akoestische golfvorm http://www.fluency.nl/
Nadere informatieLTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 2
LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 2 2/104 Vandaag: 3/104 Vandaag:! Algemene aspecten van de generatieve syntaxistheorie 4/104 Vandaag:! Algemene aspecten van de generatieve syntaxistheorie
Nadere informatieHet belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van
Samenvatting Het is niet eenvoudig om te leren spellen. Om een woord te kunnen spellen moet een ingewikkeld proces worden doorlopen. Als een kind een bepaald woord nooit eerder gelezen of gespeld heeft,
Nadere informatieFonemisch Bewustzijn
Fonemisch Bewustzijn Ellen van der Veen Welkom en Agenda 1. Introductie 2. Fonemisch Bewustzijn 3. Vragen en praktijkervaringen Doelstellingen van vandaag 1. De deelnemers kennen de begrippen taalbewustzijn,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28737 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Cissé, Ibrahima Abdoul Hayou Title: Développement phonético-phonologique en fulfulde
Nadere informatieHandleiding bij werkbladen uitspraak
Handleiding bij werkbladen uitspraak Er zijn drie kopieerbladen voor de uitspraak: overzicht van de klinkers overzicht van de lastige medeklinkers oefentips voor de uitspraak van de r De eerste twee lichten
Nadere informatieOver de lengte van korte klinkers, lange klinkers en tweeklanken in het Nederlands
Over de lengte van korte klinkers, lange klinkers en tweeklanken in het Nederlands S.G. Nooteboom bron S.G. Nooteboom, Over de lengte van korte klinkers, lange klinkers en tweeklanken in het Nederlands.
Nadere informatieDe aanzet. De plaats waar de punt van de tong tegen de achterzijde der boventanden geplaatst moet worden, is afhankelijk van:
De aanzet Een goed uitgevoerde aanzet is een combinatie van 3 factoren: a. voorbereiding van de juiste toonhoogte d.m.v. het embouchure b. dosering van de juiste hoeveelheid adem c. het gebruik van de
Nadere informatie1e Deeltentamen Inleiding Taalkunde
1e Deeltentamen Inleiding Taalkunde 28/05/2009 13.15-16.15 Dit tentamen heeft 5 vragen. Je hebt drie uur de tijd om deze te beantwoorden. Vergeet niet je naam en studentnummer steeds duidelijk te vermelden.
Nadere informatieSpreken Wat is een dysartrie?
Dysartrie 2 Dysartrie is de algemene term voor een motorische spraakstoornis als gevolg van neurologische problematiek. Deze folder is bedoeld voor patiënten met een dysartrie en hun omgeving. Er staat
Nadere informatieMyDHL+ ProView activeren in MyDHL+
MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Congruentie is het verschijnsel in natuurlijke taal dat de vorm van het ene woord afhangt van de kenmerken van een ander woord. Zo hangt in het Nederlands de vorm van het
Nadere informatiestart -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c
Een Minimaal Formalisme om te Programmeren We hebben gezien dat Turing machines beschouwd kunnen worden als universele computers. D.w.z. dat iedere berekening met natuurlijke getallen die met een computer
Nadere informatieOver Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten
1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor
Nadere informatieHerkansing 1 e Deeltentamen Spraakherkenning en -synthese
Herkansing 1 e Deeltentamen Spraakherkenning en -synthese Rob van Son 10-13 uur, 20 december 2007 GEBP/P2.27 Dit is een herkansing van het eerste deeltentamen. Je moet deze opgaven alleen maken als je
Nadere informatieStudentnummer: Inleiding Taalkunde 2013 Eindtoets Zet op ieder vel je naam en studentnummer!
Inleiding Taalkunde 2013 Eindtoets Zet op ieder vel je naam en studentnummer! Dit tentamen bestaat uit 7 vragen. Lees elke vraag goed, en gebruik steeds de witte ruimte op de pagina, of de achterkant van
Nadere informatieEen Tengwar-mode voor het Nederlands
1 of 5 20/09/2006 14:05 Een Tengwar-mode voor het Nederlands Let op: Om dit document te kunnen lezen, moet tenminste een van de volgende lettertypen geïnstalleerd zijn: Tengwar Sindarin, Tengwar Quenya
Nadere informatieIntrinsieke prosodie van klinkers. Constantijn Kaland Marie Postma
Intrinsieke prosodie van klinkers Constantijn Kaland Marie Postma Inhoud Introductie Leestaak Klinkerkeuze Data-collectie Conclusie en vervolgonderzoek Introductie Arbitraire relatie vorm ~ betekenis (De
Nadere informatieSpreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek
2011-2012, blok 2 Spreken en Verstaan: Inleiding Fonetiek Hugo Quené Taalwetenschap UU huishoudelijk webpagina: www.hugoquene.nl > Spreken en Verstaan 2011-12 docenten: Hugo Quené (colleges, coördinatie)
Nadere informatieHet Adjectief. Wanneer krijgt het adjectief een [-e]?
