Waarom is druppels fotograferen zo leuk?

Transcriptie

1 Druppelfotografie Er zijn twee soorten fotografen; zij die druppels willen fotograferen en zij die dat al gedaan hebben Zolang fotografie bestaat worden fotografen geïnspireerd door water. Water kent vele fotogenieke verschijningsvormen; aan het strand, een waterval, regen en reflecties in water of ijs. En een foto die elke fotograaf wel eens probeert te maken is de foto van een druppel: een druppel op een CD, een druppel aan een takje of bloem, of een vallende druppel. Water inspireert altijd. Omdat iedere fotograaf een poging waagt zijn er veel voorbeelden van druppelfoto s. Daardoor hoor je soms dat een foto van een druppel niet origineel is, maar laat je daardoor niet weerhouden. Het fotograferen van druppels is een mooie manier om verschillende technieken te leren en jouw creativiteit te ontwikkelen. En met een beetje geluk houd je er nog een hele mooie plaat aan over. Druppels fotograferen, de eerste druppel stuitert terug en de tweede druppel crasht er op Waarom is druppels fotograferen zo leuk? Natuurlijk is het ontzettend gaaf om iets vast te kunnen leggen wat zo snel is dat het menselijk oog het niet goed kan registreren. En de uitdaging ligt in de hoeveelheid elementen die het uiteindelijke resultaat bepalen. Denk hierbij aan de vorm van de druppel die wordt bepaald door: het moment waarop je de ontspanknop indrukt, de hoogte van de val van de druppel en diepte, temperatuur, viscositeit en oppervlaktespanning van de vloeistof waarin de druppel valt.

2 Viscositeit is een duur woord voor de stroperigheid van een vloeistof; honing heeft een hogere viscositeit dan water. De oppervlaktespanning kun je zien als de veerkracht die het oppervlak van een vloeistof heeft. Hoe groter die veerkracht, hoe meer de vloeistof bij elkaar wil blijven. Denk aan een rollend druppeltje kwik (deze heeft een hele hoge oppervlaktespanning). Hoe hoger de oppervlaktespanning, hoe korter en dikker de kolom van de opspattende druppel wordt. Bij een lagere oppervlaktespanning krijg je een dunne en lange kolom. Bij het druppelen kun je veel variëren door gebruik te maken van verschillende kleuren en patronen in zowel achter- als ondergrond of met kleurstoffen in de druppel of in het water waarin de druppel landt. Verder kun je een hoog of laag standpunt innemen, of zelfs meerdere druppels in één keer fotograferen. Kortom: genoeg elementen om te combineren en jou een hele poos leuk bezig te houden. Met geduld, doorzettingsvermogen en creativiteit kun je telkens weer andere foto s maken. Daarom is druppelen zo leuk. Forografeer ook eens een druppel in melk Highspeed fotografie Dit is een term die wordt toegepast bij technieken die bedoeld zijn om voorwerpen te fotograferen die een zeer hoge snelheid hebben. En hoewel een druppel niet heel snel naar beneden valt, kan een opspattende druppel, zeker de spetters ervan, hele hoge snelheden bereiken. Een opspattende druppel valt na het hoogste punt weer naar beneden met een snelheid die vijfmaal hoger is dan de snelheid van de vrije val. Dit wordt veroorzaakt door de oppervlaktespanning van het water. Om die snelle beweging mooi te bevriezen is highspeed fotografie een geschikte techniek. En het enige dat je eigenlijk nodig hebt voor highspeed fotografie is een losse reportageflitser en gevoel voor timing. Camera s hebben vaak een kortste sluitertijd tussen 1/2000 en 1/8000 seconde. Dat zijn héle

