De feiten over het WSW

Transcriptie

1 j a a r v e r s l a g l i q u i d i t e i t s p r o g n o s e W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g

2

3 j a a r v e r s l a g l i q u i d i t e i t s p r o g n o s e W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g

4 4

5 De feiten over het WSW Borging door het WSW verschaft elke deelnemende corporatie toegang tot financiering. 96% van de corporaties is deelnemer van het WSW. Het WSW heeft een risicovermogen van 485 miljoen en een obligoreserve, opvraagbaar bij de corporaties, van 3,2 miljard om eventuele betalingsverplichtingen van corporaties op te vangen. Het WSW heeft een Triple-A van Standard & Poor s en van Moody Investors Service. Er zijn ca. 2,5 miljoen sociale huurwoningen in Nederland. In 2011 heeft het WSW voor een bedrag van 7,9 miljard aan leningen geborgd. Het door het WSW geborgde volume bedroeg eind ,3 miljard. De WSW-borging geldt voor nieuwbouw en renovatie van sociale woningen en voor maatschappelijk vastgoed. Bedrijfsopbrengsten 10,3 mln. Bedrijfslasten 9,4 mln. Bedrijfsresultaat W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g

6 Inhoudsopgave Verslag van de Raad van Commissarissen 8 Bestuursverslag 18 Financiering deelnemers 18 Financieringsmarkt deelnemers 19 Rol WSW 20 Ratings 20 Zekerheidssysteem 20 Volume geborgde leningen Factsheet deelnemers 28 Kredietwaardigheid individuele deelnemers 30 Kredietwaardigheid 30 Financiële positie 32 Markt 35 Organisatie 36 Faciliteringsvolume 36 CRE 36 Externe ontwikkelingen 38 Staatssteun en herzieningswet 38 Externe communicatie en overleg 40 Interne organisatie 41 Organisatiestructuur 42 Organigram per 31 december Risicoprofiel 45 Risicocategorieën 46 Strategisch risico 46 Kredietrisico 46 Beleggingsrisico 47 Operationeel risico 47 Business en Financial Control Verantwoording 48 Vooruitzichten Liquiditeitsprognose Ontwikkeling risico- en garantievermogen 52 6

7 Jaarrekening Balans per 31 december Winst-en-verliesrekening over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de balans en winst-en-verliesrekening 59 Overige gegevens 76 Statutaire regeling inzake de winstbestemming 76 Controleverklaring 78 Colofon 80 7W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g

8 Verslag van de Raad van Commissarissen Inleiding Het moeilijke economisch klimaat heeft zijn weerslag op de corporatiesector. De financiële positie van woningcorporaties staat onder druk en dit raakt uiteraard ook het WSW, als borgingsinstelling van de sector. Daarnaast draagt de politieke dimensie extra bij aan de druk op de organisatie. Eind 2009 heeft de Europese Commissie een beschikking uitgevaardigd, waarin zij beschrijft wat voor de sociale huursector in Nederland als staatssteun wordt aangemerkt en welke activiteiten voor deze staatssteun in aanmerking komen. Deze beschikking is voor het WSW van essentieel belang omdat de WSW-borging, met gemeenten en Rijk in de zogenoemde achtervang, onderdeel is van de staatssteun in de huursector. De uitwerking van de EC-beschikking in de Nederlandse wet- en regelgeving heeft in 2011 extra aandacht van het WSW gevraagd. Het WSW is intensief betrokken bij openbare discussies over de sector, zoals hoorzittingen in de Tweede Kamer. Daarnaast is het WSW overlegpartner voor ministeries over onder meer de inrichting van het corporatiebestel, specifieke beleidsmaatregelen en individuele corporaties. Corporaties hebben ondanks alle tumult in de sector hun (investerings)activiteiten doorgezet. Het resultaat is dat in 2011 voor 7,9 miljard euro aan borging is verstrekt, inclusief de herfinancieringen. Hiermee komt het totaal geborgd volume uit op 86,3 miljard. In dit verslag verantwoordt de Raad van Commissarissen zich over de wijze waarop het afgelopen jaar vorm en inhoud is gegeven aan zijn interne toezicht- en adviesfunctie. Wij oefenen toezicht uit op het beleid van het bestuur, met inbegrip van het WSW-risicobeheersingskader dat het bestuur heeft ingesteld, en op de algemene gang van zaken bij het WSW. Daarnaast staan wij het bestuur, gevraagd en ongevraagd, met advies ter zijde en vervullen wij uiteraard onze werkgeversrol voor het bestuur. Structuur en werkwijze van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen telt vijf leden met ieder een ruime mate van ervaring en expertise en met uiteenlopende achtergronden. Twee leden, onder wie de voorzitter, zijn benoemd op voordracht van brancheorganisatie Aedes, twee leden zijn via openbare werving aangezocht en één lid heeft zitting in de Raad op voordracht van de WSW Deelnemersraad. Allen zijn geselecteerd aan de hand van de profielschets. Mevrouw drs. A. van Gorsel heeft, als langstzittende commissaris conform het Reglement van de Raad, 8

9 tot 1 juli 2011 de functie van voorzitter waargenomen, na het terugtreden van de heer mr. I.W. Opstelten wegens zijn benoeming tot minister. Op 1 juli 2011 is, op voordracht van Aedes, de heer drs. L.M.L.H.A. Hermans benoemd als voorzitter van onze Raad. Mevrouw Van Gorsel is wegens het aflopen van haar tweede zittingsperiode per dezelfde datum afgetreden. Voor het invullen van de ontstane vacature is de Deelnemersraad met behulp van een wervingsbureau een selectieprocedure gestart. Deze heeft geleid tot voordracht en benoeming per 1 juli 2011 van mevrouw M.W. Lubbi. De heer Hermans heeft te kennen gegeven het voorzitterschap van de Raad per 1 januari 2012 te beëindigen. Aanleiding voor zijn terugtreden is de inwerkingtreding van de Wet Bestuur en Toezicht die het toegestane aantal nevenfuncties maximeert. Aan Aedes is verzocht op korte termijn een nieuwe kandidaat voor te dragen. Per 1 april 2012 is mevrouw Els H. Swaab benoemd als voorzitter van de Raad van Commissarissen. W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g De Raad van Commissarissen laat zich in de eerste plaats informeren door het bestuur tijdens de reguliere vergaderingen. In de tweede plaats is er ten minste tweemaal per jaar contact met de ondernemingsraad en de controller. Dit contact is toegewezen aan (verschillende) leden. Daarnaast bezoekt een lid van onze Raad de vergaderingen van de Deelnemersraad. Op reguliere basis vindt voortgangsoverleg plaats tussen de voorzitter van onze Raad en de bestuurder van het WSW. De individuele leden informeren de gehele Raad over de uitkomsten van alle overleggen, zodat de Raad van Commissarissen als collectief over alle informatie kan beschikken. Er zijn gestructureerde rapportagelijnen en een rapportageformat die het toezicht door de Raad van Commissarissen mogelijk maken. De Raad van Commissarissen komt gedurende het jaar regelmatig bijeen volgens een vooraf opgesteld vergaderschema, zowel in het bijzijn van als zonder het bestuur en het managementteam. Ook buiten dit schema zijn de leden te allen tijde beschikbaar voor het bestuur. 9

