QUIICKSCAN BREEAM NL GEBIED Leiden Bio Science Park. versie 1.0 // 6 maart 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "QUIICKSCAN BREEAM NL GEBIED Leiden Bio Science Park. versie 1.0 // 6 maart 2015"

Transcriptie

1 QUIICKSCAN BREEAM NL GEBIED Leiden Bio Science Park versie 1.0 // 6 maart

2 In de zoektocht naar duurzame gebieden rijst op een bepaald moment altijd de vraag wat is een duurzaam gebied?. Het antwoord hierop is niet eenduidig te geven. Vaak wordt duurzaamheid in de gebouwde omgeving ingestoken als energetische duurzaamheid. Dit is natuurlijk één aspect. Maar dit zegt nog niets over bijvoorbeeld het woongenot, leefbaarheid of de toekomstvastheid van het gebied. We bezien duurzaamheid daarom graag in brede zin, waarin in eerste instantie een bewustwordingstraject op alle aspecten wordt doorlopen. Movares heeft hiertoe een duurzaamheidsscan opgesteld die de methodiek van BREEAM-NL gebruikt om op snelle wijze inzicht te verkrijgen in integrale duurzaamheid en de verbeterpunten. (ceesbakker.nl) Stad van de Zon, Heerhugowaard: icoon van energetische duurzaamheid (bing.com) Grachtengordel Amsterdam: al eeuwen een prettige leefomgeving, maar niet gebouwd volgens de huidige duurzaamheidsprincipes BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Blz 3 4 INTEGRALE SCORES QUICKSCAN Aanleiding Weging volgens BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling Werkwijze Verplichte credits Doelstellingen Integrale nulmeting Leeswijzer Scenario maximale opwaardering 28 2 BREEAM-NL GEBIEDSONTWIKKELING LBSP 2.1 Locatie Leiden Bio Science Park 2.2 Opbouw BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling 2.3 Uitgangspunten 2.4 Duurzaamheidsscan LBSP 3 PRE-ASSESSMENT LBSP ADVIES 5.1 Certificering haalbaar voor LBSP 5.2 Investeringen voor het maximale scenario 5.3 Adviesscenario 5.4 Investeringen Adviesscenario 5.5. Aanbevelingen 5.6 Conclusie Synergie 3.2 Bronnen 3.3 Ruimtelijke Ontwikkeling Colofon Bijlagen Welzijn en Welvaart Gebiedsklimaat Gebiedsmanagement 22 1

4 Foto LBSP 2 2 Figuur 1:Vogelvlucht ontwikkeling Leiden Bio Science Park (uit: Masterplan 2009) BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

5 1 INLEIDING Om de kansen voor duurzaamheid in het Leiden Bio Science Park verder te verkennen en te concretiseren heeft Res & Smit (als vertegenwoordiger van de Universiteit Leiden) in samenwerking de Gemeente Leiden aan Movares opdracht verstrekt voor het uitvoeren van een quickscan volgens het nieuwe keurmerk BREEAM NL Gebied. 1.1 Aanleiding De BREEAM NL methodiek wordt beheerd door de Dutch Green Building Council (DGBC). De primaire doelstelling van de DGBC is het verduurzamen van de bebouwde omgeving in Nederland. In dat kader heeft de DGBC het initiatief genomen om een keurmerk voor Duurzame Gebiedsontwikkeling te ontwikkelen en te beheren, dit kenmerk is gereed gekomen in 2012 en wordt binnenkort uitgebreid naar een versie die ook geschikt is voor gebieden waar al veel gerealiseerd is, maar in ontwikkeling blijven, zoals het Leiden Bio Science Park. Deze nieuwe versie wordt BREEAM NL Gebied, terwijl het nu geldende keurmerk BREEAM NL Gebiedsontwikkeling heet. Movares heeft mede vanwege de door haar vervulde rol in het opstellen van dit keurmerk -in beide versies -de kennis in huis om snel inzichtelijk te maken hoe een gebied of gebiedsontwikkeling volgens deze methodiek beoordeeld wordt. In deze duurzaamheidsscan of quickscan voeren we een pre-assessment uit, dit is een nulmeting, waarbij het gebied Leiden Bio Science Park (LBSP) getoetst wordt aan de hand van de huidige situatie en documentatie. In tweede instantie stellen we voor hoe hogere scores behaald kunnen worden, waarmee het gebied aantoonbaar duurzaam wordt. 1.2 Werkwijze Voor deze duurzaamheidsscan is, in nauwe samenwerking met de gemeente en Res & Smit gekeken naar de duurzaamheidsprestaties van het gebied. In een eerste workshop met de gemeente Leiden en Res & Smit is de benodigde informatie voor de scan opgehaald. In de tweede en laatste workshop zijn de eerste resultaten van de nulmeting, de maximaal haalbare score en het advies gepresenteerd, besproken en waar nodig bijgesteld. Deze quickscan vormt een eerste stap, daadwerkelijke certificering via het BREEAM NL Gebieds-assessment traject kan de tweede stap vormen. De quickscan levert input voor de keuze om al dan niet over te gaan tot certificering in stap Doelstellingen De quickscan kent de volgende doelen: 1. Inzicht in de score van het gebied LBSP op de BREEAM meetlat 2. Bewustwording bij het team van de algemene (extra) mogelijkheden voor duurzaamheid in het LBSP 3. Inschatting in de haalbaarheid van certificering van BREEAM-NL GEBIED 4. Benoemen van een mogelijk ambitieniveau Hierbij wordt in de laatste twee doelen voorgesorteerd op de tweede stap, het assessement-traject voor BREEAM NL Gebied. 1.4 Leeswijzer Allereerst wordt in hoofdstuk 2 de methodiek BREEAM-NL nader toegelicht. Aan de hand van de methodiek worden de behaalde punten (vrij staccato) doorlopen in hoofdstuk 3. Deze punten zijn opgesplitst in een nulmeting en een maximale score, de twee uitersten. Deze totaalscores worden besproken in hoofdstuk 4. Hierna wordt in hoofdstuk 5 een adviesscenario benoemd, welke tussen de huidige en de maximale score valt. 3

6 4 Figuur 2: Stedenbouwkundig plan LBSP (uit: Masterplan 2009) BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

