Symbol for Windows Document Maker

Transcriptie

1 Handicom Symbol for Windows Document Maker (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland

2 Inhoud 1. Het Document Maker hoofdscherm Titelbalk en menu Werkbalk Commandobalk Vocabulaire Het document Pagina-instellingen Marges Papierformaat Indeling Scheidslijn tussen symbolen en tekst Symbolen en symboollabels Documenten maken met muis en toetsenbord Symbolen plaatsen door te typen Symbolen plaatsen via het symboolselectiedialoog Symbolen plaatsen vanuit een Vocabulaire Losse afbeeldingen importeren Tekenopties per symbool Tekst tussen de symbolen invoeren Andere tekstelementen Labels bewerken Symbooltekst verwijderen Symbooltekst verplaatsen Symbooltekst kopiëren Extra (alfabetische) tekst Documentenbeheer Het programma aanpassen aan een symboolgebruiker Een individueel vocabulaire openen Bediening: standaard, scanning of joystick Bliss-symbolen op de knoppen in de Commandobalk Andere en/of minder commando s op de Commandobalk Vloeiende tekst (FlexLex) Instellingen voor een gebruiker opslaan en opnieuw gebruiken Scanopties Soort schakelaars Het aantal en de functie van schakelaars (scantechniek) Cursorbeweging (scanstrategie) Standaard actie na selectie Timerinstellingen Documenten maken met behulp van schakelaars De cursor in het document verplaatsen Het Vocabulaire verbergen/terughalen Symbooltekst schrijven en bewerken Bestandsbeheer Een document printen Spraakopties Spraaksynthesizer instellen Het Vocabulaire laten uitspreken Het document uit laten spreken Omschakelen naar de Personal Communicator Handicom Pagina 1

3 8. Extra opties Een andere taal kiezen voor de labels Een document omzetten naar een andere symbooltaal Standaard bestandslocaties wijzigen Zoeken in een document Een document opslaan als HTML bestand Menu Werkbalk Overzicht van snelle toetsenbordcombinaties Bijlage: Woordvoorspelling via selectieset Woordvoorspelling aanzetten en gebruiken Instellingen Bijlage: Grammaticale ondersteuning Navigatiebestand Spraakuitvoer Vooruitblik Keuzegeschiedenis Invoer voor Concept-To-Text conversie Concept-To-Text resultaat Pagina Handicom

4 Inleiding De Document Maker is een programma in de reeks Symbol for Windows software. Symbol for Windows programma's hebben de bijzondere eigenschap dat ze gebruikt kunnen worden in combinatie met een of meer Symbol for Windows databases. De reeks Symbol for Windows databases omvat o.a. PCS, Bliss, Beta, Vijfhoek en Beeldlezen. De Document Maker is een tekstverwerker voor symbolen. Hiermee kunnen symboolgebruikers brieven, gedichten, verhalen enz. schrijven. Ze kunnen de documenten zelf uitprinten, opslaan op schijf, weer openen en veranderen. Men kan de documenten ook als versturen of ontvangen, als er een licentie voor de aanwezig is. Alternatieve bediening Het programma kan worden aangepast aan de capaciteiten van elke gebruiker: In de scanning -stand gaat de bediening via schakelaars. Een kleiner aantal knoppen in de speciale Commandobalk voor symbooltaalgebruikers maakt de bediening minder complex. Met een individueel vocabulaire (te maken met de Vocabulary Maker) gaat het schrijven een stuk gemakkelijker. Per database wordt er een standaard vocabulaire met alle symbolen mee-geïnstalleerd vanaf de cd-rom. Ook voor niet-gehandicapte symbooltaalgebruikers is de Document Maker zeer bruikbaar en gebruiksvriendelijk. Zij kunnen er bijvoorbeeld lesmateriaal mee maken, of woordenlijsten. Alfabetische tekst De Document Maker kan automatisch meeschrijven in alfabetische tekst, regel voor regel, rechts of onder op de bladzijde. Deze tekst kan later gewijzigd worden. Verder kan onder elk symbool het bijbehorende woord komen te staan. Opmaak De grootte van de symbolen, de afstand tussen de symbolen en de breedte van de marges rondom zijn ook instelbaar. Met de verschillende paginalayouts is ieder type document perfect op te maken. Systeemeisen Om de Document Maker goed te kunnen gebruiken is het volgende nodig: een Pentium met een processor van 1G minimaal 300 megahertz (MHz) met Windows 2000 of XP (of hoger) minimaal 128 Mb ram vrije ruimte op de harde schijf voor het programma en voor de gewenste symbolen-, foto- of plaatjesdatabases. Om ruimte te besparen kunt u bij het installeren vanaf de cd-rom minder programma s en databases selecteren. Licenties Alle programma s en databases (behalve COMPIC en een oudere Bliss database) zijn beveiligd. Zonder registratiecodes of een dongel werken de programma s en databases als demo. Bij de Document Maker betekent dat dat men het werk niet kan opslaan of printen. De databases tonen niet meer dan een voorbeeldset symbolen. Bij de dealers van Handicom kunt u voor de gewenste programma s en/of database(s) registratiecodes of een dongel bestellen: Eelke Verschuur Clauslaan CX SOEST Tel.: Fax: e.verschuur@planet.nl Website: Handicom Pagina 3

5 rdgkompagne Winthontlaan KV UTRECHT Tel.: Fax: Website: Gratis upgrades Als u de software heeft geïnstalleerd vanaf de cd-rom, kunt u gratis upgrades van het programma downloaden. Kijk op de website van Handicom: Handicom Oranjelaan AA Harderwijk Tel.: Fax: info@handicom.nl Pagina Handicom

