Nieuwsbrief juni Landschapsbeheer Drenthe

Transcriptie

1 Nieuwsbrief juni 2013 Landschapsbeheer Drenthe

2 ERIK DE GRUIJTER Ons landschap blijft punt van aandacht! DAT DOEN WE SAMEN Het Landschap ben je Zelf Landschapsbeheer drijft vooral op de inzet van haar vele vrijwilligers, mensen die hun energie en tijd willen steken in het zorgen voor ons mooie landschap. Bent u als lezer van deze nieuwsbrief zo n vrijwilliger? Dan hierbij mijn dank voor uw inzet en toewijding! Een bevlogen vrijwilliger die zich al jaren voor ons inzet is Hilbert Folkerts van Vogelwerkgroep Vliegvlug. In dit nummer leest u een interview met hem. Ik hoop dat u net als ik wordt aangestoken door zijn enthousiasme en dat u denkt: Ik ga me ook inzetten voor het landschap of het beschermen van soorten in mijn buurt. Het landschap kan uw hulp goed gebruiken! Als organisatie staan we niet stil. Samen met de Provincie Drenthe en de gemeenten zoeken we naar nieuwe wegen om landschap en natuur in Drenthe te onderhouden en ontwikkelen. Een belangrijke rol voor ons hierbij is die van ondersteuner van uw eigen particuliere (buurt)initiatief om de kwaliteit van uw leefomgeving te onderhouden. Provincie en gemeenten financieren mee als u met een goed plan komt. Wij kunnen u daarbij ondersteunen. Hoe dat werkt leest u in deze nieuwsbrief. Verder in dit nummer nieuws en informatie over lopende en afgeronde projecten en uiteraard zijn er weer veel mooie, nieuwe initiatieven te melden voor de komende periode. Wilt u meer weten over lopende en nieuwe initiatieven? Of heeft u een goed idee? Kijk dan ook eens op onze website en neem contact met ons op. Samen komen we verder! Erik de Gruijter Directeur In april heeft de Provincie Drenthe een budget Vitaal Platteland vastgesteld. Daarmee kunnen de komende jaren bewonersinitiatieven worden gefinancierd die bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving op het platteland. Bewonersinitiatieven Voorbeelden van initiatieven zijn bewoners die gezamenlijk de handen uit de mouwen willen steken en een dorpsbosje of een natuurterreintje willen opknappen en daarbij kosten moeten maken voor groot onderhoud. De Provincie en de gemeente financieren dan mee. De spelregels voor de provinciale bijdrage worden deze zomer uitgewerkt. Vast staat dat Landschapsbeheer Drenthe, met STAMM en de BOKD, deze initiatieven kunnen helpen voorbereiden en een subsidie-aanvraag samen met u kunnen indienen. Samen een plan maken en uitvoeren Deze aanpak past heel goed in onze visie van Het Landschap ben je Zelf. Landschapsbeheer ondersteunt hiermee bewoners met advies, gereedschap, cursussen en werkplannen om zelf aan de slag te gaan in het landschap. Het past ook goed in het huidige rijksbeleid, waarin wordt gewerkt met brede gebiedscollectieven, waarbij boeren, bewoners, groene onderwijsinstellingen en organisaties samen een plan maken en uitvoeren. Wensen of ideeën? Hebt u wensen of ideeën, neem dan contact met ons op. Wij helpen u dan graag verder. T (0592) E info@lbdrenthe.nl

