Highlights. Klassieke collecties

Transcriptie

1 Highlights In deze veiling zijn meer dan 3500 lotnummers bijeengebracht uit vele verschillende particuliere collecties en nalatenschappen. Hieronder enkele hoogtepunten: Klassieke collecties In de laatste twee decennia van de vorige eeuw werden vaak klassieke Nederlandse nalatenschappen geveild. De nalatenschappen bestonden bijvoorbeeld uit een Amsterdams staand horloge, een 18 de eeuwse vitrinekast vol met blauw porselein of een Amstelservies. Koperen, tinnen en zilveren objets de vertu, een ijsgezicht of een ander 19 de eeuws schilderij zijn ook typerende elementen van een echt Nederlandse particuliere verzameling. Dergelijke nalatenschappen komen steeds minder voor, veel is in de loop der tijd reeds verdeeld of uit elkaar gevallen. In deze veilingen bieden wij echter twee van dergelijke collecties aan. Een vitrinekast vol Chinees porselein (o.a. lot ), een Amsterdams staand horloge (lot 7736) en een paar 18de eeuwse interieurstukken van Jan Jozef Horemans (lot 4505) komen allen uit een particuliere Nederlandse nalatenschap uit de omgeving van Amsterdam. Het prachtige Doornik/Den Haag porselein (lot 2523), de 18e eeuwse commode (lot 6551), en het paar Chinese Pronkborden, Kangxi (lot 2796, voorzijde catalogus) zijn alle afkomstig van een particuliere verzameling uit het oosten van het land. Catalogus De Zwaan / Pagina 5

2 Tribale kunst; bijzondere selectie West Afrikaanse objecten uit de Tellem-expeditie van Herman Haan, 1964 In 1964 zat heel Nederland aan de buis gekluisterd, gefascineerd door de beelden van een expeditie naar de grotten in de Bandiagra klif in Mali, nu bestempeld als Werelderfgoed door de Unesco. De expeditie was opgezet door het Antropo-Biologisch Instituut van de Universiteit van Utrecht en het museum voor Land- en Volkenkunde in Rotterdam. Onder leiding van architect Herman Haan werd onderzoek gedaan naar de vraag of het uitgestorven Tellem-volk verwant is aan het huidige Dogon-volk. Het was voor het eerst dat de grotten van het verdwenen volk van de Tellem werden bezocht door westerlingen. Van deze expeditie werd dan ook uitgebreid verslag gedaan door de NCRV op het enige televisienet dat Nederland toen rijk was. Ook het Algemeen Dagblad en verschillende tijdschriften wijdden veel aandacht aan de Tellem-expeditie die een nationale TV-hit werd. De onder moeilijke omstandigheden opgenomen beelden werden door KLM-piloten naar Nederland gevlogen en op onaangekondigde tijdstippen uitgezonden. Zo n real life soap uit het verre Afrika was volstrekt nieuw voor het Nederlandse publiek, dat de expeditie dan ook met argusogen volgde. Veel Nederlandse Tribale kunst-verzamelaars zijn in deze periode begonnen met het verzamelen van Afrikaanse kunst, mede door de enorme exposure van de prachtige objecten die door het Dogon-volk gemaakt werden. De dichter Bert Schierbeek schreef samen met architect en amateur-archeoloog Herman Haan een boek over deze expeditie waarin verschillende objecten werden afgebeeld. De objecten werden meegenomen bij deze en eerdere expedities naar Mali en het Dogon volk (Bert Schierbeek, Moussa Oumar Sy, Herman Haan, Tellem, Phoenix boeken, Zeist, 1965). Het toeval wil dat wij in deze veiling objecten, afgebeeld in dit boek, uit twee verschillende privé-collecties ter verkoop aanbieden. Zowel architect Joop van Stigt als Frans van Riel waren prominente verzamelaars van Dogonvoorwerpen en verkregen deze direct via Herman Haan. De erven van beide verzamelaars bieden nu onder lots 3400 a 3483 deze objecten aan. Catalogus De Zwaan / Pagina 6

3 De opbrengst van de voorwerpen die geveild worden uit de collectie van Joop van Stigt komt ten goede aan de net opgerichte stichting Dogon Cultuur die samenwerkt met de Stichting Dogon Onderwijs Deze stichting bestaat meer dan 20 jaar en wordt geleid door één van de zonen van Joop van Stigt, Jurriaan van Stigt, tevens architect. De stichting Dogon Onderwijs heeft als missie de levenskwaliteit van het Dogonvolk te verbeteren door middel van onderwijs maar is inmiddels op vele terreinen actief; Van bouwen, waterputten en pompen realiseren tot het opzetten van onderwijs programma s, vrouwen emancipatie, en tegen gaan van de verwoestijning. De opbrengst van de collectie zal specifiek worden ingezet om de Dogon cultuur lokaal te onderwijzen en te behouden. Tot op de dag heeft Nederland een leidende rol in het onderzoek naar het Tellem volk en de Dogon. Enkele van de aangeboden objecten zijn gevonden in de Tellem grotten en dateren van voor 1500, zoals de rituele trapjes, lot 3412 en de neksteunen zoals lotnummer 3418 en Andere objecten zijn uit de tijd van de Dogon, die de Tellem cultuur incorporeerde in hun eigen sculpturen met een abstractie en reductie van het menslichaam tot een bijna architectonische kwaliteit zoals te zien is bij lotnummer 3404 vermoedelijk reeds gemaakt in de 18e eeuw. Catalogus De Zwaan / Pagina 7