10 Voor een goed functioneren van de Raad van Commissarissen streven wij naar een evenwichtige samenstelling en spreiding van relevante kennisgebieden en competenties. Het streven naar diversiteit blijkt onder meer uit: n het profiel van de leden n het onderkennen van, en handelen bij, tegenstrijdige belangen n de onafhankelijkheid van de leden. Deze punten zijn nadrukkelijk betrokken bij de voordracht en benoeming van de heer Hermans en mevrouw Lubbi. Strategisch Perspectief De Raad heeft het afgelopen jaar veelvuldig met bestuur en management gesproken over de komende vijf jaar. Daarbij is uiteraard ook gekeken naar de achterliggende jaren. De grote meerwaarde van de totale zekerheidsstructuur binnen de sociale huursector staat eigenlijk niet ter discussie. De Raad ziet echter ook dat de relatie tussen de corporaties en de overheid meer dan gemiddeld onderwerp van gesprek is. Er zal een goed inzicht geboden moeten worden door middel van een heldere ordening. Wij onderschrijven de doelstellingen van het WSW-bestuur, gericht op een optimale financiering van de deelnemers met een zodanige risicobeheersing dat de WSW-rating gehandhaafd blijft. Ook onderschrijven wij de noodzaak van een stabiele en duurzame financieringsstructuur voor de corporaties. Beschikbaarheid en prijs zijn daarbij centrale thema s. De strikte scheiding van staatssteunactiviteiten en overige activiteiten als gevolg van de Tijdelijke regeling per 1 januari 2011 blijft bijzondere aandacht vragen. Dit geldt zowel ten aanzien van de specifieke financieringsvraag voor beide activiteiten, als ten aanzien van de achterliggende ordeningsvraag in de corporatiesector. Bij dit alles speelt de afweging tussen een verantwoorde risicobeheersing en de wens tot investeren een cruciale rol. Overheidsmaatregelen zoals het inflatievolgend huurbeleid in combinatie met een voorgenomen heffing hebben al grote invloed op de corporatiefinanciën. Zeker in de zorgelijke economische omstandigheden zal de financiering van de activiteiten van WSW-deelnemers de komende jaren alle aandacht vragen. Governance code Voor beursgenoteerde bedrijven in Nederland geldt sinds 2004 de Corporate Governance code, of Code Tabaksblat, later aangepast en bekend als de Code Frijns. Voor zelfstandige bestuursorganen (ZBO s) geldt sindsdien een bewerking hiervan, de Code goed bestuur uitvoeringsorganisaties (Code goed bestuur). Het WSW valt niet onder de werkingssfeer van deze codes: de stichting is noch een beursgenoteerde onderneming, noch een ZBO. Veel bepalingen worden al wel gehanteerd en het reglement voor de Raad van Commissarissen is ook aangepast indachtig de Code Tabaksblat. In 2010 is ervoor gekozen de eerder ingezette lijn met de code Tabaksblat/Frijns voort te zetten, en onderdelen uit de bankencode aan het reglement toe te voegen evenals elementen over de maatschappelijke meerwaarde. Belangrijke overweging hierbij is de bijzondere positie van het WSW met de kernactiviteiten risicobeheer en borging. Het WSW fungeert immers als financiële dienstverlener voor zowel corporaties (geldnemers) als voor financiële instellingen (geldgevers). Toezicht en advies Wij hebben aan onze rol als toezichthouder en aan onze adviesfunctie het afgelopen jaar als volgt invulling gegeven: 10

11 Goedkeuring operationele en financiële doelstellingen en strategie De Raad heeft in 2010 het WSW Strategisch Plan vastgesteld. Dit document is in 2011 verder uitgewerkt. De vertaling in het jaarplan 2012 heeft begin 2012 plaatsgevonden. Om die reden heeft de Raad in december 2011 een voorlopige bedrijfsbegroting 2012 goedgekeurd. Interne risicobeheersing De voortgang van de In Control Verantwoording is ook in het verslagjaar besproken met de controller. Wij hebben kennis genomen van het WSW-risicobeheersingskader, de wijze van vastleggen van processen en de uitvoering van self-assessments. In de vergadering van 7 december 2011 heeft de Raad van Commissarissen kennis genomen van de bevindingen in de managementletter van PricewaterhouseCoopers (PwC), onder meer ten aanzien van de interne risicobeheersing van het WSW. Bestuur en Raad volgen de aanbevelingen uit de managementletter van PwC op. De Raad heeft met instemming kennis genomen van de maatregelen die het WSW heeft genomen om op een goede en verantwoorde wijze om te gaan met de risico s, die nu eenmaal inherent zijn aan de borgstelling. Toezichtkader Het toezichtkader dat de Raad van Commissarissen hanteert ten aanzien van het functioneren van het WSW in 2011 bestaat uit: n Strategisch Plan n Begroting en jaarplan 2011 n WSW-risicobeheersingskader n Periodieke verslaggeving inclusief voortgang realisatie doelstellingen n Jaarverslag inclusief jaarrekening n Naleving toepasselijke wet- en regelgeving, inclusief relatie met de achtervangers n Bezoldigingsbeleid van het bestuur n Profielschets Raad van Commissarissen n Reglement van Deelneming n Managementletter van de externe accountant aan de Raad van Commissarissen en het bestuur op basis van de tussentijdse controle n Accountantsverslag jaarrekening. Tijdens onze vergaderingen hebben wij deze onderwerpen besproken en waar nodig hebben wij het bestuur van advies voorzien en besluiten goedgekeurd. De accountant was aanwezig bij de bespreking van de jaarrekening en de managementletter. In deze besprekingen hebben wij als opdrachtgever een goede discussie kunnen voeren over aandachtspunten die de accountant naar voren had gebracht, met name ten aanzien van de inrichting van het review- en monitoringproces; de bevestiging van de wenselijkheid van het inrichten van een afdeling bijzonder beheer, de verdere ontwikkeling van de interne beheersing en interne rapportages en informatieverstrekking. W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Interne informatievoorziening De Raad van Commissarissen ontvangt de kwartaalrapportage van het WSW waarin de mate van realisatie van de doelstellingen is weergegeven. De Raad is verheugd dat de interne informatievoorziening in 2011 opnieuw op een hoger niveau is gebracht. Daarnaast ontvangt de Raad waar nodig separate rapportages, wat in 2011 onder meer het geval was inzake individuele corporaties, de voortgang van het reviewproces, en het EMTN-proces. Verantwoording en overige onderwerpen in 2011 Onze Raad heeft in 2011 vijfmaal vergaderd en heeft daarnaast nog eenmaal informeel overleg gehad. Buiten deze vergaderingen is er ook ad hoc overleg geweest tussen de bestuurder en de leden van de Raad. Onderwerpen die bij elke vergadering aan de orde kwamen waren de bespreking van actuele ontwikkelingen, bestuursbesluiten en de kwartaalrapportage. Op vaste momenten zijn de begroting, het jaarverslag, het beoordelingskader en het functioneren van het bestuur aan de orde gekomen. 11