Het Adjectief Groen, groot, dik, donker, zijn allemaal adjectieven. We kunnen ze op verschillende manieren in een zin gebruiken. Als we het adjectief direct voor een substantief zetten, komt er soms een
Nadere informatieBEGRIJPEN EPISTEMISCH SIGNIFICANT?
BEGRIJPEN EPISTEMISCH SIGNIFICANT? CASUS BEHAVIORISME Kai Eigner Faculteit Wijsbegeerte, Vrije Universiteit Amsterdam NVWF Najaarssymposium SPUI25, Amsterdam, 17 december 2012 Opzet Understanding Scientific
Nadere informatieWelkom en Agenda. Workshop Fonemisch Bewustzijn. Doelstellingen van vandaag. Fonologie. Doorgaande lijn
Welkom en Agenda 1. Introductie 2. Fonemisch Bewustzijn 3. Vragen en praktijkervaringen Workshop Fonemisch Bewustzijn Ellen van der Veen Doelstellingen van vandaag 1. De deelnemers kennen de begrippen
Nadere informatieWiskunde klas 3. Vaardigheden. Inhoudsopgave. 1. Breuken 2. 2. Gelijksoortige termen samennemen 3. 3. Rekenen met machten 3. 4. Rekenen met wortels 4
Vaardigheden Wiskunde klas Inhoudsopgave. Breuken. Gelijksoortige termen samennemen. Rekenen met machten. Rekenen met wortels. Algebraïsche producten 6. Ontbinden in factoren 6 7. Eerstegraads vergelijkingen
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Examination 2DL04 Friday 16 november 2007, hours.
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Examination 2DL04 Friday 16 november 2007, 14.00-17.00 hours. De uitwerkingen van de opgaven dienen duidelijk geformuleerd en overzichtelijk
Nadere informatieVerschillende soorten argumentatie en controlevragen
Verschillende soorten argumentatie en controlevragen Naar: J. de Jong & S. Wils (1995/1998). Schriftelijke verslaglegging van onderzoek. Materiaal bij Scriptiecursus II. Interne publicatie, Ivlos, Universiteit
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haar, Sita Minke ter Title: Birds and babies : a comparison of the early development
Nadere informatieLogopedische behandeling bij kinderen met een schisis. in de basisschoolleeftijd
06-03-17 Logopedische behandeling bij kinderen met een schisis. in de basisschoolleeftijd Schisisteam Amsterdam Arianne van der Kooij Klinisch Logopedist Spraak-taalpatholoog Thema s Over welke spraakstoornissen
Nadere informatieTentamen Spraakherkenning en -synthese
Tentamen Spraakherkenning en -synthese Rob van Son 25 maart 2008 Vermeld op iedere pagina je naam, je studentnummer en het volgnummer per pagina. Gebruik voor elke opgave (1-5) een apart vel. Als je voor
Nadere informatieRelease notes. Versie 2.3
DEFINITIES EN TELRICHTLIJNEN VOOR DE TOEPASSING VAN FUNCTIEPUNTANALYSE Release notes Versie 2.3 nesma.org VOORWOORD 1 VOORWOORD In 2005 werden de Nesma FPA telrichtlijnen verheven tot de Internationale
Nadere informatieHET MANAGEMENTCONTRACT in het kader van Integraal Resultaatverantwoordelijk Management Margreeth van der Kooij
HET MANAGEMENTCONTRACT in het kader van Integraal Resultaatverantwoordelijk Management Margreeth van der Kooij De context van het managementcontract Het managementcontract is een overeenkomst tussen vertegenwoordigers
Nadere informatieNumerieke aspecten van de vergelijking van Cantor. Opgedragen aan Th. J. Dekker. H. W. Lenstra, Jr.