4 Carel Visser, Edward Kienholz, Joe Tilson en Klaas Gubbels Onder lotnummers 4615, 4623, 4625 en 2642 worden werken aangeboden afkomstig uit de nalatenschap van Loek van der Sande ( ), bestuurder en kunstadviseur van onder andere de Raad voor de Kunst en het Amsterdamse Stedelijk Museum. De mooie kleine sculptuur van Carel Visser (lot 4615) bestaat uit acht balken die zo zijn gerangschikt dat ze om en om verschuiven ten opzichte van het midden. Zo ontstond een onmogelijk evenwicht, dat alleen kan bestaan doordat de balken onderling aan elkaar zijn gelast. Visser benadrukt hiermee tevens de lege ruimte tussen de balken. De stapeling is een spel van evenwicht en zwaartekracht. Een grote versie van dit werk is te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam. Italiaans vintage design, meubelen ontworpen door Osvaldo Borsani ( ) Uit de collectie van een Europese verzamelaar veilen wij onder lots een vintageslaapkamer ameublement, in de jaren vijftig ontworpen door Osvaldo Borsani ( ). Borsani begon reeds op jonge leeftijd in het familiebedrijf als meubelmaker. In 1933 deed hij mee aan de designbeurs Triennale in Milaan met een ontwerp van een Minimal House waarmee hij de zilveren medaille won. Na de Tweede Wereldoorlog raakte Borsani bevriend met kunstenaars als Lucio Catalogus De Zwaan / Pagina 8

5 Fontana, Agenore Fabbri, Aligi Sassu, Roberto Crippa, Fausto Melotti, and Arnaldo Pomodoro, met wie hij verschillende huizen inrichtte en meubels ontwierp. Borsani is vooral bekend geworden door de P40 verstelbare leunstoel en de D70 sofa. De hier aangeboden meubels zijn uit een eerdere periode, de kwaliteit van de materialen en de vakkundige uitvoering verraden de hand van een echte meestermeubelmaker. Diverse verkopen ten behoeve van het goede doel Lot 6580 en 6580A worden ter veiling aangeboden door het Nederlands Philharmonisch orkest. Dit orkest was vroeger gehuisvest in de Beurs van Berlage. De salonkast en bank zijn gemaakt rond 1900 door de Amsterdamse fabrikant Vos&de Vries en helemaal in de stijl van de architect en stedebouwkundige Berlage. De gehele opbrengst van deze meubels komt ten goede aan de activiteiten van het orkest. Ook de gemeente Maastricht heeft besloten twee verzamelingen te verkopen. Onder lots worden verschillende kleine objets de vertu aangeboden, waaronder een collectie bijzondere rookparafernalia (lot 725 e.v.). De andere verzameling betreft een twintigtal Afrikaanse en Indonesische objecten, waarbij vooral lot 3209, een Sepik haakfiguur, moet worden genoemd. Deze haakfiguren werden gebruikt door koppensnellers om schedels aan te hangen maar ook om voedsel te bewaren. De totale opbrengst van de twee collecties komt ten goede aan het budget voor beheer en aankoop van de kunstcollectie van de stad Maastricht. Catalogus De Zwaan / Pagina 9

6 Tijgergeweren voor de ongeboren zoon Onder lot 2471 wordt een paar bijzondere percussiegeweren aangeboden. Deze zogenaamde tijgergeweren zijn gemaakt ter ere van de geboorte van Pakoeboewono X ( ), de tiende Soesoehoenan oftewel keizer van Soerakarta, Java, Kraton en Solo in Indonesië. Omdat bij de geboorte niet bekend was of hij links dan wel rechtshandig zou worden zijn deze twee geweren dubbelzijdig uitgevoerd. Pakoeboewono IX, de vader van Pakoeboewono X, had in zijn Kraton in Solo een eigen wapenkamer. Al zijn geweren zijn in de kolf gestempeld met PB en een nummer, in dit geval PB 120 en 121. Gemaakt door de Duitse wapenfabrikant Christian Sturm en gedateerd 1866 met sultanskroon erboven, vallen deze twee percussiegeweren op door de rijke gravering en prachtige conditie waarin zij verkeren. Naar verluidt zijn de geweren vanuit Indonesië in het bezit gekomen van de broer van Prins Bernard, Prins Aschwin van Lippe Biesterfeld ( ). Via een aantal Nederlandse verzamelaars zijn de geweren uiteindelijk bij een Nederlandse particuliere verzamelaar in Antwerpen beland die de geweren nu ter veiling aanbiedt. Catalogus De Zwaan / Pagina 10

7 Trouvailles, Marktplaats en internet Het vinden van een verloren gewaand kunstwerk op de zolder van oma of tussen de spullen van een rommelmarkt blijft voor velen een droom. Het zijn altijd zeer romantische verhalen, het komt alleen niet heel vaak voor. De prachtige tekening van de Waterberg uit Zuid-Afrika van J.H. Pierneef ( ) is hierop een uitzondering. (Lot 4600) De huidige eigenaar kocht het werk op een garage sale in Nederland van een ouder echtpaar dat al voor de Tweede Wereldoorlog op reis ging naar Zuid- Afrika. Hij vond het een mooi werkje, toch verdween het naar zolder waarbij het pas bij een recente verhuizing weer naar boven kwam. Hij plaatste het op Marktplaats maar daar kwamen opeens zóveel biedingen op binnen dat hij argwanend werd. Na een beetje zoeken op internet kwam hij er al snel achter dat het etiket op de achterkant van een bekende Zuid-Afrikaanse lijstenmaker was en ook de naam Pierneef bleek bekender dan hij vermoedde. J.H. Pierneef is één van de meest vooraanstaande kunstenaars van Zuid-Afrika en staat bekend om de bijna geometrische abstracte afbeeldingen van het Afrikaanse landschap. Marktplaats bleek niet de juiste plek om dit werk goed te kunnen verkopen en Veilinggebouw De Zwaan brengt het nu graag onder de hamer. Catalogus De Zwaan / Pagina 11