12 De ontwikkelingen in de sector en bij individuele corporaties zijn ook in 2011 intensief besproken. Wij delen de zorgen van het WSW over de ontwikkelingen in de sector en over een aantal corporaties in het bijzonder. De krappe liquiditeitspositie en een sterk oplopend schuldrestant per woning zijn ontwikkelingen die we niet kunnen negeren. Als gevolg van de voortdurend lage stand van de rente op de kapitaalmarkt heeft de waardering van derivatenposities bij deelnemers van het WSW veel aandacht gehad. Extra overleg tussen het bestuur en de Raad bleek ook in 2012 noodzakelijk over de consequenties van optredende liquiditeitsproblemen bij een deelnemer. Voor het vaststellen van dit jaarverslag is de Raad geïnformeerd over de overeenkomst van deze deelnemer en de betrokken financiers, waarmee de liquiditeitsrisico s uit hoofde van de derivatenportefeuille zijn opgeheven. Als Raad van Commissarissen concentreren wij ons met name op de bewaking van een goede procesgang rondom deze zaken, en op de rollen die de verschillende stakeholders zoals het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) hierbij spelen. Met het bestuur spreken wij uiteraard over de inzet van het WSW. Tijdens recente problematiek van een deelnemer is de inzet van het WSW, namelijk het vestigen van hypotheek op het bezit van de deelnemer, ter discussie komen te staan. Dit heeft geleid tot een aansprakelijkstelling van een derde partij. Het bestuur van het WSW is echter van mening dat de inzet van het WSW in deze kwestie conform de reglementen is verlopen en dat hiertoe de juiste procedures zijn gevolgd. In geval van mogelijke aanspraken op de borg hanteert het WSW een zogeheten Protocol, waarin opgenomen is de inzet van het eigen vermogen, het inroepen van het obligo bij de deelnemers en het afroepen van de renteloze leningen bij de achtervangers. Het bestuur van het WSW beoordeelt jaarlijks in het kader van de vaststelling van de jaarstukken (bestuursverslag en jaarrekening) met behulp van scenario s de liquiditeitspositie van het WSW op korte en lange termijn. Met inachtneming van de omstandigheden bekend bij het vaststellen van de jaarstukken 2011 heeft het bestuur kunnen concluderen dat de liquiditeitspositie van het WSW voldoende is voor het nakomen van de verplichtingen uit hoofde van de afgegeven borgstellingen aan geldgevers. Het bestuur concludeert op het moment van het ondertekenen van de jaarrekening dat de continuïteit van het WSW verzekerd is. Tevens uitgebreid de accountant gehoord hebbende, heeft de Raad van Commissarissen met instemming kennis genomen van de conclusies van het bestuur. In de vergaderingen zijn verder de volgende onderwerpen aan de orde gekomen, sommige meer dan eens: n Benoeming voorzitter en lid Raad van Commissarissen n Vennootschapsbelastingplicht van het WSW n Werkorganisatie van het WSW n Medewerkerstevredenheidsonderzoek n Verkoop kantoorpand in Huizen n Benoeming leden Deelnemersraad en Commissie van Advies n Effecten kredietcrisis n Voortgang goedkeuring EMTN-programma n goedkeuring van de documentatie van het BNG-programma als standaardovereenkomsten ( standaarddocumentatie ) in de zin van artikel 3 van de statuten van het WSW n Ontbinding Nationaal Register Volkshuisvesting n Herzieningswet en financierbaarheid corporaties n Review van de rating van het WSW door Moody s en Standard & Poor s n Extern vermogensbeheer door Theodoor Gilissen Bankiers n Aanpassing WSW beleggingsstatuut. 12

13 Contacten met de ondernemingsraad Twee leden van de Raad van Commissarissen hebben tweemaal informatief met de ondernemingsraad (OR) gesproken over de ontwikkelingen binnen en buiten het WSW. Het bestuur was bij deze vergaderingen niet aanwezig. Onze Raad stelt de contacten met de OR zeer op prijs. Contacten met de controller Twee leden van de Raad van Commissarissen hebben in 2011 met de controller tweemaal overleg gevoerd over de Business en Financial Control van het WSW, en voortgang van een aantal interne processen. In april 2011 is een nieuwe controller aangesteld; zij woont sindsdien de vergaderingen van de Raad van Commissarissen bij. Contacten met de Deelnemersraad Het lid van de Raad van Commissarissen dat benoemd is op voordracht van de Deelnemersraad is als toehoorder aanwezig bij de vergaderingen en de jaarlijkse strategiediscussie van de Deelnemersraad, om goede voeling te houden met wat de deelnemers bezighoudt. Leningen en garanties Het WSW verstrekt geen leningen of garanties aan leden van de Raad van Commissarissen, noch aan het bestuur of personeelsleden van het WSW. Belangenverstrengeling De Raad heeft zich ook in 2011 expliciet de vraag gesteld of er sprake is of kan zijn van mogelijk ongewenste belangenverstrengeling in het functioneren als Raad. Dit is in het verslagjaar niet het geval geweest. Remuneratierapport Beloningsstructuur bestuur De Raad van Commissarissen heeft het beloningsbeleid van het bestuur vastgesteld. De Raad heeft eenmaal per jaar een functioneringsgesprek met de bestuurder en eenmaal per jaar een beoordelingsgesprek. Dit heeft ook in 2011 plaatsgevonden. De remuneratiecommissie bestaat uit twee leden van de Raad, te weten de voorzitter en een lid. Deze laatste heeft aantoonbare affiniteit met HRM-vraagstukken. Om de continuïteit te waarborgen is gekozen voor een vaste commissiesamenstelling. W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Ter voorbereiding van de gesprekken die door de remuneratiecommissie worden gevoerd, vindt in de Raad overleg plaats buiten aanwezigheid van de bestuurder. Daarnaast heeft de commissie tweejaarlijks informeel contact met de OR om het gevoelen van de OR over het functioneren van de organisatie te peilen. Wij stellen de variabele beloning afhankelijk van het realiseren van de doelstellingen en van het algemeen gevoelen over het functioneren van het bestuur. Ter voorbereiding van elk beoordelingsgesprek stelt de bestuurder een evaluatieverslag op, dat de basis vormt voor het gesprek. 13