6 1.Het Document Maker hoofdscherm Het openingsscherm van de Document Maker bevat de volgende elementen. Bovenaan staat de titelbalk. De titelbalk bevat de naam van het programma en enkele standaard Windows-knoppen. Daaronder staat het menu, dat toegang geeft tot alle functies in het programma. Onder het menu staat de Werkbalk. De werkbalkknoppen geven toegang tot de meest gebruikte functies in het programma. Links staat de Commandobalk met knoppen die de symbooltaalgebruiker toegang geven tot een selectie van de functies in het programma. Het vocabulaire geeft toegang tot alle symbolen in één database. Het kan onder, boven, rechts of links van de kaart staan, of in een apart venster boven de kaart zweven. De rest van het scherm is gereserveerd voor het document waar u aan werkt. Ieder onderdeel van het scherm zal hieronder worden beschreven. Focus Wanneer u aan het werk bent met de Document Maker, heeft het Vocabulaire (indien zichtbaar), de Commandobalk (indien zichtbaar) of het document zelf de focus. Dat wil zeggen dat dit onderdeel reageert op de signalen die u naar de computer stuurt, bijvoorbeeld door op een toets van het toetsenbord te drukken. Uitzondering op de regel zijn de [Alt] + letter combinaties. Daarmee start u snel een functie in het menu. Aan de rode cursor of rode rand kunt u altijd zien welk onderdeel zal reageren op uw signalen. Bediening met het toetsenbord Als het Vocabulaire onder of links van de kaart staat (ge-'dockt', zie verderop in dit hoofdstuk), kunt u de focus met de [Tab] toets verplaatsen naar een ander onderdeel, tegen de klok in. Met [Shift] + [Tab] verplaatst de focus zich met de klok mee. Met de pijltjestoetsen verplaatst u de focus binnen een onderdeel, dus van het ene symbool of de ene knop naar de volgende of vorige. Druk op Enter om een symbool of knop te selecteren. Muisbediening Met de muis kunt u op elk willekeurig onderdeel in het scherm klikken. Het onderdeel waar u op klikt krijgt de focus. Als het een knop of menu-item is, wordt de bijbehorende functie in werking gesteld. Muis- en toetsenbordgebruikers zullen het programma over het algemeen met de muis bedienen omdat dit sneller gaat dan het selecteren via het toetsenbord met de [Tab] toets + pijltjestoetsen + [Enter] toets. Een uitzondering is het plaatsen van symbolen; dat gaat het snelst door te typen. 1.1Titelbalk en menu Op de titelbalk staan drie knopjes, twee om de grootte van het programma-scherm te veranderen en één (de meest rechtse) om het programma af te sluiten. Via het menu kunt u het programma besturen. Klik op een woord in het menu, of gebruik de [Alt] toets in combinatie met de in dat woord onderstreepte letter. Een nieuw menu wordt zichtbaar onder dat woord. Een titelbalk en menu komen voor in bijna alle Windows-programma s. De titelbalk is zelfs een standaard Windows-element. Als u nog niet voldoende bekend bent met Windows, verwijzen we u verder naar de documentatie van MS-Windows voor details. Wilt u de titelbalk en/of het menu verbergen/tonen: Kies Beeld uit het menu en klik op de naam van een van deze schermonderdelen, of gebruik de snelle toetsenbordcombinaties: Toets [Ctrl] + [Alt] + C om de titelbalk te verbergen/tonen 2007 Handicom Pagina 5

7 Toets [Ctrl] + [Alt] + M om het menu te verbergen/tonen Of klik met de rechter muisknop ergens op het document (maar niet op een symbool of tekst). In het pop-up menu kunt u de schermonderdelen aanklikken die u wilt verbergen/tonen. Het kan gebeuren dat de letters van een bepaalde optie of een commando in het menu er gedimd uitzien, in plaats van zwart. Die optie of dat commando is op zo n moment niet beschikbaar. Een voorbeeld: als er geen symbool geselecteerd is, is een aantal opties niet te gebruiken. Op het moment dat er een symbool geselecteerd is, zijn die opties wel te gebruiken. Als er een snelle toetsenbordcombinatie is voor een optie in het menu, dan is die combinatie rechts van de naam van die functie in het menu te vinden. 1.2Werkbalk De Werkbalk staat bovenaan het scherm, direct onder het menu. U kunt hem verbergen als u het document beter wilt zien en niet of nauwelijks met de muis werkt. Kies Beeld uit het menu en klik op Werkbalk, om de werkbalk te tonen of te verbergen, of gebruik de snelle toetsenbordcombinaties: toets [Ctrl] + [Alt] + T om de werkbalk te tonen of te verbergen, of klik met de rechter muisknop ergens op het document (maar niet op een symbool of tekst). In het pop-up menu dat verschijnt kunt u klikken op Werkbalk om deze te tonen of verbergen. Alle knoppen in de werkbalk zijn equivalent aan een van de opdrachten in het menu. Als een knop er gedimd uitziet en niet werkt, is de functie niet beschikbaar op dat moment. Bepaalde knoppen werken bijvoorbeeld pas als u een aantal symbolen geselecteerd heeft. De knoppen in de werkbalk kunnen alleen gebruikt worden met behulp van de muis (of een ander, soortgelijk aanwijs-apparaat), niet met het toetsenbord. Wel zijn er voor veel functies snelle toetsenbordcombinaties. Deze staan rechts naast de betreffende functie in het menu. 1.3Commandobalk De knoppen op de Commandobalk staan net als de knoppen in de gewone werkbalk voor bepaalde functies. Met behulp van deze Commandobalk kan elke symbooltaalgebruiker onafhankelijk werken met de Document Maker. De Commandobalk tonen/verbergen Kies Beeld uit het menu en klik op Commandobalk verwijder de vinkjes voor de schermonderdelen die u wilt verbergen, of klik met de rechter muisknop ergens op het document (maar niet op een symbool of tekst). In het pop-up menu dat verschijnt kunt u kiezen voor Commandobalk. Plaats, vorm en grootte Kies Opties Commandobalk om de plaats van de commandobalk en de grootte en de vorm van de knoppen te veranderen. De Commandobalk kan links of rechts van het document staan. U kunt de breedte van de knoppen opgeven, in pixels. Standaard zijn de knoppen vierkant. Als u kiest voor de optie Uitrekken worden de knoppen zodanig uitgerekt, dat ze alle ruimte innemen die beschikbaar is op de Commandobalk. Ze worden dan langgerekt van vorm. Meer over het gebruik van de Commandobalk vindt u in: - hoofdstuk 4.3, Bliss-symbolen op de knoppen in de Commandobalk - hoofdstuk 4.4, Andere en/of minder commando s - hoofdstuk 6, Documenten maken met behulp van schakelaars. Pagina Handicom

