De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. Rietveldpaviljoen Amersfoort

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. Rietveldpaviljoen Amersfoort"

Erik Maas
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. Rietveldpaviljoen Amersfoort In het jaar 2017 viert Nederland honderd jaar De Stijl onder de noemer Mondriaan to Dutch Design.

In de provincie Utrecht loopt een aantal culturele instellingen voorop in samenwerking en afstemming van een programma rond De Stijl.

1 De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. Rietveldpaviljoen Amersfoort In het jaar 2017 viert Nederland honderd jaar De Stijl onder de noemer Mondriaan to Dutch Design. Diverse musea en culturele instellingen in Nederland stellen de beweging De Stijl centraal in tentoonstellingen en programma. In de provincie Utrecht loopt een aantal culturele instellingen voorop in samenwerking en afstemming van een programma rond De Stijl. Naar aanleiding van het Stijljaar, initieert FASadE, het Forum voor Architectuur en Stedenbouw in Amersfoort een tentoonstelling in het Rietveldpaviljoen, aansluitend op de betekenis en het belang van het paviljoen en van architect Gerrit Rietveld in bredere zin. Daarbij ligt de focus op de jaren vijftig van de vorige eeuw. foto: Dirk Verwoerd

RIETVELDPAVILJOEN: DE EERSTE KUNSTHAL VAN NEDERLAND Er is alle reden voor eerbetoon. Architect en Stijllid Gerrit Rietveld heeft grote (inter)nationale betekenis.

Het tentoonstellingspaviljoen De Zonnehof uit 1959 is één van de belangrijkste late werken van architect Gerrit Rietveld en een gerespecteerd voorbeeld van het functioneel, Zakelijk Bouwen van na de

2 RIETVELDPAVILJOEN: DE EERSTE KUNSTHAL VAN NEDERLAND Er is alle reden voor eerbetoon. Architect en Stijllid Gerrit Rietveld heeft grote (inter)nationale betekenis. In Amersfoort realiseerde Rietveld in 1959, met het Rietveldpaviljoen De Zonnehof, de eerste Kunsthal van Nederland. Het tentoonstellingspaviljoen De Zonnehof uit 1959 is één van de belangrijkste late werken van architect Gerrit Rietveld en een gerespecteerd voorbeeld van het functioneel, Zakelijk Bouwen van na de oorlog. Het paviljoen heeft sobere, bijna Spartaanse, trekken en onderscheidt zich internationaal om zijn ruimtelijke kwaliteiten. Foto s: Jan Versnel TENTOONSTELLING In de tentoonstelling staat een breed spectrum van perspectieven centraal: Gerrit Rietveld; zijn drie paviljoens, zijn Amersfoortse stoel en andere meubels uit de jaren vijftig passeren de revue, allen in de context van de tijdgeest van de jaren vijftig van de vorige eeuw. De tentoonstelling gaat gepaard met een divers randprogramma van lezingen en activiteiten.

3 foto: Cas Oorthuys VAN VILLA ZONNEHOF NAAR RIETVELDPAVILJOEN DE ZONNEHOF Het Rietveldpaviljoen 'Zonnehof' is vernoemd naar Villa Zonnehof. In de jaren twintig van de vorige eeuw was het gebied Zonnehof bijna geheel gevuld met villa s en tuinen. Het zag eruit als een woonwijk met een groen karakter. Villa Zonnehof, gebouwd rond 1900, werd gesloopt in Burgemeester van Amersfoort Hermen Molendijk ( ) was een sterke propagandist van het modernisme, ook als het ging om de nieuwe Kunsthal. Molendijk vroeg architect Gerrit Rietveld een modern paviljoen te bouwen als een centrale ruimte voor alle culturele initiatieven, en als een volwassen expositieruimte. Het Rietveldpaviljoen werd ontworpen ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad Amersfoort en in de stijl van het Nieuwe Bouwen met licht, lucht, ruimte als typerende kenmerken. De opening vond plaats in Gerrit Rietveld ontwierp voor het gebouw ook een katheder, meubels en vitrines. Bijna vijftig jaar diende het paviljoen als een moderne kunsthal en Centrum voor Moderne Kunst. Daarnaast was het een belangrijke culturele verankering van de internationale moderne kunst, met tentoonstellingen van sculpturen, schilderijen en sieraden.

GERRIT THOMAS RIETVELD herkomst foto onbekend Architect en meubelontwerper Gerard (Gerrit) Thomas Rietveld (Utrecht, 24 juni 1888 25 juni 1964) was een van de leden van De Stijl.

