Oude Muziek Cantus Cölln. Concerto Palatino Konrad Junghänel Monteverdi. woensdag 15 januari 2003

Transcriptie

1 Oude Muziek Cantus Cölln. Concerto Palatino Konrad Junghänel Monteverdi woensdag 15 januari 2003

2 Oude muziek. Seizoen Koor en Orkest Collegium Vocale Gent. Concerto Palatino Philippe Herreweghe G. Gabrieli, A. Gabrieli, H. Schütz zondag 29 september 2002 Cantus Cölln. Concerto Palatino. Konrad Junghänel Monteverdi woensdag 15 januari 2003 Gabrieli Consort & Players. Paul Mc Creesh Händel zaterdag 22 maart 2003 Akademie für Alte Musik Beck, C. Ph. E. Bach, Monn, Mozart zaterdag 26 april 2003

3 Cantus Cölln en Concerto Palatino Konrad Junghänel muzikale leiding en luit Johanna Koslowsky, Mechthild Bach sopraan Elisabeth Popien, Henning Voss alt Hans Jörg Mammel, Wilfried Jochens tenor Stephan Schreckenberger, Wolf Matthias Friedrich bas Ursula Bundies, Anette Sichelschmidt, Matthias Müller Mohr viool Bernward Lohr orgel Bruce Dickey, Doron Sherwin cornet Ole Andersen, Simen van Mechelen, Charles Toet, Wim Becu trombone Claudio Monteverdi Gloria (a 7 voci) 12 uit de Selva Morale e Spirituale Vespro Solenne 33 delen uit de Selva Morale e Spirituale Dixit Dominus II Salve Regina (a 2 voci) Confitebor I Deus tuorum militum II Beatus vir I pauze begin concert uur pauze omstreeks uur einde omstreeks uur inleiding door Diederik Verstraete uur. Foyer teksten programmaboekje Diederik Verstraete coördinatie programmaboekje desingel druk programmaboekje Tegendruk delen uit de Selva Morale e Spirituale 45 Salve Regina (a 3 voci) Laudate pueri I Ut queant laxis Laudate Dominum II Salve Regina Audi caelum Magnificat I gelieve uw GSM uit te schakelen!

4 Monteverdi s religieuze magnum opus: de Selva Morale e Spirituale Iedere muziekliefhebber kent wel de Mariavespers van Claudio Monteverdi ( ), één van de vroegste voorbeelden van de toepassing van barokke compositieprincipes zoals de basso continuo of de concerterende stijl in de religieuze muziek. De overige kerkmuziek van Monteverdi was tot voor kort onbekend terrein, maar de jongste jaren groeit de belangstelling voor de religieuze muziek die hij als kapelmeester aan San Marco in Venetië componeerde. Monteverdi en Venetië Claudio Monteverdi Monteverdi keerde aan het einde van 1608 terug naar zijn geboorteplaats Cremona, na een periode van bijzonder intensief en uitputtend werk voor de Gonzaga-familie, de lokale heersers in Mantua. Op 28 mei van dat jaar ging Monteverdi s opera L Arianna er in première en kort daarop werd ook zijn ballet in de Franse stijl Il ballo delle ingrate er voor het eerst uitgevoerd. Monteverdi s vader merkte algauw dat het niet goed ging met zijn zoon Claudio leed aan een erge depressie en chronische vermoeidheid en vroeg in de herfst van 1608 om zijn zoon van alle verplichtingen te ontslaan in Mantua. Dit werd geweigerd, waarop Monteverdi in een bittere brief aan zijn werkgever zijn enorme ontgoocheling over de werkomstandigheden aan het lokale hof uit de doeken deed. Vanaf dan zocht hij duidelijk naar een nieuwe betrekking. Hij bezocht in 1610 Rome en wellicht ook Venetië, om er toe te zien op het drukken van een omvangrijke verzameling kerkmuziek (waartoe ook de Vespro della beata Vergine behoor-