8 1.4Vocabulaire Het Vocabulaire wordt ook wel grafisch menu of selectieset genoemd. Het Vocabulairevenster kan op verschillende manieren worden ingevuld: - met alle symbolen in één database (mits u daarvoor een licentie heeft). In zo n standaard vocabulaire zijn de symbolen gerangschikt volgens de standaard Symbol for Windows categoriestructuur. - met een speciaal gebruikersvocabulaire. - met bestanden (plaatjes of geluiden) die op de computer staan, eventueel alleen in een bepaalde map. Tip! Met de Image Manager kunt u nieuwe Symbol for Windows databases maken, inclusief een vocabulaire voor die databases. Het Vocabulaire wordt ook gebruikt voor woordvoorspelling en grammaticale ondersteuning; zie de bijlagen. Voor het maken van persoonlijke ofwel gebruikersvocabulaires zijn er twee mogelijkheden. De eerste is een apart programma: Vocabulary Maker. De tweede mogelijkheid is het maken of aanpassen van een gebruikersvocabulaire vanuit een programma dat gebruikersvocabulaires kan openen, zoals de Document Maker. Een gebruikersvocabulaire maken met de Vocabulary Maker Er is een apart programma voor het maken van persoonlijke ofwel gebruikersvocabulaires: Vocabulary Maker. Het grote voordeel van de Vocabulary Maker is dat u daarin kunt u een gebruikersvocabulaire vullen door er vanuit een ander vocabulaire symbolen en plaatjes(bestanden) naar toe te slepen, eventueel hele pagina s of een set pagina s tegelijk. Ook kunt u het Vocabulaire uitprinten. Zodra u een gebruikersvocabulaire heeft samengesteld, kunt u dit toepassen in Document Maker. Ga naar Vocabulaire - Openen en kies het vocabulaire dat u met de Vocabulary Maker gemaakt heeft. Een Vocabulaire aanpassen in de Document Maker Het is mogelijk om in de Document Maker een gebruikersvocabulaire te maken of aan te passen. Klik op Vocabulaire in het menu, en daarna op Bewerken toestaan. Let erop dat u de mogelijkheid Bewerken toestaan uitschakelt voordat de gebruiker met Document Maker aan de slag gaat. Anders zou de gebruiker per ongeluk het aangepaste vocabulaire kunnen wijzigen. Klik op Vocabulaire in het menu, en daarna op Bewerken toestaan (zodat er geen vinkje meer voor staat). Rechtsklik op een veld in het Vocabulaire. Via het pop-up menu kunt u het vocabulaire geheel aanpassen of met een nieuw vocabulaire beginnen. Tip: er is een aparte handleiding over het maken van een selectieset binnen een programma als de Paper Chart Maker. De handleiding is rechtstreeks vanuit het programma te openen: open een vocabulaire, rechtsklik erop en kies Vocabulary Help. U kunt de handleiding (PM.doc) ook vinden in de map Handicom/SymforWin/Manuals en openen met Word Handicom Pagina 7

9 1.4.1Vocabulaires openen, sluiten en tonen/verbergen Een Vocabulaire openen Kies in het menu Vocabulaire Weergave en klik vervolgens op Concept verkenner. De COMPIC database wordt dan in het Bronvocabulaire geladen. Wilt u een andere database of een gebruikersvocabulaire zien, kies dan Vocabulaire Openen uit het menu. Vocabulaire-bestanden hebben de extensie.mnu. Ook.pcc bestanden zijn als vocabulaire te openen. Selecteer een vocabulaire en klik OK of druk op [Enter]. Er kan maar één vocabulaire tegelijk open zijn. U kunt alle databases waarvoor u een licentie heeft, gebruiken als Vocabulaire (één tegelijk). Het Vocabulaire sluiten Het Vocabulaire blijft altijd aanwezig in het werkgeheugen van de computer. Via het menu, Vocabulaire - Sluiten, kunt u het Vocabulaire uit het geheugen laten verwijderen. Hierdoor komt een stuk werkgeheugen vrij. Dat kan een manier zijn om de Document Maker iets sneller te maken, als het programma erg langzaam werkt op uw computer. Als het er alleen om gaat om meer ruimte op het scherm te krijgen voor het document, dan is het beter om het Vocabulaire te verbergen. Het Vocabulaire verbergen/zichtbaar maken Kies Beeld uit het menu en klik op Vocabulaire, of Sluit het venster door op het x-je te klikken, of Klik op de Commandobalk-knop Splits Scherm Toon/verberg symboolnamen in het Vocabulaire U kunt de namen boven de symbolen in het Vocabulaire verbergen of zichtbaar maken. Dit kan alleen via het menu: kies Vocabulaire Instellingen. Hier kan ook het font voor de symboolnamen in het Vocabulaire worden ingesteld. Geef aan dat u een font wilt instellen en klik dan op de knop Font. Het gekozen lettertype wordt gebruikt voor alle vakjes in het Vocabulaire Bestanden op de computer bekijken via het Vocabulaire Kies Weergave in het menu Vocabulaire en klik op Map verkennen of Geluid verkenner. Het vocabulaire-venster zal, in plaats van het Vocabulaire, de inhoud van een map op de computer tonen in eerste instantie de plaatjes dan wel de geluidsbestanden in die map. Standaard is dit de map C:\Program Files\Handicom\Symforwin\Images (Map verkennen) of de map C:\Program Files\Handicom\Symforwin\Sounds (Geluid verkenner). Maar u kunt ook een andere map en andere soorten bestanden kiezen. U kunt ook bepalen hoe de mappen en bestanden in het Vocabulaire worden getoond: over hoeveel rijen en kolommen ze worden verdeeld, wat voor achtergrondkleur ze krijgen, enzovoorts. Sub-mappen worden aangegeven door een omgevouwen hoekje; in het veld worden de eerste twee plaatjes van de onderliggende map getoond. Als u in de betreffende map een plaatje zet met de naam Folder.xxx (waarbij xxx een geldige grafische extensie is: BMP, GIF, JPG, JPEG, WMF of EMF), dan zal dit plaatje worden getoond in plaats van de eerste twee plaatjes in die map. Een andere map en andere soorten bestanden kiezen Schakel eerst over op het type weergave dat u wilt wijzigen: kies Vocabulaire Weergave en dan Map verkennen of Geluid verkennen. Rechtsklik daarna op een veld in het grafisch menu. Kies Weergave eigenschappen uit het pop-up menu. Pagina Handicom

10 In het venster dat verschijnt kunt u niet alleen kiezen welke map als eerste zichtbaar wordt, maar ook Of de gebruiker ook andere mappen kan bekijken. In welke mappen de gebruiker mag kijken (de gebruiker kan alleen kijken in de opgegeven map en in de mappen die daarin staan). Of er plaatjes of geluiden worden weergegeven, of eventueel alleen bestanden met een bepaalde extensie. Welke informatie er verder zichtbaar wordt: de naam van de map, de bestandsnaam, de extensie. Klik ten slotte op OK. De instellingen blijven bewaard, ook als het programma wordt afgesloten. De Geluidverkenner laat voor alle geluiden eenzelfde plaatje zien. Hier kunt u verandering in brengen. Zet een plaatje in dezelfde map als een geluid en geef de bestanden dezelfde naam (maar laat ze hun eigen extensie houden, bijvoorbeeld: hond.wav en hond.gif). De Geluidverkenner zal dan voor dat geluidje het plaatje met dezelfde naam laten zien. Weergave van de mappen Schakel eerst over op het type weergave dat u wilt wijzigen: kies Vocabulaire Weergave en dan Map verkennen of Geluid verkennen. Zorg ervoor dat de optie Wijzigen toestaan aan staat. Rechtsklik op een van de velden in het graphisch menu en klik op Wijzigen toestaan in het pop-up menu. Als er een stip voor de optie staat is deze geactiveerd. Rechtsklik vervolgens op een veld en kies Pagina-eigenschappen uit het pop-up menu. Er verschijnt een venster waarin u een groot aantal instellingen kunt wijzigen. Op het tabblad Pagina: Het aantal rijen en kolommen De achtergrondkleur van de pagina; deze wordt alleen maar zichtbaar als er een ruimte is tussen de velden De afstand tussen de velden De kleur en de dikte van de rand om velden De achtergrondkleur van velden die verwijzen naar een andere map Op het tabblad Veld: Achtergrondkleur van velden Font, plaats en schaalbaarheid van het label (dit is de bestandsnaam) Schaalbaarheid van het plaatje Ga alle instellingen na en klik ten slotte op OK. De instellingen blijven bewaard, ook als het programma wordt afgesloten Het Vocabulaire verplaatsen, docken en vergroten/verkleinen Het Vocabulaire kan binnen het venster van de Document Maker staan; dit heet gedockt. Het Vocabulaire kan ook in een eigen venster boven de kaart zweven. U kunt dit venster net als alle Windows-vensters vergroten, verkleinen en verplaatsen met de muis. Het Vocabulaire docken (vastzetten aan de rand) of laten zweven Er zijn twee manieren om het Vocabulaire te docken aan een van de randen van het programmavenster of om het te laten zweven. 1. Met de muis Is het Vocabulaire gedockt, verslaap dan het geribbelde balkje (onder het x-je) met de muis iets. U kunt de muisknop loslaten op het moment dat de contourlijn zichtbaar wordt. Het Vocabulaire wordt dan zwevend Handicom Pagina 9

