Personal Communicator

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Personal Communicator"

Transcriptie

1 Handicom Symbol for Windows Personal Communicator (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland

2 Inhoud Inleiding Personal Communicator hoofdscherm Kaarten en kaartinstellingen voor rasterpagina s Paginabeheer Pagina-instellingen Velden: visuele inhoud Velden: instellingen Vrije compositie Geef de gebruiker toegang tot symbolen en bestanden buiten de kaart Commando s en Knoppenbalken Instellingen voor de gebruiker Extra en geavanceerde programmaopties Scanopties Werkbalkknoppen Bijlage: Woordvoorspelling Bijlage: Grammaticale ondersteuning...53 Pagina Handicom, NL

3 Inleiding De Personal Communicator is een computerprogramma dat mensen met een spraakhandicap in staat stelt te communiceren. Dynamisch scherm Het scherm voor de gebruiker is dynamisch. Op de monitor staat een pagina met een aantal velden. Als de gebruiker een veld selecteert, zal de Personal Communicator iets voor de gebruiker doen, meestal is dat: een paar woorden uitspreken. Sommige velden verwijzen naar een andere pagina met andere velden. Als dat veld geselecteerd wordt, wordt vervolgens die andere pagina getoond. Dit is wat er wordt bedoeld met 'dynamisch scherm'. Het aantal pagina's en dus ook het aantal velden is in principe onbeperkt. Alle pagina's samen vormen één 'kaart'. Sinds juni 2010 is het in Symbol for Windows mogelijk om kaarten (en pagina's in selectiesets) te maken die niet in het keurslijf van rijen en kolommen zijn geperst. De vormgeving is helemaal vrij! Zo kan een kaart als praatplaat gaan dienen, of als pagina in een voorleesboek, of een selectieset in de vorm van je eigen huis (met voor elke kamer en zelfs elke kast een eigen pagina), waarin je alle symbolen in een zinvolle samenhang kunt plaatsen. Meer over vrije compositie kunt u in deze handleiding lezen in hoofdstuk 7. Bedieningsmogelijkheden De gebruiker kan het programma bedienen met een normale muis en toetsenbord of een aangepaste muis of toetsenbord (aanraakscherm, aanraakmuismatje, enz.). Bediening via één of twee schakelaars wordt ondersteund via de scantechniek. Omgevingsbesturing Met de Personal Communicator Light kan de gehandicapte gebruiker zich verstaanbaar maken in de communicatie met andere mensen. De Personal Communicator (normale versie) kan ook gebruikt worden voor de besturing van andere apparatuur, zoals een apparaat voor omgevingsbesturing of een andere computer. Elk veld op een kaart kan geprogrammeerd worden als 'knop' om een deur open te doen, het licht aan te doen, een andere tv-zender te kiezen enzovoorts. Voor de uiteindelijke omgevingsbesturing hebt u uiteraard ook de betreffende hardware nodig, aangesloten op de seriële poort (bijvoorbeeld de USB-aansluiting) van de computer. Virtueel toetsenbord De Personal Communicator (normale versie) is voor scangebruikers ook bruikbaar als Virtueel Toetsenbord. De gebruiker selecteert velden via de scanning en de Personal Communicator stuurt de 'boodschap' (de toetsaanslag) door naar een ander programma op dezelfde of een andere computer. De drie soorten communicatie (met een persoon, met een apparaat voor omgevingsbesturing en met een ander programma) kunnen naadloos worden samengevoegd in één communicatiekaart, die de gebruiker in één keer alles in handen geeft wat hij nodig heeft om te communiceren. Over deze handleiding De eerste hoofdstukken van deze handleiding helpen u bij het maken van een kaart, bijvoorbeeld bij het toevoegen van pagina's, velden vullen met symbolen, plaatjes en/of tekst, en het instellen van verschillende opties voor velden. Vervolgens wordt vanaf hoofdstuk 10 - uitgelegd hoe het programma aan een specifieke gebruiker aangepast kan worden: door de keuze van de bediening, stemmen enzovoorts Handicom, NL Pagina 2

4 1. Personal Communicator hoofdscherm Start de Personal Communicator, bijvoorbeeld via het Start menu (Programma's - Symbol for Windows Personal Communicator). Als u de Personal Communicator voor het eerst start, zal het scherm er ongeveer zo uitzien: Het programma start standaard op met een lege kaart met een raster. U kunt een eerder opgeslagen kaart openen of een nieuwe kaart maken met een raster of een blanco kaart waarop u de symbolen vrij kunt plaatsen (voor de laatste mogelijkheid zie hoofdstuk 7 Vrije Compositie ). Met kaart bedoelen we de hele selectieset. Instellingen die het programma onthoudt Als het programma wordt afgesloten, worden alle gebruikersinstellingen opgeslagen. Die instellingen worden gebruikt, de volgende keer dat het programma wordt gestart. 1.1 Gebruikersstand en instelstand De Personal Communicator heeft twee standen: De gebruikersstand dit is de normale stand voor de uiteindelijke gebruiker De instelstand in deze stand kan iemand anders, bijvoorbeeld een ouder, therapeut of technicus, aanpassingen doen aan de kaart, de instellingen voor de scanning, de spraaksynthesizer, enzovoorts. Hiervoor is wel een normaal toetsenbord nodig. Het programma start in de instelstand, tenzij onder Opties Gebruikersbestanden een kaart is ingevuld. In dat geval start het programma in de Gebruikersstand met de opgegeven kaart (en eventuele knoppenbalk). Via Alt + F10 kunt u wisselen tussen de twee standen. Ga naar de gebruikersstand door op Alt + F10 te drukken. Pagina Handicom, NL

5 Ga naar de instelstand door op Alt + F10 te drukken. Voor aanraakschermen, of Touch Screen Computers, is er een speciale variant ontwikkeld. Druk snel achter elkaar op de hoeken van de communicatiekaart, in deze volgorde: 1. Linksboven 2. Rechtsboven 3. Rechtsonder 4. Linksonder De leesregel is niet zichtbaar in de instelstand, alleen in de gebruikersstand. In de gebruikersstand is de leesregel zichtbaar voor elke pagina waarvoor de optie 'Leesregel zichtbaar op deze pagina is aangevinkt (zie hoofdstuk 4.3, Leesregel opties). 1.2 Menu en werkbalk Via het menu (onder de titelbalk) kunt u het hele programma bedienen en alle instellingen veranderen. De werkbalk geeft knoppen op een snelle manier toegang tot een aantal functies (zie hoofdstuk 13, Werkbalkknoppen). 1.3 Kleurbalk De Kleurbalk in het voorbeeld links van de kaart - is een handig stukje gereedschap om snel de achtergrondkleur van velden in te stellen (zie hoofdstuk 6.1.1, Kleur). Dat kan ook via het pijltje naast de werkbalkknop Kleur. De Personal Communicator biedt de keuze uit een kleurenpalet van 64 kleuren, waarvan er 16 instelbaar zijn. Aan elk veld kan een van die 64 kleuren worden toegewezen. Het vakje bovenaan de Kleurbalk is wit met een raster van grijze lijntjes. Dit vakje verwijdert de achtergrondkleur van een veld en maakt het transparant Instellingen voor de Kleurbalk Kies Opties Kleurbalk in het menu, om de plaats en omvang van de Kleurbalk te wijzigen. Met het dialoog dat verschijnt kunt u: de Kleurbalk tonen of verbergen (dit kan ook met de werkbalkknop Kleur) de Kleurbalk boven of onder de kaart of links of rechts van de kaart zetten het aantal balkjes in de Kleurbalk instellen (1 tot 5) de grootte van de kleurvakjes instellen (16 tot 100 pixels) Aangepaste kleuren instellen De 48 basiskleuren in het programma zijn niet te veranderen. U kunt wel 16 aangepaste kleuren instellen. Kies Opties Kleurinstellingen in het menu of klik op de werkbalkknop Kleur. Het standaard Windows Kleur-dialoog verschijnt. Selecteer een vakje onder het label Aangepaste kleuren, kies vervolgens een kleur en klik op Toevoegen aan aangepaste kleuren. De nieuwe kleur vult het gekozen vakje èn wordt (nadat u op OK heeft geklikt) voortaan getoond in de Kleurenbalk en in het kleurenpalet onder de werkbalkknop Kies kleur. 1.4 De Kaart Een complete communicatiekaart kan één of meer pagina's tellen. Er is echter maar één pagina tegelijk zichtbaar. Op elke pagina staat een raster met een aantal rijen en kolommen of een vrij geplaatste verzameling symbolen (eventueel met een achtergrondplaatje). Bij gebruik van een raster is het aantal rijen en kolommen per pagina anders in te stellen, maar alle vakjes op één pagina zijn even groot. Elk veld, of het nu op een rasterpagina of een blanco pagina is geplaatst, kan één of meer symbolen of plaatjes uit een database, geïmporteerde plaatjes en/of stukjes tekst bevatten. Daarnaast kan in elk veld een label staan. Verder kan elk veld verwijzen naar een andere pagina, zodat de gebruiker door de kaart kan navigeren door velden te selecteren. Op een rasterpagina hebben velden met zo'n 'link' naar een 2011 Handicom, NL Pagina 4

6 andere pagina een omgevouwen hoekje rechtsboven. Op een pagina met vrije compositie heeft een veld met een link een paperclipje in de rechterbovenhoek. Uiteraard kan aan elk veld ook een stukje spraak of een geluidsbestandje zijn gekoppeld, dat wordt uitgesproken of afgespeeld wanneer de gebruiker het veld selecteert Navigeren Bij bediening met een normale muis en toetsenbord kunt u in de gebruikersstand naar een andere pagina gaan door op een veld met een link te klikken, of door dat veld te selecteren via de cursortoetsen en de Enter-toets. Er zijn verschillende onderdelen op het scherm. Alleen het deel van het scherm dat de focus heeft (dit is een dikke rode lijn om het schermgedeelte heen) reageert op de toetsen van het toetsenbord of de scanningsknoppen. Gebruik de Tab-toets om de focus met de klok mee te verzetten: van de leesregel naar de kaart, van de kaart naar de knoppenbalk (zie hoofdstuk 9.2, Een speciale knoppenbalk) en van de knoppenbalk naar de leesregel. Gebruik Tab+Shift om de focus in de andere richting te verplaatsen. Alles over anderssoortige bediening in de gebruikersstand vindt u in hoofdstuk 10.3, Bediening: standaard of scanning. In de instelstand zijn er verschillende manieren om naar een andere pagina te gaan: Houd de Ctrl toets ingedrukt terwijl u met de linkermuisknop klikt op het veld dat naar de andere pagina verwijst Kies Zoek Ga naar pagina, of druk op Ctrl+G; selecteer een pagina uit het lijstje dat verschijnt. Gebruik de 'Pagina Kiezer': klik op het kleine pijltje naast de paginanaam in de werkbalk en selecteer een pagina uit het lijstje dat verschijnt Rechtsklik op de kaart en kies Ga naar pagina uit het pop-up menu; selecteer een pagina uit het lijstje dat verschijnt Kies in het menu Extra Paginabeheer..., klik in het dialoog Paginabeheer op de naam van de pagina en sluit het dialoog. Tip: gebruik de Backspace toets om in de instelstand snel terug te gaan naar de vorige pagina Symbolen en plaatjes zoeken in een kaart Wilt u een symbool of afbeelding in een kaart opzoeken, kies Zoek Zoeken in het menu, of druk op Ctrl+F, of klik op de werkbalkknop Zoeken. Met behulp van het dialoog dat verschijnt kunt u zoeken naar symbolen (eerste twee tabbladen) of naar geïmporteerde plaatjes (laatste tabblad). Methode 1: Zoeken op naam Op het eerste tabblad kunt u de naam intypen van het gezochte symbool, of zelfs maar een deel van de naam. Methode 2: Zoeken in de categorieën Door een klik op de knop met de tekst Selecteer een symbool op het tweede tabblad wordt een dialoog geopend waarin via de categoriestructuur naar symbolen gezocht kan worden. De gebruiksaanwijzing van dit dialoog is te vinden in hoofdstuk 5.1, Symbolen plaatsen: symboolselectiedialoog. Methode 3: Zoeken op bestandsnaam Geïmporteerde plaatjes worden niet in hun geheel in een kaart opgeslagen; de kaart bevat alleen de naam van het bestand. U kunt daarom alleen naar geïmporteerde plaatjes zoeken als u de bestandsnaam weet. Eventueel kunt u die via het Bestands-/Directorybeheer opzoeken (zie hoofdstuk 11.3, Alle gebruikte bestanden op een rij). De bestandsnaam kunt u opgeven op het derde tabblad. Druk ten slotte op de Enter-toets of klik op de OK-knop. In de kaart wordt nu het eerste veldje opgezocht en getoond dat het gezochte symbool of plaatje bevat. Zoek volgende Pagina Handicom, NL