14 Primaire arbeidsvoorwaarden 2011 Het salaris is mede gebaseerd op de in de sector volkshuisvesting gehanteerde schalen voor directeur-bestuurders. Salaris bestuur WSW Algemeen directeur Bruto jaarsalaris incl. vakantiegeld Gratificatie conform CAO Variabele beloning n.t.b Totaal Het variabele deel van de beloning is per balansdatum nog niet vastgesteld. Eventuele variabele beloning is gemaximeerd tot 10% van het bruto jaarsalaris. Secundaire arbeidsvoorwaarden De secundaire arbeidsvoorwaarden van het bestuur zijn conform de CAO Woondiensten (vakantiedagen, bijzonder verlof, e.d.). De premie ouderdomspensioen is eveneens conform CAO. Bij de kosten van het bestuur is tevens een leaseauto inbegrepen en een maandelijkse kostenvergoeding van 170. Samenstelling en remuneratie Raad van Commissarissen Op 31 december 2011 was de Raad van Commissarissen als volgt samengesteld: n n n n n Drs. L.M.L.H.A. Hermans, voorzitter Prof. dr. A.W.A. Boot Ir. M.A.E. Calon Mevrouw M.W. Lubbi Drs. J.G.I.M. Reijrink Vergoedingen Raad van Commissarissen in 2011 Per jaar waarvan onkostenvergoeding Voorzitter Lid Vermelde bedragen zijn ten opzichte van 2010 verhoogd met het percentage van de initiële loonontwikkeling conform de CAO Woondiensten. Functies en nevenbetrekkingen Raad van Commissarissen Drs. L.M.L.H.A. Hermans, voorzitter periode 1 juli 2011 t/m 31 december 2011 Hoofdfuncties n Fractievoorzitter VVD Eerste Kamer n Voorzitter Greenport Holland n Voorzitter Adfiz n Voorzitter Nederlandse Uitgeversverbond n Voorzitter Platform Hout in Nederland. 14

15 Nevenfuncties n Voorzitter Care Nederland, vanaf 1 juli 2008 n Voorzitter Stichting Katholieke Universiteit Nijmegen, vanaf april 2008 n Voorzitter Voorselectiecommissie topmanagement ABD (Algemene Bestuursdienst), vanaf 1 juli 2006 n Lid Raad van Commissarissen De Facultatieve n Lid Raad van Commissarissen Luzac College n Voorzitter Raad van Commissarissen CBRE Dutch funds n Lid bestuur Academie voor Wetgeving n Lid bestuur Schouwburg De Lawei te Drachten. Prof. dr. A.W.A. Boot, lid Hoofdfunctie n Hoogleraar Corporate Finance en Financiële Markten aan de Universiteit van Amsterdam. Nevenfuncties n Kroonlid Sociaal Economische Raad (SER) n Lid Bankraad (DNB) n Lid Raad van Commissarissen Optiver Holding N.V. n Director Amsterdam Center for Corporate Finance. Ir. M.A.E. Calon, lid Hoofdfunctie en daaruit voortvloeiende functies n Voorzitter Aedes vereniging van woningcorporaties n Lid hoofdbestuur MKB Nederland, 2009-heden n Voorzitter raad van toezicht Woonenergie, 2009-heden. Nevenfuncties n Akkerbouwer n Lid Ledenraad verzekeringsmaatschappij Achmea n Lid algemeen bestuur Stichting Forum voor Stedelijke Vernieuwing n lid Adviesraad van de Dienst Regelingen van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie n Lid bestuur Amsterdam School of Real Estate. Mevrouw drs. A. van Gorsel, lid en voorzitter ad interim tot 1 juli 2011 Volgens het rooster van aftreden per 1 juli 2011 afgetreden Hoofdfunctie n Voorzitter College van Bestuur Albeda College. W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Mevrouw M.W. Lubbi, lid per 1 juli 2011 Hoofdfunctie n Zelfstandig gevestigd adviseur. Nevenfuncties n Lid Raad van Commissarissen Evides N.V. n Voorzitter Raad van Toezicht Greenwish n Voorzitter bestuur Nederlands Migratie Instituut n Voorzitter Internationale Stuurgroep n Universal Access to Female Condoms Programme UAFC n Vice-voorzitter bestuur Vereniging van Toezichthouders van Woningcorporaties VTW (tot november 2011). 15

16 Drs. J.G.I.M. Reijrink, lid Naast onderstaande nevenfuncties vervult de heer Reijrink geen andere bestuursfuncties. Nevenfuncties n Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Theaterfestival Boulevard n Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Bosse Nova n Voorzitter Stichting SFO n Lid bestuur Erfgoed Brabant. Mevrouw Mr. E.H. Swaab, per 1 april 2012 benoemd tot voorzitter RvC op statutaire voordracht van Aedes Hoofdfunctie n Advocaat, arbiter/mediator verbonden aan Reuling Schutte de Waard (2011). Nevenfuncties n V oorzitter/lid van o.a. Klachten- en geschillencommissie NICAM (Nederlands Instituut Classificatie Audiovisuele Media (2003) n Lid Commissie van Toezicht Stichting Gedragscode Farmaceutische Bedrijfstak (2006) n Lid Tuchtraad Financiële Dienstverlening (2008) n Voorzitter Stichting Democratie en Media (aandeelhouder PCM) (2002) n Lid Raad van Commissarissen Schouten en Nelissen (2005) n Voorzitter Raad van Advies Maarsen Groep (2007) n Lid Raad van Commissarissen CED Holding B.V. (2008) n Lid Raad van Advies Nederlandse Orde van Advocaten (2008) n Vice-voorzitter en secretaris Raad van Toezicht Stichting Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (2010) n Voorzitter Pensioenraad Zorg en Welzijn (2011) n Lid bestuur STAK Goudse Verzekeringen BV (2011) n Lid Raad van Toezicht Gerrit Rietveld Academie (2012) n Voorzitter Oerol Festival (2012). Prof. dr. A.W.A. Boot is per 30 juni 2012 afgetreden conform het rooster van aftreden. Overige organen van het WSW Deelnemersraad Samenstelling van de Deelnemersraad per 31 december 2011: n Drs. L.A. Bosveld Ymere, Amsterdam n Mevrouw drs. A.A.J.M. Corsmit Woongoed, Middelburg n Mevrouw mr. E.M. Dost-Bijl Woonservice, Westerbork n De heer H. Eppinga Woningstichting Tubbergen, Tubbergen n De heer G.S. van Erven ra sls Wonen, Leiden n P.K. Hillenga de Huismeesters, Groningen n Drs. R.C. de Jong n Drs. P.P. Korzelius groenwest, Woerden n N.T.J. Overdevest ra rochdale, Amsterdam n Mr. A.B. Ringersma stadlander, Bergen op Zoom n Drs. T. Streppel WonenBreburg, Tilburg n Drs. H.L.M. van Tilburg RA Woonwenz, Venlo n Mr. ing. A.M. Zopfi Wassenaarsche Bouwstichting, Wassenaar n A.Th.J.M. Zuure Woonzorg Nederland, Amstelveen 16 Volgens het rooster van aftreden is per 22 september 2011 afgetreden: n G. de Heide rc stichting Ouderenhuisvesting, Rotterdam