11 Sleep het venster, om het weer vast te zetten, met de muis naar een van de randen van het Document Maker venster, totdat de grijze contourlijn een andere vorm krijgt. Laat dan de muisknop los. 2. Via het menu Kies Vocabulaire - Instellingen, in het menu. Kies bij Positie voor Zwevend of Vast (onder, links, boven of rechts). De grootte van een gedockt (vastgezet) Vocabulaire veranderen Er zijn twee manieren om te zorgen dat het vastgezette Vocabulaire meer of juist minder ruimte inneemt op het scherm: 1. Gebruik de splitter Klik met de linker muisknop op de grijze rand boven aan het Vocabulaire. Houd de muisknop ingedrukt en beweeg de muis naar boven of naar beneden, om het Vocabulaire resp. groter of kleiner te maken. Laat de muisknop los op het moment dat u tevreden bent over de nieuwe afmetingen. 2. Gebruik het menu Kies Vocabulaire - Instellingen, in het menu. Geef de nieuwe hoogte van het Vocabulaire op door een waarde te typen (max. 75% van de schermhoogte) Bladeren in het Vocabulaire Het Vocabulaire ziet eruit als een matrix met allemaal vakjes. Ieder vakje kan leeg zijn 2. één of meer symbolen, afbeeldingen en/of teksten bevatten. Wanneer via het Vocabulaire een map op de computer wordt bekeken, staat er in ieder vakje slechts één plaatje of geluid. 3. verwijzen naar een andere pagina (submenu) met symbolen. De vakjes die verwijzen naar een andere pagina hebben een omgevouwen hoekje, rechtsboven. Het vakje linksboven, met omgevouwen hoekje, verwijst altijd naar de vorige pagina. Alleen in het hoofdscherm (het scherm dat u direct na het opstarten ziet) is dat niet het geval; er is immers geen hoger menu. In het hoofdmenu van de Concept verkenner en de Map verkenner verwijst het vakje linksboven naar het gebruikersvocabulaire, als er een gebruikersvocabulaire is geopend. U kunt een vakje selecteren door er met de muis op te klikken, of door de pijltjestoetsen te gebruiken en op [Enter] te drukken. Als u een vakje geselecteerd heeft dat verwijst naar een andere pagina of map, dan wordt die pagina of map getoond wanneer u op [Enter] drukt. Heeft het vakje een afgesneden hoek in plaats van een omgevouwen hoek, dan wordt niet alleen de andere pagina getoond, maar wordt bovendien de inhoud van dat vakje aan het document toegevoegd. 1.5Het document Op het resterende gedeelte van het scherm ziet u het document dat u maakt. Wilt u een groter gedeelte van het scherm reserveren voor het document, dan kunt u het Vocabulaire en de Commandobalk verbergen. Wilt u dit niet, dan kunt u in- en uitzoomen op het document met behulp van drie knoppen in de werkbalk. Als slechts een gedeelte van het document zichtbaar is, kunt u de pijltjestoetsen gebruiken om een ander deel van het document in beeld te brengen. Beweeg de cursor naar een gedeelte van het document dat niet zichtbaar is op het scherm, dan verschuift het beeld met de cursor mee. U kunt ook met de muis klikken op de schuifbalken rechts en onder de kaart op het scherm. Pagina Handicom

12 1.5.1In- en uitzoomen op het document Het in- en uitzoomen op het document kan via de werkbalk en via het menu. Werkbalk De werkbalk bevat drie knoppen voor de schaling, met ieder een vast schalingspercentage. Deze knoppen zijn ook te gebruiken als het Vocabulaire niet op het scherm te zien is. Met de eerste knop zoomt u in op de breedte van de tekst. U ziet de (symbool)tekst, exclusief de marges. De tweede knop zoomt u in op de breedte van de pagina. Behalve de (symbool)tekst ziet u nu ook de marges daarnaast. De derde knop verandert de schaling naar de grootte van de pagina. U ziet op het scherm de hele pagina, inclusief de marges boven en onder. Menu Via het menu kunt u vrij in- en uitzoomen op het document door een ander schalingspercentage in te typen. Kies Opties - Schaling instellen. U kunt een percentage intypen tussen 10 en 400 procent. Wilt u meer details en minder overzicht, dan typt u een hoger percentage (maximaal 400). Wilt u meer overzicht en minder details, dan typt u een lager percentage Markering verbergen/terughalen Als u dat wilt kunt u op het scherm informatie krijgen over het document. Dat gebeurt met grijze markeerlijnen en codes, die niet mee uitgeprint worden als u het document afdrukt. Om de lijnen en codes te laten zien op het scherm, kiest u in het menu Beeld en zet u de optie Markering aan. Om de lijnen en codes te verbergen, kiest u in het menu Beeld en zet u de optie Markeerlijnen uit. Wat betekenen die codes? Een dunne grijze lijn laat zien waar een marge begint. T: Een T staat bij elk symbool waaraan een stukje extra tekst is gekoppeld. S: Spaties worden gemarkeerd met een S. SRet: deze code markeert het einde van een regel, als de symbooltekst doorloopt op de volgende regel. Hret: deze code markeert het einde van een alinea. Spage: deze code markeert het einde van een pagina, in een tekst die doorloopt op de volgende pagina. Hpage: deze code markeert het einde van een pagina Handicom Pagina 11