3 korte sluitertijden, maar voor sommige onderwerpen die snel bewegen zijn ze nog te lang. Voor heel snel bewegende onderwerpen kan een flitser de uitkomst bieden. De duur van een flits kan namelijk veel korter zijn dan de sluitertijd van jouw camera. Hierbij geldt: hoe hoger het richtgetal van de flitser (de hoeveelheid licht die de flitser kán leveren), hoe korter de flitsduur is in de laagste stand van de flitser. Een flitsduur van 1/ seconde of nóg korter is geen uitzondering. Het geheim van highspeed fotografie is dat je het beeld niet bevriest met de sluitertijd van de camera, maar met die korte flitsduur van de flitser. Een voorbeeld: zet de camera op de laagst mogelijke ISO-waarde en een klein diafragma (bijvoorbeeld f/16). Als je niet al te veel licht hebt en je maakt een foto met een sluitertijd van 1/100 seconde, zul je waarschijnlijk een donkere foto krijgen. Als je vervolgens met dezelfde instellingen een foto maakt, waarbij je gebruik maakt van een flitser op de laagste stand, dan zul je een foto krijgen waarbij het onderwerp een ste deel van een seconde belicht is. Dus ondanks dat op de camera een sluitertijd van 1/100 seconde ingesteld is, kun je toch hele snelle bewegingen bevriezen. Het is zelfs mogelijk om daarmee de beweging van een afgeschoten kogel of een uit elkaar spattende ballon te bevriezen!

4 Druppelfotografie tips Wat heb je nodig voor druppelfotografie? Vallende druppels kun je met elke camera fotograferen. Het is wel handig als je een camera of lens hebt waarmee je voldoende in kunt zoomen of dichtbij kunt fotograferen. Een druppel is immers maar heel klein. Als je geen externe flitser hebt, moet je zorgen dat er voldoende licht is om een korte sluitertijd te kunnen gebruiken. Het is een optie om op een zomerse dag buiten te fotograferen, maar als je binnen fotografeert moet je zorgen voor extra licht met behulp van sterke lampen. Je kunt eventueel de flitser gebruiken die in de camera is ingebouwd, maar dan is het raadzaam om geen doorzichtige vloeistoffen te nemen voor druppelfotografie. Een doorzichtige druppel fotograferen met een flitser vóór de druppel is vergelijkbaar met het s avonds fotograferen van een ruit; een klein deel van de ruit zal het flitslicht weerkaatsen met als gevolg een overbelichte plek. De rest van de ruit zal geen licht weerkaatsen en een donker beeld opleveren. Een niet doorzichtige vloeistof (bijvoorbeeld melk) zal wél licht weerkaatsen en is daardoor geschikter voor het fotograferen met een lichtbron aan de voorzijde. Een externe flitser die handmatig is in te stellen is het meest ideale. Zeker als deze flitser los van de camera gebruikt kan worden met een kabel of draadloze trigger. Je kunt dan het licht van achter de druppel laten komen, waardoor ook doorzichtige druppels mooi verlicht worden. Een statief en afstandbediening zijn handige hulpmiddelen bij druppelfotografie omdat bij het gebruik hiervan meer aandacht besteedt kan worden aan timing en verlichting. Maar het is ook mogelijk om het zonder statief of afstandbediening te doen. Verder hebben we natuurlijk iets nodig waarmee we de druppels kunnen laten vallen. Een pipetje is geschikt voor dit doel, maar heeft als nadeel dat je gelijktijdig de pipet en camera moet bedienen. Een goed alternatief is een plastic zakje gevuld met water, dat ergens aan opgehangen kan worden. Door met een speld een klein gaatje te prikken aan de onderzijde