7 Het symbool of plaatje of de symboolnaam kan meerdere keren voorkomen in een en dezelfde kaart, op verschillende pagina's. Kies Zoek Zoek volgende, in het menu, of klik op de werkbalkknop Zoek volgende. De kaart toont het volgende veldje dat aan de opgegeven eis voldoet, totdat de laatste getoond is. Zoek vorige Om naar het vorige gevonden symbool te gaan, kies Zoek Zoek vorige, in het menu, of klik op de werkbalkknop Zoek vorige. 1.5 Voorbeeldkaart (Vocabulaire) Vocabulaires worden in verschillende Symbol for Windows programma s gebruikt. In de Personal Communicator kunnen ze worden gebruikt als Voorbeeldkaart, of om symbolen uit een database of bestanden op uw computer te zoeken en in de kaart te plaatsen. Een Voorbeeldkaart ofte wel een Vocabulaire kan toegang geven tot: - een standaard vocabulaire met alle symbolen in één database (mits u daarvoor een licentie heeft). De symbolen zijn gerangschikt volgens de standaard Symbol for Windows categoriestructuur. We noemen dit de Conceptverkenner. - een speciaal gebruikersvocabulaire. - bestanden (zoals plaatjes en geluiden) die op de computer staan, eventueel alleen in een bepaalde map, via de Mapverkenner of de Geluidverkenner. Velden in het Vocabulaire kunnen ook als knop werken. Dat is nog niet alles... Bij een pagina in het Vocabulaire die bedoeld is voor woordvoorspelling wordt de module Woordvoorspelling opgestart (binnen het Vocabulaire venster). Bij een pagina die bedoeld is voor het bieden van grammaticale ondersteuning wordt de Grammaticale ondersteuning opgestart. Zie voor meer informatie hoofdstuk 2.3.1, Type pagina, en de bijlagen. Tip! Met de Image Manager kunt u nieuwe Symbol for Windows databases maken, inclusief een vocabulaire voor die databases. Het vocabulaire kunt u vervolgens als voorbeeldkaart gebruiken Voorbeeldkaarten openen, sluiten en tonen/verbergen Een voorbeeldkaart openen Wilt u gebruik maken van een vocabulaire als voorbeeldkaart, kies dan in het menu Extra Voorbeeldkaart en dan Voorbeeldkaart openen. Voorbeeldkaarten hebben de extensie.mnu of.pcc. Selecteer een voorbeeldkaart en klik op de OK-knop (of druk op Enter). De voorbeeldkaart wordt in het geheugen geladen en op het scherm getoond. Er kan maar één voorbeeldkaart tegelijk open zijn. Er zijn.mnu bestanden voor alle Symbol for Windows symbooldatabases. Als u geen licentie heeft voor de betreffende database, zullen er in de voorbeeldkaart maar heel weinig symbolen zichtbaar zijn. U ziet wel de hele menustructuur. De voorbeeldkaart sluiten De Voorbeeldkaart blijft altijd aanwezig in het werkgeheugen van de computer. Via het menu, Extra Voorbeeldkaart Voorbeeldkaart sluiten, kunt u de Voorbeeldkaart uit het geheugen laten verwijderen. Hierdoor komt een stuk werkgeheugen vrij. Dat kan een manier zijn om de Personal Communicator iets sneller te maken, als het programma erg langzaam werkt op uw computer. Als het er alleen om gaat om meer ruimte op het scherm te krijgen voor de kaart, dan is het beter om de Voorbeeldkaart te verbergen. Een voorbeeldkaart tonen/verbergen Via het menu Extra Voorbeeldkaart, of door op de werkbalkknop Voorbeeldkaart aan/uit te drukken, kunt u de voorbeeldkaart afwisselend zichtbaar en onzichtbaar maken U kunt de voorbeeldkaart ook verbergen door het venster te sluiten (klik op het kruisje rechtsboven) Handicom, NL Pagina 6

8 1.5.2 Een Voorbeeldkaart maken of wijzigen Voor het maken van persoonlijke ofwel gebruikersvocabulaires zijn er twee mogelijkheden. De eerste is een apart programma: Vocabulary Maker. De tweede mogelijkheid is het maken of aanpassen van een gebruikersvocabulaire vanuit een programma dat gebruikersvocabulaires kan openen, zoals de Personal Communicator. Een gebruikersvocabulaire maken met de Vocabulary Maker Het grote voordeel van de Vocabulary Maker is dat u daarin u een gebruikersvocabulaire kunt vullen door er vanuit een ander vocabulaire symbolen en plaatjes(bestanden) naar toe te slepen, eventueel hele pagina s of een set pagina s tegelijk. Ook kunt u het Vocabulaire uitprinten. Zodra u een gebruikersvocabulaire heeft samengesteld, kunt u dit toepassen in een ander programma. Een gebruikersvocabulaire maken of aanpassen in de Personal Communicator In de Personal Communicator kan men ook een gebruikersvocabulaire maken of aanpassen. Open eerst een vocabulaire (Extra Voorbeeldkaart Openen). Rechtsklik er dan op en kies Wijzigen toestaan. Rechtsklik vervolgens op het vocabulaire om het aan te passen of om met een nieuw vocabulaire te beginnen. Het nieuwe vocabulaire kan als kaart geopend worden in de Personal Communicator, of als Vocabulaire in één van de andere Symbol for Windows programma s. Tip: er is een aparte handleiding over het maken van een selectieset binnen een programma als de Personal Communicator. De handleiding is rechtstreeks vanuit het programma te openen: open een vocabulaire, rechtsklik erop en kies Vocabulaire Help. U kunt de handleiding ook vinden in de map Handicom/SymforWin/Manuals en openen met Word (Menu.doc) of met de Adobe Acrobat Reader (Menu.pdf) Een symbooldatabase bekijken via de voorbeeldkaart Kies in het menu Extra Voorbeeldkaart voor Conceptverkenner. De COMPIC database wordt dan in het Vocabulaire venster geladen. Wilt u standaard een andere database zien, kies dan Eigenschappen Conceptverkenner. Kies een database uit de lijst. Let op: als u geen licentie voor de database heeft, zult u maar een klein aantal symbolen kunnen zien. U kunt ook het uiterlijk van de Conceptverkenner veranderen. In hoofdstuk 8.1.2, Weergave, staat hoe u dat kunt doen. Dit is vooral belangrijk als u de gebruiker vanuit de kaart toegang geeft tot de Conceptverkenner. Tip: De gebruiker kan de mogelijkheid krijgen om vanuit een kaart naar de Conceptverkenner om te schakelen. In hoofdstuk 8.1, Symbolen, staat hoe dat moet Bestanden op de computer bekijken of geluiden afspelen via de voorbeeldkaart Kies Extra Voorbeeldkaart, in het menu en klik op Map bekijken, zodat er een vinkje voor staat. Het grafisch menu zal, in plaats van het Vocabulaire, de inhoud van een map op de computer tonen in eerste instantie de plaatjes in die map. Standaard is dit de map C:\Program Files\Handicom\Symforwin\Images. Maar u kunt ook een andere map en andere soorten bestanden kiezen, en vele andere instellingen wijzigen, zowel voor de inhoud als voor de weergave. Een uitleg over al deze instellingen staat in hoofdstuk 8.2, Afbeeldingen op de computer. Pagina Handicom, NL

9 1.5.5 De voorbeeldkaart vergroten of verkleinen De grootte van een Voorbeeldkaart veranderen gaat met de splitter. Klik met de linker muisknop op de rand bovenaan de Voorbeeldkaart. Houd de muisknop ingedrukt en beweeg de muis om de Voorbeeldkaart groter of kleiner te maken. Laat de muisknop los op het moment dat u tevreden bent over de nieuwe afmetingen Bladeren in de voorbeeldkaart Een voorbeeldkaart ziet eruit als een matrix met allemaal vakjes. Ieder vakje kan leeg zijn 2. één of meer symbolen, afbeeldingen en/of teksten bevatten. Wanneer het raster toegang geeft tot een map op de computer, staat in ieder vakje maar één bestand. 3. verwijzen naar een andere pagina (submenu) in het Vocabulaire of map op de computer. De vakjes die verwijzen naar een andere pagina of map hebben een omgevouwen hoekje, rechtsboven. Het vakje linksboven, met omgevouwen hoekje, verwijst altijd naar de vorige pagina of map. U kunt een vakje selecteren door er met de muis op te klikken, of door de pijltjestoetsen te gebruiken en op [Enter] te drukken. Als u een vakje geselecteerd heeft dat verwijst naar een volgend of vorig menu, dan wordt dit menu getoond wanneer u op [Enter] drukt. In hoofdstuk 5.2.1, Zoeken in een voorbeeldkaart, staat hoe u een symbool, afbeelding of tekst in een voorbeeldkaart kunt vinden Handicom, NL Pagina 8

10 2. Kaarten en kaartinstellingen voor rasterpagina s Een Personal Communicator Kaart is een gebruiksartikel. Daarom moet u, voordat u begint met het maken van een kaart, nagaan waar de kaart voor gebruikt gaat worden. Welke doelen moet de kaart dienen? Wie gaat hem gebruiken? Wat zijn de wensen en mogelijkheden van de gebruiker? Maak een overzicht op papier Het is een goed idee om de structuur van de kaart op papier te zetten, voordat u de kaart maakt. Maak de kaart niet te uitgebreid en te ingewikkeld met massa's links, als de gebruiker geen complexe structuren aan kan. Schrijf de paginanamen ook op. Om de kaart netjes en overzichtelijk te houden is het belangrijk om duidelijke paginanamen te gebruiken. Schrijf ook op of een bepaalde pagina een rasterstructuur moet hebben of met vrije compositie moet worden gemaakt. In de hoofdstukken 2 tot en met 6 staat informatie over het maken van rasterpagina s. In hoofdstuk 7 kunt u meer lezen over het maken van vrije compositie pagina s. Zie voor meer tips en aanwijzingen de speciale handleiding bij het maken van een Vocabulaire. 2.1 Instellingen voor de hele kaart De kaartinstellingen hebben effect op de opmaak en instellingen van elke nieuwe rasterpagina die u aanmaakt. Pas de kaartinstellingen dus aan voordat u rasterpagina's aan de kaart gaat toevoegen, anders doet u dubbel werk! Met het dialoog Kaarteigenschappen kunt u de instellingen wijzigen voor de hele communicatiekaart. De kaartinstellingen worden alleen maar niet gebruikt als een pagina zijn eigen instellingen voor de velden op die pagina heeft, of als een veld zijn eigen instellingen heeft. Als u bijvoorbeeld het lettertype wilt wijzigen voor het label in alle velden, moet u dit lettertype wijzigen in het Kaarteigenschappendialoog. Dan zal voor alle labels op alle velden dit lettertype gebruikt worden, behalve op pagina s en velden waarvoor al een ander lettertype is gekozen. Om het Kaarteigenschappendialoog te openen kunt u het volgende doen: Selecteer Instellingen Kaart, in het menu, of rechtsklik op de kaart en kies Kaarteigenschappen in het pop-up menu, of klik op de werkbalkknop Kaarteigenschappen. In dit dialoog zijn de volgende tabbladen te vinden: Veld standaard instellingen voor velden Pagina standaard instellingen voor pagina's Spraak Algemeen voor het instellen van de Startpagina. 2.2 Standaard instellingen voor velden Het tabblad Veld is ervoor om de standaard veldopmaak te wijzigen. Daaronder vallen: de standaard achtergrondkleur de plaats, het lettertype en de schaal van de labels tekenopties voor de grafische inhoud van velden het lettertype voor de stukjes tekst die in de plaats van (of tussen) de symbolen en plaatjes in een veld kunnen staan. De optie 'uitrekken' (grafische inhoud) betekent dat het symbool of plaatje alle ruimte in een veld inneemt. 2.3 Standaard instellingen voor pagina's Type pagina Onderaan op het tabblad Pagina kunt u het standaard type pagina instellen. Vocabulaire Pagina Handicom, NL