3 CULTUURHISTORIE Groenproject Valthermond In het veenkoloniale gebied van Valthermond, aan het Zuiderdiep, ligt een groot aantal monumentale boerderijen met cultuurhistorisch waardevolle erven. Om deze erven weer passend te maken bij de veenkoloniale omgeving is in 2011 het ervenproject Valtermond opgestart. Enthousiaste bewoners Samen met betrokken eigenaren, buurtbewoners en de gemeente, heeft Landschapsbeheer het herstellen van de inrichting van de erven aangepakt. Na een voorlichtingsavond in het gebied werd al snel duidelijk dat de bewoners enthousiast waren en zeer bereid om mee te werken. Dit terwijl er een behoorlijk eisenpakket was voor de aanpassing van de erven. Voorwaarde is bovendien altijd dat mensen zelf meebetalen en/of meewerken. In totaal zijn zestien monumentale erven opgeknapt. Aanpak erven In het project zijn uitheemse, niet-streekeigen soorten verwijderd. Ook zijn de aanwezige oude bomen op de erven vrijgesteld door de beplanting eromheen te verwijderen. Verder zijn coniferen, laurierkersen en naaldbomen vervangen door soorten die van oorsprong thuishoren in Valthermond, zoals zomereiken, lindes, groene en rode beuken en hoogstamfruitbomen. Bestaande oude groepen rododendrons zijn weer vrijgesteld en waar ze waren verdwenen, zijn deze weer aangeplant. Gevels en wijken De monumentale gevels van de boerderijen zijn opnieuw in zicht gebracht. De wijken, die loodrecht vanaf het Zuiderdiep het buitengebied in steken zijn, waar dat kon, weer landschappelijk zichtbaar gemaakt. Ook de oude structuur van de paden die vanaf het kanaal en van de brug schuin naar de boerderijen liepen, is zoveel mogelijk teruggebracht. Feestelijke afsluiting Half april is het project feestelijk afgesloten op het erf van de familie Braakman, deelnemer en eigenaar van het erf Natupark Het Verlaat. In het bijzijn van de eigenaren, bewoners en andere betrokkenen, heeft wethouder Luchjenbroers van de gemeente Borger-Odoorn de afsluitingshandeling verricht. Vervolgbeheer Met de blijvende inzet van de eigenaren en bewoners is de waarde van deze erven veiliggesteld voor de toekomst. De komende jaren blijft Landschapsbeheer Drenthe betrokken bij het project en geeft ondersteuning, adviseert en begeleidt de werkgroep Natupark.

4 VRIJWILLIGERS Hilbert Folkerts: een bevlogen vrijwilliger Vogelwerkgroep Vliegvlug in Meppel bestaat al 17 jaar waarvan 11 als stichting. Bestuursvoorzitter Hilbert Folkerts werkt met hart en ziel aan het behoud en vermeerderen van soorten. Met hem kijken we terug op zeventien jaar weidevogelbescherming. Toen we begonnen lag het accent op weidevogels. De aantallen liepen sterk achteruit en om dit te stoppen is de werkgroep opgericht. Vervolgens is Landschapsbeheer in 1996 het cijfermateriaal centraal gaan verzamelen. Hierdoor konden we de cijfers ook meer in verhouding met andere delen van Nederland bezien en kregen we per soort een beter beeld. Vogelwerkgroep Vliegvlug is een overkoepelende stichting met vier bestuursleden. Hilbert Folkerts is voorzitter. We zijn klein begonnen als samenwerking tussen de verschillende natuurverenigingen op de grens van Drenthe en Overijssel. We houden ons in Meppel onder andere bezig met de weidevogels binnen de gemeente. Uilenballen We zijn jaren terug, samen met de gemeente Meppel, begonnen met het geven van informatie aan scholen over roofvogels. We wilden ze over kerkuilen vertellen en hebben toen scholen benaderd, een mooie film uitgezocht en uilenballen verzameld. We dachten aan een paar honderd wel genoeg te hebben, maar we kregen zoveel reacties: wel 900 leerlingen! Moesten we dus toch nog wat meer uilenballen verzamelen... Het was zo succesvol dat we meer zijn gaan doen, zoals een project met mussenflats en nestkasten voor koolmezen en pimpelmezen. Het accent is in de loop der jaren verschoven van de weidevogels naar andere soorten als uilen, zwaluwen, torenvalken en bijeneters. We hebben hier niet veel weidevogels meer, door te veel predatie (als prooi opeten red.) van voornamelijk vossen. Dat hoort ook bij de natuur. Maar in Nederland willen we alles hebben. Volgens mij moeten we meer werken aan wat we hebben en daar het beleid op richten. Echt duidelijke keuzes maken, dat waar we voor gaan! Grijpen we niet vergaand in, dan gaat het weidevogelbestand verder achteruit. Jong geleerd De passie voor vogels is hem met de paplepel ingegoten. Al een halve eeuw geleden ging ik met mijn opa mee. Vogels kijken en proberen het eerste kievietsei te vinden! Ik was altijd in het veld of in de bomen te vinden. Dat was gewoon niet anders, van kinds af aan dus al. De hobby van Folkerts is met hem samen volwassen geworden, tot een fulltime inzet van vaak wel 40 uur per week. Ook kunnen we terugkijken op een succesvolle lobby bij het invoeren van de nieuwe flora- en faunawet, over het rapen van kievietseieren in die wet. We hebben destijds 400 vrijwilligers naar hun mening gevraagd. Uit het onderzoek bleek dat 67% van de vrijwilligers tegen was. Dat hebben we doorgegeven en in de concept flora- en fauna wet stond: gezien het merendeel van de weidevogelbescherming in Drenthe tegen het rapen van kievietseieren is, is besloten het rapen van kievietseieren te verbieden. Mooi toch! Wat er wel is De afgelopen jaren is veel bereikt. Komende tijd willen we ons meer richten op wat resultaat brengt, want daarmee hou je het vrijwilligerswerk ook boeiend. Anders haken mensen af. Op een zeker moment moeten we onze pijlen ergens anders op gaan richten, op wat er wel is, op wat je kan behouden. Daar gaan we voor de komende jaren!