13 2.Pagina-instellingen Als u een document gaat maken, weet u waarschijnlijk al wat het wordt: een brief, een verhaal, een gedicht Het is het handigst om de pagina-instellingen aan uw wensen aan te passen voordat u de symbolen en tekst gaat plaatsen. N.B. Deze instellingen gelden voor alle pagina's in het document! Voor het veranderen van de instellingen van de kaart is er een speciaal dialoogvenster. Kies Opties - Pagina-instelling... in het menu of Klik op de knop Pagina-instelling in de werkbalk. Dit dialoogvenster bevat vier of vijf tabbladen: vier, als u geen extra tekst wilt; vijf als u dat wel wilt. 1. Marges - voor het instellen van de marges rond de symbolen en tekst 2. Papierformaat - hier staan de afmetingen en de afdrukstand van het papier 3. Lay-out - voor het opmaken van de extra tekst en de scheidslijn (separator) tussen de symbooltekst en de extra tekst. 4. Scheidslijn - voor het opmaken en verschuiven van de scheidslijn (separator) 5. Symbolen - voor het instellen van de symboolhoogte en de spatiëring tussen de regels, en voor het plaatsen en opmaken van labels bij de symbolen. Deze vijf tabbladen worden hieronder ieder in een afzonderlijke paragraaf behandeld. Op elk tabblad staan: links de opties voor het instellen van de afmetingen rechts een voorbeeld van het document, zoals dat eruit komt te zien met de huidige instellingen rechts onder het voorbeeld verschillende knoppen, o.a. OK en Annuleren. Als u klaar bent met het veranderen van de instellingen, kunt u op de OK knop drukken. De instellingen worden dan meteen toegepast op het document. Wilt u het venster verlaten zonder de nieuwe instellingen toe te passen, klik dan op de knop Annuleren. Opmerkingen: 1. U kunt waarden in de vakjes typen, of op de omhoog en omlaag pijltjes rechts van het vakje klikken. Als u op de pijltjes klikt, gaat de waarde met vaste sprongetjes omhoog of omlaag. Typt u zelf een waarde in, dan kunt u een hogere precisie toepassen. Dat is vooral nuttig voor het invoeren van de ruimte tussen symbolen; een waarde van 1 of 2 millimeter maakt daar wel degelijk verschil. 2. De ingevoerde waarden worden geïnterpreteerd als cm (centimeter). U kunt ook waarden invoeren als inches of millimeters. Dan moet u wel de eenheid aan het getal toevoegen. Typ bijvoorbeeld 1.5i voor inches of 12 mm voor millimeters. De Paper Chart Maker converteert de waarden die u invoert naar centimeters met een precisie van 0.1 mm. 2.1Marges U kunt de grootte van de kantlijnen instellen op het eerste tabblad van het dialoogvenster Pagina-instellingen (in het menu: Opties - Pagina-instelling). De marges zijn de randen van het papier waarop geen tekst of symbolen worden geprint, gemeten vanaf de rand van het papier tot aan de symbolen/tekst. Hoe groter de marges zijn, hoe kleiner de ruimte is waarop symbolen en tekst kunnen worden afgedrukt. Typ zelf een getal in of gebruik de pijltjestoetsen naast het veld. Zodra u op [Tab] drukt of op een ander veld klikt, wordt in het voorbeeld rechts getoond hoe het document eruit komt te zien. U kunt de marges zo klein maken als u wilt. De enige beperking hierbij wordt gegeven door de printer. Laserprinters kunnen meestal heel dicht bij de randen printen (tot 5 mm); inkjet printers kunnen meestal niet printen op de onderste 1,5 cm van een pagina. Pagina Handicom

14 Als u probeert te printen op een plaats waar de printer niet bij kan, geeft Windows een waarschuwing. Als u de printer de opdracht doorgaan geeft, zal de printer de tekst die buiten het afdrukbare gebied valt, niet printen. 2.2Papierformaat U kunt het papierformaat instellen op het tweede tabblad van het dialoogvenster Paginainstellingen (in het menu: Opties - Pagina-instelling). Afmetingen Onder Papierafmetingen vindt u een lijst met een aantal populaire formaten. Klik met de muis op het pijltje naast dit veld, om de lijst te zien. Klik vervolgens op het gewenste papierformaat of selecteer er een met de cursortoetsen en druk op [Enter]. U kunt ook een eigen papierformaat definiëren. 1. Kies Eigen formaat' uit de lijst van voorgedefinieerde papierformaten. 2. Typ de breedte en druk op [Tab]. 3. Typ de hoogte en druk op [Tab]. Afdrukstand Vervolgens kiest u de afdrukstand: portret voor staand, landschap voor liggend. Standaard is de afdrukstand staand, dus portret. 2.3Indeling Op het derde tabblad van het dialoogvenster Pagina-instellingen (in het menu: Opties - Pagina-instelling) kunt u aangeven of u al dan niet extra tekst in het document op wilt nemen, en het lettertype van de extra tekst veranderen. Extra tekst Wilt u geen extra tekst opnemen, dan kruist u (met de spatiebalk of de linker muisknop) de optie Alleen symbolen aan. Wilt u wel extra tekst opnemen dan kruist u een van de andere drie opties aan. Daarmee bepaalt u ook meteen waar die tekst moet komen te staan: rechts op de bladzij, onder op de bladzij, of onder iedere regel symbolen. Lettertype extra tekst Klik op de knop Tekst font om het lettertype van de extra tekst te wijzigen. Er verschijnt een Windows dialoogvenster waarin u kunt kiezen uit de lettertypes die op uw computer aanwezig zijn. U kunt ook de grootte en stijl veranderen. Speciale effecten zet u aan door een vinkje voor die optie te zetten. U kunt ook een kleur voor het lettertype kiezen. Opmerking: Als uw printer geen kleuren kan printen, worden de kleuren geconverteerd naar grijstinten. 2.4Scheidslijn tussen symbolen en tekst De verhouding tussen de ruimte voor symbolen en voor extra tekst wordt ingesteld op het vierde tabblad van het dialoogvenster Pagina-instellingen (in het menu: Opties - Paginainstelling). Dat kan alleen als de extra tekst rechts of onder op de bladzijde staat. Positie van de scheidslijn Door een ander getal in te typen verschuift u de scheidslijn, zodat er of meer ruimte voor de symbolen, of meer ruimte voor de extra tekst komt. Marges aan weerszijden van de scheidslijn Aan weerszijden van de scheidslijn kan een aantal millimeters leeg worden gelaten. Dit aantal kunt u intypen. De marges aan beide zijden van de Separator zijn even groot. Scheidslijn (on)zichtbaar maken De scheidslijn of separator tussen de symbolen en de extra tekst hoeft niet zichtbaar te zijn. Als u geen vinkje zet bij 'Toon scheidslijn' is de scheidslijn onzichtbaar Handicom Pagina 13