7 2 BREEAM NL GEBIEDSONTWIKKELING LBSP Duurzaamheid is impliciet zeker aanwezig in het Leiden Bio Science Park. De gemeente wil samen met de universiteit echter inzichtelijk maken in welke mate LBSP zich een echt duurzaam gebied mag noemen. In overleg met Movares is besloten de BREEAM-NL methodiek toe te passen om dit inzichtelijk te maken. 2.1 Locatie Leiden Bio Science Park Het Leiden Bio Science Park (LBSP) vormt het kennishart van de stad en de regio en het grootste Life Science kenniscluster van Nederland. Het gebied van 120 hectare huisvest nu circa 85 Life Science bedrijven, en biedt werkgelegenheid aan ca mensen. Een belangrijk deel van de Universiteit Leiden is op het park gevestigd, het ziekenhuis LUMC, het ROC, de Leidse Hogeschool en andere onderwijsinstellingen. Het is (en blijft!) een gebied in ontwikkeling, met name aan de westzijde is nu nog voldoende ruimte voor verdere ontwikkeling. De gemeente Leiden ontwikkelt samen met de universiteit en marktpartijen het gebied LBSP met bijbehorende infrastructuur en voorzieningen. In 2009 is hiervoor het Masterplan opgesteld, dit wordt nu herzien voor het Entreegebied. Dit is het middengebied, op grondgebied van de gemeente Leiden. Ten oosten hiervan ligt het deel Zeezijde met onder meer het LUMC en de faculteiten van de universiteit, met aan grens van het gebied station Leiden (buiten de plangrens), aan de westkant, aan de overzijde van de A44 ligt het deelgebied van de gemeente Oegstgeest, Nieuw Rhijngeest Zuid. Het LBSP wordt begrenst door (vanaf het westen met de klok mee): de Rijnhofweg, Wassenaarseweg, Rijnsburgerweg, Bargelaan / Spoor, Plesmanlaan/N206/ Ing. G. Tjalmaweg. 2.2 Opbouw BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling Het keurmerk is opgebouwd volgens de systematiek van BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method). Deze methodiek heeft zich met name voor vastgoed wereldwijd bewezen als het keurmerk voor duurzame bouw. Bij de BREEAM keurmerken is een beoordelingsrichtlijn beschikbaar welke is opgebouwd uit credits. Voor deze quickscan is de versie BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling 1.0 augustus 2012 gehanteerd, met aanvullingen van het toekomstige keurmerk BREEAM NL Gebied (conceptversie). Deze concept-beoordelingsrichtlijn is beschikbaar op Op deze site zal te zijner tijd een tweede, herziene versie verschijnen met daarin opgenomen de criteria voor bestaande gebieden. In de quickscan wordt hierna telkens uitgegaan van het keurmerk Gebiedsontwikkeling, aangevuld met credits en eisen van het concept voor het keurmerk Gebied. De beoordelingsrichtlijn is opgedeeld in 6 categorieën welke zijn onderverdeeld in credits. Elke credit omvat een duurzaamheidsdoelstelling waarvoor punten behaald kunnen worden wanneer bewezen wordt dat aan deze doelstelling is voldaan. Een korte omschrijving van de categorieën is opgenomen in bijlage 1. Voor de quickscan zijn alle credits kritisch doorlopen en is gekeken naar de haalbaarheid van de credits. 5

8 6 Wettelijk minimum 30% 45% 55% 70% 85% Figuur 3: BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling: certificering in sterren Figuur 4: BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling: de beoordelingsrichtlijn BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

9 Categorieën, credit en aantal te behalen punten (gecombineerde keurmerken Gebiedsontwikkeling en Gebied): Synergie 5 credits 21 punten Bronnen 9 credits 36 punten Ruimtelijke Ontwikkeling 13 credits 54 punten Welzijn en Welvaart 7 credits 13 punten Gebiedsklimaat 10 credits 28 punten Gebiedsmanagement 5 credits 12 punten Het keurmerk beloont en straft niet, schrijft geen maatregelen voor maar omschrijft in de credits een doel om de punten te realiseren. Om te kunnen certificeren moet minimaal een gewogen percentage van 30% gescoord worden. Dit is boven het wettelijke kader en streeft daarmee al duurzaamheid na. Hiermee is aangetoond dat het gebied een duurzaam karakter kent. Naarmate er meer punten behaald worden, kan een certificaat met meerdere sterren verkregen worden. Hierbij heeft een hoger aantal sterren een hoger aantoonbaar duurzaamheidsgehalte. Het aantal sterren en de te behalen percentage is zichtbaar in figuur Uitgangspunten In deze duurzaamheidsscan voor LBSP wordt de BREEAM-NL methodiek voor duurzame gebiedsontwikkeling gehanteerd. Hierbij worden alle credits van de 6 categorieën doorlopen om een integraal beeld te schetsen en een inschatting te maken van de score wanneer tot certificering over zou worden gegaan. Vanzelfsprekend heeft deze scan het karakter van een quickscan, dat wil zeggen dat vaak aannames zijn gedaan, zonder de daadwerkelijke bewijslast compleet te hebben. Uitgangspunten zijn gebaseerd op de input uit de workshops en de verkregen documenten. Voor het uitvoeren van de scan zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Voor de scan is het totale plangebied van 120 hectare bekeken op de duurzaamheidsaspecten. Er is geen onderscheid gemaakt in de fasering; dit heeft nauwelijks consequenties voor de score. Wanneer de bewijslast van een credit niet aangeleverd is of incompleet is, maar waarvan tijdens de workshops wel bewijslast genoemd is, worden de punten toegekend in deze duurzaamheidsscan. Tevens is een groot aantal documenten als input toegestuurd voor het pre-assessment (zie bijlage 2). 2.4 Duurzaamheidsscan LBSP Voor de puntentoekenning is op basis van de input tijdens de workshops en de verkregen documenten een inschatting gedaan van de te behalen punten uit de BREEAM-NL Gebiedsontwikkelings- methodiek. Hierbij is in eerste instantie opgenomen welke punten nu kunnen worden toegekend. Daarna is de maximale score verkend. Deze score vormt een denkbare score voor het gebied wanneer een zo hoog mogelijke ambitie gesteld en middelen geen beperking vormen. Voor een aantal punten geldt dat het niet realistisch is dat deze behaald kunnen worden, bijvoorbeeld vanwege de locatie of de stakeholders van LBSP, deze maken geen onderdeel uit van de maximale score. De nulmeting en de maximale scores geven tezamen de marge aan van de te behalen score. In het advies dat in hoofdstuk 5 is opgesteld, is benoemd wat een goede ambitie binnen deze marge zou kunnen zijn. 7

10 8 Figuur 5: Brandpunten LBSP, uit: Leiden Bio Science Park Masterplan Entreegebied concept. 20 november 2014 BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