5 de), grotendeels gecomponeerd in een stijl die de geestelijke overheid van de San Marco zou aanspreken. De nieuwe hertog van Mantua, Francesco, ontsloeg Monteverdi zonder veel boe of ba in juli 1612, waarop deze terugkeerde naar Cremona om er een jaar lang bitter weinig uit te spoken. In augustus 1613 overleed de maestro di cappella van de San Marco, G. C. Martinengo, waarop Monteverdi uitgenodigd werd om als een soort test enkele van zijn religieuze werken uit te voeren. Hij werd onmiddellijk aangenomen, met als eerste belangrijke taak de reorganisatie van de plaatselijke cappella, in casu het terug voltallig maken van het koor, het aantrekken van topzangers en het herdenken van de rol van de instrumentalisten (deze werden dankzij Monteverdi voltijds en op vaste basis aangenomen). Monteverdi zag dit alles als cruciale voorwaarden voor de verwezenlijking van zijn ultieme droom: de complete modernisering van de religieuze muziek, waarbij deze niet alleen volledig geactualiseerd zou zijn qua stijl maar zelfs een voortrekkersrol zou kunnen vervullen. Tijdens de eerste zevenentwintig jaar na zijn aanstelling als kapelmeester aan San Marco verscheen er verbazingwekkend weinig religieuze muziek van Monteverdi in druk: alles bij elkaar slechts een vijftiental monodische motetten in diverse anthologieën met religieuze muziek. Toch weten we met zekerheid (onder meer uit diverse brieven van Monteverdi zelf) dat het één van zijn belangrijkste opdrachten was om muziek te componeren voor diverse vesperdiensten. Pas in 1641 bracht Monteverdi een tweede bundel met religieuze muziek op de markt: de Selva Morale e Spirituale, een grote verzameling kerkmuziek waarin de vesperpsalmen de belangrijkste plaats innemen. Monteverdi vatte deze verzameling, net zoals de Madrigali guerrieri et amorosi uit 1638, wellicht op als een retrospectief overzicht van wat hij de laatste dertig jaar op het vlak van kerkmuziek gecomponeerd had. Zeker niet al zijn kerkmuziek die hij als kapelmeester aan San Marco schreef, is in deze verzameling opgenomen, wel een representatieve selectie hieruit. De uitvoeringspraktijk met betrekking tot de kerkmuziek uit de tijd van Monteverdi heeft de jongste jaren spectaculaire veranderingen ondergaan. Tot voor kort werd Monteverdi s religieuze muziek uitgevoerd als concertmuziek: de diverse psalmen, motetten en Magnificatzettingen werden zowel in concertzalen als in kerken gespeeld alsof het profane concerti betrof, zonder dat er rekening gehouden werd met de liturgische context waarvoor deze werken geschreven werden. Niet alleen de in 1610 uitgegeven Vespro della beata Vergine, maar ook de kerkmuziek die Monteverdi componeerde in de dertig jaar dat hij kapelmeester aan San Marco was - van 1613 tot aan zijn dood in worden meer en meer ingepast in liturgische reconstructies. De Vespro Solenne is dan ook helemaal geen pas ontdekt, verloren gewaand werk. Het gaat hier om een keuze van een elftal werken uit de Selva Morale e Spirituale, waarbij een plechtige vesperdienst op de vooravond van een willekeurige feestdag gereconstrueerd wordt. Het klinkend resultaat is een quasi volledige liturgische vesperdienst zoals deze tijdens Monteverdi s leven in San Marco of in een andere kerk in Venetië zou kunnen uitgevoerd zijn. Vespers in San Marco ten tijde van Monteverdi Een vesperdienst aan de vooravond van een belangrijk feest of ter ere van een belangrijke heilige of martelaar was in het Venetië van Monteverdi steeds een uitzonderlijke muzikale gebeurtenis. Composities in diverse stijlen en genres werden in een kleurrijk en spectaculair geheel samengebracht. Na het inleidende responsorium Deus ad adjuvandum (God, kom mij ter hulp), waarvoor meestal op het gregoriaans beroep werd gedaan, volgden vijf psalmen, in principe voorafgegaan en gevolgd door een antifoon. Welke psalmen er juist gezongen werden, hing af van de specifieke feestdag maar meestal ging het om een selectie uit de psalmen Zeker vanaf de

