Protestantse Gemeente Oegstgeest

Transcriptie

1 Protestantse Gemeente Oegstgeest Orde van dienst Groene of Willibrordkerk Zondag Trinitatis 16 juni uur Vesper

2 Intrede Muziek tot verstilling: Sonata II (Triosonate) in een transcriptie voor voiceflute en orgel Johann Sebastian Bach ( ) - 1. Vivace -wij gaan staan- Openingsvers: Lied 190a (t/m Halleluja) Lofprijzing: Lied 302 -wij gaan zitten- Psalmgebed: - Ich ruf zu dir Jan Pieterszoon Sweelinck ( ) o 2 variaties - Zingen: Lied 796 Hymne - (orgel) Hymnus: O lux, beata Trinitas - Hieronymus Praetorius ( ) o Verset 1 - Zingen: Liedboek 1973 Gezang U loven w in de dageraad, U smeken wij des avonds laat, geef dat ons lied uw lof verspreidt van eeuwigheid tot eeuwigheid. 3 Aan God de Vader zij de eer, aan God de Zoon voor immermeer, aan God de Geest die troost en leidt zij lof nu en te allen tijd. - (orgel) Hymnus: O lux, beata Trinitas - Hieronymus Praetorius o Verset 2 Korte inleiding op de lezing Lezing Psalm 104: Moment van inkeer en verstilling Sonata II (Triosonate) in een transcriptie voor Voiceflute en orgel Johann Sebastian Bach 2. Largo 2

3 Magnificat (gregoriaans plus orgelversetten van Heinrich Scheidemann (ca ) 1 (cantor) Magnificat, anima mea, Dominum 2 (schola) et exultavit spiritus meus in Deo, salutari meo. 3 (orgel) Quia respexit humilitatem ancillæ suæ: ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. 4 (schola) Quia fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius, 5 (orgel) et misericordia eius a progenie in progenies timentibus eum. 6 (schola) Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui. 7 (orgel) Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles; 8 (schola) esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes. 9 (orgel) Suscepit Israel puerum suum recordatus misericordiæ suæ, 10 (schola) sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini eius in sæcula. 1 Mijn ziel prijst en looft de Heer, 2 mijn hart juicht om God, mijn redder: hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. 3 Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, 4 ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam. 5 Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. 6 Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen, 7 heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. 8 Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen. 9 Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar, zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd: 10 hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid. Gebeden Voorbede Stil gebed Onze Vader 3

4 Anthem If ye love me (Johannes 14: 15-17) Thomas Tallis (ca ) If ye love me, keep my commandments. And I will pray the Father, and he shall give you another comforter, that he may 'bide with you forever; E'en the spirit of truth; Indien gij Mij liefhebt, zo bewaart Mijn geboden. En Ik zal den Vader bidden, en Hij zal u een anderen Trooster geven, opdat Hij bij u blijve in der eeuwigheid; Namelijk den Geest der waarheid -wij gaan staan- Zegen v: allen: Lied 429 c Muziek Allein Gott in der Höh sei Ehr - Georg Böhm ( ) 4