11 3 Per RESULTATEN PRE-ASSESSMENT LBSP paragraaf zijn de verschillende credits summier omschreven binnen de categorie aan de hand van het creditdoel en de huidige en maximaal haalbare score voor LBSP. Hierbij is per credit achtereenvolgens aangegeven: Naam (afkorting categorie, nummer, titel) Aantal punten in totaal te behalen volgens de beoordelingsrichtlijn Doel van de credit. De score in punten voor LBSP van de nulmeting voor deze credit: dikgedrukte totaalscore, met een zeer bondige toelichting per punt (1p) of meerdere punten. De maximale score voor LBSP voor deze credit: dikgedrukte totaalscore, met een zeer bondige toelichting per extra punt ten opzichte van de nulmeting (+1p) of meerdere punten. Wanneer punten niet worden toegekend is dit cursief aangeduid. Soms is verwezen naar het inputdocument, genummerd als in bijlage 2. Dit is niet uitputtend. 3.1 Synergie Voor Synergie zijn 5 credits onderscheiden: Gebiedsaard, Gebiedsvisie, Adaptief vermogen, Duurzaam Rendement en Synergie. Er zijn maximaal 21 punten te vergeven. 1. SYNERGIE preassessment maximaal SYN 1 Gebiedsaard 6 pt te behalen 3 6 SYN 2 Gebiedsvisie SYN 3 Adaptief Vermogen SYN 4 Duurzaam Rendement SYN 5 Synergie Tabel 1 score Synergie Dit hoofdstuk vormt niet een uitgebreide omschrijving, deze past niet in het kader van de quickscan. Voor de uitgebreide omschrijving van de credits en de eisen wordt verwezen naar de beoordelingsrichtlijn BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling SYN 1 Gebiedsaard - 6 punten te behalen: Het inventariseren, analyseren en documenteren van de eigenschappen en kenmerken van het gebied en zijn context. De snelle lezer zal alleen de tabellen bekijken in dit hoofdstuk, en doorgaan naar hoofdstuk 4 voor de integrale score. Huidige score: 3 punten Inventarisatie van de items a tot en met w uit de beoordelingsrichtlijn op basis van desktop study. De resultaten zijn door de gemeente ter beschikking gesteld (bewijslast opstellen). Maximale score: 6 punten Er is een SWOT gemaakt met minimaal twee relevante stakeholders. Inclusief een referentie alternatief (indien ontwikkeling wijzigt) (+3p). 9

12 SYN 2 Gebiedsvisie - 5 punten te behalen: Maximale score: 4 punten Het opstellen van een gebiedsvisie waaronder de na te streven Bestemmingsplan is adaptief, bouwvolumes en functies zijn voldoende duurzaamheidsprestaties en de mogelijkheden voor synergie in de (context van flexibel (+1p). de) gebiedsontwikkeling. Toekomstbestendigheid van ruimte is aangetoond, infrastructureel niet. Groei- en krimpscenario en modalsplit nodig (groei is er wel, krimp niet) Huidige score: 0 punten (+1p) Er is een Masterplan (inputdocument b en c), maar dat voldoet niet aan de Ecologisch onderzoek met drempelwaarden toekomstbestendigheid eisen gesteld aan de gebiedsvisie (zie hieronder). Tevens zijn er eerder (+1p) (eerste aanzet mogelijk in inputdocument e).. 10 duurzame ambities benoemd (inputdocument i), deze zouden opnieuw bezien kunnen worden, en geïntegreerd in het Masterplan. Maximale score: 5 punten Aan de hand de inventarisatie en SWOT wordt de gebiedsvisie opgesteld/ aangevuld (het Masterplan leent zich het best voor deze aanvulling) ; De knelpunten en kansen worden benoemd en opgelost. De visie bevat minstens één overwogen alternatieve ontwikkeling (+4p voor totale visie); De gebiedsvisie, inclusief reactie SWOT uit SYN1 is gezamenlijk opgesteld met de relevante stakeholders (+1p). SYN 3 Adaptief Vermogen - 4 punten te behalen: Zeker stellen dat de voor de geplande gebiedsontwikkeling vastgelegde kaders het mogelijk maken dat de gebiedsontwikkeling zich in de tijd kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Huidige score: 1 punten Er is sprake van tijdelijk gebruik (braakliggende terreinen), aanname dat dit aangetoond kan worden, bv met foto s(1p). SYN 4 Duurzaam Rendement - 4 punten: Het opstellen van een samenwerkings- en financieringsconstructie om de maatschappelijke- en financiële rendementen van de gebiedsontwikkeling te realiseren, voor zowel de ontwikkeling als de exploitatie. Huidige score: 0 punten Duurzaam Rendement is niet in kaart gebracht. Maatschappelijke en financiële rendementen; opsomming harde en zachte kosten (levensduurzaamheid). Maximale score: 0 punten Het behalen van punten voor deze credit wordt niet realistisch geacht. BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

13 SYN 5 Synergie - 2 punten: Het creëren van meerwaarde door de toevoeging van nieuwe aspecten en de combinatie met aanwezige aspecten. Huidige score, maximale score: 2 punten Aantonen dat er synergie plaatsvindt in het gebied. Deze score wordt haalbaar geacht op het gebied van educatie en innovatie, deze is nu niet verder uitgewerkt. Onderbouwing is noodzakelijk (+2p). 3.2 Bronnen Voor Bronnen zijn 9 credits te onderscheiden: Beperkt Primair Energieverbruik, Opwekken Hernieuwbare Energie, Watergebruik, Materiaalkringloop, Milieubelasting Materialen, Onderbouwd Herkomst Materialen, Robuust ontwerpen, voedsel en Afval. Er zijn maximaal 38 punten te vergeven. 2. BRONNEN preassessment maximaal BRO 1 Beperk Primair Energiegebruik BRO 2 Opwekken Hernieuwbare Energie BRO 3 Watergebruik BRO 4 Materiaalkringloop BRO 5 Milieubelasting Materialen BRO 6 Onderbouwde Herkomst Materialen BRO 7 Robuust ontwerpen BRO 8 Voedsel BRO 9 Afval Tabel 2 score Bronnen BRO 1 Beperk Primair Energieverbruik 8 punten:te behalen: Het stimuleren dat het gebied wordt ontworpen en gerealiseerd met een zo laag mogelijk primair energiegebruik in de openbare en gebouwde omgeving tijdens de gebruiksfase. 11