5 van het zakje, krijg je een opening waardoor de druppels met een constante tussenpauze naar beneden vallen. En dat constante ritme is handig bij het timen van het moment waarop je de ontspanknop moet indrukken. In plaats van een plastic zakje is plastic flesje ook geschikt. En heb jij dat lekkende leertje van die druppelende kraan nog steeds niet vervangen? Dan heb je nu een ideaal excuus om dat nog even langer uit te stellen. Voor de achtergrond of eventueel de ondergrond, is een gekleurd A4 tje al voldoende. Deze zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar bij de boekhandel, maar je kunt er ook voor kiezen om achtergronden zelf te maken in meerdere kleuren, bijvoorbeeld met Photoshop. Nóg meer mogelijkheden! Voorbereiding druppelfotogragie De voorbereiding van de eerste foto is belangrijk en is meer dan het halve werk. Bepaal welk soort druppel je wilt fotograferen en stem daar de vloeistoffen op af. Bijvoorbeeld: Een druppel water laten vallen in een bak water of een bak melk Een druppel melk laten vallen in melk, of in water De druppel melk of water kleuren met een kleurstof Wil je een opspattende druppel met een lange dunne kolom? Verlaag dan de oppervlaktespanning van het water in de bak door het te mengen met een zeep of glansspoelmiddel. Uiteraard moeten we iets hebben waar we de druppels in of op kunnen laten vallen. Als je met een heel laag standpunt wil werken wat voor een mooie reflectie zorgt kun je het beste een grote bak nemen waarvan de rand niet in beeld komt. Een ovenschaal of groot bakblik kan hiervoor dienst doen. Ook een dienblad dat niet te ondiep is, heeft een prima maat voor dit doel. Verder moet je iets hebben om je voorraad druppels aan op te hangen. Hier kun je natuurlijk zelf iets voor maken; bedenk dan dat je het beste iets maakt wat in hoogte verstelbaar is. Zo n standaard die je vroeger gebruikte bij de scheikunde-les is ideaal. En met een geschikte klem kan zelfs een lampstatief gebruikt worden om iets aan op te hangen. Het voordeel van het gebruikmaken van een statief is dat je vooraf de camera kunt scherpstellen. Zet hiervoor de camera op handmatige focus en geef de plek aan waar de druppels zullen vallen. Dat zou je kunnen doen door een druppel te laten vallen op een pen. Je kunt dan scherpstellen op de punt van de pen. Een assistent die de pen kan vasthouden is een perfecte hulp. Zelf leg ik vaak een liniaal onder een hoek van 45 graden over de bak, zodanig dat de druppel op de rand van de liniaal valt

6 De voorbereiding van de eerste foto is belangrijk en is meer dan het halve werk. Bepaal welk soort druppel je wilt fotograferen en stem daar de vloeistoffen op af. Bijvoorbeeld: Een druppel water laten vallen in een bak water of een bak melk Een druppel melk laten vallen in melk, of in water De druppel melk of water kleuren met een kleurstof Wil je een opspattende druppel met een lange dunne kolom? Verlaag dan de oppervlaktespanning van het water in de bak door het te mengen met een zeep of glansspoelmiddel. Uiteraard moeten we iets hebben waar we de druppels in of op kunnen laten vallen. Als je met een heel laag standpunt wil werken wat voor een mooie reflectie zorgt kun je het beste een grote bak nemen waarvan de rand niet in beeld komt. Een ovenschaal of groot bakblik kan hiervoor dienst doen. Ook een dienblad dat niet te ondiep is, heeft een prima maat voor dit doel. Verder moet je iets hebben om je voorraad druppels aan op te hangen. Hier kun je natuurlijk zelf iets voor maken; bedenk dan dat je het beste iets maakt wat in hoogte verstelbaar is. Zo n standaard die je vroeger gebruikte bij de scheikunde-les is ideaal. En met een geschikte klem kan zelfs een lampstatief gebruikt worden om iets aan op te hangen. Het voordeel van het gebruikmaken van een statief is dat je vooraf de camera kunt scherpstellen. Zet hiervoor de camera op handmatige focus en geef de plek aan waar de druppels zullen vallen. Dat zou je kunnen doen door een druppel te laten vallen op een pen. Je kunt dan scherpstellen op de punt van de pen. Een assistent die de pen kan vasthouden is een perfecte hulp. Zelf leg ik vaak een liniaal onder een hoek van 45 graden over de bak, zodanig dat de druppel op de rand van de liniaal valt Voor druppelfotografie kun je goed werken met een liniaal Vervolgens bepaal je de kleuren voor je foto. Onder een glazen bak kun je gekleurd papier leggen; als je een hoog standpunt inneemt komt die kleur terug in de foto. Hanteer je een laag