5 LANDSCHAP/CULTUURHISTORIE Ruimte en licht voor de jeneverbes Projectnaam: Landschappelijke versterking NW-zijde Balloerveld. De jeneverbes is in Nederland de enige struiksoort die op de Rode lijst van planten staat als algemeen voorkomend, maar sterk afgenomen. In onze provincie bevindt zich een aanzienlijk aantal jeneverbesstruwelen, maar die zijn dus een schaars goed. Alle reden om de jeneverbes extra aandacht te geven. Op de bres Landschapsbeheer Drenthe werkt samen met het Jeneverbesgilde, eigenaren en vrijwilligers(groepen) aan herstel van jeneverbesstruwelen. In het project Op de bres voor de jeneverbes zijn de afgelopen jaren op diverse locaties maatregelen uitgevoerd om bestaande struwelen meer kans te geven. Het gaat vooral om het verbeteren van de groeiomstandigheden. Betekent bomen, struiken en andere opslag in de buurt verwijderen en de grond weer geschikt maken door te plaggen. Hierdoor komt er meer lucht in de grond en kunnen planten beter groeien en zaden beter kiemen. Struiken kunnen zich weer vermeerderen en worden niet weggedrukt door grotere en sterkere soorten. jeneverbessen uitgerasterd en konden de schapen worden ingelaten. Met deze vorm van begrazing zorg je ook voor duurzaam beheer van de jeneverbesstruwelen. Jonge planten In Kraloo, op het Buinerveld en Westerzand is eveneens geplagd en is de kans op verjonging groter geworden. Op twee locaties zijn ook jonge planten gevonden. Bijzondere vondsten die worden gekoesterd! Bij De Moere en op drie verschillende locaties bij de Mepperdennen is dreigende verbossing tegengegaan door opslag te verwijderen. Ook hier is geplagd. Op een particulier terrein in Grolloo is de begroeiing die de jeneverbes wegdrukte, verwijderd. Daardoor is er meer licht en ruimte gekomen en staan de planten er nu veel beter bij. Op het Ruigeveld zijn om de zelfde reden eiken geveld en geringd. Regulier onderhoud Nu het achterstallig onderhoud aan de jeneverbesstruiken is weggewerkt, kan Landschapsbeheer aan de slag met het regulier onderhoud, in samenwerking natuurlijk met de eigenaren en vrijwilligers. Financiers: Provincie Drenthe en Nationale Postcodeloterij. Schapen inscharen De afgelopen anderhalf jaar is op een flink aantal terreinen gewerkt. Zo zijn rond de Paasdagen in Lheebroekerzand schapen ingeschaard. Vooraf is hier geplagd en opslag verwijderd. Daarna hebben hoveniers in opleiding van AOC Terra, samen met naburige campinggasten,