11 Voor een Grid oftewel een pagina van het type Vocabulaire kunt u kiezen uit 1 plaatje per veld of meerdere plaatjes per veld. De laatste staat standaard ingesteld. Woordvoorspelling Hoewel het mogelijk is om dit type als het standaard paginatype te kiezen, zal het in de praktijk niet voorkomen dat alle pagina s in een kaart van dit type zijn. Zie hoofdstuk 4.2, Paginatype en -opmaak. Grammaticahulp In een kaart voor Grammaticale begeleiding zullen alle of bijna alle pagina s van dit type zijn. Als een pagina van het type Grammaticale begeleiding is, wordt in de gebruikersstand de Grammaticale begeleiding opgestart om deze pagina te laten zien. De Grammaticale begeleiding is een onderdeel van FlexLex, de module voor taalkundige ondersteuning. Is het onderdeel Grammaticale begeleiding er niet, dan wordt de pagina gewoon dus als een Vocabulaire met meerdere plaatjes getoond. Ook speciale Grammaticahulp-commando s worden dan genegeerd. Tips: - Wanneer u een kaart maakt voor Grammaticale begeleiding is het handig om tijdens het maken van de kaart een commandobalk te openen met daarop de commando s Vorige pagina en Startpagina. - U kunt ook naar de vorige pagina gaan met de Backspace toets Opmaak Via het tabblad Pagina kunnen de standaard instellingen voor de paginaopmaak gewijzigd worden. Deze opmaak wordt toegepast op alle nieuwe pagina's en op alle pagina's die geen eigen instellingen hebben. De opmaak bestaat uit: het aantal rijen en kolommen. Elke nieuwe pagina telt het hier ingestelde aantal rijen en kolommen. de paginakleur. Let op: deze kleur is niet zichtbaar als de tussenruimte tussen de velden op nul is gezet! de linkkleur. Velden die verwijzen naar een andere pagina krijgen standaard deze achtergrondkleur. de dikte van de rand om velden de kleur van de rand om de velden. Let op: deze kleur is niet zichtbaar als de dikte van de rand om de velden op nul is gezet! de tussenruimte (ruimte tussen alle rijen en kolommen). U kunt geen standaard paginanaam instellen, omdat alle pagina's in de hele communicatiekaart een unieke naam moeten hebben. 2.4 Standaard instellingen voor spraak In de gebruikersstand kan het programma auditieve feedback geven (als deze optie aan staat, zie hoofdstuk 10.4, Spraak) terwijl de gebruiker door de kaart en over de verschillende schermonderdelen navigeert. Sommige gebruikers, vooral slechtzienden, hebben deze feedback nodig om te weten waar de cursor is. U kunt een feedbackboodschap maken voor elk veld, elke pagina, de knoppenbalk (zie hoofdstuk 9.2, Een speciale knoppenbalk), de leesregel en voor de kaart als geheel. In dit dialoog kunt u ten eerste de feedback opgeven voor de kaart als geheel. De tekst die u hier intypt wordt uitgesproken wanneer de cursor om de kaart op het scherm staat. De gebruiker kan dan bijvoorbeeld een keuze maken tussen de leesregel en de kaart. Verder kunt u standaard feedbackboodschappen opgeven voor velden die verwijzen naar: een andere pagina de startpagina de vorige pagina Handicom, NL Pagina 10

12 NB: met de formule %s geeft u aan dat de feedbackboodschap uitgebreid moet worden met de naam van de pagina waarnaar het veld verwijst. Dus als een veld verwijst naar de pagina Eten wordt %s in de tekst van de feedbackboodschap vervangen door eten. 2.5 Startpagina De Startpagina is de pagina die als eerste op het scherm komt in de gebruikersstand. Deze instelling is ook te wijzigen via het Paginabeheer (Extra Paginabeheer, in het menu). 2.6 Standaard instellingen voor de leesregel Op het tabblad Leesregel kunt u de standaard instellingen voor de leesregel wijzigen: Zichtbaar: Als de optie Leesregel zichtbaar op deze pagina is aangevinkt, wordt standaard bij elke pagina de leesregel zichtbaar, althans in de gebruikersstand. Inhoud: Wanneer de gebruiker een veld selecteert wordt de inhoud van dat veld standaard toegevoegd aan de leesregel, als deze optie is aangevinkt. Spaties: Kies of het programma automatisch spaties moet toevoegen. Er wordt dan een spatie gezet tussen de symbolen, plaatjes en tekst in de Leesregel. Soms is dat ongewenst, bijvoorbeeld op een Alfabet-pagina bijvoorbeeld; pas dan later de instellingen voor die ene pagina nog aan. Opmerking: anders dan bij gewone velden, wordt de inhoud van een veld met een link naar een andere pagina standaard niet in de leesregel geplaatst. Dit kunt u per veld veranderen; zie paragraaf 6.5.4, Optie: voeg inhoud toe aan leesregel. 2.7 Kaarten maken, opslaan en openen Een nieuwe kaart maken (met een raster) Selecteer Bestand Nieuw - Raster, in het menu om een nieuwe kaart met een raster te maken. (Om een nieuwe kaart met vrije compositie te maken, lees hoofdstuk 7 Vrije Compositie ) In plaats hiervan kunt u ook Ctrl+N indrukken op het toetsenbord, of met de muis de werkbalkknop Nieuw indrukken. Als de huidige kaart veranderd is, wordt de vraag gesteld of u de wijzigingen wilt opslaan Een bestaande kaart openen Selecteer Bestand Openen, in het menu, om een bestaande (dat wil zeggen, een eerder opgeslagen) kaart te openen. In plaats hiervan kunt u ook Ctrl+O indrukken op het toetsenbord, of met de muis de werkbalkknop Openen indrukken. Als de huidige kaart veranderd is, wordt de vraag gesteld of u de wijzigingen wilt opslaan. Vervolgens moet u het bestand opzoeken waar de kaart in staat die u wilt openen Een kaart opslaan Selecteer Bestand Opslaan of Bestand Opslaan als in het menu om de geopende resp. de nieuwe kaart op te slaan. Met Opslaan slaat u de kaart op onder dezelfde naam. Daarmee wordt het bestaande bestand overschreven. Als u bezig was met het maken van een nieuwe kaart, werkt Bestand Opslaan net als Bestand Opslaan als; u moet een directory kiezen en een naam opgeven waaronder de nieuwe kaart moet worden opgeslagen. In plaats van de functie Opslaan in het menu kunt u ook kiezen voor de werkbalkknop Opslaan, of de toetsen Ctrl+S op het toetsenbord indrukken. De kaarten worden standaard opgeslagen met de extensie.pccx erachter. Dit is een nieuwe bestandsvorm, anders dan in versie 3.4 en ouder. Dit betekent dat de geïmporteerde plaatjes samen met de kaart worden opgeslagen. Ze hoeven dus niet meer, zoals bij eerdere versies, apart te worden meeverhuisd naar een andere computer als het bestand wordt verplaatst. Het blijft mogelijk om voor de oude bestandsvorm.pcc te kiezen. Bestanden met de extensie.pcc kunnen worden geopend met oudere versies van Symbol for Windows, bestanden met extensie.pccx niet! Bovendien kunnen kaarten die zijn gemaakt met vrije compositie niet door oudere versies van Symbol for Windows geopend worden, ook niet als ze de extensie.pcc hebben. Pagina Handicom, NL

13 Het is aan te raden om elke kaart regelmatig op te slaan, terwijl u eraan werkt. Dat kan heel snel met de toetsen Ctrl+S Handicom, NL Pagina 12

14 3. Paginabeheer Het beheren van de pagina's in een kaart is heel gemakkelijk met het dialoog Paginabeheer. Om dit dialoog te openen moet u Extra Paginabeheer kiezen in het menu. In dit dialoog staat links een lijst met alle paginanamen en rechts een aantal knoppen. Welke knoppen bruikbaar zijn, hangt ervan af welke pagina('s) u selecteert in het lijstje links. Opmerkingen 1. 'Links' kunnen niet via het Paginabeheer toegevoegd of verwijderd worden. Een link is een verwijzing naar een andere pagina. Alleen velden kunnen een link bevatten; een link is dus eigenlijk een veldeigenschap. Zie hoofdstuk 6.5, Links, voor uitleg over het toevoegen en verwijderen van links (met andere woorden: hoe kunt u aanpassen, waar een veld naar verwijst). 2. Pagina s met vrije compositie kunnen niet via het dialoog Paginabeheer worden toegevoegd. Dat gaat via het menu of het pop-up menu. 3.1 Een pagina toevoegen Op deze manier kunt u een pagina met raster toevoegen: selecteer een veld en kies Veld Pagina met raster toevoegen, in het menu, of rechtsklik op een veld en kies Pagina met raster toevoegen, uit het pop-up menu, of open het Paginabeheer (Extra Paginabeheer) en klik op de knop Maak lege pagina. Er verschijnt een klein dialoogje met daarin een suggestie voor de naam van de nieuwe pagina, bijvoorbeeld 'Pagina5'. Deze naam is gegarandeerd uniek, maar niet erg informatief als u later wilt weten wat er op de pagina staat. Het is een goede gewoonte om de voorgestelde naam meteen in een meer beschrijvende naam te veranderen. Als de nieuwe paginanaam niet uniek is, krijgt u daarover direct een melding en moet u de naam veranderen voordat u verder kunt gaan. Wanneer u het Paginabeheer gebruikt om een nieuwe pagina te maken, vergeet dan niet om na het sluiten van dit dialoog ten minste twee links te maken: één naar de nieuwe pagina en één om van de nieuwe pagina naar een andere pagina te gaan. Pagina s met vrije compositie In elke kaart kunnen pagina s met rasters en pagina s met vrije compositie door elkaar gebruikt worden. Een pagina met vrije compositie voegt u op deze manier toe: selecteer een veld en kies Veld Blanco pagina toevoegen, in het menu, of rechtsklik op een veld en kies Blanco pagina toevoegen, uit het pop-up menu. In hoofdstuk 7 kunt u meer lezen over pagina s met vrije compositie. 3.2 Een pagina verwijderen Een pagina verwijderen kan alleen via het Paginabeheer. Kies Extra Paginabeheer, in het menu; selecteer de pagina die u wilt verwijderen en klik op de knop Verwijderen. Behalve de pagina, worden ook alle links naar die pagina in de hele kaart direct verwijderd. 3.3 Een geëxporteerde pagina of Paper Chart Maker kaart toevoegen Apart opgeslagen pagina s kunt u invoegen in een Personal Communicator kaart. De pagina kan afkomstig zijn uit een Personal Communicator kaart. Het kan ook een kaart zijn die vanuit de Paper Chart Maker is geëxporteerd. Hoe gaat dat, een sjabloonpagina toevoegen? Selecteer een veld en kies Veld Sjabloonpagina toevoegen (in het menu), of Rechtsklik op een veld en kies Sjabloonpagina toevoegen uit het pop-up menu, of Open het Paginabeheer (Extra Paginabeheer, in het menu) en klik op de knop Maak nieuwe pagina van sjabloon. Pagina Handicom, NL