14 Huidige score: 0 punten BRO 3 Watergebruik - 3 punten te behalen: EP berekeningen energieprestatie wens 10%-20% niet aangetoond. Wel Het optimaliseren van de benutting van het gebiedseigen eerste aanzet opgesteld in inputdocument p; water en het geschikt houden voor teruggave aan het Ondernemersverbetering per bedrijf. Universiteit minder dan 20%. watersysteem. Maximale score: 3 punten Het totale energieverbruik moet jaarlijks worden gemonitord bij de Huidige en maximale score: 0 punten gemeente (+1p); Het behalen van punten voor deze credit wordt niet realistisch geacht.: Verbetering van EP met 5% (+2p). Respectievelijk 15% en 30% van de waterbehoefte is gebiedseigen water. 12 BRO 2 Opwekken Hernieuwbare Energie - 7 punten te behalen: Het opwekken van hernieuwbare energie binnen de systeemgrenzen van het gebied. Huidige score: 0 punten Zon, wind, biomassa en water, geothermie en waterkracht zijn niet allen geïnventariseerd. Wel WKO geïnventariseerd (in inputdocumenten m,n, o, p en q met ook mogelijkheden stadsverwarming en marktverkenning), rest ontbreekt. Maximale score: 2 punten Inventarisatie en berekening dat de aanwezige/ mogelijke hernieuwbare energie. (+2p) Tijdens de inventarisatie kan blijken dat meer punten haalbaar zijn. Tenminste 20% van de energievraag moet worden ingevuld door het opwekken van hernieuwbare energie (1p), deze score wordt nog niet haalbaar geacht. Wel is in 2007 al de ambitie van 5% uitgesproken (in inputdocument p). Deze gegevens zijn niet bekend (2p); Hooguit 20% van het afvalwater geproduceerd wordt het plangebied verlaat en de waterkwaliteit niet verslechtert (1p). Ook de instandhouding van de natuurlijke waterbalans kan niet worden aangetoond. Gegevens water in inputdocumenten v,w,x en y. BRO 4 Materiaalkringloop - 5 punten te behalen: Het reduceren van materiaalgebruik door het hergebruiken van materialen en het zodanig toepassen van materialen dat deze in de toekomst kunnen worden hergebruikt. Huidige score: 0 punten Er is niet bekend welke materialen zijn toegepast bij de ontwikkeling van LBSP. Maximale score: 2 punten % hergebruik; wellicht mogelijk en kan 20% hergebruikt zelfde kwaliteit (+2p). In het Handboek materialen openbare ruimten van de gemeente Leiden is materiaalkringloop niet opgenomen. BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

15 BRO 5 Milieubelasting Materialen - 6 punten te behalen: Het identificeren en stimuleren van het gebruik van materialen met een lage milieu-impact gedurende de volledige exploitatieperiode/ levensloop van het gebied. Huidige en maximale score: 1 punt Inventarisatie kwetsbare objecten (bewijslast in foto's of ontwerp met beschrijving en kwetsbare objecten zodat de functionaliteit gewaarborgd blijft. Huidige score: 0 punten Geen gegevens bekend over de milieubelasting Maximale score: 2 punten Kans om in de toekomst mee te nemen LCA en kleinste milieubelasting10-60% (1-6p) 20% (+2p). BRO 6 Onderbouwde Herkomst Materialen - 4 punten te behalen: Het stimuleren van de toepassing van materialen met een onderbouwde/verantwoorde herkomst. BRO 8 Voedsel - 2 punten te behalen: Het stimuleren van het produceren en consumeren van lokaal geproduceerd biologisch voedsel. Huidige score: 0 punten Inventarisatie 20% voor voedsel beschikbare ruimte gereserveerd voor voedselproductie en 80% van de voor voedselproductie gereserveerde ruimte wordt gebruikt voor biologische voedselproductie. Maximale score: 2 punten Marketingplan, inzichtbaar maken braakliggend terrein. De Stal, stichting ideeëngroep (+2p). Huidige score: 0 punten Geen onderbouwing bekend van de gebruikte materialen. Maximale score; 4 punten 80% materialen onderbouwde/ verantwoorde herkomst en minimaal 100% hout is FSC hout; deze criteria vormen wel huidig beleid, maar wordt momenteel niet op getoetst. Dit is een kans (+4p). BRO 7 Robuust ontwerpen - 1 punt te behalen: Het identificeren en stimuleren van maatregelen ter bescherming van blootgestelde terreininrichting, waardoor de vervangingsfrequentie hiervan wordt geminimaliseerd. BRO 9 Afval - 2 punten te behalen: Het zo veel mogelijk (her)gebruiken van de afvalstoffen die in het gebied ontstaan. Huidige score: 0 punten; Onvoldoende gegevens bekend over hergebruik van afvalstoffen Maximale score: 2 punten Binnen gebiedsgrens inzameling en verwerking van afvalstoffen en maatregelen om te reduceren. Er worden wel ambities genoemd voor zwerfafval, maar deze zijn nog niet concreet gemaakt (+2p). 13

16 3.3 Ruimtelijke Ontwikkeling Voor Ruimtelijke Ontwikkeling zijn 12 credits plus 1 credit van bestaand gebied te onderscheiden: Landgebruik, Verontreinigde bodem, Stedenbouwkundig RO 1 Landgebruik - 6 punten te behalen: Stimuleren van ontwikkeling in verstedelijkt gebied en benutten van braakliggend en/of bebouwd terrein. programma, Hergebruik bestaande structuren, Cultureel Erfgoed, Abiotische structuren, Ecologische waarden, Mobiliteit, Ondergrondse infrastructuur, Duurzaamheidsprestatie gebouwen, Overstromingsrisico, Hemelwatermanagement en Ruimtegebruik gebouwen. Er zijn maximaal 60 punten te vergeven. Huidige en maximale score: 6 punten Het gebied ligt binnen de bebouwde kom, en voor meer dan 75% op braakliggend of bebouwd terrein (6 p) RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Tabel 3 score Ruimtelijke ontwikkeling preassessment maximaal RO 1 Landgebruik RO 2 Verontreinigde bodem RO 3 Stedenbouwkundig programma RO 4 Hergebruik bestaande structuren RO 5 Cultureel erfgoed RO 6 Abiotische structuren RO 7 Ecologische waarden RO 8 Mobiliteit RO9 Ondergrondse Infrastructuur RO 10 Duurzaamheidprestatie Gebouwen RO 11 Overstromingsrisico RO 12 hemelwatermanagement BG RO Ruimtegebruik RO 2 Verontreinigde bodem 2 punten te behalen: Het bevorderen van de sanering van ernstige bodemverontreiniging binnen een gebied. Huidige en maximale score: 2 punten Bodemsanering asbest Wassenaarseweg en lood De Stal (nog uit te voeren, bewijslast nog te verkrijgen) RO 3 Stedenbouwkundig programma - 4 punten te behalen: Komen tot een evenwichtig gekozen en toekomstbestendig stedenbouwkundig programma. Huidige score: 2 punten Inventarisatie programmatische randvoorwaarden (2p) (masterplan, nota wonen etc.) Maximale score: 4 punten Aantoonbaar dat stedenbouwkundig programma opgesteld dat past bij de gebiedseigen kwaliteiten, met stakeholders op trede 3 van de participatieladder: coproductie (+2p). BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