6 zestiende eeuw is men deze psalmen meerstemmig gaan uitvoeren in plaats van ze volgens de gregoriaanse ritus op één enkele toon te reciteren. Verscheidene kapelmeesters uit de late Renaissance, waaronder als belangrijkste Adriaan Willaert (ca ), hebben meerstemmige psalmzettingen voor San Marco gecomponeerd. Willaert was in 1550 één van de eersten om een belangrijke verzameling vesperpsalmen uit te geven waarin alle courant gebruikte psalmen vertegenwoordigd waren, zodat men de voor een bepaalde vesperdienst noodzakelijke psalmen kon uitkiezen. De psalmen uit deze verzameling waren bovendien gecomponeerd voor twee koren, een compositiewijze die mogelijk voortkwam uit het gebruik van een ruimtelijk gescheiden opstelling van twee halfkoren in de enorme ruimte van San Marco, om zo een bijzonder auditief effect te scheppen. Latere kapelmeesters aan San Marco, zoals Andrea en Giovanni Gabrieli, hebben dit gebruik voortgezet zodat het tegen 1600 traditie was om bij belangrijke vesperdiensten de psalmen meerkorig uit te voeren. Meerkorig sloeg daarbij niet alleen op de combinatie van twee of meer vocale koren, maar ook op de combinatie van een vocaal met een instrumentaal koor. De (gregoriaanse) antifonen die deze psalmen omkaderden, werden vanaf 1600 meer en meer vervangen door nieuw gecomponeerde werken. Hierbij ging het vaak om motetten voor één of twee stemmen met basso continuo, geschreven in de nieuwste stijl of de seconda prattica, zoals deze vooral door Monteverdi - denk maar aan de motetten uit de Mariavespers - gepropageerd werd. Typisch voor dergelijke motetten is de vrije behandeling van de dissonantie en het zeer plastisch uitbeelden van individuele woorden, net zoals in het madrigaal, het meest populaire profane genre uit die tijd. Een uitmuntend voorbeeld is de tweestemmige zetting van het Salve Regina met sterk benadrukte zuchtmotieven op suspiramus. Ook opvallend is het vaak onmiddellijk aansprekende karakter van deze motetten. Deus tuorum militum bijvoorbeeld is een heerlijk meezingbare chaconne, meer in de stijl van de luchtige canzonetta s dan van de complexe psalmzettingen. Naast motetten van Monteverdi, die tijdens zijn Venetiaanse periode regelmatig in belangrijke anthologieën met kerkmuziek verschenen, kon voor de meerstemmig gezette antifonen ook beroep gedaan worden op werken van componisten als Alessandro Grandi, van 1620 tot zijn dood in 1630 vicekapelmeester onder Monteverdi. Soms werden ook instrumentale werken, zoals de meerkorige sonates van Giovanni Gabrieli of de sonates voor één solo-instrument en basso continuo van Biagio Marini, als substituut voor de antifonen gebruikt, zonder dat noodzakelijkerwijze alle antifonen door een modern werk vervangen werden. Het uiteindelijk resultaat was vaak een bonte afwisseling van gregoriaanse antifonen, indrukwekkende meerkorige psalmen, intieme monodische motetten en kleurrijke instrumentale werken. Na de vijf psalmen met hun respectievelijke antifonen volgde een aan de specifieke feestdag aangepaste hymne, voorafgegaan en gevolgd door een kort gregoriaans gezongen gebed. Daarna een meestal zeer uitgebreide en indrukwekkend Magnificat met antifoon en substituut voor en na, enkele gregoriaanse slotgebeden en - indien de vesperdienst niet onmiddellijk overging in de completen - een afsluitende antifoon ter ere van Maria, bijvoorbeeld een Salve Regina. Een vesperdienst in San Marco ten tijde van Monteverdi werd zodoende vooral gekarakteriseerd door een uitzonderlijke variatie in de uitgevoerde werken: variatie in de afwisseling tussen gregoriaanse fragmenten en nieuwe gecomponeerde muziek; variatie door het al dan niet gebruiken van instrumenten in de begeleiding van de psalmen of van de motetten; variatie ook tussen de kleinschalige solomotetten enkel begeleid door basso continuo en de grootse meerkorige psalmen, vaak gecomponeerd voor acht stemmen (dubbelkorig!), twee violen, drie of vier trombones en basso continuo. Het geheel had wellicht meer weg van een openbaar concert of zelfs van een religieuze opera - indien de kerkruimte op een