17 Volgens het rooster van aftreden is per 1 juli 2011 herbenoemd voor een tweede zittingstermijn: n Mr. A.B. Ringersma stadlander, Bergen op Zoom Commissie van Advies Samenstelling van de Commissie van Advies per 31 december 2011: n n n Prof. mr. dr. A. Postma, voorzitter Mevrouw mr. J.G. Calmeyer Meijburg-van Reekum, lid J.H. Ubas, lid Vergoedingen Commissie van Advies in 2011: Voorzitter Lid W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g

18 Bestuursverslag Financiering deelnemers Ontwikkelingen economie en financiële markten De schuldencrisis heeft Europa het afgelopen jaar volledig in zijn greep gehad. De impact op de (reële) economie en de kapitaalmarkt is groot geweest. Halverwege 2011 laaide de Europese schuldencrisis in volle hevigheid op en sindsdien is de storm in de markt niet meer gaan liggen. Griekenland bleek niet in staat om de gemaakte afspraken na te komen, en Italië en Spanje kwamen vol in de belangstelling te staan. Twijfels over de effectiviteit van de bezuinigingsmaatregelen en de hoge schuldniveaus van de landen maakten het noodzakelijk verschillende Europese toppen te organiseren. Kredietwaardigheid Amerika kreeg als eerste grote economie te maken met een downgrade van een van de ratingbureaus. Standard & Poor s verlaagde de status van AAA naar AA+. De focus van de raters kwam hierna te liggen op Europa, waardoor na Griekenland ook Portugal, Italië en België te maken kregen met downgrades. Nederland ontving op 7 december 2011 melding van Standard & Poor s dat het op Credit Watch Negative was geplaatst. (Internationale) regelgeving kapitalisatie banken en centrale clearing derivaten Het WSW heeft met belangstelling de ontwikkelingen gevolgd ten aanzien van de kapitalisatiemaatregelen voor banken zoals verwoord in Basel III en de concept implementatieregelingen (CRD IV). Het WSW analyseert de mogelijke effecten hiervan op de financieringsmarkt voor onze deelnemers. Ook bestuderen wij de mogelijke effecten van de Solvency II richtlijnen. Tenslotte volgt het WSW de initiatieven voor (internationale) regelgeving rond clearing van derivaten (EMIR) en de mogelijke effecten voor de risicopositie van onze deelnemers. Indien noodzakelijk zullen hier aanvullende maatregelen op getroffen worden in de beleidsregels van het WSW. Beschikbaarheid geld De financiële markten zijn door alle onzekerheden en politieke discussies over de overheidsschulden hard geraakt. De rentes van zuidelijke lidstaten stegen tot grote hoogte en leidden tot zorgen om banken die in deze landen hebben geïnvesteerd. Als reactie hierop hebben banken in de noordelijke lidstaten flinke cashposities aangehouden bij de ECB in plaats van deze uit te zetten op de geldmarkt. Door het gebrek aan liquiditeit in de markt werd de ECB gedwongen om in te grijpen op de obligatiemarkten en heeft deze adequate liquiditeitssteun aan banken verschaft. Ontwikkeling rente: van hoogte- tot dieptepunten Sinds de Europese top in juli 2011 valt het op dat de rentes van de kern van de eurozone zijn gaan dalen, terwijl die van de zuidelijke landen juist opliepen. De rentes die Spanje en Italië betalen voor staatsobligaties bereikten in de loop van het jaar recordhoogtes die zich in december weer herstelden. 18

19 Financieringsmarkt deelnemers Na het volume van 15,1 miljard aan afgegeven borgstellingen in 2010 heeft het WSW in 2011 voor 7,9 miljard geborgd. Eind 2011 is het totaal door het WSW geborgde volume opgelopen naar 86,3 miljard (2010: 85,3 miljard). W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en Nederlandse Waterschapsbank (NWB Bank) zijn traditioneel de geldverstrekkers met het grootste marktaandeel. In 2011 is hun marktaandeel uitgekomen op 89% (2010: 92%). De risico-opslagen die banken aan corporaties berekenen zijn in 2011 licht gestegen. Voor een 10-jaars rentevaste financiering betaalden corporaties gemiddeld 53 basispunten boven IRS (interest rate swap), tegen 45 basispunten in