15 Kleur Als u ervoor kiest om de separator zichtbaar te maken, kunt u een kleur kiezen. Klik op het gekleurde vakje en selecteer een kleur; klik op OK. Als de gewenste kleur niet beschikbaar is kunt u eventueel zelf een kleur definiëren. De gekozen kleur wordt ook gebruikt als achtergrondkleur voor het vakje Kleur, zodat u direct kunt zien welke kleur gebruikt wordt. NB: Als uw printer geen kleuren kan printen, worden de kleuren geconverteerd naar grijstinten. Breedte Als u ervoor kiest om de separator zichtbaar te maken, kunt u de dikte van de lijn bepalen; typ een waarde in het vakje. 2.5Symbolen en symboollabels De opmaak van de symbolen (grootte, marges etc.) kunt u instellen op het vijfde tabblad van het dialoogvenster Pagina-instellingen (in het menu: Opties - Pagina-instelling). Symboolhoogte Hier stelt u de grootte van de symbolen in. Alleen de hoogte kunt u zelf invoeren, de breedte wordt op basis hiervan berekend. Horizontale spatiëring Geef een waarde op voor de ruimte tussen de symbolen. Verticale spatiëring Geef een waarde op voor de ruimte tussen de regels. Lettertype voor tekst tussen de symbolen In de plaats van symbolen kan ook tekst worden ingevoerd. Klik op de knop Font om een lettertype te kiezen voor deze tekst. Toon labels Zet een vinkje om de labels van de geplaatste symbolen zichtbaar te maken. Ruimte tussen symbolen en labels U kunt de labels verder naar onderen zetten. Typ daarvoor een hogere waarde in bij Label afstand. Lettertype voor labels onder symbolen Klik op de knop Font om een lettertype te kiezen voor de labels. Pagina Handicom

16 3.Documenten maken met muis en toetsenbord De standaardbediening en de bediening via scannen zijn totaal verschillend. Dit hoofdstuk gaat in op het maken van documenten met gebruik van muis en toetsenbord. Tijdens het maken van een document kunt u altijd via in- en uitzoomen het document op een andere manier bekijken. Gebruik daarvoor de knoppen voor Schaling in de werkbalk, of stel de schaling in via het menu. Met de pijltjestoetsen op het toetsenbord en met de schuifbalk rechts van en onder het document kunt u door het document lopen. Wilt u symboolnamen opnemen in het document, kijk dan in het hoofdstuk over Paginainstellingen hoe u dat kunt doen. 3.1Symbolen plaatsen door te typen Het programma kan bij ieder getypt woord meteen een symbool opzoeken en in het document plaatsen. Open eerst één keer het symboolselectie-dialoog (zie volgende paragraaf) en selecteer de symbooldatabase waaruit u symbolen wilt plaatsen. Zorg er dan voor dat de volgende twee instellingen goed staan: Selecteer in het menu Opties Typen... de optie Symbolen (de optie wordt dan grijs). De optie Toon Dialogen in het menu Opties Typen moet niet aan staan. Nu kunt u beginnen met typen. Zodra de spatiebalk of de Enter toets wordt ingedrukt, zal de Document Maker proberen een symbool te vinden voor het getypte woord in de geselecteerde symbooldatabase. Tip: typ hele woorden! Dus gaan in plaats van gaat. Vervoegde woorden worden (nog) niet herkend. Volgend of vorig concept Het kan natuurlijk gebeuren dat één woord meerdere betekenissen heeft en dat daardoor een symbool naar boven komt dat niet de betekenis heeft die u bedoelde. Om naar het volgende symbool te gaan dat bij hetzelfde woord hoort maar een andere betekenis heeft, kunt u de toets F5 indrukken. U kunt ook Volgend concept kiezen, in het menu Bewerken Representatie. Druk op Shift + F5 om naar het vorig concept te gaan, of kies Vorig concept in het menu Bewerken Representatie. Volgend of vorig synoniem Om naar het volgende symbool te gaan dat bij hetzelfde concept hoort kunt u de toets F6 indrukken. U kunt ook Volgend synoniem kiezen, in het menu Bewerken Representatie. Druk op Shift + F6 om naar het vorig synoniem te gaan, of kies Vorig synoniem in het menu Bewerken Representatie. Tip: Vloeiende tekst De tekst - zowel de labels bij de symbolen, als de tekst in de kantlijn kan automatisch worden vervoegd. Kies Opties Vloeiende tekst in het menu, om deze optie te activeren. Met een FlexLex licentie werkt deze optie permanent; zonder licentie stopt de vervoeging na een aantal zinnen. 3.2Symbolen plaatsen via het symboolselectiedialoog Het symboolselectiedialoog kunt u op verschillende manieren openen: 2007 Handicom Pagina 15

17 1. Door te typen; let wel op dat onder Opties - Typen zowel de optie Symbool als de optie Toon dialogen staat aangevinkt. 2. Via Bewerken - Selecteer symbool, in het menu Wat staat er in het symboolselectiedialoog? Conceptnamen en synoniemen De lijst in het midden bevat geen symboolnamen, maar concepten of betekenissen. Van elke database kunnen één of meer symbolen gekoppeld zijn aan een concept. Als er bijvoorbeeld meerdere symbolen zijn die huis betekenen, zijn ze allemaal gekoppeld aan het concept huis. We noemen ze synoniemen. Zodra u op een concept klikt, wordt het eerste symbool uit de gekozen database getoond dat gekoppeld is aan dat concept. Zijn er in deze database meerdere symbolen gekoppeld aan dat concept, dan staat het aantal synoniemen onder het getoonde symbool. Met de knoppen Vorig synoniem en Volgend synoniem kunt u de synoniemen een voor een bekijken. Symbooldatabases Rechts staat een vakje met de naam van de geselecteerde symbooldatabase. U kunt een andere database kiezen als u op het kleine pijltje rechts van dit vakje klikt. Het dialoogvenster onthoudt welke database geselecteerd was toen het gesloten werd. Die database verschijnt ook weer als eerste in beeld. En als u bent begonnen met typen, wordt het symbool in die database gezocht. Categorieën Links staat de Symbol for Windows categoriestructuur. Zodra er geklikt wordt op de naam van een categorie, wordt de lijst in het midden gevuld met alle concepten die voorkomen in die categorie (in de gekozen database). Als er een plusje [+] staat voor de naam van een categorie, dan heeft die categorie subcategorieën. Klik op de [+] om de categorie open te vouwen. Daarna kunt u de inhoud van de subcategorieën bekijken. Opties Onder in het dialoog staan twee opties die betrekking hebben op de categoriestructuur. Deze opties kunnen het zoeken in de categorieën makkelijker maken. 1. De eerste optie is Inclusief concepten in subcategorieën. Als deze optie aan staat, wordt de lijst in het midden telkens gevuld met de concepten die in de gekozen categorie of in een subcategorie staan. Hoe dieper u afdaalt in de structuur, hoe korter de lijst wordt. Dit is altijd zo bij de hoofdcategorie; als u die selecteert, wordt de conceptenlijst gevuld met alle concepten uit alle categorieën. (Let op: als een concept niet in de gekozen database voorkomt, komt het niet in de lijst.) 2. De tweede optie is Verberg kleine categorieën en plaats de inhoud een niveau hoger. Als er relatief weinig symbolen staan in een symbooldatabase, zullen veel categorieën leeg of bijna leeg zijn. Wanneer deze optie aan staat, worden de categorieën waar tien of minder concepten in staan, verborgen. Ze zijn dan dus niet meer zichtbaar in de categoriestructuur. De inhoud van die categorie wordt een niveau hoger geplaatst. Op het moment dat er een andere database wordt gekozen, wordt de categoriestructuur opnieuw opgebouwd. 3. De optie Onthoud de momenteel gekozen categorie dwingt het dialoog de volgende keer te openen in dezelfde categorie die geopend was toen het dialoog gesloten werd. Zoek-knoppen De knoppen Zoek, Zoek volgende en Zoek vorige zijn er om te kunnen zoeken naar (een deel van) een woord in de conceptenlijst. De hele conceptenlijst wordt doorzocht. Zodra er een woord gevonden is, laat de categorielijst zien in welke categorie het woord het eerst voorkomt. Pagina Handicom