7 dramatiserende manier zou gebruikt zijn, bijvoorbeeld door het regelmatig op- en afgaan van de uitvoerders - dan van een religieuze dienst, maar het is paradoxaal genoeg pas door een reconstructie van zulk een vesperdienst in zijn totaliteit dat dit effect volledig tot zijn recht komt. Veel van Monteverdi s religieuze muziek heeft opvallend profane ondertonen, zoals de in deze reconstructie gebruikte versie van psalm 111, Beatus Vir, voor zes stemmen, twee violen, drie trombones en basso continuo, een typevoorbeeld van Monteverdi s Venetiaanse psalmen. Bijna heel het werk is gebaseerd op een voortdurend herhaald patroon of ostinato van drieëntwintig tonen in de basso continuo, dat alleen vlak voor de kleine doxologie Gloria Patri stilvalt. De totaalopbouw van deze psalm is bovendien drieledig, met een centraal onderdeel in een langzamer tempo in een drieledige maat tussen twee snellere hoekdelen in een tweeledige maatsoort. Boven dit ostinatopatroon wordt de textuur voortdurend gevarieerd: van solopassages over duetten tot passages voor het hele ensemble. Meest opvallend en onverwacht is het gebruik van een kort maar zeer aanstekelijk ritornello (steeds terugkerend kort instrumentaal tussenspel) voor de beide violen, dat letterlijk uit Monteverdi s frivole madrigaal Chiome d oro (gepubliceerd in 1619) is overgenomen. De grens tussen religieuze devotie en meer wereldlijke variaties op het liefdesthema is hier wel erg dun geworden, maar het is juist door deze injectie met wereldlijke componenten dat Monteverdi de kerkmuziek op opzienbarende wijze wist te verjongen en te vitaliseren.

8 Gloria (a 7 voci) Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te, benedicimus te. adoramus te, glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus, Rex coelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite, jesu Christe. Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. Qui tollius peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, Suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus Sanctus, tu solus Dominus. Tu solus Altissimus Jesu Christe. Cum Sancto Spiritu in gloria Dei Patris. Amen. Gloria Ere aan God in den hoge, en op aarde vrede aan de mensen van goede wil. Wij loven U, wij zegenen U, Wij aanbidden U, wij verheerlijken U, Wij danken U, om uw grote heerlijkheid. Heer God, hemelse Koning, God, almachtige Vader, Heer Jezus Christus, eniggeboren Zoon, Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader, Gij die de zonden van de wereld wegneemt, Ontferm U over ons. Aanvaard onze bede. Gij, die zit aan de rechterhand van de Vader, Ontferm U over ons. Want Gij alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer, Gij alleen de Allerhoogste, Jezus Christus. Met de heilige Geest in de heerlijkheid van God de Vader. Amen.

9 Dixit Dominus II Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris meis. Donec ponam inimicos tuos, scabellum pedum tuorum. Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum. Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum genui te. Juravit Dominus, et non poenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges. Juducabit in nationibus, implebit ruinas, conquassabit capita in terra multorum. De torrente in via bibet: propterea exaltabit caput. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen. Dixit Dominus II Aldus luidt het woord des Heren tot mijn Here: Zet u aan mijn rechterhand, totdat ik uw vijanden gelegd heb als een voetbank voor uw voeten. De Here strekt van Sion uw machtige scepter uit: Heers te midden van uw vijanden. Uw volk is een en al gewilligheid ten Uwen dage heilige feestdos rijst uit de Schoot van de dageraad de dauw uwer jonge mannen voor u op. De Here heeft gezworen en het berouwt Hem niet. Gij zijt priester voor eeuwig naar de wijze van Melchizedek De Here is aan uw rechterhand, Hij Verplettert koningen ten dage van zijn Toorn. Hij houdt gericht onder de heidenen, hoopt lijken op, verplettert hoofden op het wijde veld. Hij drinkt onderweg uit de beek, daarom heft hij het hoofd op. Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest: zo was het in den beginne en nu en altijd en tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