5 Toelichting Johann Sebastian Bach schreef zes Sonatas in trio-vorm. Het is meestal voer voor organisten (men noemt het wel de Hogeschool van het orgelspel), maar eigenlijk is alleen met enige zekerheid de laatste Sonata voor orgel bedoeld. U hoort vandaag de eerste twee delen in een transcriptie voor voiceflute (een blokfluit tussen alt en tenor in, met de omvang van een traverso). Deze voiceflute is gebouwd door Jacqueline Sorel, die een atelier heeft in Den Haag. De originele toonsoort van de Sonata II is c-moll, maar de transcriptie is in e-moll. Deel twee eindigt met een halfslot; eigenlijk zou het derde, tevens laatste deel van de sonate, er direct op moeten volgen. Vandaag wordt deze sonate niet vollendet. Jan Pieterszoon Sweelinck, stadsorganist van Amsterdam, componist voor voaal ensemble, clavecimbel en orgel en muziekleraar voor ook buitenlandse studenten, schreef een variatiewerk over de melodie van het koraal Ïch ruf zu dir. Het werk bestaat uit vier variaties waarvan de eerste twee op het programma staan. De melodie heeft Sweelinck waarschijnlijk leren kennen door zijn Noord-Duitse, veelal Lutherse, studenten. Hieronymus Prætorius, tijdgenoot van Sweelinck en organist van de St. Jacobi in Hamburg, heeft voor het gehele kerkelijk jaar de hymnen voor de vespers getoonzet: die hymnen waren een soort Lied van de Week. In totaal bestaat deze verzameling uit 19 Hymnen-cycli, de meesten met 2 versetten (variaties). O lux, beata Trinitas werd volgens het Hymne-rooster van de St. Jacobi uitgevoerd in de vespers van zondag Trinitatis. Het eerste verset voert de cantus firmus in de bas. In het tweede verset ligt de cantus firmus, rijkelijk bewerkt, in de sopraan. De melodie wijkt enigszins af van die van Gezang 253 Liedboek Praetorius stuurde zijn beide zonen Johann en Jacob naar Amsterdam voor studie bij Sweelinck. Heinrich Scheidemann werd, na zijn studie bij Sweelinck, bij terugkomst in Hamburg benoemd tot organist van de Sankt Katharinenkirche (op het orgel dat Johann Sebastian Bach later zo graag als vaste organist onder zijn handen had willen hebben). In de Sankt Katharinenkirche ontstond een uitgebreid kerkelijk orgelrepertoire van zijn hand. Bij de vespers was het gebruikelijk de Magnificat-versetten te alterneren tussen zang en orgel. Scheidemann heeft voor de eerste acht Magnificat-psalmtonen reeksen van vier orgelversetten geschreven. Bij Franz Eler s Cantica Sacra van 1588 ziet het toonmateriaal er in de eerste modus (Primi Toni) als volgt uit: 5

6 Het toonmateriaal is bepaald niet uitgebreid: het bestaat immers grotendeels uit herhaalde tonen. Toch weet Scheidemann zeer creatief met dit materiaal om te gaan. Om het geheel een authentiek tintje te geven worden vandaag de andere versetten door de Ad hoc Schola van H. Willibrord ten gehore gebracht. De Anthem If ye love me van Thomas Tallis is een muziekstuk met als tekst een deel uit het Pinkster-evangelie van Johannes. Tallis Engelstalige Anthems stammen uit de tijd dat de Anglicaanse Kerk, ontstaan in 1534, de Engelse taal als taal voor de kerkzang oplegde. Tallis is een van de eerste meesters die Engelse teksten op muziek zetten voor kerkelijk gebruik. Georg Böhm was de 'meester-leraar' van de jonge Johann Sebastian Bach in diens Lüneburger gymnasiumperiode. In veel van zijn werken klinkt de invloed van de Franse muziekcultuur duidelijk door. Ik vermoed dat dat ook geldt voor het orgelkoraal Allein Gott in der Höh sei Ehr. Ik heb dit werk in de Groene Kerk eerder gespeeld: de eerste keer was op 30 januari 2011, na mijn inleiding in de bediening van cantororganist van de Groene Kerk. Ik speel dit werk nu wel een toontje lager, maar dat komt door voortschrijdend inzicht: het orgel van de Groene Kerk is beter in de toonsoort F-groot dan in G-groot. (Hans de Jong) 6

7 Na de dienst bent u welkom in Willibrords Erf om onder het genot van een hapje en een drankje afscheid te nemen van Hans de Jong. Bij deze dienst zijn o.m. betrokken: voorganger ds. Iris van der Heul ouderling Marien den Boer blokfluit Jacqueline Sorel orgel Hans de Jong en Maarten Boonstra m.m.v. voormalige Willibrordcantorij koster Frits van der Mark commissie van ontvangst Inge de Ruiter & Jasper de Kogel 7