7 standpunt, dan zal voornamelijk de kleur van de achtergrond in beeld komen. Wil je de golven van de inslag in twee kleuren? Houd dan een A4 tje met een afwijkende kleur schuin boven de druppel. Een externe flitser kan het beste zo worden opgesteld dat hij de achtergrond verlicht. Hoe dichter de flitser bij de achtergrond staat, hoe minder licht je verliest; dus een kortere flitsduur en een scherper eindresultaat. Druppelfotografie tips deel III instellingen Instellingen voor druppels fotograferen Welke instellingen het beste zijn is een beetje afhankelijk van welke apparatuur je ter beschikking hebt. En dan gaat het vooral om de vraag of je de sluitertijd bepaalt met een flitser of met de camera. Als je het beeld bevriest met de sluitertijd van de camera heb je uiteraard een snelle sluitertijd nodig. Kies deze dus zo snel als mogelijk. Het diafragma zal dan vaak aan de grote kant (klein getal) zijn en dat is ongunstig voor de scherptediepte. Omdat je ver inzoomt en dicht bij je onderwerp zit, wil je een zo klein mogelijk diafragma zodat je een grote scherptediepte krijgt. Het diafragma-getal dat je kunt kiezen is afhankelijk van de hoeveelheid licht wat je ter beschikking hebt. Kun je het diafragma niet klein genoeg maken, probeer dan meer licht op de druppels te laten vallen of verhoog de ISO-waarde op je camera. Je hebt een flitser die niet per se op de bovenkant van de camera wil zitten? Perfect! Nu wordt het echt leuk. Zet je flitser op handmatige belichting waarbij de flitskracht zo laag mogelijk is. Dit levert een korte flitsduur op en is het uitgangspunt voor de overige instellingen. De camera gaat op manuele bediening (M), met een zo klein mogelijk diafragma (bijvoorbeeld f/16) voor zoveel mogelijk scherptediepte. De sluitertijd is in dit geval niet belangrijk. Je kunt geen snellere sluitertijd kiezen dan de flitssynchronisatie-tijd van jouw camera, welke meestal rond de 1/200s ligt. Zolang de sluitertijd maar kort genoeg is om het bestaande licht uit te sluiten is deze instelling niet van belang. Je kunt jouw keuze voor de sluitertijd controleren door een testfoto te maken met uitgeschakelde flitser; het beeld moet dan donker zijn. Is het niet donker; kies dan een kortere sluitertijd. Het is mogelijk dat de flitser te weinig licht geeft om alles mooi te verlichten. Als dat het geval is, probeer dan eerst de flitser dichterbij te zetten. Als dat niet voldoende licht oplevert kun je de ISO-instelling van de camera verhogen en eventueel een groter diafragma kiezen. Het verhogen van de flitskracht en dus de flitsduur van de flitser is je laatste redmiddel. Verder is het een kwestie van doorzettingsvermogen en veel, heel veel opnames maken. Je zult zien dat naarmate je meer oefent, de timing perfecter wordt. Dus geeft niet op na een paar pogingen; de aanhouder krijgt altijd een goed resultaat. En zelfs een poging die in eerste instantie lijkt te zijn mislukt kan achteraf fantastische vormen bevatten. Compositie in druppels fotograferen