15 Selecteer een bestand met de juiste extensie (.VCP). Het programma doet een voorstel voor een paginanaam; in dit geval is dat de bestandsnaam zonder de extensie. Wijzig die naam eventueel en klik op OK. De pagina wordt gekopieerd naar de kaart. De Personal Communicator kaart en het bestandje waar de pagina in stond, staan dus los van elkaar. Wijzigingen op deze pagina in de kaart hebben geen invloed op het bestand en wijzigingen in het bestand hebben geen invloed op de ingevoegde pagina. Wanneer u het Paginabeheer heeft gebruikt om een sjabloonpagina toe te voegen, vergeet dan niet om na het sluiten van dit dialoog ten minste twee links te maken: één naar de ingevoegde pagina en één vanaf de ingevoegde pagina naar een andere pagina. Let op: Bij het exporteren vanuit de Paper Chart Maker wordt alleen de visuele inhoud van velden opgeslagen. Symbolen, plaatjes, foto s en teksten en eventueel het kleurgebruik worden overgenomen in de Personal Communicator pagina. Andere informatie (zoals de maatvoering van de kaart) wordt genegeerd. Bij het exporteren vanuit de Paper Chart Maker kaart wordt altijd automatisch een extra rij toegevoegd, bovenaan. Tijdens het importeren in de Personal Communicator wordt in die eerste rij in het veld linksboven een link naar de vorige pagina geplaatst. 3.4 Een pagina exporteren als losse pagina Alleen via het Paginabeheer kunt u pagina s uit de Personal Communicator kaart exporteren. Zo n geëxporteerde pagina kunt u importeren in de Personal Communicator óf in de Paper Chart Maker. Open het Paginabeheer (Extra Paginabeheer in het menu). Selecteer de pagina die u in een apart bestand wilt opslaan. Klik op de knop Opslaan als sjabloon. Het programma stelt een bestandsnaam (de paginanaam plus de extensie) en een directory voor. U kunt de bestandsnaam en de directory wijzigen, maar wijzig de extensie niet. Klik op OK. Let op: Bij het importeren in de Paper Chart Maker worden symbolen, plaatjes, foto s en teksten en eventueel het kleurgebruik overgenomen in de kaart. De overige informatie die vanuit de Personal Communicator bij een veld kan worden opgeslagen (zoals commando s) worden in de Paper Chart Maker genegeerd. Ook de maatvoering zal in de Paper Chart Maker kaart anders zijn. 3.5 Een pagina hernoemen Voor het hernoemen van pagina's kunt u het dialoog Paginabeheer gebruiken (Extra Paginabeheer in het menu). Selecteer de pagina die u wilt hernoemen en klik op de knop Hernoem pagina. Geef de nieuwe naam. Deze nieuwe naam moet uniek zijn in de kaart. De naam van een pagina is ook te wijzigen via het dialoog Pagina-eigenschappen, tabblad Pagina, zie hoofdstuk 4, Pagina-instellingen Handicom, NL Pagina 14

16 4. Pagina-instellingen De standaard kaartinstellingen voor pagina s kunnen per pagina worden overschreven door de eigen instellingen van een pagina. Ga eerst naar de pagina waarvan u de instellingen wilt wijzigen. Kies Extra Paginabeheer in the menu. Klik op de naam van de pagina en sluit het Paginabeheer. Of kies in het menu Zoek op Ga naar pagina... en kies de pagina uit de lijst. Een derde mogelijkheid is de links in de kaart te volgen tot u op de juiste pagina bent beland. Houd de Ctrl toets ingedrukt en klik op een veld dat verwijst naar een andere pagina, om de link te volgen. Tip: Met de Backspace toets kunt u teruggaan naar de vorige pagina. Ga vervolgens naar het insteldialoog: Selecteer Instellingen Huidige pagina, in het menu, of rechtsklik op de kaart en kies Huidige pagina uit het pop-up menu, of klik op de werkbalkknop Pagina-eigenschappen. Met het dialoog Pagina-eigenschappen dat verschijnt, kunt u de instellingen veranderen van één pagina in de communicatiekaart. Als u bijvoorbeeld de standaard achtergrondkleur van velden op één pagina wilt wijzigen, doet u dat in dit dialoog. Alle velden op die pagina krijgen dan deze achtergrondkleur in plaats van de achtergrondkleur die u bij de kaartinstellingen voor alle velden heeft gekozen. Als voor een veld een andere achtergrondkleur is ingesteld, behoudt dat veld zijn eigen kleur. Wanneer u in dit dialoog ergens (bijv. voor de achtergrondkleur van velden) de instelling 'Standaard' kiest, wordt daarvoor de instelling gebruikt die standaard is voor de hele kaart (Eigenschappen Kaart..., in het menu of pop-up menu). Alle tabbladen in het dialoog Pagina-eigenschappen komen aan bod in de paragrafen hieronder. 4.1 Veldopmaak Op het tabblad Veld kunt u dezelfde eigenschappen instellen als die u kunt instellen voor velden in de hele kaart. Maar wat u hier instelt, geldt alleen voor de huidige pagina. Zie hoofdstuk 2.2, Standaard instellingen voor velden. Kiest u voor 'Standaard' dan wordt de instelling gebruikt die voor de hele kaart geldt. 4.2 Paginatype en -opmaak Op het tabblad Pagina kunt u de naam van de pagina instellen. Verder kunt u hier dezelfde eigenschappen instellen als die u kunt instellen voor pagina's in de hele kaart. Zie hoofdstuk 2.3, Standaard instellingen voor pagina's. Het verschil is, dat wat u hier instelt, alleen voor de huidige pagina geldt. Woordvoorspelling Als een pagina van het type Woordvoorspelling is, wordt in de gebruikersstand de Woordvoorspelling opgestart om deze pagina te laten zien. De Woordvoorspelling is een onderdeel van FlexLex, de module voor taalkundige ondersteuning. Is het onderdeel Woordvoorspelling er niet, dan wordt de pagina gewoon dus als een Vocabulaire met meerdere plaatjes getoond. Ook speciale Woordvoorspelling-commando s, zoals Accepteer woord, worden dan genegeerd. Opmerking: Als u het aantal rijen en/of het aantal kolommen vermindert, kan de inhoud van de velden in de rijen rechts en de kolommen onderaan verloren gaan. 4.3 Leesregelopties Op het tabblad Leesregel kunt u de pagina-instellingen voor de Leesregel wijzigen. Dit zijn dezelfde instellingen als die u kunt wijzigen voor de hele kaart. Zie hoofdstuk 2.6, Standaard instellingen voor de leesregel. Pagina Handicom, NL

17 Opmerking: anders dan bij gewone velden, wordt de inhoud van een veld met een link naar een andere pagina standaard niet in de leesregel geplaatst. Maar ook voor deze velden geldt dat dit voor elk veld apart kan worden bepaald; zie paragraaf 6.5.4, Optie: voeg inhoud toe aan leesregel. 4.4 Spraak Op het tabblad Spraak kunt u de volgende instellingen wijzigen. Spreker onderdrukken De Spreker is de stem die de gebruiker representeert in de communicatie met andere mensen. Het is mogelijk de Spreker het zwijgen op te leggen voor een hele pagina. Dit kan wel eens handig zijn, bijvoorbeeld als een pagina alleen gebruikt wordt voor het aansturen van een apparaat voor omgevingsbesturing. Kruis in dat geval de optie 'Spreker onderdrukken op hele pagina' aan. Meestal is het dan ook een goed idee om op die pagina de Leesregel te verbergen. De Spreker wordt niet onderdrukt voor de Leesregel. Feedbackboodschap voor de pagina Via auditieve feedback kan het programma de gebruiker laten weten waar de cursor zich bevindt, terwijl de gebruiker door de kaart navigeert (tenminste, als deze optie aan staat, zie hoofdstuk 10.4, Spraak). Standaard bestaat de feedback voor een pagina uit de paginanaam. Maar het mag ook iets anders zijn; wat het moet zijn kunt u hier opgeven. 4.5 Commando s De Personal Communicator kan één of meer commando s uitvoeren op het moment dat een gebruiker een pagina binnenkomt of verlaat. Het betreffende commando kunt u koppelen aan die pagina met behulp van het Pagina-eigenschappendialoog, tabblad Commando s. Klik op de knop Bewerken om commando s aan die pagina toe te voegen of om de huidige commando s te wijzigen. Er wordt een dialoog geopend waarin u kunt kiezen uit een lijst commando s. Als er geen commando s geladen zijn moet u eerst een set commando s laden. Klik op de Laad knop en selecteer een commandobestand (extensie:.cmds) (zie hoofdstuk 9.1, Over commando s). Met de knop Wissen kunt u alle commando s die aan de pagina gekoppeld zijn, verwijderen. Opmerking: Als u commando s koppelt aan een pagina, wordt het commando onzichtbaar in pagina gekopieerd. Het bestand waarin het commando staat is dan niet meer nodig; het hoeft dus ook niet aanwezig te zijn op de computer van de eindgebruiker. 4.6 Een pagina herindelen (velden verplaatsen en kopiëren) Het is heel gemakkelijk om velden te verplaatsen door middel van slepen en neerzetten met de muis: Zet de muis op het veld dat u wilt verplaatsen Druk de linkermuisknop in en beweeg de muis (met de muisknop ingedrukt) naar de plaats waar het veld moet komen te staan Laat de muisknop los Op het moment dat de muisknop wordt losgelaten, wordt de inhoud van beide velden verwisseld. Tip! Houd tijdens het slepen de Ctrl toets indgedrukt om de inhoud te kopiëren en die toe te voegen aan het tweede veld. Met het menu Bewerken of het pop-up menu kunt u een veld ook kopiëren. Kies Kopiëren om het veld inclusief de inhoud te kopiëren. Kies Kopieer instellingen om alleen de instellingen van een veld te kopiëren. Klik daarna op het veld waar u naartoe wilt kopiëren en kies (Bewerken) Plakken Handicom, NL Pagina 16

