BASIS FOTOGRAFIE BASISBEGRIPPEN

Transcriptie

1 BASIS FOTOGRAFIE In fotografie draait alles om 2 eenvoudige zaken: het beschikbare licht (dat je wil vastleggen als foto op je film of sensor) de lens die je gebruikt om dit licht te manipuleren. Bij het maken van een foto moet je dus rekening houden met het licht dat door de lens gaat en hierdoor de film of sensor zal belichten. Dit proces wordt beïnvloedt door bepaalde instellingen waarmee je de belichting kan aanpassen. Enkele van deze instellingen zijn: diafragma, sluitertijd, ISO, brandpuntsafstand van de lens. Elk van deze instellingen heeft een onderling verband met elkaar: vb korrel/ruis, scherptediepte, belichting, Iedereen met een SLR camera zou zich bewust moeten zijn van deze instellingen alvorens zo n type camera aan te schaffen. Dit om de eenvoudige reden dat men geen SLR koopt om er automatisch mee te fotograferen. De uitleg in dit document omvat volgende zaken: uitleg van enkele essentiële basisbegrippen welk verband ze onderling met elkaar hebben en de gevolgen hiervan enkele basis tips BASISBEGRIPPEN ISO (lichtgevoeligheid) De ISOwaarde is het getal dat vermeld staat op filmrolletjes naar gelang de lichtgevoeligheid van de film. Dit is ook van belang bij digitale fotografie, waarbij de sensor de film vervangt en ook deze waarden overneemt. Men spreekt van trage en snelle films: er zijn dus films die veel licht nodig hebben om correct belicht te worden en films die weinig licht nodig hebben voor hetzelfde resultaat. Trage films hebben dus een langere sluitertijd nodig om correct belicht te worden dan snelle films. Snelle films hebben een groot getal, zoals ISO 3200, trage films een klein getal: ISO 100. Films aan een lage ISO waarde zoals 100, hebben een fijnere korrel en geven een mooier beeld. Aan een hogere ISO waarde zoals 1600 heeft die een veel grotere korrel. Bij digitale foto s heeft spreekt men niet van een korrel, maar van ruis (zoals sneeuw op tv), en dat zal de kwaliteit van de foto naar beneden halen. Bij felle zon kan je dus makkelijker een trage film gebruiken, die relatief snel zal belicht worden door de felle zon. Bij donkere situaties gebruik je (in theorie) best een snelle film. In de tips op het einde van dit document wordt het tegendeel uitgelegd hoe het best in de praktijk met ISO omgegaan wordt.

2 Brandpuntsafstand Dit staat op de lens vermeld in mm. Bij een zoomlens vb: 18-55mm of bij een vaste lens vb: 50mm. Hoe kleiner dit getal, hoe breeder je zicht zal zijn door de zoeker en hoe meer je dus op de foto krijgt. Hoe groter dit getal, hoe meer je kan inzoomen naar een object dat verderaf gelegen is. Met een vaste lens heb je het nadeel dat je niet kan inzoomen of flexibel zijn, maar het voordeel is dat ze vaker een groter diafragma hebben en dus ook lichtsterker zijn. Een grotere brandpuntsafstand verkleint ook de scherptediepte in je foto. Diafragma Dit staat op de camera aangeduid als A (van Aperture, of lensopening). De waarde van het diafragma staat altijd vermeld met een f, zoals f 5.6 of f 16, Deze waarde moet je omgekeerd interpreteren: een klein getal (vb f 1.8) geeft een grote lensopening weer, terwijl een groot getal (vb f 22) een kleine lensopening weergeeft. Een grote lensopening zoals f 2, geeft weinig scherptediepte, wat goed is voor een portret waarbij je het hoofd scherp wil en de achtergrond wazig. Een kleine lensopening zoals f 22 geeft meer scherptediepte, waarbij je een landschap van begin tot einde scherp kan krijgen. De meeste lenzen zijn het scherpst in het midden, en hebben hun sweet spot rond f 5.6 f 8. Sluitertijd De staat op de camera aangeduid als S. De waarde hiervan is weergegeven in breukvorm in seconden, zoals 1/15 of 1/250. Dit wil zeggen dat 1/15 een tragere tijd is dan 1/250. Wanneer de tijd langer is dan een paar seconden, dan wordt de vermelding weergegeven (vb 10 ). Met een trage sluitertijd ga je sneller een bewogen foto hebben, in dat geval gebruik je best een statief. Een gemiddelde minimum sluitertijd is 1/60 bij een breedhoeklens. Je kan er best rekening mee houden dat de waarde van de sluitertijd minstens het dubbele moet bedragen van de brandpuntsafstand van je lens. Vb: als je op 50mm inzoomt, neem je een sluitertijd van minstens 1/125. Verdubbel de waarde nogmaals wanneer je bewegende objecten fotografeert zoals lopers op een maratlopers op een marathon, voorbijrijdende auto s,... Scherptediepte Met scherptediepte bedoelt men de afstand in je foto waar het beeld scherp is. Weinig scherptediepte heb je bijvoorbeeld in portretten of macrofotografie, waarbij het te fotograferen object scherp is en de afstand ervoor en erna onscherp. Veel scherptediepte heeft men wanneer men bijvoorbeeld landschappen fotografeert waarbij er vanaf het begin tot aan de horizon alles scherp is. Bij scherptediepte spreekt men ook vaak van de term bokeh, waarmee men de kwaliteit van de scherptediepte beoordeelt. Scherptediepte kan je manipuleren door je diafragma of brandpuntsafstand te wijzigen.