17 RO 4 Hergebruik bestaande structuren - 3 punten te behalen: Hergebruik van structuren en gebouwen en komen tot een efficiënt en optimaal gebruik van ruimte door meervoudig intensief ruimtegebruik. Huidige en maximale score: 2 punten Bestaande waardevolle structuren/ gebouwen worden hergebruikt. Structuren wel grotendeels,bebouwing deels in nieuwe ontwikkeling; aanname is 40%, in m2 footprint gemeten (2p); Hergebruik tot 60% wordt niet realistisch geacht (1p). RO 6 Abiotische structuren - 3 punten behalen: Behouden en waar mogelijk versterken van de aanwezige abiotische structuren binnen het plangebied en voor structuren van buiten het gebied waarop aangesloten kan worden. Huidige score: 0 punten Geen inventarisatie van abiotische structuren Maximale score: 1 punt Ecoloog inventariseert abiotische structuren in het gebied, hoe de structuren behouden of gecompenseerd kunnen worden (1p). Aanname dat deze structuren niet ingezet worden t.b.v. kwaliteit en/of versterkt worden. (1+1p) RO 5 Cultureel Erfgoed - 3 punten te behalen: Het behouden en waar mogelijk versterken van cultuurhistorische waardes (materieel en/of immaterieel). Huidige score: 2 punten Cultuurhistorische inventarisatie (aanname > bewijslast!), betreft hier m.n. oude gebouwen; universiteit / Leeuwenhoek (1p); Behouden / niet behouden van cultuurhistorische waarden is gedocumenteerd (aanname!) (1p); Maximale score: 3 punten Bewijslast opstellen dat de cultuur historische waarden worden versterkt (+1 p). RO 7 Ecologische waarden - 4 punten te behalen: Behouden en waar mogelijk versterken van de ecologische waarden, zodat optimaal medegebruik van aanwezige en bezoekende soorten mogelijk is. Huidige en maximale score: 3 punten Inventarisatie (aanname, diverse stukken beschikbaar, inputdocumenten d,e,f, g: mogelijk hieruit nieuwe inventarisatie samenstellen); Natuurrapportage, opgesteld met inventarisatie (1p), behoud (1p) en versterking (1p) etc. Let ook op werkprotocol op te stellen! Niet haalbaar geacht: versterking op regionale schaal (1p) 15

18 16 RO 8 Mobiliteit - 8 punten te behalen: Een optimale invulling van de vervoers- (mensen), en transportbehoefte (producten) waarmee een maximale positieve impact op het gebied, de gebruikers en de omgeving wordt bereikt. Huidige en maximale score: 6 punten Nabijheid OV : onder meer (trein) station en HOV (1p) ; Vervoersplan met huidige en toekomstige (10jaar) vervoersbehoeften : de gemeente (aanname dat gemeentelijk plan voldoet aan eisen) maar bv ook bedrijven als Astellas hebben dit, met hierin vervoersmodaliteiten, OV voorzieningen, bereikbaarheid voorzieningen, verminderen autogebruik en vervoersplan (2p); Wanneer binnen 500 m minimaal 3 voorzieningen, denk aan kantine LUMC, PIN automaat station, kinderopvang, sport etc. (1p); Stimuleren fiets via netwerk (1p), bv de Hartlijn als oost-west langzaam verkeersstructuur en inpandige fietsvoorzieningen (1p), bv bij LUMC; Geen of onvoldoende beperking goederentransport (o.a. LUMC logistiek ) (1p) Extra belasting omliggend wegennet is onvermijdelijk (1p) RO 9 Ondergrondse infrastructuur - 4 punten te behalen: optimale ondergrondse infrastructuur in openbaar gebied. Huidige score: 0 punt Geen gegevens bekend, anders dan uitgangspunt zoveel mogelijk onder elementenverharding i.p.v. asfalt (standaard) Maximale score: 1 punt Inventarisatie ondergrondse infra met stakeholders (1p); Geen Integraal ontwerp voor slim en flexibel tracé voor ondergrondse infrastructuur t.b.v. optimalisatie en visie (2p); en geen documentatie hiervan (1p). RO 10 Duurzaamheidsprestatie gebouwen - 4 punten te behalen: Het stimuleren van de ontwikkeling c.q. handhaving van duurzame gebouwen in het gebied. Huidige score: 0 punten Er zijn wel gecertificeerde duurzame gebouwen (Astellas, Avery Dennison, Universiteit Leiden en Hoogheemraadschap Rijnland), echter te weinig gemeten in m2 bvo (aanname, snelle berekening zou nog opgesteld moeten worden) Maximale score: 1 punt Mogelijk volstaat een intentieverklaring voor1 punt (aanname) RO 11 Overstromingsrisico - 2 punten te behalen: Het stimuleren van het ontwikkelen in gebieden met een laag risico op overstroming of het treffen van maatregelen om de gevolgen van overstroming in gebieden met een beperkt of hoger risico op wateroverlast te verminderen. Het stimuleren van het ontwikkelen in gebieden met een laag risico op overstroming of het treffen van maatregelen om de gevolgen van overstroming in gebieden met een beperkt of hoger risico op wateroverlast te verminderen. BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

19 Huidige en maximale score: 1punt beperkte kans (1: 5000 ) EN maatregelen getroffen voor berging (1p). RO 12 Hemelwatermanagement - 3 punten te behalen: Het voorkomen van schade door overstromingen bij (extreme) neerslagsituaties Huidige score: 0 punten Geen berekening Maximale score: 3 punten Inventarisatie hemelwatersysteemkaart opstellen doorrekenen op maatgevende T=100 bui met bewijs waterbergend vermogen. Aanname dat dit kan voldoen (1+1+1 p) BG RO Ruimtegebruik - 2 punten te behalen: Het waarderen en stimuleren van meervoudig of intensief ruimtegebruik. Huidige en mogelijke score: 0 punten De Floor Space Index van LBSP is voor een bedrijventerrein hoog, echter niet hoog genoeg voor puntentoekenning (punten vanaf FSI >1,3) 3.4 Welzijn en Welvaart Er zijn 7 credits onderscheiden: Sociale Veiligheid, Sociale Cohesie, Omgevingsbeleving, Regionale Werkgelegenheid en bedrijvigheid, Eigenaarschap, Economische waarde en MVO. Er zijn maximaal 18 punten te vergeven. 4. WELZIJN & WELVAART Tabel 4 score Welzijn en Welvaart preassessment maximaal W&W 1 Sociale veiligheid W&W 2 Sociale cohesie W&W 3 Omgevingsbeleving W&W 4 Regionale werkgelegenheid en bedrijvigheid W&W 5 Eigenaarschap W&W 6 Economische waarde W&W 7 MVO W&W 1 Sociale veiligheid 2 punten te behalen Het bevorderen van de sociale veiligheid in het plangebied. Huidige en maximale score: 2 punten 15 van de 24 maatregelen uit Politiekeurmerk; keurmerk is aanwezig (2p) 17