18 5. Velden: visuele inhoud Velden kunnen heel veel informatie bevatten, waarvan een deel zichtbaar en een deel onzichtbaar is. Dit hoofdstuk gaat over de zichtbare inhoud. Er is één dialoog waarmee alle instellingen en de inhoud van een veld gewijzigd kunnen worden. Dit is het dialoog Veldeigenschappen. Het dialoog is op de volgende manieren te openen: Dubbelklik op een veld Selecteer een veld en druk op de toetsen Ctrl+Enter Selecteer een veld en druk op de werkbalkknop Veldeigenschappen. Kies Instellingen Huidig veld in het menu Druk op de rechtermuisknop en kies Veldeigenschappen in het pop-up menu. Tabblad Inhoud Op het eerste tabblad, het tabblad Inhoud, kunt u de grafische inhoud van het veld bewerken. Dat betekent dat u symbolen, geïmporteerde plaatjes en tekst kunt toevoegen of verwijderen. Er zijn drie knoppen voor het toevoegen van afbeeldingen/tekst: Symbolen toevoegen uit een database met deze knop opent u het Symboolselectiedialoog dat in de eerste paragraaf van dit hoofdstuk beschreven wordt. Afbeeldingen importeren na een druk op deze knop krijgt u een dialoog te zien waarin u een plaatjesbestand kunt selecteren. Tekst toevoegen in het dialoogje dat verschijnt na een druk op deze knop kunt u de tekst typen die u wilt toevoegen aan het veld. De andere knoppen op dit tabblad zijn: Links / Rechts hiermee kunt u de afbeeldingen en tekst van plaats laten verwisselen. Selecteer een symbool, plaatje of stukje tekst; het geselecteerde krijgt een blauwe achtergrondkleur. Als u dan op één van deze twee knoppen drukt schuift het geselecteerde één plaats op. Verwijderen met deze knop kunt u het geselecteerde symbool, plaatje of stukje tekst uit de grafische inhoud van het veld verwijderen. Wissen verwijder de gehele grafische inhoud van het veld. 5.1 Symbolen plaatsen: symboolselectiedialoog Het symboolselectiedialoog is op de volgende manieren te openen: Ga naar het dialoog Veldeigenschappen (zie de introductie van dit hoofdstuk), tabblad Inhoud en druk op de knop Symbool toevoegen uit een database. Selecteer een veld en kies Veld Selecteer symbool uit het menu. Selecteer een veld en klik op de werkbalkknop Selecteer symbool. Rechtsklik op een veld en kies Selecteer symbool, uit het pop-up menu Selecteer een veld en begin de naam van een symbool te typen. Zodra er een cijfer of letter wordt getypt (a tot z, 0 tot 9) wordt het dialoog geopend. Let wel op dat bij Opties - Typen de optie Symbool staat aangevinkt. Opmerking: als u niet wilt dat het nieuwe symbool de inhoud van het veld vervangt (dus: als het aan de inhoud toegevoegd moet worden) moet u het dialoog Veldeigenschappen gebruiken! Wat staat er in het dialoog? Conceptnamen en synoniemen De lijst in het midden bevat concepten, geen symboolnamen. Het is eigenlijk een lijst betekenissen. Van elke database kunnen één of meer symbolen gekoppeld zijn aan een concept. Als er bijvoorbeeld meerdere symbolen zijn die huis betekenen, zijn ze allemaal gekoppeld aan het concept huis. We noemen ze synoniemen. Zodra u op een concept klikt, wordt het eerste symbool uit de gekozen database getoond dat gekoppeld is aan dat concept. Zijn er in deze database meerdere symbolen gekoppeld aan dat concept, dan staat het aantal synoniemen onder het getoonde symbool. Met de knoppen Vorig synoniem en Volgend synoniem kunt u de synoniemen een voor een bekijken. Pagina Handicom, NL

19 Databases Rechts staat een vakje met de naam van de geselecteerde database. U kunt een andere database kiezen als u op het kleine pijltje rechts van dit vakje klikt. Categorieën Links staat de Symbol for Windows categoriestructuur. Zodra er geklikt wordt op de naam van een categorie, wordt de lijst in het midden gevuld met alle concepten die voorkomen in die categorie (in de gekozen database). Als er een plusje [+] staat voor de naam van een categorie, dan heeft die categorie subcategorieën. Klik op de [+] om de categorie open te vouwen. Daarna kunt u de inhoud van de subcategorieën bekijken. Opties Onder in het dialoog staan twee opties die betrekking hebben op de categoriestructuur. Deze opties kunnen het zoeken in de categorieën makkelijker maken. 1. De eerste optie is Inclusief concepten in subcategorieën. Als deze optie aan staat, wordt de lijst in het midden telkens gevuld met de concepten die in de gekozen categorie of in een subcategorie staan. Hoe dieper u afdaalt in de structuur, hoe korter de lijst wordt. Dit is altijd zo bij de hoofdcategorie; als u die selecteert, wordt de conceptenlijst gevuld met alle concepten uit alle categorieën. (Let op: als een concept niet in de gekozen database voorkomt, komt het niet in de lijst.) 2. De tweede optie is Verberg kleine categorieën en plaats de inhoud een niveau hoger. Als er relatief weinig symbolen staan in een symbooldatabase, zullen veel categorieën leeg of bijna leeg zijn. Wanneer deze optie aan staat, worden de categorieën waar tien of minder concepten in staan, verborgen. Ze zijn dan dus niet meer zichtbaar in de categoriestructuur. De inhoud van die categorie wordt een niveau hoger geplaatst. Op het moment dat er een andere database wordt gekozen, wordt de categoriestructuur opnieuw opgebouwd. 3. De optie Onthoud de momenteel gekozen categorie dwingt het dialoog de volgende keer te openen in dezelfde categorie die geopend was toen het dialoog gesloten werd. Zoek-knoppen De knoppen Zoek, Zoek volgende en Zoek vorige zijn er om te kunnen zoeken naar (een deel van) een woord in de conceptenlijst. De hele conceptenlijst wordt doorzocht. Zodra er een woord gevonden is, laat de categorielijst zien in welke categorie het woord het eerst voorkomt Symbolen selecteren Zoek eerst het symbool op dat u wilt plaatsen. Typ de naam van het symbool in het vakje boven de conceptenlijst, dat zoekt het snelst. Verder kunt u gebruik maken van de categoriestructuur en van de Zoek-knoppen. Opmerking: Vergeet niet dat de namen van concepten kunnen verschillen van de namen van symbolen in de originele database. Kijk als u op zoek bent naar een bepaald symbool, altijd naar de synoniemen. Als u het juiste symbool gevonden heeft kunt u op OK klikken of op de Enter-toets drukken om het symbool te selecteren. Wilt u het dialoog verlaten zonder een symbool te selecteren, klik dan op Annuleren of druk op de Esc-toets. 5.2 Symbolen plaatsen: Uit de voorbeeldkaart (of Vocabulaire ) Open eerst een voorbeeldkaart; zie hoofdstuk 1.5.1, Voorbeeldkaarten openen, sluiten en tonen/verbergen Zoeken in een voorbeeldkaart Kies Zoek Zoek in vocabulaire in het menu, of Rechtsklik op de voorbeeldkaart en kies Zoek.. uit het pop-up menu. Het dialoog dat dan verschijnt, is al besproken in paragraaf 1.4.2, Symbolen en plaatjes zoeken in een kaart Handicom, NL Pagina 18

20 Zoek volgende, Zoek vorige Het kan zo zijn dat het symbool, de symboolnaam (of reeks letters) of de bestandsnaam vaker voorkomt in de voorbeeldkaart, op verschillende pagina's. Verder zoeken kan op de volgende manieren: Kies Zoek - Zoek volgende in voorbeeldkaart of Zoek vorige in voorbeeldkaart, in het menu, of rechtsklik op de voorbeeldkaart en kies Zoek volgende of Zoek vorige, uit het pop-up menu. Via Zoek vorige komt u bij het vorige gevonden symbool Inzoomen op een symbool Een extra optie in de Voorbeeldkaart (Vocabulaire) is het inzoomen op een symbool. Klik met de rechter muisknop op het symbool en kies de optie Inzoomen. Er verschijnt een venster met een uitvergroting van het symbool. U kunt dit venster nog groter maken door met de muis een van de hoeken aan te wijzen. Een pijltje verschijnt. Klik nu op de linker muisknop en sleep de hoek verder naar buiten. U kunt het venster van het scherm laten verdwijnen door op het scherm te klikken met de linker muisknop of door op een willekeurige toets op het toetsenbord te drukken Symbolen plaatsen Vanuit een Voorbeeldkaart (Vocabulaire) kunt u snel en gemakkelijk symbolen kopiëren in de kaart. Met de muis: Klik met de linkermuisknop op een symbool in de voorbeeldkaart en houd de muisknop ingedrukt. Beweeg de muis naar het veld in de communicatiekaart waar u het symbool in wilt plaatsen. Laat de muisknop los zo simpel is het. Als u daarbij de Ctrl-toets ingedrukt houdt, vervangt het symbool de inhoud van het veld waarin het wordt geplaatst niet, maar wordt het daaraan toegevoegd. U kunt ook een andere methode gebruiken: 1. Rechtsklik op een symbool in de voorbeeldkaart. 2. Kies Kopiëren uit het pop-up menu. 3. Rechtsklik op een veld in de communicatiekaart. 4. Kies Plakken uit het pop-up menu. Met het toetsenbord kunt alleen de methode kopiëren-plakken gebruiken. 1. Zorg dat de voorbeeldkaart de focus heeft (gebruik de Tab toets). 2. Blader door de voorbeeldkaart met behulp van de pijltjestoetsen (om de cursor te bewegen) en de Enter-toets (om naar een andere pagina te gaan). 3. Zet de cursor op het symbool dat u in de communicatiekaart wilt plaatsen en kies Bewerken Kopiëren in het menu. 4. Gebruik de Tab-toets om de focus op de communicatiekaart te zetten. 5. Selecteer het vakje waar het gekopieerde symbool in moet komen te staan. 6. Kies Bewerken Plakken, uit het menu. Het symbool en de conceptnaam worden in het veld geplakt. Opmerking: Het is tot op zekere hoogte mogelijk om wijzigingen aan te brengen in de Voorbeeldkaart. Zie hoodfstuk 1.5.2, Een Voorbeeldkaart maken of wijzigen. 5.3 Afbeeldingen importeren Afbeeldingen importeren kan op veel verschillende manieren, namelijk - vanuit het Vocabulaire, als dat staat ingesteld op het bekijken van bestanden op de computer - via het dialoog Veldeigenschappen - via het menu of het pop-up menu, of - met behulp van de Windows Verkenner. Let op! Als u niet wilt dat de afbeelding de inhoud van de cel vervangt (dus: als hij erbij moet komen in de cel) dan moet u het dialoog Veldinhoud of de Windows Verkenner gebruiken! Pagina Handicom, NL

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Handicom Symbol for Windows Image Manager (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Inhoud Inleiding... 2 1. Image Manager hoofdscherm...3 1.1 Onderdelen van het venster...3 1.2 Het scherm veranderen...3 1.2.1

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Vocabulary Maker. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Vocabulary Maker. (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Handicom Symbol for Windows Vocabulary Maker (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Inhoud 1. Schermopbouw van de Vocabulary Maker...3 2. Maak of open een gebruikersvocabulaire en sla het op...7 3. Bepaal

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Image Manager. (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland Handicom Symbol for Windows Image Manager (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Image Manager hoofdscherm... 2 1.1 Onderdelen van het venster... 2 1.2 Het scherm veranderen... 2 1.3 Een andere

Nadere informatie

Personal Communicator

Personal Communicator Handicom Symbol for Windows Personal Communicator (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud Inleiding... 3 1. Personal Communicator hoofdscherm... 4 1.1 Gebruikersstand en instelstand... 4 1.2 Menu

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Vocabulary Maker. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Vocabulary Maker. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Handicom Symbol for Windows Vocabulary Maker (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud 1. Schermopbouw van de Vocabulary Maker... 3 1.1 Titelbalk en menu... 3 1.2 Werkbalk... 3 1.3 Kleurbalk... 3 1.4

Nadere informatie

Symbol for Windows BlissEditor

Symbol for Windows BlissEditor Handicom Symbol for Windows BlissEditor ( Versie 4 ) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Schermopbouw van de Bliss Editor...3 2.1 Werkbalk... 3 2.2 Matrix... 4 2.3 Palet met basisvormen,

Nadere informatie

Symbol for Windows Document Maker

Symbol for Windows Document Maker Handicom Symbol for Windows Document Maker (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud 1. Het Document Maker hoofdscherm... 5 1.1 Titelbalk en menu... 5 1.2 Werkbalk... 6 1.3 Commandobalk... 6 1.4 Vocabulaire...

Nadere informatie

Symbol for Windows Document Maker

Symbol for Windows Document Maker Handicom Symbol for Windows Document Maker (Versie 4.1) Handicom, 2011, Nederland Inhoud Inleiding... 3 Systeemeisen...3 Licenties... 3 1. Het Document Maker hoofdscherm...5 1.1 Schermonderdelen verbergen...6

Nadere informatie

Symbol for Windows Memory

Symbol for Windows Memory Handicom Symbol for Windows Memory (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud 1. Memory hoofdscherm... 2 2. Instellingen... 4 2.1 Aantal kaarten... 4 2.2 Aantal spelers... 4 2.3 Alternatieve bediening...