18 3.2.2Symbolen selecteren Zoek eerst het symbool op dat u wilt plaatsen. Typ de betekenis van het symbool in het vakje boven de conceptenlijst, dat zoekt het snelst. Verder kunt u gebruik maken van de categoriestructuur en van de Zoek-knoppen. Opmerking: Vergeet niet dat de concepten (of betekenissen) kunnen verschillen van de namen van symbolen in de originele database. Kijk als u op zoek bent naar een bepaald symbool, altijd naar de synoniemen. Als u het juiste symbool gevonden heeft kunt u op OK klikken of op de Enter-toets drukken om het symbool te selecteren. Wilt u het dialoog verlaten zonder een symbool te selecteren, klik dan op Annuleren of druk op de [Esc]-toets. 3.3Symbolen plaatsen vanuit een Vocabulaire Vanuit een Vocabulaire kunt u ook heel snel en gemakkelijk symbolen plaatsen. Vooral met de muis: klik met de linker muisknop op een vakje in het Vocabulaire. De inhoud van het vakje wordt ingevoegd in het document, op de plaats waar de cursor stond. U kunt ook slepen met de muis: klik op een vakje in het Vocabulaire en houd de muisknop ingedrukt. Beweeg de muis naar de plaats in het document waar u het symbool in wilt plaatsen. Laat de muisknop los. Opmerkingen: 1. Een standaard Vocabulaire biedt toegang tot één database. De symbolen zijn daarin gerangschikt volgens de Symbol for Windows categoriestructuur. U kunt het Vocabulaire ook vervangen door een persoonlijk vocabulaire en dit eventueel nog verder aanpassen; zie hoofdstuk 4.1, Een individueel vocabulaire openen. Meer over het openen, verplaatsen, verbergen etc. van een Vocabulaire staat beschreven in hoofdstuk 1.4, Vocabulaire. 2. Wanneer er in een veld van het Vocabulaire een commando voor de Document Maker staat, wordt het commando uitgevoerd en wordt de inhoud van het veld niet aan het document toegevoegd Zoeken in een Vocabulaire Als u niet weet waar het symbool staat dat u wilt plaatsen, kunt u eerst zoeken door te bladeren in het vocabulaire. Dit staat beschreven in paragraaf 1.4.5, Bladeren in het Vocabulaire. Tip! Een snelle manier om naar een andere pagina te gaan is deze: klik met de rechter muisknop op een vakje in het vocabulaire. Kies Ga naar pagina uit het pop-up menu. U krijgt nu een lijst met namen van pagina s. Kies een pagina en klik op OK. Behalve door te bladeren in het Vocabulaire, kunt u ook rechtstreeks zoeken naar een symbool, afbeelding of tekst: Kies Zoek Zoek in Vocabulaire in het menu, of Rechtsklik op het Vocabulaire en kies Zoek... uit het pop-up menu. Met behulp van het dialoog dat verschijnt, kunt u in het Vocabulaire zoeken naar symbolen (eerste twee tabbladen) en geïmporteerde plaatjes (derde tabblad). 1 Typ een naam Op het eerste tabblad kunt u de naam typen van het symbool waar u naar zoekt, of alleen een paar letters die deel uitmaken van de naam van dat symbool. 2 Blader door de categorieën Met de knop 'Selecteer symbool kunt u om symboolselectiedialoog openen. De gebruiksaanwijzing bij dit dialoog staat in hoofdstuk 3.2, Symbolen plaatsen via het symboolselectiedialoog Handicom Pagina 17

19 3 Zoeken op bestandsnaam Aangepaste Vocabulaires (gemaakt met de Vocabulary Maker) kunnen ook geïmporteerde plaatjes bevatten. U kunt daar alleen naar zoeken als u de exacte bestandsnaam weet. Typ de bestandsnaam in of gebruik de knop Bladeren om op de computer naar het bestand te zoeken. Let op dat het juiste tabblad op de voorgrond staat wanneer u op Enter drukt of op de OKknop klikt. De zoekmethodes kunnen niet worden gecombineerd. Zoek volgende, Zoek vorige Het kan zo zijn dat het symbool, de symboolnaam (of reeks letters) of de bestandsnaam vaker voorkomt in het Vocabulaire, op verschillende pagina's. Verder zoeken kan op de volgende manieren: Klik op de knop Zoek volgende, of Kies Zoek- Zoek volgende in vocabulaire, in het menu, of rechtsklik op het Vocabulaire en kies Zoek volgende, uit het pop-up menu. Via 'Zoek vorige kunt u teruggaan naar het vorige gevonden symbool. Inzoomen op een symbool U kunt een uitvergroting van een symbool te zien krijgen; zie hoofdstuk 3.3.2, Inzoomen op een symbool Inzoomen op een symbool Een extra optie in het Vocabulaire is het inzoomen op een symbool. Klik met de rechter muisknop op het symbool en kies de optie Inzoomen. Er verschijnt een venster met een uitvergroting van het symbool. U kunt dit venster nog groter maken door met de muis een van de hoeken aan te wijzen. Een pijltje verschijnt. Klik nu op de linker muisknop en sleep de hoek verder naar buiten. U kunt het venster van het scherm laten verdwijnen door op het scherm te klikken met de linker muisknop of door op een willekeurige toets op het toetsenbord te drukken. 3.4Losse afbeeldingen importeren Plaatjes die niet in een van de databases staan, maar die wel beschikbaar zijn in digitale vorm (dus in de vorm van bestandjes) kunt u in het document importeren of in het document plaatsen vanuit het Vocabulaire. De afbeelding plaatsen met behulp van het Vocabulaire Dit is de snelste methode, vooral als er meerdere bestanden op de computer staan die u in de kaart wilt plaatsen. 1. Zorg er eerst voor dat u via het Vocabulaire de afbeeldingen ziet in een map op de computer. Kies Weergave in het menu Vocabulaire en klik op Map bekijken. Zie voor de instellingen zoals: welke map wordt er zichtbaar en in welke mappen kunt u nog meer kijken - paragraaf 1.4.3, Bestanden op de computer bekijken. 2. Selecteer nu de cel op de kaart waar u het plaatje of symbool wilt zetten. 3. Klik vervolgens op de afbeelding om die in de cel te plaatsen. De afbeelding importeren Zet de cursor daar waar u het geïmporteerde plaatje of symbool wilt zetten. Kies Bewerken - Afbeelding importeren uit het menu, of Druk op [Ctrl] + I op het toetsenbord. Selecteer in het dialoogvenster dat verschijnt, het bestand waarin de afbeelding of het symbool staat. Let op: alleen.bmp (Bitmaps),.WMF of.emf (Windows Metafiles),.JPG of.jpeg en.ico (iconen) bestanden kunnen geïmporteerd worden. Opmerkingen: Pagina Handicom