10 Salve Regina (a 2 voci) Salve Regina, Mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exules filii Evae, ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. Eia ergo, o advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Et Jesum benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exilium ostende. O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria. Salve Regina Gegroet, Koningin, Moeder van barmhartigheid. Ons leven, onze zoetheid, onze hoop, wees gegroet. Tot u roepen wij, bannelingen, kinderen van Eva. Tot u verzuchten wij, klagend en wenend, in dit tranendal. Welaan dan, onze Middelares, sla uw zo barmhartige ogen op ons. En toon ons na deze ballingschap Jezus, de gezegende vrucht van uw lichaam. O genadige, o meedogende, o zoete Maagd Maria.

11 Confitebor I Confitebor tibi Domine in toto corde meo, in consilio justorum et congregatione. Magna opera Domini: exquisita in omnes voluntates ejus. Confessio, et magnificentia opus ejus et justitia ejus manet in saeculum saeculi. Memoriam fecit mirabilium suorum, misericors et miserator Dominus escam dedit timentibus se. Memor erit in saeculum testamenti sui. Virtutem operum suorum annuntiabit populo suo, ut det illis hereditatem gentium opera manuum ejus veritas et judicium. Fidelia omnia mandata ejus, confirmata in saeculum saeculi, facta in veritate et aequitate, redemptionem misit populo suo, mandavit in aeternum testamentum suum. Sanctum et terribilenomen ejus, initium sapentiae timor Domini, intellectus bonus omnibus facientibus eum: laudatio ejus manet in saeculum saeculi. Gloria Patri, et Filio, et Spiritu Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper, in saecula saeculroum, Amen. Confitebor I U Heer wil ik loven uit heel mijn hart, op de bijeenkomst van de vromen en in de vergadering. Groot zijn de werken des Heren: steeds passend met zijn welbehagen. Lof en heerlijkheid straalt uit Zijn doen; en Zijn rechtvaardigheid duurt immer en eeuwig. Een gedachtenis van Zijn wonderen heeft hij nagelaten, barmhartig en mededogend is de Heer; spijs gaf Hij aan hen die Hem vreesden. Eeuwig zal Hij zijn verbond gedachtig zijn; de kracht van zijn werking deed hij kennen aan zijn volk: door hun het erfdeel van de heidenen te geven. Het werk van zijn handen getuigt van trouw en recht. Onwrikbaar zijn al zijn geboden, Bevestigd voor immer en eeuwig, Gegeven in trouw en rechtmatigheid. Verlossing zond Hij aan zijn volk; Hij maakte voor eeuwig zijn verbond. Heilig en ontzaglijk is zijn Naam; het begin van de wijsheid is de vrees voor de Heer. Juist inzicht bezitten allen die ze beoefenen; Gods lof duurt immer en eeuwig. Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Gelijk het was in het begin, hier en nu, en tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

12 Deus tuorum militum II Deus tuorum militum Sors et corona praemium: Laudes canentes Martyris, Absolve nexu criminum. Poenas cucurrit fortiter, Et sustulit viriliter: Pro te effundens sanguinem, Aeterna donna poscidet. Laus et perennis gloria Deo Patri et Filio; Sancto simul paraclito, In sempiterna saecula. Amen Deus tuorum militum II O God, kroon, loon en eeuwige buit van uw strijders, uw martelaar bezingen wij. Maak uit de zondeboei ons vrij. Door heilige mannenmoed gehard Bezweek hij niet door pijn en smart. Hij stortte voor uw naam zijn bloed en kreeg in ruil het hemelse goed. Eer en glorie zij De Vader en de Zoon samen met de Heilige Geest tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