20 Rol WSW Om de beschikbaarheid van financiering te kunnen waarborgen en de financieringscondities optimaal te houden voert het WSW overleg met kapitaalmarktpartijen, institutionele beleggers, overheid en corporaties. Initiatieven van een grootstedelijke corporatie en een financier hebben ertoe geleid dat in het verslagjaar is gewerkt aan de ontwikkeling van zowel een single als een multi-issuer EMTN-programma (Euro Medium Term Note). Deze ontwikkeling zal in 2012 worden voortgezet, omdat in 2011 de politieke besluitvorming hieromtrent nog niet afgerond was. Ratings Als ondersteuning van de financieringspositie van onze deelnemers op de internationale markten heeft het WSW twee ratings: een AAA-rating van Standard & Poor s en een Aaa-rating van Moody s Investors Service. Op 24 juni heeft Standard & Poor s de AAA-rating met Outlook Stable van het WSW herbevestigd. In december 2011 heeft Standard & Poor s een 15-tal eurolanden, waaronder Nederland, een waarschuwing gegeven in de vorm van een Credit Watch Negative. Standard & Poor s noemde de toegenomen systeemrisico s van de afgelopen tijd als voornaamste reden voor deze maatregel. Omdat de Nederlandse Staat als achtervanger een zeer belangrijke rol speelt in de zekerheidsstructuur van het WSW, heeft deze waarschuwing aan de Staat ook gevolgen voor het WSW en andere garantiestructuren in Nederland. Dit resulteerde er in dat de rating van het WSW tevens op Credit Watch Negative is geplaatst. Met ingang van 17 januari 2012 heeft Standard & Poor s het WSW een AAA-rating met Outlook Negative gegeven, en is de Credit Watch Negative van de rating verwijderd. Naast de sterke band met de Nederlandse Staat noemt Standard & Poor s de uitkomst van de EU-top van 9 december 2011 als voornaamste reden voor de maatregel. De Aaa-rating van Moody s met Outlook Stable is op 21 december 2011 herbevestigd na het reguliere jaarlijkse onderzoek door dit ratingbureau. De onderbouwing voor beide ratings is op te maken uit de ratingrapportages die op onze website zijn gepubliceerd. Tijdens hun onderzoek waren de ratingbureaus dit jaar vooral geïnteresseerd in de ontwikkelingen en de uitwerking van de (geoorloofde) staatssteun. Een tweede aandachtspunt was de liquiditeit in het totale zekerheidssysteem en daarmee de snelheid van betalen. Het WSW heeft mede om deze reden een aanvullende overeenkomst afgesloten met de externe vermogensbeheerder. Zekerheidssysteem Het WSW staat borg voor de dienst van de lening, waardoor geldgevers kunnen vertrouwen op een tijdige en juiste nakoming van de verplichtingen uit hoofde van een geborgde leningovereenkomst. Het zekerheidssysteem waarbinnen het WSW deze borging kan verstrekken is nader toegelicht in paragraaf 18.5 van de jaarrekening. Naast de werking van het systeem in formele zin, is tevens van belang of en hoe het systeem aanspraken op de borg kan absorberen. Hiertoe hanteert het WSW een uitgebreide scenario-analyse. Deze analyse wordt in paragraaf 18.5 nader uiteengezet. Met inachtneming van de omstandigheden bekend bij het vaststellen van de jaarstukken 2011 heeft het bestuur op basis van diverse scenario s kunnen concluderen dat de liquiditeitspositie van het WSW voldoende is voor het nakomen van de verplichtingen uit hoofde van de afgegeven borgstellingen aan geldgevers. 20

21 Volume geborgde leningen 2011 Deze paragraaf geeft inzicht in diverse aspecten van de geborgde leningen per eind Eind 2011 was het volume van de geborgde leningen toegenomen tot 86,3 miljard (eind ,3 miljard). Op dat moment was voor 0,6 miljard aan offertes door deelnemers (conceptleningen) geaccepteerd waarvoor nog geen definitieve leningovereenkomst was ondertekend. Het aantal leningen is gedaald van in 2010 naar in Dit komt neer op een gemiddelde hoofdsom per contract van 5,1 miljoen (2010: 4,8 miljoen). Het aandeel directe borgstellingen neemt de laatste jaren toe omdat gevrijwaarde leningen worden afgelost en geherfinancierd met WSW-borging. De laatste gevrijwaarde leningen lopen af in Gevrijwaarde leningen zijn leningen die oorspronkelijk rechtstreeks door overheden (Rijk en gemeenten) werden gegarandeerd. Het WSW heeft het risico van het niet nakomen van de betalingsverplichtingen op deze leningen, die voor 1 april 1994 zijn getekend, al in 1995 overgenomen. Eind 2011 bedroeg het volume aan gevrijwaarde leningen 5,8 miljard. Ontwikkeling volume borging Bedragen x 1 miljard Voor kortetermijnfinanciering van projecten in de aanloopfase maken corporaties gebruik van kredietfaciliteiten en kasgeldleningen. In het algemeen hebben deze kredietfaciliteiten een looptijd korter dan twee jaar en zijn zij niet geborgd. Opvallend is dat 14 deelnemers verantwoordelijk zijn voor bijna 34% van het totaal geborgde volume (zie tabel). De tien grootste corporaties zijn voornamelijk werkzaam in de grote steden in de Randstad. Er zijn tien deelnemers die geen leningen bij het WSW geborgd hebben en alleen jaarlijks hun cijfers laten beoordelen. Grootte schuldrestant naar deelnemers Schuldrestant (x 1 miljoen) Aantal deelnemers met geborgde leningen 0 10 Som schuldrestanten (x 1 miljard) Vrijwaring Directe borgstelling Aandeel som schuldrestanten W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g ,4 2,78% ,9 6,84% ,3 6,14% ,2 9,50% ,6 22,71% ,9 18,42% > ,0 33,60% Totaal ,3 100% 21

22 Mutatie in directe borgstellingen (nieuwe productie) In 2011 is voor 7,9 miljard (2010: 15,1 miljard) aan leningen geborgd, waarvan 7,2 miljard (2010: 14,1 miljard) fixe-leningen, ook wel bullet-leningen genoemd. Door wijziging van de borgingscriteria per 1 januari 2011 was in 2010 zowel het aantal als het volume aan leningen uitzonderlijk hoog met een piek van 4 miljard in december Toen was dus al een groot deel van de financiering voor 2011 aangetrokken, waardoor het volume in het verslagjaar 2011 relatief laag is gebleven. De gemiddelde hoofdsom per contract is licht toegenomen tot 10,6 miljoen (2010: 10,5 miljoen). Ten opzichte van de totale portefeuille (gemiddeld 5,1 miljoen per contract) neemt de gemiddelde hoofdsom per contract fors toe. Het tijdsverloop tussen transactiedatum en stortingsdatum is afgenomen tot gemiddeld 5 maanden (2010: 6 maanden). Mutaties van de leningmodaliteiten in 2011: Leningen met een vaste rente Financieringswijze Aantal leningen Hoofdsom Gemiddelde looptijd (jr.) Gemiddelde contractrente (%) Gemiddelde rentevast periode (jr.) Annuïteit ,135 9,95 Fixe (Bullet) ,755 10,02 Lineair ,796 15,55 Totaal ,861 10,85 Leningen met een variabele rente Financieringswijze Aantal leningen Hoofdsom Gemiddelde looptijd (jr.) Euribor Gemiddelde rentevast periode (jr.) *) Fixe (Bullet) maands 5,67 Fixe (Bullet) maands 5,04 Fixe (Bullet) maands 3,55 Lineair maands 5,01 Totaal ,11 Totaal vast en variabel ,96 *) betreft de rentevastperiode van de euriboropslag De nieuwe leningen die corporaties in 2011 zijn aangegaan hebben gemiddeld een 4 jaar kortere looptijd en bijna 1 jaar kortere rentevastperiode dan in De gemiddelde rente van nieuwe leningen met een vaste rente is gestegen naar 3,86% (2010: 3,72%). Van de 7,2 miljard aan fixe-leningen die wij in 2011 hebben geborgd, is 3,9 miljard variabel rentend (2010: respectievelijk 14,1 miljard en 6,3 miljard). 22