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows Gold. Pl@nner. Handicom, 2010, Nederland

Handicom. Symbol for Windows Gold. Pl@nner. Handicom, 2010, Nederland Handicom Symbol for Windows Gold Pl@nner Handicom, 2010, Nederland Inhoud 1 Weergaven... 4 1.1 Wisselen tussen RealTime en Plan-modus... 4 1.2 Dag-, Week- en eenvoudige weergave... 4 2 RealTime modus (de

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Export Programma. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Export Programma. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Handicom Symbol for Windows Export Programma (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Een symbool selecteren... 3 2.1 Het selectievenster... 3 2.2 Zoekmethoden... 4 3. De bestemming:

Nadere informatie

6. Tekst verwijderen en verplaatsen

6. Tekst verwijderen en verplaatsen 6. Tekst verwijderen en verplaatsen In deze module leert u: een stuk tekst selecteren een stuk tekst verwijderen; acties ongedaan maken en opnieuw doen; een stuk tekst vervangen; een stuk tekst verplaatsen;

Nadere informatie

Symbol for Windows Memory

Symbol for Windows Memory Handicom Symbol for Windows Memory (Versie 4) Handicom, 2011, Nederland Inhoud 1. Memory hoofdscherm...2 2. Instellingen... 4 3. Spelletjes openen, maken en opslaan...6 4. Scanopties... 8 2011 Handicom,

Nadere informatie

Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop.

Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop. Lijnen/randen en passe-partouts maken met Photoshop. Les 1: Witte rand om de foto m.b.v. canvasgrootte. 1. Open de foto in Photoshop. 2. Klik in menu AFBEELDING op CANVASGROOTTE 3. Zorg dat in het vakje

Nadere informatie

Mappen en bestanden. In dit hoofdstuk leert u het volgende:

Mappen en bestanden. In dit hoofdstuk leert u het volgende: Mappen en bestanden 1 Mappen en bestanden Een bestand is een verzamelnaam voor teksten, tekeningen of programma s. Alles wat op de vaste schijf van uw computer staat, is een bestand. Op een vaste schijf

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Encyclopedie. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Encyclopedie. (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Handicom Symbol for Windows Encyclopedie (Versie 3.1) Handicom, 2007, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Wat is Encyclopedie?... 2 1.2 Systeemeisen... 2 1.3 Installatie... 2 1.4 Adressen van leveranciers...

Nadere informatie

Bestanden ordenen in Windows 10

Bestanden ordenen in Windows 10 Bestanden ordenen in Windows 10 Waar heb ik dat bestand ook al weer opgeslagen? Vraagt je jezelf dat ook regelmatig af, dan is het tijd om je bestanden te ordenen. Sla bestanden op in een map met een logische

Nadere informatie

Handleiding SfW Sign Editor Maart Handicom. Symbol for Windows. Sign Editor. Handicom, 2007, Nederland Handicom, NLse_signps.

Handleiding SfW Sign Editor Maart Handicom. Symbol for Windows. Sign Editor. Handicom, 2007, Nederland Handicom, NLse_signps. Handicom Symbol for Windows Sign Editor Handicom, 2007, Nederland 2007 Handicom, NLse_signps.doc Pagina 1 Inhoud 1. Inleiding...3 1.1 Wat is de Sign Editor?...3 1.2 Systeemeisen...3 1.3 Installatie...3

Nadere informatie

Een vocab cel maken. Vocab cellen schrijven in de zinbalk van een communicatiepagina. Deze kaart beschrijft hoe een nieuwe vocab cel gemaakt wordt.

Een vocab cel maken. Vocab cellen schrijven in de zinbalk van een communicatiepagina. Deze kaart beschrijft hoe een nieuwe vocab cel gemaakt wordt. Een vocab cel maken 1 Vocab cellen schrijven in de zinbalk van een communicatiepagina. Deze kaart beschrijft hoe een nieuwe vocab cel gemaakt wordt. Om een eenvoudige vocab cel te maken: Druk F11 om naar

Nadere informatie

Handicom Het maken van een Selectieset

Handicom Het maken van een Selectieset Handicom Het maken van een Selectieset Handicom, 2011, Nederland Inhoud Inleiding...2 1. De inhoudelijke opzet...3 1.1 Analyse van de gebruiker en zijn omgeving...3 1.2 Selectie van de woordenschat...4

Nadere informatie

De tekstverwerker. Afb. 1 de tekstverwerker

De tekstverwerker. Afb. 1 de tekstverwerker De tekstverwerker De tekstverwerker is een module die u bij het vullen van uw website veel zult gebruiken. Naast de module tekst maken onder andere de modules Aankondigingen en Events ook gebruik van de

Nadere informatie

Central Station. CS website

Central Station. CS website Central Station CS website Versie 1.0 18-05-2007 Inhoud Inleiding...3 1 De website...4 2 Het content management systeem...5 2.1 Inloggen in het CMS... 5 2.2 Boomstructuur... 5 2.3 Maptypen... 6 2.4 Aanmaken

Nadere informatie

Invoegen... 8 Invulpunt... 9 Nieuwe bouwsteen maken... 9 Bouwsteen opslaan... 10. Wijze van werken in Outlook... 11 Informatie...

Invoegen... 8 Invulpunt... 9 Nieuwe bouwsteen maken... 9 Bouwsteen opslaan... 10. Wijze van werken in Outlook... 11 Informatie... ProDoc Bouwstenen voor Word & Outlook 2007 Inhoud Kopiëren bestanden... 2 Hoofdmap Bouwstenen... 2 Bouwsteen.dotm... 2 Installatie Bouwstenenmodule onder Word 2007... 3 Installatie Bouwstenenmodule onder

Nadere informatie

1. Kennismaken met Impress

1. Kennismaken met Impress 1. Kennismaken met Impress In deze module leert u: 1 Wat Impress is; 2 Impress starten; 3 Een nieuwe presentatie maken; 4 Instellingen van Impress wijzigen; 5 Opslaan en openen. 1 Wat is Impress? OpenOffice.org

Nadere informatie

Symbol for Windows Planner Versie 0.8

Symbol for Windows Planner Versie 0.8 Symbol for Windows Planner Versie 0.8 Inhoud Inleiding... 3 1. Weergaven... 4 2. RealTime modus (de agenda raadplegen)... 6 2.1. Wat is een modus... 6 2.2. Eenvoudigste weergave... 6 2.3. Uitgebreidere

Nadere informatie

PowerPoint Basis. PowerPoint openen. 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office

PowerPoint Basis. PowerPoint openen. 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office PowerPoint Basis PowerPoint openen 1. Klik op Starten 2. Klik op Alle programma s 3. Klik op de map Microsoft Office Klik op Microsoft PowerPoint 2010 Wacht nu tot het programma volledig is opgestart.

Nadere informatie

Inleiding. - Teksten aanpassen - Afbeeldingen toevoegen en verwijderen - Pagina s toevoegen en verwijderen - Pagina s publiceren

Inleiding. - Teksten aanpassen - Afbeeldingen toevoegen en verwijderen - Pagina s toevoegen en verwijderen - Pagina s publiceren Inleiding Voor u ziet u de handleiding van TYPO3 van Wijngaarden AutomatiseringsGroep. De handleiding geeft u antwoord geeft op de meest voorkomende vragen. U krijgt inzicht in het toevoegen van pagina

Nadere informatie

Symbol for Windows Shuffle

Symbol for Windows Shuffle Handicom Symbol for Windows Shuffle (Versie 3) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Wat is Shuffle?... 2 1.2 Systeemeisen... 2 1.3 Installatie... 2 2. Een spel openen, opslaan en spelen...

Nadere informatie

Handleiding MOBICROSS actie banners

Handleiding MOBICROSS actie banners Handleiding MOBICROSS actie banners Met de kant & klare MOBICROSS actie banners vergroot jij je kans om sneller je netwerk te bouwen. Je kunt je eigen campagne maken door de banners op je website te plaatsen,

Nadere informatie

Handleiding. Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011

Handleiding. Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011 Voedingsversie Evry Hanzehogeschool Groningen november 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Installatie van Evry... 4 3 Algemene weetjes... 5 4 Voedingsberekening (Nevo2006)... 6 4.1 Voedingsberekening

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Multiple Choice. (Versie 4) Handicom, 2011 Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Multiple Choice. (Versie 4) Handicom, 2011 Nederland Handicom Symbol for Windows Multiple Choice (Versie 4) Handicom, 2011 Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Kennismaking met het programma...4 3. Een oefening samenstellen...6 4. Instellingen voor de hele

Nadere informatie

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft)

Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) Beknopte handleiding Overhoor 4.0.3 NL (Efka-soft) 1. Programma algemeen 1.1 Downloaden en installeren 1.2 Opstarten 1.3 Afsluiten 1.4 Verwijderen 2. Overhoorbestanden gebruiken 2.1 Nieuw bestand maken

Nadere informatie

Je ziet het ontwerpscherm voor je. Ontwerpen is actief en dat zie je aan de linkeronderkant van je scherm net boven de taakbalk.

Je ziet het ontwerpscherm voor je. Ontwerpen is actief en dat zie je aan de linkeronderkant van je scherm net boven de taakbalk. Inhoudsopgave frontpage 2003... 2 een thema gebruiken... 4 afbeeldingen op de pagina zetten... 5 knoppen maken... 8 knoppen maken in linkerframe... 10 een tabel maken... 12 opdrachten... 14 een fotopagina

Nadere informatie

Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet

Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet Snel aan de slag met BasisOnline en InstapInternet Inloggen Surf naar www.instapinternet.nl of www.basisonline.nl. Vervolgens klikt u op de button Login links bovenin en vervolgens op Member Login. (Figuur

Nadere informatie

PDF XCHANGE EDITOR Waarom PDF XHCANGE Editor?

PDF XCHANGE EDITOR Waarom PDF XHCANGE Editor? PDF XCHANGE EDITOR PDF XHCANGE editor is een programma om PDF bestanden te lezen en te bewerken. Deze handleiding is geschreven voor versie 5.5 van PDF XCHANGE editor. Als je een andere versie gebruikt

Nadere informatie

HANDLEIDING Q1600 Fashion

HANDLEIDING Q1600 Fashion HANDLEIDING Q1600 Fashion Pag.: 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Beheer...4 Kleurlijsten beheren...4 Kleurlijst groep aanmaken...6 Kleurlijst groep verwijderen...6 Kleuren (kleurnummers) aanmaken/wijzigen...7

Nadere informatie

Zorgmail handleiding. Inhoud

Zorgmail handleiding. Inhoud Inhoud 1. Beginnen met Zorgmail pag. 2 2. Het instellen van Zorgmail pag. 2 3. Het gebruik van Zorgmail m.b.t. Artsen pag. 3 4. Het aanpassen van de lay-out van Zorgmail pag. 4 5. Werken met Zorgmail pag.

Nadere informatie

Safira CMS Handleiding

Safira CMS Handleiding Safira CMS Handleiding Inhoudsopgave 1Mappen en artikelen... 2 1.11.1 Naam wijzigen map/ pagina... 3 1.21.2 Website structuur: nieuwe pagina aanmaken, pagina verwijderen, pagina blokkeren, structuur wijzigen...

Nadere informatie

Navigator CMS 2009. Beknopte handleiding v1.0

Navigator CMS 2009. Beknopte handleiding v1.0 Navigator CMS 2009 Beknopte handleiding v1.0 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inloggen... 4 3. Menustructuur... 5 4. Document Verkenner... 6 5. Mappen beheren... 7 5.2 Map hernoemen... 7 5.3 Map verplaatsen...