20 18 W&W 2 Sociale Cohesie 2 punten te behalen: Het bevorderen van de sociale cohesie in het plangebied. Huidige score: 1 punt minimaal 3 maatregelen op gebied van sociale cohesie, Vereniging van Eigenaren, organiseren samenkomst, faciliteren gemeenschappelijk beheer, fysieke ontmoetingsplaatsen, betrokkenheid gemeente. Maximale score: 2 punten prestatieveld VMO geanalyseerd door deskundige. W&W 3 Omgevingsbeleving 3 punten te behalen: Het bevorderen van een stimulerende omgevingsbeleving in het plangebied. Huidige score: 0 punten Geen inventarisatie belevingswaarde; sterkte / zwakte analyse. Maximale score: 3 punten Inventarisatie (1p) SWOT opstellen aan de hand van indicatorenlijst, behouden en versterken, stakeholders betrekken. W&W 4 Regionale werkgelegenheid en bedrijvigheid 3 punten te behalen: Het stimuleren van de regionale permanente werkgelegenheid en bedrijvigheid binnen de systeemgrens van de gebiedsontwikkeling. Huidige score: en maximale score 3 punten aangetoond dat er geen werkgelegenheid, binnen de systeemgrens, verloren gaat door de gebiedsontwikkeling en geen netto werkgelegenheid en dat complementaire en de regio versterkende nieuwe bedrijvigheid wordt aangetrokken. W&W 5 Eigenaarschap 3 punten te behalen Het stimuleren van de gebruikers die de betrokkenheid bij het gebied vergroten en bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de leefomgeving. Huidige en maximale score: 3 punten Er zijn één of meerdere overeenkomsten gesloten waaruit blijkt dat de (toekomstige) gebruikers financieel participeren in de ontwikkeling en of het beheer van het plangebied. W&W 6 Economische waarde 3 punten te behalen: Het vergroten van de economische waarde van het gebied. Huidige en maximale score: 3 punten Aanname van meerwaarde van het vastgoed, dit heeft in het plangebied een hogere waarde dan rondom. BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

21 W&W 7 MVO 2 punten te behalen: Het stimuleren dat bewoners en/of bedrijven in het (plan)gebied op een duurzaam en verantwoorde wijze ondernemen. Huidige score: 0 punten Er is niet aangetoond dat bedrijven en bewoners MVO, CSR of duurzame bedrijfsvoering heeft. Maximale score: 2 punten Aantonen dat 50% van de bedrijven en de bewoners duurzame en maatschappelijke activiteiten onderneemt(2p). 3.5 Gebiedsklimaat Er zijn 10 credits onderscheiden: Thermisch buitenklimaat, Windklimaat, Luchtkwaliteit, Waterkwaliteit, Bodemkwaliteit, Geluid, Lichttoetreding, Lichthinder, Stralingsrisico en Externe Veiligheid. In totaal zijn er 35 punten te behalen. 5. GEBIEDSKLIMAAT preassessment maximaal KLI 1 Thermisch buitenklimaat KLI 2 Windklimaat KLI 3 Luchtkwaliteit KLI 4 Waterkwaliteit KLI 5 bodemkwaliteit KLI 6 Bodemgesteldheid KLI 7 Geluid KLI 8 Lichttoetreding KLI 9 Lichthinder KLI 10 Stralingsrisico Tabel 5 score Gebiedsklimaat 19

22 RESULTATEN EN SCORE LBSP 20 KLI 1 Thermisch buitenklimaat 4 punten te behalen: Het stimuleren van een comfortabel thermisch buitenklimaat in het gebied door het voorkomen van het ontstaan van het Urban Heat Island (UHI) effect. Huidige en maximale score: 2 punten Aanname dat UHI geen grote rol speelt, bewijslast moet geleverd worden. Aanname voor haalbaar percentage UHI 0,25 KLI 2 Windklimaat 3 punten te behalen Het bevorderen van een goed lokaal windklimaat in het plangebied. Tevens wordt gestimuleerd dat de invloed van het windklimaat in het plangebied op de directe omgeving beperkt wordt. Huidige score: 0 punten Nu geen gegevens beschikbaar Maximale score: 2 punten Aanname dat windhinderonderzoek van toepassing is (1p) en dat met eerder windhinder (opgesteld voor RGL) onderzoek beargumenteerd wordt dat klimaat matig is (1p). KLI 3 Luchtkwaliteit 2 punten te behalen Het minimaliseren van blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen in het gebied. Huidige en maximale score: 1 punt GCN kaart, LBSP krijgt score redelijk (1p) KLI 4 Waterkwaliteit 4 punten te behalen Het stimuleren van een optimale kwaliteit van het oppervlaktewater in het gebied. Huidige score: 3 punten Aanname watertoets compleet (1p). Aanname 67% van het oppervlaktewater voldoet aan kwaliteitsbeeld (2p). Maximale score: 3 punten Aanname dat niet 100% oppervlakte water aan kwaliteit voldoet (1p) KLI 5 Bodemkwaliteit 2 punten te behalen: Het stimuleren van het optimale gebruik van de bodemgesteldheid in het gebied en het stimuleren van behoud van de bodemstructuur Huidige en maximale score: 1 punt Aanname Bodemmonsters genomen (1p) Toegevoegde grond zal naar verwachting kwaliteit niet verbeteren (1p) BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

23 KLI 6 Bodemgesteldheid 2 punten te behalen: Het stimuleren van het optimale gebruik van de bodemgesteldheid en behoud van de bodemstructuur en het nastreven van optimale bodemkwaliteit in het gebied. Huidige en maximale score: 2 punten Tenminste 50% van grondgebruik past bij bodemgesteldheid Hier ligt klei, veen en fijn zand deklaag, dan klei-achtig (gemiddelde bouw klei). KLI 7 Geluid 3 punten te behalen Het minimaliseren van geluidsoverlast binnen de gebiedsontwikkeling. Huidige en maximale score: 0 punten Geluidshinderscoreberekening zal niet positief uitvallen; er is al ontheffing voor hogere geluidswaarde (inputdocument t, aanvullend u). KLI 9 Lichthinder 1 punt te behalen Het voorkomen van lichthinder in het plangebied en directe omgeving van alle externe elektrische verlichtingsinstallaties. Huidige score en maximale score: 1 punt aanname: alles voldoet aan NSVV (via HOR Leiden) KLI 10 Stralingsrisico 4 punten te behalen Het minimaliseren van gezondheidsrisico s door niet-natuurlijke stralingsbronnen. Huidige score en maximale score: 1 punt Onderzoek (ten tijde van RGL), waarin ook maatregelen beschreven zijn (1p) Lab, Röntgen, MRI LUMC wel binnen gebied, afstand te klein voor hogere score (zie aanvullend inputdocument u) (3p). KLI 8 Lichttoetreding 3 punten te behalen Het stimuleren van een optimale lichttoetreding in het gebied Huidige score: 1 punten Aanname plaatsing gebouwen voldoet aan MBV en afstand 10m werkplekken (1p) Maximale score: 2 punten Berekening moet uitwijzen dat gevels de 2 bezonningsuren, per dag hebben, dit lijkt realistisch (+1p) 21