Numerieke aspecten van de vergelijking van Cantor Opgedragen aan Th. J. Dekker H. W. Lenstra, Jr. Uit de lineaire algebra is bekend dat het aantal oplossingen van een systeem lineaire vergelijkingen gelijk
Nadere informatie1.3 Rekenen met pijlen
14 Getallen 1.3 Rekenen met pijlen 1.3.1 Het optellen van pijlen Jeweetnuwatdegetallenlijnisendat0nochpositiefnochnegatiefis. Wezullen nu een soort rekenen met pijlen gaan invoeren. We spreken af dat bij
Nadere informatieSelecties uit de Elementen van Euclides (ca. 300 v.c.), Boek 1
Selecties uit de Elementen van Euclides (ca. 300 v.c.), Boek 1 (Woorden tussen haakjes en voetnoten zijn door de vertaler J.P.H. toegevoegd, en ook enkele Griekse worden die in het hedendaagse Engels voortleven.)
Nadere informatieZaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ Zaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom Nadere conclusie van de Advocaat-Generaal L. Strikwerda (stuk A 2005/1/13)
Nadere informatieConvenant Eenvormige Toetsing Gezondheidsonderzoek vanuit het Parelsnoer Instituut
Convenant Eenvormige Toetsing Gezondheidsonderzoek De ondergetekenden: 1. Academisch Medisch Centrum Amsterdam... gevestigd aan... te..., vertegenwoordigd door... (hierna te noemen...) en 2...., gevestigd
Nadere informatieFour-card problem. Input
Four-card problem The four-card problem (also known as the Wason selection task) is a logic puzzle devised by Peter Cathcart Wason in 1966. It is one of the most famous tasks in the study of deductive
Nadere informatieAkoestiek. Geluid zichtbaar gemaakt. Golfvormen. Geluid zichtbaar gemaakt. Golfvormen. Golfvormen. Overzicht
Akoestiek Geluid zichtbaar gemaakt Overzicht 1. Geluid zichtbaar gemaakt 2. 3. Spectra, spectrogrammen en formanten Geluid zichtbaar gemaakt Oscillogram: weergave van de luchtdrukverstoringen (db) Spectrogram:
Nadere informatieDavid Weenink. Instituut voor Fonetische Wetenschapen ACLC Universiteit van Amsterdam. Spraakverwerking per computer.
Instituut voor Fonetische Wetenschapen ACLC Universiteit van Amsterdam AMSTERDAM CENTER FOR LANGUAGE AND C O M M U N I C A T I O N 5000 4000 3000 Hz 2000 1000 0 de vrouw loopt met haar dure schoenen 0.3
Nadere informatieCenter for Cognitive Studies, Harvard University
Center for Cognitive Studies, Harvard University - GENERATIEVE GRAMMATICA EN PSYCHOLINGUÏSTIEK I INLEIDING IN DE GENERATIEVE GRAMMATICA DOOR * DR. W. J. M. LEVELT De term psycholinguïstiek" wordt pas sinds
Nadere informatieThe expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, M. A. (2017).
Nadere informatie8. Afasie [1/2] Bedenk tenminste drie verschillende problemen die je met taal zou kunnen hebben (drie soorten afasie).
8. Afasie [1/] 1 Afasie De term afasie wordt gebruikt om problemen met taal te beschrijven die het gevolg zijn van een hersenbeschadiging. Meestal is de oorzaak van afasie een beroerte. Het woord afasie
Nadere informatieCitation for published version (APA): van den Boer, M. (2014). How do children read words? A focus on reading processes.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) How do children read words? A focus on reading processes van den Boer, M. Link to publication Citation for published version (APA): van den Boer, M. (2014). How do
Nadere informatieKwaliteitsmanagement theoretisch kader
1 Kwaliteitsmanagement theoretisch kader Versie 1.0 2000-2009, Biloxi Business Professionals BV 1 1. Kwaliteitsmanagement Kwaliteitsmanagement richt zich op de kwaliteit organisaties. Eerst wordt het begrip
Nadere informatieCitation for published version (APA): Schijf, G. M. (2009). Lees- en spellingvaardigheden van brugklassers Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Lees- en spellingvaardigheden van brugklassers Schijf, G.M. Link to publication Citation for published version (APA): Schijf, G. M. (2009). Lees- en spellingvaardigheden
Nadere informatieKansrekenen: Beliefs & Bayes
Kansrekenen: Beliefs & Bayes L. Schomaker, juni 2001 Bereik van kansen 0 P (A) 1 (1) Kansen op valide en onvervulbare proposities P (W aar) = 1, P (Onwaar) = 0 (2) Somregel P (A B) = P (A) + P (B) P (A
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers Marieke Dooper Dooper, Marieke Helder! Spreken: Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers 2014 Marieke Dooper
Nadere informatieDeze centrale vraag leidt tot de volgende deelvragen, die in het onderzoek beantwoord zullen worden.