Nadere informatie

Symbol for Windows Document Maker E-mail

Symbol for Windows Document Maker E-mail Handicom Symbol for Windows Document Maker E-mail (Versie 2.3) Handicom, 2005, Nederland Inhoud Inleiding... 2 1. Voordat u kunt e-mailen... 3 1.1 Instellingen... 3 1.2 Adresboek... 5 1.3 E-mailknoppen

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. Multiple Choice. (Versie 3.1) Handicom, 2007 Nederland

Handicom. Symbol for Windows. Multiple Choice. (Versie 3.1) Handicom, 2007 Nederland Handicom Symbol for Windows Multiple Choice (Versie 3.1) Handicom, 2007 Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 1.1 Wat is Multiple Choice?... 2 1.2 Systeemeisen... 2 1.3 Installatie... 2 2. Kennismaking met

Nadere informatie

Microsoft Word Selecteren

Microsoft Word Selecteren Microsoft Word 2013 Selecteren Inhoudsopgave 3. Selecteren 3.1 Tekst selecteren 3.2 Tekst verwijderen 3.3 Kopiëren, knippen, plakken en ongedaan maken 3.4 Werken met twee documenten 3.1 Tekst selecteren

Nadere informatie

Deel 1: PowerPoint Basis

Deel 1: PowerPoint Basis Deel 1: PowerPoint Basis De mogelijkheden van PowerPoint als ondersteunend middel voor een gedifferentieerde begeleiding van leerlingen met beperkingen. CNO Universiteit Antwerpen 1 Deel 1 PowerPoint Basis

Nadere informatie

Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29

Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29 Handleiding Zorgverzekeraar Winmens versie 7.29 Zorgverzekeraar oproepen Als u een zorgverzekeraar wilt oproepen om de gegevens te bekijken of te bewerken kunt boven in het zorgverzekeraars scherm, op

Nadere informatie

Opstarten Word 2013 bij Windows 7 Opstarten Word 2016 bij Windows 10

Opstarten Word 2013 bij Windows 7 Opstarten Word 2016 bij Windows 10 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Word opstarten, verkennen en afsluiten WORD kan opgestart worden via de startknop en de snelkoppeling in de lijst die boven de startknop staat: Opstarten Word 2013 bij Windows

Nadere informatie

Internet Explorer 7 (IE7)

Internet Explorer 7 (IE7) Internet Explorer 7 (IE7) 1. HET VENSTER Het venster van Internet Explorer 7 ziet er als volgt uit: Het venster bestaat uit volgende onderdelen: De knoppen Volgende en Vorige. Adresbalk hierin vullen we

Nadere informatie

Microsoft Word Kennismaken

Microsoft Word Kennismaken Microsoft Word 2013 Kennismaken Inleiding Microsoft Word is het meest gebruikte tekstverwerkingsprogramma ter wereld. De mogelijkheden die Word biedt zijn talrijk, maar als je nog nooit met Word gewerkt

Nadere informatie

INSTRUCT Samenvatting Basis Word 2010, H1 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1

INSTRUCT Samenvatting Basis Word 2010, H1 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Word opstarten en afsluiten WORD kan opgestart worden via de startknop en de snelkoppeling in de lijst die boven de startknop staat: WORD kan ook worden opgestart via menu Start,

Nadere informatie

Handleiding Joomla! Frontend, content en gallery. september 2014 versie 1.0

Handleiding Joomla! Frontend, content en gallery. september 2014 versie 1.0 Handleiding Joomla! Frontend, content en gallery. september 2014 versie 1.0 1 Inhoudsopgave Toevoegen nieuw artikel, of wijzigen...3 Extra web-functionaliteit...4 toevoegen van een foto/plaatje...4 toevoegen

Nadere informatie

Hoofdstuk 8: Bewerken

Hoofdstuk 8: Bewerken Hoofdstuk 8: Bewerken 8.0 Inleiding Bewerken in Excel gaat grotendeels hetzelfde als het bewerken in andere Microsoft Office programma s. Als het bekend is hoe in Word tekst te knippen en plakken, dan

Nadere informatie

TouchSpeak gebruikershandleiding. Voorbeeld

TouchSpeak gebruikershandleiding. Voorbeeld TouchSpeak gebruikershandleiding Voorbeeld Inhoud De startpagina...3 Basisvocabulaire... 4 Hotspot pagina's... 7 Typemodule...8 Typen en het on-screen toetsenbord...8 Woordvoorspelling... 9 Berichtengebied...9

Nadere informatie

Kennismaking. Versies. Text. Graph: Word Logo voorbeelden verschillende versies. Werkomgeving

Kennismaking. Versies. Text. Graph: Word Logo voorbeelden verschillende versies. Werkomgeving Kennismaking Word is een tekstverwerkingsprogramma. U kunt er teksten mee maken, zoals brieven, artikelen en verslagen. U kunt ook grafieken, lijsten en afbeeldingen toevoegen en tabellen maken. Zodra

Nadere informatie

CMS Made Simple eenvoudig uitgelegd CMS MADE SIMPLE- Eenvoudig uitgelegd

CMS Made Simple eenvoudig uitgelegd CMS MADE SIMPLE- Eenvoudig uitgelegd CMS Made Simple eenvoudig uitgelegd CMS MADE SIMPLE- Eenvoudig uitgelegd Introductie Deze handleiding heeft tot doel een eenvoudige stap voor stap handleiding te zijn voor eindgebruikers van CMS Made Simple

Nadere informatie

22. Sjablonen. In deze module leert u: 1. Wat een sjabloon is. 2. Hoe u sjablonen gebruikt. 3. Hoe u zelf sjablonen kunt maken.

22. Sjablonen. In deze module leert u: 1. Wat een sjabloon is. 2. Hoe u sjablonen gebruikt. 3. Hoe u zelf sjablonen kunt maken. 22. Sjablonen In deze module leert u: 1. Wat een sjabloon is. 2. Hoe u sjablonen gebruikt. 3. Hoe u zelf sjablonen kunt maken. Een sjabloon is een speciaal bestand dat u kunt gebruiken als model voor een

Nadere informatie

Informatie gebruik Digi Bord

Informatie gebruik Digi Bord Informatie gebruik Digi Bord Aan de slag Schakel de pc en de beamer aan en het bord is te gebruiken. Het bord hoeft u niet apart aan te zetten. De pen is nu alleen te gebruiken als muis. Beamer De beamer

Nadere informatie

INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD

INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD INRICHTEN VAN DAXIS CLOUD Dit is een handleiding over het inrichten van de Daxis Cloud, waarin enkele onderdelen voor het personaliseren worden behandeld. Inhoud 1. Inleiding... 2 2. De metro-omgeving...

Nadere informatie

Handleiding Albupad - Album Page Designer versie 1600

Handleiding Albupad - Album Page Designer versie 1600 1 Handleiding Albupad - Album Page Designer versie 1600 Albupad (Album Page Designer) is een computerprogramma waarmee u gemakkelijk en snel albumbladen voor bijvoorbeeld postzegels kunt maken. Met het

Nadere informatie

Algemene basis instructies

Algemene basis instructies Inhoud: Algemene basis instructies... 2 Pictogrammen en knoppen... 2 Overzicht... 3 Navigeren (bladeren)... 3 Gegevens filteren... 4 Getoonde gegevens... 5 Archief... 5 Album... 5 Tabbladen en velden...

Nadere informatie

CMS Instructiegids Copyright Endless webdesign v.o.f

CMS Instructiegids Copyright Endless webdesign v.o.f CMS Instructiegids Copyright Endless webdesign v.o.f. 2014 1 2 Notities Inhouds opgave Hoe log ik in? 4 Een pagina toevoegen. 5 Een pagina vullen/aanpassen. 7 Een pagina verwijderen. 8 Een sjabloon kiezen.

Nadere informatie

15. Tabellen. 1. wat rijen, kolommen en cellen zijn; 2. rijen en kolommen invoegen; 3. een tabel invoegen en weer verwijderen;

15. Tabellen. 1. wat rijen, kolommen en cellen zijn; 2. rijen en kolommen invoegen; 3. een tabel invoegen en weer verwijderen; 15. Tabellen Misschien heeft u al eens geprobeerd om gegevens in een aantal kolommen te plaatsen door gebruik te maken van spaties, kolommen of tabs. Dat verloopt goed totdat u gegevens wilt wijzigen of

Nadere informatie

Microsoft Word 365. Kennismaken AAN DE SLAG MET DIGITALE VAARDIGHEDEN TRAINING: MICROSOFT WORD 365

Microsoft Word 365. Kennismaken AAN DE SLAG MET DIGITALE VAARDIGHEDEN TRAINING: MICROSOFT WORD 365 Microsoft Word 365 Kennismaken Inleiding Microsoft Word is het meest gebruikte tekstverwerkingsprogramma ter wereld. De mogelijkheden die Word biedt zijn talrijk, maar als je nog nooit met Word gewerkt

Nadere informatie

Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word.

Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word. Instructie voor een mail-merge VZVZ toestemmingsformulier in Word. NB: Voor deze instructie is gebruik gemaakt van Office 2016 op een Windows 7 computer; de taal staat ingesteld op Nederlands. In grote

Nadere informatie

25 Excel tips. 25 Handige Excel tips die tijd besparen en fouten voorkomen. Ir. Fred Hirdes. Excel-leren.nl.

25 Excel tips. 25 Handige Excel tips die tijd besparen en fouten voorkomen. Ir. Fred Hirdes. Excel-leren.nl. [Geef tekst op] 25 Excel tips 25 Handige Excel tips die tijd besparen en fouten voorkomen Ir. Fred Hirdes Excel-leren.nl info@excel-helpdesk.nl Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Tip 1 tm

Nadere informatie

Inhoud. MySite Handleiding 1

Inhoud. MySite Handleiding 1 Inhoud Een module bewerken: Een module toevoegen...2 Een module kopiëren...4 Een module verplaatsen...5 Een module verbergen...6 Een module verwijderen...6 Openingsuren wijzigen...7 Een pagina bewerken:

Nadere informatie

Automatisering voor Financiële Dienstverleners. Werken met Queries en Merge Documenten. For more information visit our website at www.pyrrho.

Automatisering voor Financiële Dienstverleners. Werken met Queries en Merge Documenten. For more information visit our website at www.pyrrho. Automatisering voor Financiële Dienstverleners Werken met Queries en Merge Documenten For more information visit our website at www.pyrrho.com Date: Document Nr: 30 maart, 2007 UBizzMerge, Versie 4.0 Status:

Nadere informatie

Toelichting op enkele knoppen: (als u de muis bij een knop houdt, verschijnt een tekst met een korte aanwijzing (tooltip) bij deze knop).