24 3.6 Gebiedsmanagement Er zijn 5 credits onderscheiden: Management, Stakeholdersanalyse, Participatie, Faseovergang naar beheer en gebruiksfase en Beheer- en gebruikershandleiding. Er zijn 12 punten te behalen. Maximale score: 2 punten Persoon aanstellen verantwoordelijk voor duurzaamheid, deze persoon heeft voldoende tijd, middelen en mensen ter beschikking (+2p) MAN 2 Participatie 2 punten te behalen 6. MANAGEMENT pre-assessment maximaal Het proactief betrekken van stakeholders bij de gebiedsontwikkeling. 22 MAN 1 Management MAN 2 Stakeholdersanalyse MAN 3 Participatie MAN 4 Faseovergang naar beheer en gebruikersfase MAN. 5 Beheer- en gebruikershandleiding Tabel 6 score Management MAN 1 Management 2 punten te behalen Het borgen van de verantwoordelijkheid voor de realisatie van de duurzaamheidsambitie gedurende de ontwerp- en realisatiefasen. Huidige score: 0 punten Verantwoordelijkheid voor duurzaamheid is niet geborgd. Er zijn wel maatregelen etc..opgesteld in de bijlagen van de exploitatieovereenkomst, er is echter geen persoon verantwoordelijk gemaakt voor nakomen van afspraken, maatregelen en duurzaamheidsbeleid in het LBSP Huidige score: 1 punt Inventarisatie van stakeholders is aanwezig ; aanname bewijslast (o.a. OV BSP) voldoet. Maximale score: 2 punten Jaarlijks monitoren stakeholders analyse (+1p) MAN 3 Participatie 4 punten te behalen Het proactief betrekken van stakeholders gedurende de gehele Ontwerp- en Realisatiefase.. Huidige score: 3 punten Raadplegen (1p), adviseren (1p) en coproduceren. (1p) ; dit gebeurt veelal via de ondernemersvereniging Bio Science Park (inputdocument j). Maximale score: 4 punten Tevens aantonen dat er ook wordt meebeslist door de stakeholders, projectorganisatie heeft (soms) enkel nog een adviserende rol (+1p). BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

25 MAN 4 Faseovergang van beheer naar gebruikersfase 1 punt te behalen: Het stimuleren van de blijvende duurzaamheidsprestaties van het gebied door het inrichten van een vorm van beheer ten behoeve van de beheer- en gebruiksfase. Huidige score: 0 punten Geen bewijslast aanwezig. Maximale score: 1 punt Aantonen dat een vorm van beheer aanwezig is, documentatie en aanspreekpunt aanwezig. Maar wordt daar ook gekeken naar energie, water, bodem, biotisch, cultuurhistorie en ondergrondse infrastructuur. Dit is een kans! (+1p). MAN 5 beheer en gebruikershandleiding 1 punt te behalen: Het beschikbaar stellen van gebiedshandleidingen voor de zowel de beheerders als de gebruikers van het gebied om deze in staat te stellen het gebied te begrijpen en er efficiënt mee om te gaan. Huidige score: 0 punten; Geen bewijslast aanwezig Maximale score: 1 punt Aantonen dat er een technische- en een niet-technische gebruikershandleiding voor beheerders respectievelijk bewoners / gebruikers van het gebied met informatie over het gebruik en de duurzaamheidprestaties. 23

26 24 24 Figuur 6: Foto LBSP BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

27 4 INTEGRALE SCORES DUURZAAMHEIDSSCAN LBSP 4.1 Weging volgens BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling Uitgaande van de punten als omschreven in het vorige hoofdstuk kunnen de integrale BREEAM-NL Gebiedsontwikkelingsscores voor de nulmeting en maximale score berekend worden. De punten zijn hierbij niet evenredig over de categorieën verdeeld en bovendien tellen niet alle categorieën even zwaar mee. De categorieën Synergie en Gebiedsmanagement tellen ieder voor18% op het totaal, de Bronnen voor 17%, Ruimtelijke ontwikkeling voor 20%, Welzijn en Welvaart voor 12% en Gebiedsklimaat voor 15%.* Door deze weging toe te passen, komt de totaalscore tot stand, zoals in de tabellen op de volgende bladzijden is aangeduid. Deze score bepaalt de certificering en het aantal sterren. Met een score onder de 30% kan niet tot certificering worden overgegaan, met een score van meer dan 45% worden twee sterren verdiend, etc. Zie ook figuur 3 op bladzijde Verplichte credits Daarnaast geldt een aantal verplichte punten (tabel 7) voor een viertal credits, welke in elk geval behaald dienen te worden, onafhankelijk van de behaalde totaal score. Dit zijn in ieder geval de volgende credits: SYN 1 Gebiedsaard, SYN 2 Gebiedsvisie, MAN 1 Management en MAN 2 Participatie. Het aantal punten dat per credit verplicht is neemt toe naarmate er meer sterren toegekend worden. Per niveau (aantal sterren) is in tabel 7 het verplicht aantal punten van de 5 credits opgenomen. In de tweede kolom van tabel 7 staan de behaalde punten (nulmeting/ maximaal) van LBSP voor deze credits. In groene kleuren is daarbij aangegeven welk niveau LBSP scoort voor deze credits: groen voor de nulmeting en geel voor de maximale score. Hieruit blijkt dat in ieder geval voor SYN2 en MAN1 extra investeringen nodig zijn om LBSP te kunnen certificeren, ook uitgaande van de nulmeting: in de nulmeting ontbreekt vooralsnog de bewijslast om deze verplichte punten toe te kunnen kennen. Wanneer uitgegaan wordt van het maximaal scenario, waar in kosten nog moeite als belemmering worden beschouwd, vormen de verplichte credits geen belemmering, hiervoor worden in dit scenario alle punten behaald. Verplichte credits Punten behaald (min) Punten behaald (max) 1 ster >30% 2 sterren >45% 3 sterren >55% 4 sterren >70% 5 sterren >85% Syn 1 Gebiedsaard 3/6 6/ Syn 2 Gebiedsvisie 0/5 5/ Man 1 Management 0/2 2/ Man 3 Participatie 3/4 4/ Score behaald in Nulmeting Score maximaal te behalen Tabel 7 verplichte punten voor te behalen sterren 25 * De weging zal mogelijk nog wijzigen met het vaststellen van het nieuwe keurmerk BREEAM NL Gebied, net als het aantal punten, de verplichte credits etc.