3 Er is een groot verschil tussen scherpte en scherptediepte. Een object in een foto kan heel scherp zijn en tegelijkertijd kan de foto op zich heel weinig scherptediepte bevatten. HET VERBAND TUSSEN DE VORIGE BEGRIPPEN Diafragma Wanneer je het diafragma verkleint, zal je de sluitertijd moeten verlengen of de ISO waarde verhogen, om dezelfde belichting te bekomen. Wanneer je het diafragma vergroot, zal je de sluitertijd moeten verkorten of de ISO waarde verlagen, om dezelfde belichting te bekomen. Een groter diafragma geeft een kleinere scherptediepte weer. Het veld voor en na het te fotograferen object wordt vager dan met een kleiner diafragma aan dezelfde settings. Sluitertijd Wanneer je de sluitertijd verlengt, zal je het diafragma moeten verkleinen of de ISO waarde verlagen om dezelfde belichting te bekomen. Wanneer je de sluitertijd verkort, zal je het diafragma moeten vergroten of de ISO waarde verhogen om dezelfde belichting te bekomen. Sluitertijd wijzigt niets aan de scherptediepte. ISO Wanneer je een hogere ISO waarde gebruikt, zal je de sluitertijd moeten verkorten of het diafragma verkleinen om dezelfde belichting te bekomen. Wanneer je een lagere ISO waarde gebruikt, zal je de sluitertijd moeten verlengen of het diafragma vergroten om dezelfde belichting te bekomen. ISO wijzigt niets aan de scherptediepte. Scherptediepte Wanneer je een grotere scherptediepte wenst te bekomen, dien je het diafragma te verkleinen en/of de brandpuntsafstand te verkleinen. Wens je een kleinere scherptediepte dan moet je het diafragma vergroten en/of de brandpuntsafstand verlengen. Brandpuntsafstand Een grotere brandpuntsafstand geeft een kleinere scherptediepte weer. Het veld voor en na het te fotograferen object wordt vager dan met een kleinere brandpuntsafstand aan dezelfde settings. Lichtomstandigheden De uitleg over bovenstaande instellingen is uiteraard allemaal met dezelfde lichtomstandigheden. Men moet weten dat de lichtomstandigheden de hele tijd variëren. Zelfs in dezelfde kamer kunnen de lichtomstandigheden veranderen door tal van parameters: de hoeveelheid licht, type lampen, beeldhoek, de verschillende objecten die je opneemt in

4 dezelfde kamer en frontaal of tegenlicht. Hetzelfde geldt uiteraard voor locaties is openlucht. TIPS VOOR FOTOGRAFIE IN DE PRAKTIJK ISO Probeer in iedere situatie een zo laag mogelijke ISO waarde te gebruiken om het beste resultaat te bekomen met een fijne korrel, tenzij bij zwart-wit foto s waar een grove korrel vaak zijn charme heeft. Wanneer er zwakke lichtcondities zijn, probeer dan toch indien mogelijk een zo laag mogelijke ISO waarde te houden. Je zal in dit geval een langere sluitertijd nodig hebben, wat vaak leidt tot bewegingsonscherpte. Dit kan je voorkomen met een statief of eventueel een groter diafragma. Landschappen Probeer in theorie een zo klein mogelijk diafragma te nemen om zo veel mogelijk scherptediepte te bekomen op je foto. In de praktijk echter geeft een landschapsfoto meer scherptediepte bij f 8 dan bij f 22 (bij een objectief waarbij het scherpste punt bijvoorbeeld op f 5.6 ligt), want eens je diafragma kleiner gaat dan het punt waar hij het scherpst is, gaat men afwijkende scherpte waarnemen, waardoor het terug onscherper wordt. Zet je diafragma dus iets kleiner dan het scherpste punt van je lens. Portret Bij portretfoto s gebruik je best een klein diafragma voor weinig scherptediepte te hebben, waardoor er voor of na het te fotograferen object een onscherpte voorkomt. In de praktijk stel je dit best niet te klein in, omdat je lens dan niet het scherpst is. Zet je diafragma dus iets groter dan het scherpste punt van je lens. Gebruik eventueel een lens met een grotere brandpuntsafstand, dit maakt je scherptediepte iets kleiner, en geeft je bovendien de mogelijkheid om niet dicht op je object of model te moeten plakken. Prime lenzen hebben een vaste brandpuntsafstand en hebben vaak de mogelijkheid een groot diafragma te kiezen. Deze lenzen zoals 85mm en 105mm zijn ideaal voor portretten. Nachtfotografie Bij nachtfotografie, gebruik je, net zoals bij de ISO-tips hierboven vermeld, een zo laag mogelijke ISO om een zo fijn mogelijke korrel te kunnen bekomen. Gebruik een lange sluitertijd, een statief om bewegingsonscherpte tegen te gaan en een diafragma van ongeveer 8 of 11 klein (zie uitleg over landschappen). Tenzij je zonder statief wil werken, dan heb je een grotere lensopening nodig of een hogere ISO waarde. Bij portretten gebruik je s nachts ook best een grotere lensopening voor een kleine scherptediepte te bekomen.

5 Wil je de straatverlichting als sterretjes zien om een speciaal effect te bekomen, zorg dan voor een lange sluitertijd en een zo klein mogelijk diafragma.