13 Beatus vir I Beatus vir qui timet Dominum, in mandatis ejus volet nimis. Potens in terra erit semen ejus; generatio rectorum benedicetur. Gloria et divitiae in domo ejus, et justitia ejus manet in saeculum saeculi. Extorum est in tenebris lumen rectis; misericors, et miserator, et justus. Jucundus homo qui miseretur et commodat, disponet sermones suos in judicio; quia in aeternum non commovebitur. In memoriam aeterna erit justus; ad auditione mala non timebit. Paratum cor ejus sperare in Domino. Confirmatum est cor ejus; non commovebitur donec despiciat inimicos suos. Dispersit, debit pauperibus. Justitia ejus manet in saeculum saeculi. Cornu ejus exaltabitur in gloria. Peccator videbit, et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet, desiderium peccatorum peribit. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Beatus vir I Gelukkig de man die de Heer vreest, die innig behagen heeft in zijn geboden. Machtig op aarde zal zijn kroost zijn: het geslacht van de vromen wordt gezegend. Luister en rijkdom is in zijn huis; en zijn gerechtigheid duurt immer en eeuwig. Hij straalt in de duisternis als een licht voor de rechtschapenen. hij die barmachtig is, en mededogend en rechtvaardig. Zalig de mens, die barmhartig is en te leen geeft; hij schikt zijn woorden met oordeel, want in de eeuwigheid zal hij niet wankelen. In eeuwig aandenken zal de rechtvaardige zijn; voor kwade tijding moet hij niet vrezen. Vast staat zijn hart in vertrouwen op de Heer, zijn hart is sterk; hij zal niet wankelen, totdat hij neerziet op zijn vijanden. Hij strooit uit, geeft aan de armen: zijn gerechtigheid duurt immer en eeuwig; zijn hoorn steekt hoog uit in de heerlijkheid. De zondaar ziet het en wordt woedend; hij knarsetandt en vergaat van nijd; doch de wens van de zondaars gaat teloor. Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Gelijk het was in het begin, hier en nu en tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

14 Salve Regina (à 3 voci) Salve Regina, Mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve. Ad te clamamus, exules filii Evae, ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. Eia ergo, o advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte. Et Jesum benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exilium ostende. O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria. Salve Regina Gegroet, Koningin, Moeder van barmhartigheid. Ons leven, onze zoetheid, onze hoop, wees gegroet. Tot u roepen wij, bannelingen, kinderen van Eva. Tot u verzuchten wij, klagend en wenend, in dit tranendal. Welaan dan, onze Middelares, sla uw zo barmhartige ogen op ons. En toon ons na deze ballingschap Jezus, de gezegende vrucht van uw lichaam. O genadige, o meedogende, o zoete Maagd Maria.

15 Laudate pueri I Laudate, pueri, Dominum: laudate nomen Domini. Sit nomen Domini benedictum ex hoc nunc et usque in saeculum A solis ortu usque ad occasum Laudabile nomen Domini. Excelsus super omnes gentes Dominus et super coelos gloria ejus. Quis sicut Dominus Deus noster, qui in altis habitat, et humilia respicit in coelo et in terra? Suscitans a terra inopem, et de stercore erigens pauperem; Ut collocet eum cum principibus, cum principibus populi sui. Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum laetantem. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Laudate pueri I Looft nu dienaars des Heren, looft de naam van de Heer, De naam van de Heer zij geprezen vandaag en in eeuwigheid. Van ochtendgloren tot avondrood moet ieder die naam aanbidden. Want boven alle volkeren troont de Heer, zijn glorie beheerst de hemel. Wie is als de Heer onze God, hoog boven de sterren gezeten? Die van omhoog overziet het hemelgewelf en de aarde; die machtelozen tilt uit het stof, van vuilnishopen de armen weghaalt; om hen in de kring van de vorsten te plaatsen, te midden der machtigen van zijn volk; die de onvruchtbare plaats geeft in huis als blijde moeder van kinderen. Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Gelijk het was in het begin, hier en nu en tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