Aan: Gemeenteraad van Druten Druten, 27 juli 2015 Geachte voorzitter en leden van de gemeenteraad, In de eerste rekenkamerbrief van 2015 komt inkoop en aanbesteding aan bod. Dit onderwerp heeft grote relevantie,
Nadere informatieUitleg van de Hough transformatie
Uitleg van de Hough transformatie Maarten M. Fokkinga, Joeri van Ruth Database groep, Fac. EWI, Universiteit Twente Versie van 17 mei 2005, 10:59 De Hough transformatie is een wiskundige techniek om een
Nadere informatieRAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 5 februari 2008 (07.02) (OR. en) 5952/08 JUR 25 COUR 1
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 5 februari 2008 (07.02) (OR. en) 5952/08 JUR 25 COUR 1 BEGELEIDENDE NOTA van: de heer V. SKOURIS, Voorzitter van het Hof van Justitie d.d.: 4 februari 2008 aan: de heer
Nadere informatieTechnologie als nieuwe wetenschap Lezing voor KIVI-NIRIA sectie Filosofie en technologie
Technologie als nieuwe wetenschap Lezing voor KIVI-NIRIA sectie Filosofie en technologie Barend van van der der Meulen 11 KiviNiria Rathenaulezingen Rathenau Institute: Introductie Missie Improve public
Nadere informatieCambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published
Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published
Nadere informatie5.3 SAMENVATTEND SCHEMA SOORTEN VERBANDEN
10.2.9 Andere verbanden Soms worden ook nog de volgende verbanden onderscheiden: 1 toelichtend verband (komt sterk overeen met het uitleggend verband) 2 argumenterend verband 3 verklarend verband Deze
Nadere informatieS e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g
S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven
Nadere informatie[Bespreking van: A. Kerkhoff (2007) Acquisition of Morpho-Phonology: The Dutch Voicing Alternation]
UvA-DARE (Digital Academic Repository) [Bespreking van: A. Kerkhoff (2007) Acquisition of Morpho-Phonology: The Dutch Voicing Alternation] Don, J. Published in: Nederlandse Taalkunde Link to publication
Nadere informatieling van die eigenschap binnen het model geldt. In het bijzonder bij het wiskundig modelleren van een programma kan een eigenschap met wiskundige zeke
De Nederlandse samenvatting van een proefschrift is bij uitstek het onderdeel van het proefschrift dat door familie en vrienden wordt gelezen. Voor hen wil ik deze samenvatting dan ook schrijven als een
Nadere informatieInteractive Grammar leert de belangrijkste regels van de Engelste spelling en grammatica aan.
Interactive Grammar Interactive Grammar leert de belangrijkste regels van de Engelste spelling en grammatica aan. Doelgroep Interactive Grammar Het programma is bedoeld voor leerlingen in de brugklas van
Nadere informatieAirmax. De verpakking:
Airmax Eerder heb ik een review geschreven over The Turbine, een soort van neusplug die er voor zorgt dat je neus (meer) open blijft staan tijdens het sporten waardoor je meer zuurstof krijgt. Nu is er
Nadere informatieHet beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14
QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network
Nadere informatieTAALFILOSOFIE. Overkoepelende vraag: WAT IS BETEKENIS?