23 Samenstelling financieringswijze Zoals in de grafiek te zien is, neemt het aantal fixe-leningen in de totale leningenportefeuille jaarlijks toe ten koste van annuïtaire en klimleningen. De fixe-leningen vormden eind % van onze totale portefeuille. Als gevolg hiervan is de betalingsverplichting aan het einde van de looptijd relatief hoog. Samenstelling financieringswijze 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Het aantal klimleningen neemt in de WSW-portefeuille af via natuurlijk verloop. Het aandeel fixe structured leningen neemt de laatste jaren fors toe. Fixe structured leningen zijn extendible leningen en basisrenteleningen: in extendible leningen zijn opties (swaptions, CMS-structuren) opgenomen voor de rente, bij basisrenteleningen vindt na de eerste renteperiode (5 jaar) herziening plaats van de kredietopslag. Theoretisch risico van deze leningen is dat geen overeenstemming over de kredietopslag ontstaat, wat kan leiden tot vervroegde aflossing van de leningen. Variabele hoofdsom Bij een dergelijke lening is sprake van een langlopende overeenkomst waarbij de feitelijk opgenomen hoofdsom in de tijd kan variëren. De corporatie heeft het recht de hoofdsom geheel of gedeeltelijk op te nemen, dan wel tussentijds terug te betalen (tot een minimum van 20%). Er is in 2011 voor 2,3 miljard aan leningen met een variabele hoofdsom afgesloten (2010: 1,6 miljard). De gemiddelde spread (opslag) van de afgesloten transacties in 2011 bedroeg 34 basispunten ten opzichte van de 1-maands, 3-maands en 6-maands Euribor-tarieven (2010: 31 basispunten). Volume en spread variabele hoofdsom 2, Klim Lineair Fixe structured Annuïteit Fixe W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g bedragen x 1 miljard 2 1,5 1 0, Volume Spread -1 4, Bedragen in euro s 23

24 De spread bij roll-overleningen, waarbij sprake is van een vaste hoofdsom, is in vergelijking met leningen met variabele hoofdsom circa 4 basispunten lager. Een variabele hoofdsom heeft als belangrijk voordeel dat een corporatie haar liquiditeitspositie optimaal kan beheersen door tussentijdse opname en storting. Voor het WSW als borgverstrekker brengt dit het voordeel met zich mee dat het WSW niet voor meer borg staat dan strikt noodzakelijk. Cashflow De WSW-borging heeft betrekking op de dienst van de lening: de rente- en aflossingsverplichtingen. Vanuit een stabiele portefeuille, zonder toevoeging van nieuwe leningen, zien onze borgingsverplichtingen voor de rente- en aflossingsverplichtingen er voor de komende tien jaar als volgt uit: Aflossingsverplichtingen 7,0 6,0 bedragen x 1 miljard 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0 Renteverplichtingen ,0 3,5 3,0 bedragen x 1 miljard 2,5 2,0 1,5 1,0 0, Totale Cashflow 10,0 bedragen x 1 miljard 8,0 6,0 4,0 2, Renteverplichting Aflossingsverplichting 24 In deze grafieken zijn alle geborgde leningen verwerkt: per 31 december 2011 in totaal 86,3 miljard.

25 Ontwikkelingen in de portefeuille Aandelen in volume naar soort financier in de totale portefeuille Sectorbanken 85,89% Algemene banken 6,41% Gemeente 2,94% Buitenlandse banken 2,60% Institutionele beleggers 1,66% Groen 0,26% Overig 0,18% Collegiale financiering 0,06% Marktontwikkelingen De BNG en de NWB Bank zijn financiers die zich traditioneel specifiek richten op de financiering van de publieke sector, waaronder de volkshuisvesting, via onderhandse leningovereenkomsten. Ook in 2011 is het totale volume aan geborgde financiering via onderhandse leningen tot stand gekomen. Het marktaandeel van deze publiekesectorbanken is afgenomen tot 89% (2010: 92%). Een belangrijke ontwikkeling is de toegenomen interesse van verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen om de sector te financieren, hun aandeel is gestegen van 1% (2010) naar 3%. Mutatie directe borgstellingen periode Soort instelling Sectorbanken 81% 88% 91% 92% 89% Algemene banken 11% 11% 7% 5% 5% Buitenlandse banken 7% 1% 1% 2% 3% Gemeenten 1% 0% 1% 0% 0% Verzekeringsmaatschappijen / pensioenfondsen 0% 0% 0% 1% 3% Overige 0% 0% 0% 0% 0% Rentepercentage totale portefeuille Onderverdeling leningen met vaste rente naar renteklasse (hoogte rente in %) in de WSW-portefeuille: W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Rentepercentages naar klasse 2011 Bedragen x 1 miljard % tot 4% 4% tot 5% 5% tot 6% 6% tot 7% >7% Naast deze vastrentende leningen bestaat 22% van de WSW-portefeuille uit leningen met een variabele rente. 25

26 Euribor naar aantal en bijbehorend schuldrestant Euribor Aantal Percentage Schuldrestant (x 1 miljoen) Percentage Overig 10 0,65% 56 0,30% 1-maands ,13% ,96% 3-maands ,95% ,05% 6-maands ,06% ,34% 12-maands 19 1,22% 160 0,85% Totaal % % De gemiddelde contractrente in de WSW-portefeuille is de afgelopen jaren gedaald door het geleidelijk verdwijnen van hoogrentende leningen via natuurlijk verloop. Nieuwe leningen die het WSW in recente jaren heeft geborgd hebben gemiddeld een veel lagere rente dan de huidige gemiddelde contractrente van de portefeuille. Gemiddelde contractrente van van de de WSW WSW-portefeuille (leningen met vaste rente) 5,50% Gemiddelde contractrente 5,25% 5,00% 4,75% 4,50% 4,25% Benchmark renteniveau (vastrentende leningen) De swaptarieven komen tot stand bij internationale transacties, vooral in het interbancaire verkeer (handel tussen banken onderling). Daarbij zijn vooral partijen actief met een kredietwaardigheid op AA-niveau, lager dan de zeer hoge kredietwaardigheid van de Nederlandse Staat en woningcorporaties, die een triple A-status hebben. Er zijn slechts weinig banken met een triple A-rating. In Nederland zijn dat de sectorbanken BNG en NWB Bank. Een ander kenmerk van de swaptarieven is dat ze tot stand komen op de secundaire markt: de handel in bestaande, eerder aangegane schulden. Op de primaire markt wordt een schuld voor het eerst aangegaan. Financiële ontwikkelingen op de secundaire markten lopen niet altijd precies parallel met die op de primaire markten. Op de onderhandse markt zijn het in de praktijk Nederlandse staatsobligaties die de ondergrens bepalen van het te realiseren renteniveau. De banken laten zich voornamelijk leiden door de swapcurve. Wij berekenen de swaprente van elke afgesloten transactie en houden daarbij rekening met de aflossingsvorm, stortings- of ingangsdatum, offertedatum, rentevastperiode en de looptijd van de aflossing. 26