Toelichting op enkele knoppen: (als u de muis bij een knop houdt, verschijnt een tekst met een korte aanwijzing (tooltip) bij deze knop). FAQ Leerlingdossier & handelingsplannen Welke mogelijkheden biedt de online tekstverwerker in ESIS? De online tekstverwerker beschikt over veel mogelijkheden voor het bewerken van tekst. U vindt de online

Nadere informatie

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s Inhoudstafel 1. Pictoselector installeren en updaten 2. Een nieuw pictoblad maken 3. Geef het blad een titel 4. Zoek picto s 4.1 Selecteer pictogrammendatabanken 4.2 Voeg een picto in 4.3 Omschrijving

Nadere informatie

Handleiding Word de graad

Handleiding Word de graad Handleiding Word 2010 3de graad Inhoudsopgave Regelafstand 3 Knippen 3 Kopiëren 5 Plakken 6 Tabs 7 Pagina-instellingen 9 Opsommingstekens en nummeringen 12 Kopteksten en voetteksten 14 Paginanummering

Nadere informatie

Briefhoofd maken in Word. Handleiding van Helpmij.nl

Briefhoofd maken in Word. Handleiding van Helpmij.nl Briefhoofd maken in Word Handleiding van Auteur: CorVerm Januari 2011 We gaan ons deze keer wagen aan het maken van een briefhoofd met invulformulier in Word. De bedoeling is dat we eerst een briefhoofd

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Het Excel Dashboard* 2010

Hoofdstuk 1: Het Excel Dashboard* 2010 Hoofdstuk 1: Het Excel Dashboard* 2010 1.0 Introductie Excel helpt om data beter te begrijpen door het in cellen (die rijen en kolommen vormen) in te delen en formules te gebruiken om relevante berekeningen

Nadere informatie

Deel 5: PowerPoint Scannend

Deel 5: PowerPoint Scannend Deel 5: PowerPoint Scannend De mogelijkheden van PowerPoint als ondersteunend middel voor een gedifferentieerde begeleiding van leerlingen met beperkingen. CNO Universiteit Antwerpen 1 Deel 5 PowerPoint

Nadere informatie

BASIS TEKSTBEWERKING deel 2

BASIS TEKSTBEWERKING deel 2 BASIS TEKSTBEWERKING deel 2 Opslaan en openen. Opslaan. Om een tekst document te kunnen bewaren, zult u het moeten opslaan op de harde schijf van uw computer. Het blijft daar dan net zo lang staan tot

Nadere informatie

WebQuest / WebKwestie. met Word 2003. www.webkwestie.nl

WebQuest / WebKwestie. met Word 2003. www.webkwestie.nl WebQuest / WebKwestie met Word 2003 www.webkwestie.nl Een WebQuest / WebKwestie maken in Word 2003 Belangrijk is dat alle pagina s en afbeeldingen die u gebruikt in één map worden opgeslagen. Download

Nadere informatie

Handleiding Joomla CMS

Handleiding Joomla CMS Handleiding Joomla CMS Inhoudsopgave Inloggen bij de beheeromgeving 3 Artikelen 4 Prullenbak bekijken 4 Nieuw artikel maken / bewerken 5 Afbeelding toevoegen aan artikel 6 Link in een artikel plaatsen

Nadere informatie

Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen

Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen Foto s verkleinen en Foto s in elkaar over laten lopen Een foto, ergens op uw computer Open een de map van bestanden voor de website, of maak deze eerst aan. Open de te gebruiken foto met het volgende

Nadere informatie

Download DIGIPRAAT in de Google playstore! Zoek naar eu.desmidt om DIGIPRAAT en DIGITAAL te vinden!

Download DIGIPRAAT in de Google playstore! Zoek naar eu.desmidt om DIGIPRAAT en DIGITAAL te vinden! Download DIGIPRAAT in de Google playstore! Zoek naar eu.desmidt om DIGIPRAAT en DIGITAAL te vinden! Inhoud Hoe werkt het:... 1 Aanmaken van een nieuwe groep met eigen afbeelding, tekst en spraak... 4 Instellingen...

Nadere informatie

Met dit programma kunt u fotoalbums, collages, kalenders, posters en nog veel meer maken. Wij vertellen u graag hoe dat werkt.

Met dit programma kunt u fotoalbums, collages, kalenders, posters en nog veel meer maken. Wij vertellen u graag hoe dat werkt. Beste klant, Met dit programma kunt u fotoalbums, collages, kalenders, posters en nog veel meer maken. Wij vertellen u graag hoe dat werkt. Na de installatie ziet u dit icoon op uw bureaublad: staan. Ga

Nadere informatie

1. Open het programma KompoZer Het grote witte vlak is een nog lege webpagina. Deze gaan we nu van inhoud voorzien.

1. Open het programma KompoZer Het grote witte vlak is een nog lege webpagina. Deze gaan we nu van inhoud voorzien. Minicursus KompoZer In deze cursus ga je leren werken met het computerprogramma KompoZer. Stapsgewijs maak je een voorbeeldsite. Daarna kun je alles wat je geleerd hebt gebruiken om je eigen website te

Nadere informatie

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0

Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0 Handleiding XML Leesprogramma versie 2.0 Een uitgave van Dedicon Postbus 24 5360 AA GRAVE Tel.: (0486) 486 486 Fax: (0486) 476 535 1 Inhoudsopgave 1. Installatie... 3 2. De-installatie... 3 3. Starten

Nadere informatie

Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015

Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015 Handleiding Wordpress CMS 4-5-2015 Inhoud 1. Het dashboard.... 3 2. Een pagina of bericht aanpassen.... 5 3. Een nieuw bericht toevoegen... 6 4. Een pagina maken... 7 5. Website met sitebuilder... 8 6.

Nadere informatie

Enkele tips voor de bediening van deze DVD Belangrijk!

Enkele tips voor de bediening van deze DVD Belangrijk! Enkele tips voor de bediening van deze DVD Belangrijk! De afbeeldingen en enkele punten van de programma-beschrijving hebben betrekking op versie 7.0.7 van Adobe Reader. Andere versies van dit programma

Nadere informatie

Hoe moet je een prachtige presentatie maken?

Hoe moet je een prachtige presentatie maken? Hoe moet je een prachtige presentatie maken? www.meestermichael.nl Geef de presentatie een titel. Klik dit vak aan om jouw presentatie een ondertitel te geven. Hier kun je je presentatie een titel geven

Nadere informatie

Aan de slag met Word 2016? Ontdek de basisfuncties. Maak een nieuw document aan, typ teksten en maak het geheel vervolgens netjes op.

Aan de slag met Word 2016? Ontdek de basisfuncties. Maak een nieuw document aan, typ teksten en maak het geheel vervolgens netjes op. Word 2016 - basis Aan de slag met Word 2016? Ontdek de basisfuncties. Maak een nieuw document aan, typ teksten en maak het geheel vervolgens netjes op. Welke Word? Word 2016 is te koop als onderdeel van

Nadere informatie

Aan de slag met AdminView

Aan de slag met AdminView Aan de slag met AdminView uitgebreide handleiding S for Software B.V. Gildeweg 6 3771 NB Barneveld tel 0342 820 996 fax 0342 820 997 e-mail info@sforsoftware.nl web www.sforsoftware.nl Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Inhoudsopgave Template verhaal... 2 Eigenschappen van een pagina... 4 Achtergrond invoegen vanuit classroomsuite... 5 Achtergrond eigen database...

Inhoudsopgave Template verhaal... 2 Eigenschappen van een pagina... 4 Achtergrond invoegen vanuit classroomsuite... 5 Achtergrond eigen database... Inhoudsopgave Template verhaal... 2 Eigenschappen van een pagina... 4 Achtergrond invoegen vanuit classroomsuite... 5 Achtergrond eigen database... 9 Afbeelding toevoegen vanuit classroom... 11 Afbeelding

Nadere informatie

HANDLEIDING Windows XP Deel 1

HANDLEIDING Windows XP Deel 1 HANDLEIDING Windows XP Deel 1 Bureaublad en Beeldscherm aanpassen Gemaakt door: De Spanjehelpdesk http://www.spanjehelpdesk.nl Voorwoord Windows XP is het besturingssyteem van uw PC. Het besturingssysteem

Nadere informatie

23. Standaardbrieven (MailMerge)

23. Standaardbrieven (MailMerge) 23. Standaardbrieven (MailMerge) In deze module leert u: 1. Wat een standaardbrief is. 2. Hoe u een standaardbrief maakt. 3. Hoe u een adressenbestand kunt koppelen aan een standaardbrief. 4. Hoe u een

Nadere informatie

PICASA PICASA. FOTOBEWERKING Een handleiding. 2013 Computertraining voor 50-plussers

PICASA PICASA. FOTOBEWERKING Een handleiding. 2013 Computertraining voor 50-plussers PICASA FOTOBEWERKING Een handleiding 2013 Computertraining voor 50-plussers PC50plus computertrainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.nl PICASA C O M P

Nadere informatie

Een toekomst voor ieder kind. www.altra.nl

Een toekomst voor ieder kind. www.altra.nl Een toekomst voor ieder kind www.altra.nl Excel Tips en trucs Knippen/kopiëren Kolommen verplaatsen Het is handig om de kolommen met de module en locatie als eerste twee in het overzicht te hebben. Selecteer

Nadere informatie

Versie: 0.2. Gebruikershandleiding XOPUS XML-editor

Versie: 0.2. Gebruikershandleiding XOPUS XML-editor Versie: 0.2 Gebruikershandleiding XOPUS XML-editor Wijzigingsbeheer Versie Datum Omschrijving Auteur(s) 0.1 31-12-2012 Initiële versie Eric Wijnschenk 0.2 02-01-2013 Wijzigingen nav review Jeroen van Hemert

Nadere informatie

STAP 1- Foto s in het schoolalbum zetten

STAP 1- Foto s in het schoolalbum zetten STAP 1- Foto s in het schoolalbum zetten Open de internet pagina www.google.be Klik vervolgens in de zwarte balk op de optie MEER en kies dan de optie foto s Nu moet je aanmelden met volgende gebruiker:

Nadere informatie

Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl)

Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl) Tips; fotoboek maken (bron: hema.nl) tekst roteren Draai je tekst zodat het mooi onder of op je scheef geplaatste foto staat. Of maak zelf leuke labels in combinatie met clipart. 1. kies de clipart (bij

Nadere informatie

Inloggen. Open Internet Explorer en vul het adres: http://webmail.kpoa.nl in de adresbalk in.

Inloggen. Open Internet Explorer en vul het adres: http://webmail.kpoa.nl in de adresbalk in. Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inloggen... 2 Inloggen... 2 Wachtwoord wijzigen... 3 Postvak IN... 4 Controleren op nieuwe E-mail... 4 Bericht schrijven... 5 Ontvangers toevoegen... 5 Antwoorden... 10

Nadere informatie

Migreren naar Access 2010

Migreren naar Access 2010 In deze handleiding Het uiterlijk van Microsoft Access 2010 verschilt aanzienlijk van Access 2003. Daarom hebben we deze handleiding gemaakt, zodat u niet te veel tijd hoeft te besteden aan het leren werken

Nadere informatie

Leerlingdossier & handelingsplannen. Welke mogelijkheden biedt de online tekstverwerker in ESIS? FAQ

Leerlingdossier & handelingsplannen. Welke mogelijkheden biedt de online tekstverwerker in ESIS? FAQ FAQ Leerlingdossier & handelingsplannen Welke mogelijkheden biedt de online tekstverwerker in ESIS? De online tekstverwerker beschikt over veel mogelijkheden voor het bewerken van tekst. U vindt de online

Nadere informatie

196 CEWE *)zie einde les

196 CEWE *)zie einde les www.sencomp.nl 196 CEWE *)zie einde les laatst gewijzigd 29 oktober 2012 Uw keuze voor het maken van een fotoboek met CEWE. Deze cursus bestaat uit 5 delen.indien u gekozen heeft voor Hema lees Hemafotoboek

Nadere informatie

Tekenen met Floorplanner

Tekenen met Floorplanner Overzicht Het scherm 1. Zoom 2. Opslaan 3. Verdieping tab 4. Undo / Redo 5. Constructiemenu 6. Bibliotheek 7. Tekenvlak Eigenschappenmenu s De plattegrond wordt opgebouw uit verschillende elementen: ruimtes,

Nadere informatie

Handicom. Symbol for Windows. E-mail programma. (Versie 4) Handicom, 2010, Nederland

Handicom. Symbol for Windows. E-mail programma. (Versie 4) Handicom, 2010, Nederland Handicom Symbol for Windows E-mail programma (Versie 4) Handicom, 2010, Nederland Inhoud 1. Voor u kunt e-mailen......2 1.1 Persoonlijke gegevens 2 1.2 Mailservers 2 1.3 Adresboek 3 2. Fine-tuning van

Nadere informatie

Les 2 De basis (deel 1)

Les 2 De basis (deel 1) Les 2 De basis (deel 1) 2.1 Eigenschappen Beeldscherm In Windows XP is het makkelijk de eigenschappen van het beeldscherm te wijzigen. Om dit te doen rechtsklikken we op een lege plaats in het bureaublad,

Nadere informatie