8 De mogelijkheden voor een compositie lijken beperkt met zo n klein onderwerp; de druppel zal vaak centraal in beeld staan. Maar je kunt mooi variëren met de hoogte van je standpunt; een opname met een hoog standpunt zal de cirkelvorm van de golven accentueren en bij een laag standpunt benadruk je de vorm van de druppel en zijn reflectie in het water. Probeer standpunt en opstelling zo te kiezen dat er weinig storende elementen zijn. De mooiste foto s brengen vaak alleen de druppel en het wateroppervlak in beeld. Druppels fotograferen: compositie Drops to the max; druppels fotograferen met stopshot Als het fotograferen van druppels écht jouw ding wordt en je jouw resultaten naar een topniveau wilt brengen, zou je de aanschaf van specialistische apparatuur voor highspeed fotografie kunnen overwegen. Voor de foto op de openingspagina?? (juiste term door eindredactie) is een specialistisch apparaat gebruikt wat luistert naar de naam StopShot. In grote lijnen heeft zo n apparaat de volgende mogelijkheden: Activeren: je kunt een ander apparaat activeren dat bijvoorbeeld een druppel maakt, maar het kan ook andere apparaten activeren die op een elektrische signalen reageren. Waarnemen: afhankelijk van wat je aansluit op de StopShot kun je licht, geluid of beweging laten waarnemen. Reageren: met zelf instelbare tijdstippen kun je andere apparaten laten reageren; ieder apparaat dat op een elektrisch signaal reageert. Voor fotografie zul je meestal een camera en flitser aansturen. Zo n StopShot kan je helpen met het timen en daarmee het nauwkeurig bepalen van de vormen van de druppels. En het is ook mogelijk om met meerdere druppels in één opname te werken; druppels die je zeer nauwkeurig kunt doseren qua grootte en tijd die tussen de val van twee druppels ligt. Een voorbeeld van een typische instelling van de StopShot waarmee je een druppel kunt laten vallen in water die daarna omhoog springt waarop vervolgens de tweede druppel crasht: Met een knop activeer je de StopShot, die gedurende 20ms een elektrische klep opent om een druppel door te laten 80ms later volgt een tweede signaal naar dezelfde klep, die 10ms open gaat voor de tweede (kleinere) druppel De eerste druppel doorbreekt een infraroodstraal, wat wordt gedetecteerd door de StopShot 200ms na het doorbreken van de infraroodstraal krijgt de camera (die op Bulb is ingesteld) een elektrisch signaal ter lengte van 700ms. Omdat de vertraging tussen het activeren van de

9 camera en het openen van de sluiter ongeveer 200ms is, resulteert dit in een opname met een sluitertijd van ongeveer een halve seconde. 300ms na het aansturen van de camera krijgt de flitser een signaal en de achtergrond wordt belicht door de flitser met een tijdsduur van 1/ seconde. Wordt het daarmee dan kinderspel om druppelfoto s te maken? Nee, gelukkig niet. Een dergelijk apparaat helpt je wel een deel op weg omdat je daarmee exact de vorm van de druppel kunt bepalen. Het instellen van het apparaat zelf is al een leuk puzzelwerkje waarmee je een tijdje zoet zult zijn. En als je de druppels voorspelbaar kunt fotograferen voorspelbaar betekent op 90% van de foto s komt dezelfde vorm ga je meer aandacht besteden aan het creatief belichten en de keuze van achtergronden. Het aantal mogelijkheden wordt daarmee nog veel groter. En omdat je je geen zorgen meer hoeft te maken over de timing en de camera niet meer zelf bedient, kun je allerlei andere elementen gaan toevoegen aan het beeld. Druppels fotograferen met zeepbellen Zo hebben we voor deze foto zeepbellen gemaakt met een speciale mix van grondstoffen. Door het toevoegen van onder andere glycerine en behanglijm aan een mix van water en afwasmiddel, konden we zeepbellen maken die onbreekbaar lijken. De druppels vallen door de zeepbel, trekken de zeepbel enigszins uit elkaar maar daarna sluit de zeepbel zich weer vanzelf. Magie die je pas gelooft als je het ziet. De achtergrond een zelfgemaakte afbeelding m.b.v. Photoshop maakt het af met mooie kleurtjes.

10 Verder hebben we natuurlijk iets nodig waarmee we de druppels kunnen laten vallen. Een pipetje is geschikt voor dit doel, maar heeft als nadeel dat je gelijktijdig de pipet en camera moet bedienen. Een goed alternatief is een plastic zakje gevuld met water, dat ergens aan opgehangen kan worden. Door met een speld een klein gaatje te prikken aan de onderzijde van het zakje, krijg je een opening waardoor de druppels met een constante tussenpauze naar beneden vallen. En dat constante ritme is handig bij het timen van het moment waarop je de ontspanknop moet indrukken. In plaats van een plastic zakje is plastic flesje ook geschikt. En heb jij dat lekkende leertje van die druppelende kraan nog steeds niet vervangen? Dan heb je nu een ideaal excuus om dat nog even langer uit te stellen. Voor de achtergrond of eventueel de ondergrond, is een gekleurd A4 tje al voldoende. Deze zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar bij de boekhandel, maar je kunt er ook voor kiezen om achtergronden zelf te maken in meerdere kleuren, bijvoorbeeld met Photoshop. Nóg meer mogelijkheden!