27 Gemiddelde spread Gemiddelde spread per jaar Basispunten De gemiddelde opslag over heel 2011 lag circa 65 basispunten boven de berekende swaprente (2010: 53 basispunten). In 2010 was sprake van een daling ten opzichte van 2009, wat leek te duiden op een licht herstel. Door de onzekerheid op de markt is dit jaar weer sprake van een stijging en is de spread extreem hoog in vergelijking met de opslagen vóór de kredietcrisis. De volgende grafiek laat de gemiddelde opslag per maand zien ten opzichte van de berekende swaprente. De spread tussen 10-jaars staatsrente en 10-jaars swaprente varieerde, maar bedroeg gemiddeld 12 basispunten. Dit betekent dat het WSW-papier in 2011 ongeveer 77 basispunten boven de Nederlandse Staat lag (2010: ca. 57 basispunten). Ter vergelijking: in 2008 was dit circa 35 basispunten. Spread t.o.v. berekende swaprente 2011 Basispunten jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Voortschrijdend gemiddelde spread op berekende swaprente Basispunten JAN-09 FEB-09 MRT-09 APR-09 MEI-09 JUN-09 JUL-09 AUG-09 SEP-09 OKT-09 NOV-09 DEC-09 JAN-10 FEB-10 MRT-10 APR-10 MEI-10 JUN-10 JUL-10 AUG-10 SEP-10 OKT-10 NOV-10 DEC-10 27

28 De Nederlandse Staat ging in 2011 voor 52,9 miljard aan leningen op de kapitaalmarkt aan (bron: persbericht 22/11/2011, Agentschap van de Generale Thesaurie, Ministerie van Financiën). De woningcorporaties leenden in 2011 onder WSW-borging 7,9 miljard. Wegens de vergelijkbare kredietwaardigheid zou een veel geringere spread gerechtvaardigd zijn dan de circa 77 basispunten boven de Nederlandse Staat die effectief moet worden betaald, al kan wel rekening worden gehouden met een kleine extra marge door het volume-effect en de handlingkosten van het WSW-papier. Daarnaast is de liquiditeit van het WSW-papier beperkt vanwege het onderhandse karakter. Op geven wij actuele informatie over de spread van nieuwe leningen met vaste en variabele rente. Renterisico s De samenstelling van de leningenportefeuille heeft invloed op het renterisico van een corporatie. Renterisico s doen zich voor bij herfinanciering van een af te lossen lening of bij een contractuele renteherziening. Wij berekenen de renterisico s op grond van een 12-maands voortschrijdend gemiddelde (exclusief rentedragend kort vreemd vermogen). Wij nemen ook variabel rentende leningen mee in het renterisicobeheer. Tenslotte brengen toekomstige nieuwe financieringen eveneens renterisico s met zich mee. Renterisico s worden bijvoorbeeld opgevangen door 3,1 miljard aan uitgestelde stortingen. Verder worden de renterisico s onder meer afgedekt met derivaten. Factsheet deelnemers Toelichting factsheet Bij veel woningcorporaties zijn de kasstromen nog altijd ontoereikend om naast de reguliere uitgaven voor onderhoud, personeel, overig beheer en rente, ook nog aan de aflossingsverplichtingen te kunnen voldoen. Het structurele jaarlijkse tekort schommelt in de periode tussen en per verhuureenheid ( : tussen en 1.852) en is nu groter dan ooit. Woningcorporaties zijn genoodzaakt deze bedragen te (her)financieren. Dit kan door aanwending van verkoopopbrengsten of door opnieuw externe (her)financiering aan te gaan. Op lange termijn moeten de exploitatie-inkomsten de uitgaven dekken. Omdat de netto kasstroom uit operationele activiteiten verder is gedaald en de contractuele aflossingen zijn toegenomen, is het liquiditeitstekort over de periode ,5 miljard groter dan over de jaren Dit is weliswaar een stijging, maar ten opzichte van het vorige verslagjaar is deze stijging wel afgenomen. In het vorige jaarverslag werd nog een stijging geconstateerd van 3,1 miljard over de periode Lastenbeheersing is cruciaal, omdat bijvoorbeeld de rentelasten de komende jaren kunnen stijgen. De jaarlijkse huurstijging in 2012 zal onvoldoende soelaas bieden, omdat deze op grond van de inflatie in 2011 per 1 juli slechts 2,3% mag bedragen. Grote vastgoedinvesteringen in sociale huurwoningen vinden in normale omstandigheden geheel of grotendeels plaats met externe financiering. Er is sprake van een gezonde exploitatie, zolang de externe financiering kan worden terugverdiend. Als hogere aanvangsinvesteringen nodig zijn, moet financiering plaatsvinden uit de verkoopopbrengsten van bestaande huurwoningen, dus uit het eigen vermogen van de corporatie. Als dit niet mogelijk is leggen de financieringslasten extra druk op de exploitatie. Dit is een van de belangrijke oorzaken van de huidige druk op de operationele kasstromen. De externe financieringsbehoefte met WSW-borging vertegenwoordigt 93% van de totale financieringsbehoefte in de sector over ( : 96%). Bron: dpi

29 Benodigde externe financiering WSW-deelnemers, periode Bedragen x 1 miljard Per verhuureenheid x 1 Verslagjaar Forecast verslagjaar Prognosejaren Verslagjaar Forecast verslagjaar Prognosejaren Huren 12,0 12,4 12,8 13, Overige ontvangsten 1,4 1,4 1,2 1, Totaal ingaande kasstromen 13,4 13,7 14,0 14, Rente-uitgaven 3,4 3,5 3,7 3, Overige uitgaven 8,4 8,1 8,4 8, Totaal uitgaande kasstromen 11,8 11,6 12,1 12, Netto operationele kasstromen 1,6 2,1 1,9 2, Minus: aflossing leningen 5,7 6,0 6,5 6, Liquiditeitstekort operationele kasstromen na contractuele aflossingen -4,1-3,8-4,6-4, Alle investeringen 10,9 9,6 12,7 12, Minus: verkoopopbrengsten 3,3 3,5 4,8 4, Extern te financieren 11,7 10,0 12,6 11, Bij alleen borgbare investeringen: Borgbare investeringen: 9,2 7,8 9,6 9, Minus: verkoopopbrengsten huurwoningen 2,3 2,4 2,6 2, Extern te financieren met WSW-borging 11,0 9,3 11,6 10, W a a r b o r g f o n d s S o c i a l e W o n i n g b o u w J a a r v e r s l a g Geborgd gefinancierd 94% 93% 92% 92% 94% 93% 92% 93% 29