TAALFILOSOFIE Overkoepelende vraag: WAT IS BETEKENIS? GOTTLOB FREGE (1848 1925) Uitvinder moderne logica Vader van de taalfilosofie BEGRIFFSCHRIFT (1879) Bevat moderne propositie en predicaten-logica Syllogistiek
Nadere informatieTransparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens
Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in language. A typological study Sterre Leufkens Een taal kun je zien als een verzameling vormen (woorden, zinnen, klanken, regels),
Nadere informatieANTWOORDEN blz. 1. d. 345 + 668 = 1013; 61 007 + 50 215 = 111 222; 102 240 30 628 = 71 612; 1 000 000 1 = 999 999
ANTWOORDEN blz. 3 a. Zeer onwaarschijnlijk Zeer onwaarschijnlijk a. Dan heb je ergens een schuld uitstaan 86 Dan hadden beide een kopie van de kerfstok; om fraude te voorkomen a. MMXII, MCCCXXVII, DLXXXVI,
Nadere informatielar. tier supralar. tier voice manner place nasal contin. velar alveolar labial nasal lar. tier supralar. tier voice manner place
College 3: Natuurlijke Klassen Feature Geometry Clements eerste uur: criteria feature theorieën natuurlijke klassen en sonoriteit tweede uur: problematische processen: flapping intrusive stop formation
Nadere informatieLesbrief groep 5/6. Beste ouders,
Lesbrief groep 5/6 Beste ouders, Het is al weer een tijdje geleden dat we een lesbrief aan jullie hebben gestuurd. Maar met de start op onze prachtige nieuwe school, ook gelijk maar een doorstart met de
Nadere informatieChange Management. beschrijving van procedures
Change Management beschrijving van procedures Aan: Projectgroep Ontwikkeling FlorEcom (PROF) Van: G. Heemskerk Betreft: FlorEcom change management Versie: 1.3 Datum: 31 januari 2002 1. Inleiding Deze notitie
Nadere informatieVoorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 9.8.2012 COM(2012) 449 final 2012/0217 (COD)C7-0215/12 Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD betreffende de toekenning van tariefcontingenten voor
Nadere informatieOpgave Taalkunde-Olympiade 2009: TIGRINYA
Opgave Taalkunde-Olympiade 2009: TIGRINYA Universiteit Leiden Tigrinya (ትግርኛ təgrəñña) is een Semitische taal met ongeveer 5 miljoen sprekers in Eritrea en Noord-Ethiopië. De taal wordt geschreven in een
Nadere informatieLab Webdesign: Javascript 3 maart 2008
H5: OPERATORS In dit hoofdstuk zullen we het hebben over de operators (of ook wel: operatoren) in JavaScript waarmee allerlei rekenkundige en logische bewerkingen kunnen worden uitgevoerd. Daarbij zullen
Nadere informatieSelecties uit de Elementen van Euclides, Boek 1
Selecties uit de Elementen van Euclides, Boek 1 (Woorden tussen haakjes en voetnoten zijn door de vertaler J.P.H. toegevoegd, en ook enkele Griekse worden die in het hedendaagse Engels voortleven.) 1.
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.
Nadere informatieHoe te leren voor de UNIT toetsen
Hoe te leren voor de UNIT toetsen Hoe moet je nu beginnen met leren? We merken dat vooral leerlingen die net op school zitten moeite hebben met hoe ze nu een toets over New Inspiration (de units) moeten
Nadere informatieOpmerking. TI1300 Redeneren en Logica. Met voorbeelden kun je niks bewijzen. Directe en indirecte bewijzen
Opmerking TI1300 Redeneren en Logica College 2: Bewijstechnieken Tomas Klos Algoritmiek Groep Voor alle duidelijkheid: Het is verre van triviaal om definities te leren hanteren, beweringen op te lossen,
Nadere informatieRelatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën
Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual
Nadere informatieTaalvariatie in Nederland: Limburgse tonen
Taalvariatie in Nederland: Limburgse tonen Marc.van.Oostendorp@Meertens.KNAW.nl 8/10 november 2004 1 Toon in het Limburgs De Limburgse dialecten (behalve die in het uiterste noorden van de Nederlandse
Nadere informatieDe erfenis van Chomsky. Geert Booij. De Einstein van de taalwetenschap
De erfenis van Chomsky Geert Booij De Einstein van de taalwetenschap Eind vorig jaar werd de Amerikaanse taalkundige Noam Chomsky 75 jaar. Hij wordt, zeker door zijn bewonderaars, beschouwd als de Einstein
Nadere informatieInleiding taalkunde. Inleiding - 23 april 2013 Marieke Schouwstra
Inleiding taalkunde Inleiding - 23 april 2013 Marieke Schouwstra 1 Dit college Overzicht cursus Wat is natuurlijke taal? Wat is taalkunde? 2 Docenten Marieke Schouwstra taalevolutie en betekenis Yoad Winter
Nadere informatieAlgebra, Les 18 Nadruk verboden 35
Algebra, Les 18 Nadruk verboden 35 18,1 Ingeklede vergelijkingen In de vorige lessen hebben we de vergelijkingen met één onbekende behandeld Deze vergelijkingen waren echter reeds opgesteld en behoefden