20 De plaatjes en symbolen worden niet opgeslagen in het bestand waar het document in staat. Dat zou het bestand veel te groot maken. Dus: 1. Een bestand waar een geïmporteerd plaatje in staat, kunt u beter niet verwijderen, verplaatsen of hernoemen. Anders zal het programma het plaatje niet meer kunnen vinden, de volgende keer dat u het document opent. 2. Als u een document op een andere computer gaat gebruiken, moet u ervoor zorgen dat de geïmporteerde afbeeldingen ook op de andere computer staan en wel op precies dezelfde plaats met dezelfde naam. (Zie ook hoofdstuk , Document Maker uitwisselen.) Tip: Het best kunt u de afbeelding eerst opslaan in dezelfde directory als het programma en hem daarna importeren. Gaat u de kaart op een andere computer gebruiken, dan kunt u de afbeelding ook op die computer in dezelfde directory als het programma zetten - waar die directory ook staat. 3.5Tekenopties per symbool Bij elk symbool en elke foto kunt u enkele tekenopties aan of uit zetten. U kunt de grootte van het symbool of de foto veranderen het symbool in zwart-wit of kleur laten tekenen een tegenovergestelde-indicator toevoegen. Rechtsklik op een symbool of afbeelding. Er verschijnt een pop-up menu waaruit u Tekenopties kunt kiezen. Of klik met de linker muisknop op het symbool of de afbeelding en kies Bewerken - Tekenopties uit het menu. Omvang Standaard behoudt elk plaatje zijn eigen verhoudingen. Maar u het symbool of de foto ook laten mee rekken met de breedte van het label. Kleur U kunt het symbool in zwart-wit laten tekenen, ook als het van origine in kleur is. Andersom is niet mogelijk (een zwart-wit symbool in kleur laten tekenen). Tegenovergestelde Door een wit, rood of zwart kruis of een witte, rode of zwarte lijn over het symbool te laten tekenen kunt u aangeven dat u het tegenovergestelde bedoelt. 3.6Tekst tussen de symbolen invoeren U kunt tekst invoegen op de plaats waar normaal de symbolen komen te staan. Zet de cursor in het document waar u tekst wilt typen. Als bij Opties - Typen (in het menu) de optie Tekst staat aangevinkt, kunt u meteen beginnen te typen. Kies anders Bewerken - Tekstblok invoegen, in het menu. Er verschijnt een dialoogje waarin u de tekst kunt typen. (Verschijnt het dialoogje niet, dan kan de oorzaak daarvan zijn dat in het menu Opties Typen de optie Toon dialogen niet staat aangevinkt.) Als u op OK klikt wordt de tekst in het document gezet, op de plaats waar de cursor stond toen u begon te typen. 3.7Andere tekstelementen Zet de cursor in het document daar waar u een spatie, regeleinde of pagina-einde in wilt voegen. Spatie Klik op de knop Spatie in de werkbalk, of druk op de spatiebalk op het toetsenbord. Regeleinde 2007 Handicom Pagina 19

21 Klik op de knop Nieuwe regel in de werkbalk, of druk op [Enter]. Pagina-einde Klik op de knop Nieuwe pagina in de werkbalk, of druk op [Ctrl]+[Enter]. 3.8Labels bewerken Staan er labels onder de symbolen in het document, dan is het mogelijk die namen te bewerken. Dubbelklik op het symbool of kies Bewerken - Wijzig label veranderen, in het menu, of rechtsklik op het symbool en kies Wijzig label uit het pop-up menu. Er verschijnt een venster waarin u de nieuwe tekst voor het label kunt typen. Voer de nieuwe naam in en druk op [Enter] of klik op OK. Klik anders op de knop Annuleren of druk op [Esc]. Vorig/volgend woordsynoniem Veel concepten zijn onder verschillende woorden te vinden in de lijst. Bijvoorbeeld 1 en één zijn verschillende woorden voor hetzelfde concept. Wanneer u een symbool plaatst, staat het gekozen woord bij het symbool (tenminste als de labels zichtbaar zijn en als het label niet identiek is aan het symbool). Om dit woord te vervangen door het volgende woord voor hetzelfde concept, kunt u op F7 drukken. Of rechtsklik op het symbool en kies Volgend woord synoniem uit het pop-up menu (dit is ook te vinden in het menu Bewerken Representatie). Om terug te gaan naar het vorige woord voor hetzelfde concept, kunt u op Shift + F7 drukken. Of rechtsklik op het symbool en kies Vorig woord synoniem uit het pop-up menu (ook te vinden in het menu Bewerken Representatie). Opmerkingen: 1. Lees hoofdstuk 2.5, Symbolen en symboollabels, als u de labels zichtbaar wilt maken of de lay-out ervan wilt veranderen. 2. U kunt ook de labels in het Vocabulaire veranderen; zie hiervoor hoofdstuk 4.1, Een individueel vocabulaire openen, of gebruik de Vocabulary Maker. 3.9Symbooltekst verwijderen Er zijn verschillende manieren om symbooltekst (symbolen, spaties, letters etc.) te verwijderen. Met symbooltekst bedoelen we de symbolen, inclusief alle tekstelementen, zoals letters, spaties, en de 'extra tekst' die aan die symbolen gekoppeld is. Zet de cursor in het document RECHTS van het te verwijderen element en druk op [Backspace], of zet de cursor in het document LINKS van het te verwijderen element en druk op de toets [Delete], of selecteer het symbool de spatie of een groep symbolen/spaties/etc. door de [Shift] toets samen met een pijltjestoets in te drukken, of door de muis eroverheen te slepen met de linker muisknop ingedrukt. Druk daarna op de [Delete] knop, of druk op de knop Knippen in de werkbalk, of druk op [Ctrl]+X, of kies Bewerken - Verwijderen, of Bewerken - Knippen, in het menu. 3.10Symbooltekst verplaatsen Selecteer eerst de te verplaatsen tekst. Dit kan door er met de muis (linker muisknop ingedrukt) overheen te slepen; laat de muisknop daarna los. Het kan ook met de [Shift] toets en de pijltjestoetsen. Pagina Handicom