16 Ut queant laxis Ut queant laxis resonare fibris Mira gestorum famuli tuorum, Solve polluti labii reatum, Sancte Johannes. Nuntius celso veniens Olympo Te patre magnum fore nasciturum Nomen et vitae seriem gerendae Ordine promit. Ille promissi dubius superni, Perdidit promptae modulos loquelae: Sed reformasti genitus peremptae Organa vocis. Ventris obstruso positus cubili Senseras regem thalamo manentem, Hinc parens nati meritis uterque Abdita pandit. Gloria Patri genitaeque Proli, Et tibi, compar utriusque; semper Spiritus alme, Deus unus, omni Tempore saeculi. Amen Ut queant laxis Neem de schuld weg van onze mond, O heilige Johannes, opdat uw dienaren met onbevreesde stemmen uw wondere daden bezingen. Hij, die afdaalde uit de hoge Hemel en uw Vader boodschapte dat gij, die moest geboren worden, groot zoudt zijn, deed hem ook nauwkeurig uw Naam kennen en de levensbaan, die gij af te leggen hadt. Deze twijfelde echter aan de Hemelse belofte, en verloor de klank van zijn gewillige stem, maar bij uw geboorte hebt gij het werktuig van zijn uitgedoofde stem weer hersteld. Nog in de moederschoot liggend, hadt gij de Koning herkend, die ook zijn moeder nog droeg; en toen mochten uw beide ouders Gods geheimen openbaren om de verdiensten van hun Zoon. Ere zij aan de Vader, en aan de Zoon die hij voortbrengt, en gelijke eer aan U, even machtig als zij, Heilige Geest, één God in alle eeuwigheid, Amen.

17 Laudate Dominum II Laudate Dominum omnes gentes: laudate eum omnes populi. Quoniam confirmata est super nos misericordia ejus Et veritas Domini manet in aeternum. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Laudate Dominum II Looft de Heer, alle gij volken: roemt Hem, alom ter wereld: ons omgeeft zijn genade, grootmachtig, en de trouw van de Heer staat voor eeuwig. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in den beginne, nu, en altijd, en tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

18 Salve Regina Audi caelum Audi caelum, verba mea plena desiderio et perfusa gaudio - Audio - Dic quaeso, mihi: quae est ista, quae consurgens ut aurora rutilat, et benedicam, - Dicam - Dic nam ista pulchra ut luna electa ut sol replet laetitia terras, Maria. - Maria - Maria Virgo illa dulcis praedicata a prophetiis Ezechiel porta orientalis. - Talis - O Maria Virgo, o Mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve, illa sacra et felix porta per quam mors fuit expulsa introducta autem vita. - Vita- O felix porta ad te clamamus exules filii Evae, ad te suspiramus gementes et flentes in hac lacrymarum valle, illa quae tutum est medicum inter homines et Deum pro culpis remedium. O mediatrix, o advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte, et Jesum benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exilium ostende. O pulchra ut luna electa ut sol, o clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria. We beschikken niet over de vertaling van Salve Regina Audi caelum.

19 Magnificat I Magnificat anima mea Dominum. Et excultavit spiritus meus in Deo salutari meo. Quia respexit humilitatem ancillae suae: ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. Quia fecit mihi magna qui potens est: et sanctum nomen ejus. Et misericordia ejus a progenie in progenies timentibus eum. Fecit potentiam in brachio suo: dispersit superbos mente cordis sui. Deposuit potentes de sede, et exaltavit humiles: esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes. Suscepit Israel puerum suum recordatus misericordiae suae. Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini ejus in saeculua. Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. Magnificat I Hoog verheft mijn ziel de Heer! Verrukt is mijn geest Om God mijn Verlosser, want Hij zag toe op zijn nederige dienstmaagd; zie, van heden af, prijzen alle geslachten mij zalig, want de Almachtige deed aan mij zijn wonderwerken en heilig is zijn naam. En Zijn barmhartigheid (gaat) van geslacht tot geslacht, voor hen die Hem vrezen. Hij heeft de kracht in zijn arm getoond, Hij heeft de trotse van hart uiteengeslagen. Hij heeft de machtigen van hun troon gestoten, en de eenvoudigen verheven. De hongerigen heeft Hij overladen met gaven, en rijken heeft Hij met legen handen heengezonden. Zijn dienaar Israël heeft Hij zich aangetrokken, gedachtig zijn barmhartigheid, zo heeft Hij gesproken tot onze voorvaderen, voor Abraham en zijn geslacht voor altijd. Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in het begin en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen.