6 project Duurzaam beheer De Wolden gecontinueerd Bewoners De Wolden pakken zelf het landschap aan Het pilotproject Duurzaam Beheer dat Landschapsbeheer Drenthe samen met de gemeente De Wolden uitvoert, is zeer goed verlopen. Nu de eerste fase is afgerond, kijken de samenwerkingspartners of ze het principe van duurzaam beheer ook verder in de provincie kunnen toepassen. Wat dat inhoudt? Samen met bewoners zorgen voor het landschap! Projectdoelen Waar het om gaat in dit project is dat er meer mensen op vrijwillige basis willen bijdragen aan zorg voor het landschap in hun eigen buurt. Als we dit goed organiseren kunnen vrijwilligersgroepen ook meer onderhoudstaken zelf verrichten. Maar niet alleen een goede organisatiestructuur is van belang. Bij het vrijwilligerswerk gaat het om de wensen van de bewoners en wordt geïnvesteerd in het landschap. Hoe wil je dat jouw landschappelijke omgeving eruit ziet en onderhouden wordt? Hoe zorg je er samen voor dat eerdere investeringen in het onderhoud (omgevingsprojecten) veilig worden gesteld voor de toekomst en dat we, hoewel met minder geld, toch onze wensen kunnen blijven realiseren? Welnu, daar kunnen we samen voor zorgen! Meer faciliteiten voor vrijwilligersgroepen Landschapsbeheer heeft met dit doel in het achterhoofd de faciliteiten voor de vrijwilligersgroepen uitgebreid. Zo is er voor twee personen per structurele vrijwilligersgroep de mogelijkheid een motorzaagcursus te volgen, zijn bosmaaiercursussen georganiseerd en is gekeken hoe de groepen verder kunnen worden geprofessionaliseerd, verzelfstandigd en verbreed. Vrijwilligers in De Wolden De gemeente De Wolden heeft 21 vrijwilligersgroepen, waaronder twee scholen en twee zorgboerderijen. Naast de 21 vrijwilligersgroepen zijn er ook vier boerenlandvogelgroepen. In totaal zijn in de gemeente inmiddels 200 vrijwilligers aan het werk. Dat is ongeveer een verdubbeling ten opzichte van de periode voor de pilot: een prachtig resultaat! Samen hebben zij ongeveer uur vrijwilligerswerk verricht in het seizoen Landschapsmarkt Vanuit Landschapsbeheer zijn voor deze vrijwilligers zeven voorlichtingsavonden georganiseerd, die door 250 personen zijn bezocht. Tijdens deze avonden is informatie verstrekt over landschapsbeheer en vooral over het werken als vrijwilliger aan het landschap. Om de vrijwilligers te inspireren en kennis en informatie met elkaar te delen is in maart in Echten een Landschapsmarkt georganiseerd. Kerngroep Daarnaast is er een kerngroep Vrijwilligerswerk geformeerd, waarin iedere vrijwilligersgroep met één persoon is vertegenwoordigd. De kerngroep komt dit najaar bij elkaar om samen te bepalen wat er nodig is en welke groep dat kan aanpakken. Daarvoor wisselen de vrijwilligersgroepen hun programma s uit om te kijken waar de groepen elkaar kunnen aanvullen, versterken en ondersteunen. Leuk en leerzaam Ten slotte komt er eind van het jaar een avond voor alle vrijwilligers samen. Een informele bijeenkomst met interessante sprekers waar vrijwilligers kennis en ervaringen met elkaar kunnen uitwisselen. Leuk en leerzaam! Het project Duurzaam Beheer is voornamelijk gefinancierd door Groen en Doen en de Nationale Postcodeloterij.