Nadere informatieA Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali. geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt
Summary 352 12. Samenvatting A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt door de Idaksahak, een groep van ongeveer 30.000
Nadere informatieTekst en spraak. spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters akoestische golfvorm
Klanken 1 1 Tekst en spraak spraaksynthese (tekst-naar-spraak) rijtje letters akoestische golfvorm http://www.fluency.nl/ spraakherkenning akoestische golfvorm rijtje letters 2 Dit college Fonetiek en
Nadere informatieProfessionalisering van de personeelsfunctie: Een empirisch onderzoek b twintig organisaties Biemans, P.J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Professionalisering van de personeelsfunctie: Een empirisch onderzoek b twintig organisaties Biemans, P.J. Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieProfielwerkstukken β. Onderzoek doen is een vak. maandag 25 juni 2012 08:10:34 Midden-Europese zomertijd
Profielwerkstukken β Onderzoek doen is een vak 25 juni 2012 Profielwerkstukken 2012/2013 Onderzoekende houding Aarsen en Van der Valk (2008). NVOX 33(8), 354-356. Wees nieuwsgierig Wees kribsch Wees deel
Nadere informatieHoofdstuk 2: Aan de slag
Hoofdstuk 2: Aan de slag 2.0 Introductie Hoofdstuk 1: De PowerPoint interface, beschrijft de verschillende onderdelen van de PowerPoint interface. Dit hoofdstuk leert de basis toepassingen van het gebruik
Nadere informatieCHROMA STANDAARDREEKS
CHROMA STANDAARDREEKS Chroma-onderzoeken Een chroma geeft een beeld over de kwaliteit van bijvoorbeeld een bodem of compost. Een chroma bestaat uit 4 zones. Uit elke zone is een bepaald kwaliteitsaspect
Nadere informatiebetreft: [klager] datum: 8 september 2014
nummer: 14/794/GA betreft: [klager] datum: 8 september 2014 De beroepscommissie als bedoeld in artikel 69, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) heeft kennisgenomen van een bij het secretariaat
Nadere informatieWetsvoorstel Titel 9 handhaaft. bepalingen die strijdig zijn. met EG-richtlijn G.-P. den Hollander RA
Wetsvoorstel Titel 9 handhaaft bepalingen die strijdig zijn met EG-richtlijn 2013-34 G.-P. den Hollander RA Inleiding Het wetsvoorstel heeft bestaande verschillen tussen Titel 9 en de 4 e en 7 e EG-richtlijn
Nadere informatieSamenstellingen en tussenklanken.
Samenstellingen en tussenklanken. Een onderzoek naar de geschiedenis van de tussenklank in nominale samenstellingen. Bob van Tiel Radboud Universiteit Nijmegen Samenstellingen Weinig beperkingen bij het
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 034 Bevordering van het naar arbeidsvermogen verrichten van werk of van werkhervatting van verzekerden die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn
Nadere informatie1) Bekijk spectrogram 1. Denk niet aan wat er gezegd wordt, maar identificeer minimaal drie in het oog springende patronen in het spectrogram.
OPDRACHT 1: Stappenplan opstellen voor het lezen van spectrogrammen. NODIG: Bijgeleverde spectrogrammen (zie bijlage), potloden, schaar, plakband. 1) Bekijk spectrogram 1. Denk niet aan wat er gezegd wordt,
Nadere informatieLuisteren: Elke taaluiting is relevant
Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Luisteren: Elke taaluiting is relevant Niet de directe betekening van de bijdrage, maar de intentie van de spreker Er zijn ontelbaar veel verschillende dingen die partijen
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO. Engels (nieuwe stijl en oude stijl)
Engels (nieuwe stijl en oude stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 20 02 Tijdvak 1 Inzenden scores Uiterlijk op 29 mei de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten
Nadere informatieVerjaring in het verzekeringsrecht. Lodewijk Smeehuijzen (hoogleraar privaatrecht VU)
Verjaring in het verzekeringsrecht Lodewijk Smeehuijzen (hoogleraar privaatrecht VU) Inleiding Wetgever heeft de ambitie gehad in de artt. 3:306 tot en met 3:326 BW het hele verjaringsrecht te regelen.
Nadere informatieTake Home Examen. Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman. i Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II
Take Home Examen Het stijlbegrip volgens Nelson Goodman i444049 Postvak 54 6 juni 2008 Blok BA CW 1 E Vraag II De Amerikaanse filosoof Nelson Goodman heeft een boek geschreven, genaamd Ways of Worldmaking.
Nadere informatieHoudt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.
- Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee
Nadere informatie