20 Cantus Cölln Cantus Cölln, een vocaal solistenensemble, werd in 1987 opgericht door de vermaarde luitspeler Konrad Junghänel. Op enkele jaren tijd werd het ensemble één van de beste vocale ensembles ter wereld. Het Duitse en Italiaanse vocale repertoire van de Renaissance en de barok maakt de kern uit van hun muzikale activiteiten. De keuze voor stukken uit de schitterende Duitse traditie, voordien eerder onbekend, kende grote bijval bij het publiek. Zodanig zelfs dat de eerste opname door Cantus Cölln, de Diletti pastorali van J. H. Schein, bekroond werd met verschillende internationale prijzen. Perscritici wezen erop dat de zangers, die voordien elk een succesvolle solocarrière kenden, het publiek imponeerden met hun bijna smetteloze, homogene samenzang, zonder hun individuele vocale timbre te verliezen. Het bekende Franse tijdschrift Diapason omschreef Cantus Cölln als één van de revelaties van de laatste jaren op het terrein van de oude muziek. Cantus Cölln besteedt ook veel aandacht aan grotere sacrale werken en cantates, zoals een programma met werk van de Thomascantors uit de zeventiende eeuw of met cantates van Johann Rosenmüller. Cantus Cölln verwierf vermaardheid met talrijke optredens op internationale festivals in Europa (Herne, Stuttgart, Utrecht, Innsbruck, Breslau, enzovoort), die resulteerden in uitnodigingen om op te treden in Noord-Amerika en Azië. Konrad Junghänel De vermaarde luitspeler Konrad Junghänel is tevens bekend omwille van zijn uitstekende stilistische kennis en technische zekerheid. Zijn repertoire omvat de volledige luitmuziek van de zestiende tot de late achttiende eeuw. Daarnaast wordt hij ook beschouwd als één van de beste uitvoerders van de luitmuziek van J. S. Bach en S. L. Weiss. In 1985 werd hij bekroond met de Preis der Deutschen Schallplattenkritik voor zijn opname van solomuziek van S. L. Weiss. Konrad Junghänel treedt zowel solo als in kamermuziekverband op in heel Europa, de Verenigde Staten, Japan, Zuid-Amerika en Afrika. In 1987 stichtte hij het vocale ensemble Cantus Cölln, thans zijn vaste groep. Hij werkt ook samen met verschillende andere solisten en ensembles, waaronder de Belgische contratenor en dirigent René Jacobs, La Petite Bande, de gebroeders Kuijken, Musica Antiqua Köln, Les Arts Florissants en Tafelmusikorchesten. Sinds 1978 geeft hij les aan het stedelijk muziekconservatorium van Keulen. Concerto Palatino Ensembles bestaande uit cornetten en trombones vormden een belangrijk onderdeel van het openbare leven in Italië in de zestiende en de zeventiende eeuw. Een van die groepen had de naam Concerto Palatino della Signoria de Bologna en was uiterst populair in zijn tijd. Oorspronkelijk bestond de groep uit een wachter/trompettist. Vanaf 1530 zou de groep bestaan uit vier cornetspelers en vier trombonisten, een bezetting die behouden bleef gedurende tweehonderd vijftig jaar. Bruce Dickey en Charles Toet richtten Concerto Palatino op in Hun repertoire gaat van kleinschalige instrumentale canzona s en het begeleiden van vocale muziek tot de grote religieuze muziek bestemd voor de San Petronio in Bologna en de San Marco in Venetië. Het accent ligt op de Italiaanse muziek maar het oeuvre voor gelijkaardige bezetting uit andere landen krijgt eveneens aandacht. Met de basisbezetting van twee cornetto s, drie trombones en orgel gaat het Concerto Palatino vaak de samenwerking aan met andere ensembles voor de uitvoeringen van grote werken. Zij werkten reeds samen met Collegium Vocale, La Chapelle Royale, Tragicomedia, Hilliard Ensemble, Cantus Cölln en het Vocaal Ensemble Currende. Zij waren te gast op de festivals van Utrecht, Barcelona, Saintes, Stuttgart, Munchen, Berlijn, Moskou, Londen, St. Petersburg, Malmø, Turku, Rome, Milaan en Wenen.