7 SOORTENBESCHERMING Project Buurtschap Balloërveld afgesloten Het ruim 350 hectare grote Balloërveld is het grootste heideveld van Noord Drenthe; een complex van droge heide, kleine zandverstuivingen, vennetjes en bosjes. Net ten noordwesten van het Balloërveld ligt buurtschap Balloërveld. Op verzoek van en in overleg met de bewoners van het buurtschap heeft Landschapsbeheer gekeken naar de mogelijkheden voor het versterken van de landschappelijke waarde en hoe de samenhang met de directe omgeving kan worden vergroot. Buurtschap Balloërveld Het buurtschap Balloërveld bestaat uit een groep boerderijtjes en woningen met bosjes en weilanden en wat open ruimten. Op de erven stonden veel exoten in plaats van eiken, berken en oude fruitbomen. De in het gebied gelegen pingoruïne en een verboste oude ontginning bij het Hoenderbosch (Schatkamer Hoenderbosch) waren niet goed herkenbaar als landschapselement. Dit kwam doordat zich daar een broekbos had ontwikkeld van els, berk en wilg. In de oude houtwallen rondom de oude ontginning en de houtsingels rondom de weilanden was sprake van achterstallig onderhoud. Versterken Samen met de eigenaren heeft Landschapsbeheer werkplannen opgesteld. Hierin zijn de maatregelen beschreven die moeten leiden tot het wegwerken van achterstallig onderhoud en het versterken van de samenhang tussen de erven en omgeving. Vergroten van de kwaliteit en herkenbaarheid van de landschapselementen is eveneens een belangrijk onderdeel van de werkplannen. Voor de eigenaren is een nazorgplan opgesteld, waarin staat welk vervolgbeheer in de toekomst wenselijk is. Streekeigen Zes erven hebben een meer streekeigen karakter gekregen. De wegbeplanting is aangepast en door enkele bomen te kappen zijn daar zichtlijnen gecreëerd. Voor de exoten zijn inheemse bomen en struiken in de plaats gekomen en er zijn fruitbomen aangeplant. Het naaldbos is omgevormd tot loofbos. De houtwallen en houtsingels zijn gedund. In het Hoenderbosch zijn de poelen vrijgesteld, waardoor ze beter herkenbaar zijn als landschapselement, net als de aangrenzende houtwallen. Doordat er nu meer licht op het aardoppervlak kan komen, kan op termijn bovendien een meer gevarieerde kruidenlaag ontstaan. Een deel van de werkzaamheden is door een aannemer uitgevoerd en een deel door de eigenaren. Het project is gestart in het najaar van 2012 en wordt dit najaar afgerond.

8 BESCHERMING EN BEHOUD NATUUR IJsvogelwand bij Sultansmeer Agenda 30 juni Festival van het Landschap, Orvelte 4 juli Afsluiting project Oranjekanaal West, Hooghalen 6 juli Vrijwilligersbijeenkomst, Norg Kijk op voor de actuele agenda Colofon Samen met enkele vrijwilligers hebben Landschapsbeheer Drenthe en de Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) begin april een ijsvogelwand aangelegd bij het Sultansmeer bij Weerwille. Met een kraan is een wilg naar de oever getrokken. Het wortelgestel is vervolgens aangevuld met zand. De Natuurwerkgroep Ruinerwold doet de nazorg voor de wand, wat neerkomt op het vrijhouden van de aanvliegroute. De kluit, de wand, moet zo kaal en zo steil mogelijk blijven. Koude winters Strenge winters zijn niet goed voor de ijsvogel. Tijdens zo n winter krijgt de populatie behoorlijke klappen te verduren en kan er soms wel een verlies van 80% voorkomen! Het belangrijkste voedsel is vis en bij een ijsbedekking van twee tot drie weken is deze voedselbron dus onbereikbaar. Helpende hand Landschapsbeheer Drenthe zet zich, naast het landschap, ook in voor bescherming en behoud van natuur. Natuurlijke nestgelegenheid, zoals een steile oeverwand in een beek, ontbreekt op veel plaatsen. Zeker na een aantal koude winters is het dan ook nodig de ijsvogel te helpen en broedwanden aan te leggen. Teksten Landschapsbeheer Drenthe Eindredactie en coördinatie Waterloo communicatie, Jan-Kees van Loon Fotografie Landschapsbeheer of aangegeven bij foto Vormgeving In Ontwerp, Bureau voor vormgeving, Assen Het werk van Landschapsbeheer Drenthe wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de Provincie Drenthe, de Drentse gemeenten en de Nationale Postcode Loterij.