4 GERRIT THOMAS RIETVELD herkomst foto onbekend Architect en meubelontwerper Gerard (Gerrit) Thomas Rietveld (Utrecht, 24 juni juni 1964) was een van de leden van De Stijl. Hij maakte ook grafisch werk, zoals affiches en omslagen voor tijdschriften. Rietveld leerde het vak van meubelmaker in de werkplaats van zijn vader aan de Poortstraat 98 te Utrecht, waar hij na de lagere school aan de slag ging. Hij verafschuwde de traditionele, massieve meubelen die daar werden gemaakt en werkte enige tijd als ontwerper in de werkplaats van de juwelier Carel Begeer. Tussen 1904 en 1908 volgde hij s avonds lessen bij de vooruitstrevende architect Piet Klaarhamer en bij Het Kunstindustrieel Onderwijs der Vereeniging van Het Utrechtsch Museum van Kunstnijverheid te Utrecht. Hij leerde technisch tekenen en stijl- en ornamentleer van de directeur, architect P.J. Houtzagers. Andere docenten waren Leo Kamman en Tiele van der Laars. Een tweede cursus bij Klaarhamer vond mogelijk rond 1910 plaats. In 1917 opende hij zijn eigen meubelmakerij aan de Adriaen van Ostadelaan 25 (nu 93). Als stijllid kreeg Rietveld grote bekendheid. Mogelijk onder invloed van moderne ontwerpers als Berlage en Frank Lloyd Wright begon hij omstreeks 1918 experimentele meubels te maken, waaronder de voorloper van de wereldberoemde Rood-blauwe stoel : een ingekleurde lattenleunstoel. Hoewel Rietveld de meubelen zelf nadrukkelijk als experimenten zag de eerste Rood-blauwe stoel zou hij voor zichzelf hebben ontworpen adviseerde zijn vriend Robert van t Hoff hem om contact te zoeken met het pas door Theo van Doesburg opgerichte tijdschrift voor moderne kunst De Stijl. In juli publiceerde Theo van Doesburg, de hoofdredacteur, een kinderstoel van Rietveld in De Stijl en in september volgde de lattenleunstoel. Door ook meubels te ontwerpen voor zijn zes kinderen en voor de kinderen van opdrachtgevers, kon Rietveld zich meer vrijheid veroorloven. Het waren juist deze kindermeubels die hij als eerste van kleur voorzag. Zijn hoge kinderstoel uit 1918 liet hij groen schilderen en voorzag hij van rode leren banden, terwijl hij zijn kinderkruiwagen en bolderkar omstreeks 1923 voor het eerst van de voor

5 De Stijl kenmerkende primaire kleuren voorzag, niet lang daarna gevolgd door zijn Rood-blauwe stoel. Zijn meubels waren niet alleen modern van uiterlijk, maar ook goedkoop en eenvoudig te produceren, zodat het werk van de uitvoerende ambachtsman aanzienlijk werd vergemakkelijkt. Toch had Rietveld niet de behoefte de smaak van de gewone man te veranderen. Rietvelds eerste experimentele meubels waren nog onbeschilderd. HET NIEUWE BOUWEN Omstreeks 1930 sloot Rietveld zich aan bij het Nieuwe Bouwen, de Nederlandse variant van de Internationale Stijl. Hij ontwierp in een rij arbeiderswoningen in de Wiener Werkbundsiedlung in Wenen en in 1934 in samenwerking met Truus Schröder een rij huizen aan de Erasmuslaan in Utrecht. In die periode werkte hij vanuit een atelier aan de Oude Gracht te Utrecht, samen met Otto van Rees en Ries Mulder. Tijdens de oorlog bleef Rietveld ontwerpen maken in de illegaliteit: hij had zich niet bij de Kultuurkamer aangemeld, en mocht dus officieel vanaf 1942 niet langer zijn beroep uitoefenen. In datzelfde jaar ontwierp hij een uit één stuk geperste kunststof stoel. Na een moeilijke tijd zonder veel aandacht werd De Stijl in de jaren vijftig weer populair, en dit leverde Rietveld werk op in de vorm van opdrachten voor overheidsgebouwen. In 1954 werkte hij samen met Constant Nieuwenhuijs aan een ontwerp voor een modelwoning voor warenhuis de Bijenkorf. In 1955 ontwierp Rietveld een kleurenschema voor de cabine van de Fokker F27. Hoewel de Fokker-directie zeer enthousiast was, werd het niet uitgevoerd. In 1961 richtte Rietveld samen met Joan van Dillen en Johan van Tricht het architectenbureau Rietveld Van Dillen Van Tricht op. Werkbundsiedlung, Wenen

TENTOONSTELLING: 'Beyond De Stijl. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. ' TENTOONSTELLINGSPERIODE: 15 september 2017 tot 8 januari 2018 OPEN: Dagelijks 11:00-17:00 uur.

6 TENTOONSTELLING: 'Beyond De Stijl. Gerrit Rietveld en de jaren vijftig. ' TENTOONSTELLINGSPERIODE: 15 september 2017 tot 8 januari 2018 OPEN: Dagelijks 11:00-17:00 uur. Gesloten op maandag TENTOONSTELLINGSLOCATIE: Rietveldpaviljoen, Zonnehof 8 in Amersfoort TOEGANG: WEBSITE: 8 euro PRESS PREVIEW: dinsdag 12 september 2017, 4PM / 16:00 Op 12 september 1959 werd het Rietveld paviljoen geopend! MEER INFORMATIE: Johanna van der Werff, directeur FASadE en curator van de tentoonstelling

7 c/o Pictoright Amsterdam 2017 MET DANK AAN:

Vergelijkbare documenten

RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL!

2017 RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE + BEELDPAKKET VOORBEREIDENDE LES + VERWERKING Beste leerkracht, Voorafgaand aan het museumbezoek bij de tentoonstelling Rietvelds