28 4.3 Integrale nulmeting De totaalscore volgens de quickscan, als omschreven hoofdstuk 3 voor het preassessment is in tabel 8 weergegeven. Na het toepassen van de weegfactoren volgt de totaalscore van de nulmeting. Uit de tabel blijkt dat volgens de nulmeting op basis van het behaalde percentage een certificering mogelijk zou kunnen zijn op de gebiedsontwikkeling van LBSP, de minimale totaalscore van 30% is immers 26 behaald (namelijk 34,7%). Voorwaarde hierbij is dan wel als genoemd in de vorige paragraaf dat voldaan moet worden zijn aan de eisen van de verplichte credits. Daarom moet bij SYN 2 Gebiedsvisie, al direct geïnvesteerd worden in et opstellen van de gebiedsvisie die voldoet aan de eisen van SWOT en dergelijke, inclusief een alternatieve ontwikkelrichting. Het is pas vanaf 4 sterren noodzakelijk om het laatste punt bij deze credit te behalen, dit is geen uitgangspunt voor het pre assessment. Bij de credit MAN 1 Management, zal een persoon verantwoordelijk gesteld worden om duurzaamheid te borgen in LBSP om te kunnen voldoen aan de verplichte credit. Wanneer deze punten ook behaald zijn, volgt er een iets hogere score. Het pre-assessment komt dan uit op een score van zo n 40%. Overigens blijkt gaandeweg de certificering vaak dat de inschatting wat optimistisch was, en de bewijslast niet compleet is, of het aandeel in het grote gebied te klein is. Anderzijds is ook is onze ervaring dat tijdens het proces nieuwe kansen benoemd en verzilverd kunnen worden zonder extra investeringen. Bij een dergelijke quickscan dient daarom altijd een slag om de arm gehouden te worden, en is het goed een ruime marge te hebben. Bij een score van 40%, is het realistisch uit te gaan van een uiteindelijke score van 1 ster. Categorieën Punten preassessment Punten beschikbaar (=100%) Tabel 8 score pre- assessment LBSP * Het eerste (blauwe) cijfer volgt uit de nulmeting, maar voldoet niet aan de verplichte credits. Het behalen van extra punten is nodig, deze zijn opgeteld bij het tweede (zwarte) cijfer. Wegingsfactor % behaald preassessment Synergie 6/10* 21 18% 5,1/ 8,6% Bronnen % 0,4% Ruimtelijke Ontwikkeling Welzijn en Welvaart % 8,0% % 8,0% Gebiedsklimaat % 5,9% Management 4/5* 10 18% 7,2/ 9,0% TOTAAL SCORE 34,7/ 39,9% BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

29 Omdat percentages, zeker in het geval van een dergelijke quickscan onvoldoende weergeven hoe de gebiedsontwikkeling van LBSP scoort, is van de nulmeting (figuur 7) en de maximale score (figuur 8) een roosdiagram opgenomen waarin de score is gevisualiseerd. De credits zijn hierbij geabstraheerd en ingedeeld naar de PPP -doelstellingen, dit is herkenbaar voor velen. Dit is uitgezet op de assen, waar een score niet (rood), gedeeltelijk (oranje) of geheel (groen) behaald wordt. Hoe groter het oppervlak van de figuur die zo ontstaat, hoe hoger de score. De nulmeting vormt de ondergrond voor de navolgende roosdiagrammen. Figuur 7: Roosdiagram nulmeting LBSP

30 4.4 Scenario maximale opwaardering Het is in principe niet mogelijk om 100% te scoren voor een gebied, omdat er altijd tegenstrijdige credits zijn. Ook zijn er veel externe aspecten, die samenhangen met de locatiekeuze niet beïnvloed kunnen worden. Voor de maximale score is verkend wat redelijkerwijs te behalen zou zijn voor Leiden Bio Science Park, wanneer alle middelen worden ingezet om een zo hoog mogelijke score te verkrijgen. Vanzelfsprekend heeft dit kostenconsequenties 28 en zal het tijd kosten om de aanvullende punten te behalen. Het resultaat is natuurlijk wel een duurzamer LBSP, aantoonbaar en zichtbaar. In het scenario van maximale opwaardering is in theorie een toekenning van het certificaat mogelijk met een waardering van vier sterren. Bij een totaalscore tussen de 70%% en 85% kunnen immers vier sterren worden toegekend. De maximale score van LBSP wordt ingeschat op ruim 71%. De marge is hierbij minimaal, mogelijk zal bij een daadwerkelijk assessment blijken dat drie sterren het hoogst haalbare is. Overigens zijn er nog meer mogelijkheden om aan punten te komen: via innovatiecredits kan een extra percentage worden verkregen. Deze innovatiepunten maken geen onderdeel uit van de quickscan. Zichtbaar is dat de grootste opwaardering mogelijk is bij Synergie, Bronnen en Management. Dit zijn over het algemeen credits waar men makkelijker invloed op uitoefent dan bijvoorbeeld klimaat, waarbij veel afhangt van de omgeving. Categorieën Punten preassessment Tabel 9 maximale score LBSP Punten maximaal Punten Beschikbaar (=100%) Wegingsfactor % behaald preassessm ent % behaald maximaal Synergie % 8,6% 14,6% Bronnen % 0,4% 8,1% Ruimtelijke Ontwikkeling Welzijn en Welvaart % 8,0% 11,0% % 8,0% 12,0% Gebiedsklimaat % 5,9% 7,5% Management % 9,0% 18,0% TOTAAL SCORE 39,9% 71,1% BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

31 Figuur 7: Roosdiagram maximale meting LBSP 29

32 30 30 Figuur 7: Foto LBSP BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling // Duurzaamheidsscan Leiden Bio Science Park

33 5 ADVIES EN AANBEVELINGEN 5.1 Certificering haalbaar voor LBSP Tijdens het uitvoeren van de quickscan is gebleken dat het gebied LBSP een duurzame potentie heeft en een aantal punten toegekend kan worden door het verzorgen van de juiste bewijslast. Dit wordt gezien als een waardering voor de bestaande aanwezige duurzame aspecten van het gebied. Daarbij moet ook worden voldaan aan de minimale verplichte credits. Om deze reden is de conclusie van de quickscan voor LBSP dat het gebied in potentie als duurzaam gekenmerkt kan worden volgens de BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling methodiek. Dit is erg positief, zeker omdat het gebied niet is opgezet vanuit een specifiek duurzame gedachtegoed. Wel zijn er in de loop der tijd duidelijk duurzaamheidsambities ingebed, welke nu via de methodiek gewaardeerd kunnen worden. Nu is gebleken dat het realistisch is om over te gaan tot certificering is het goed een ambitie te stellen. Als hulpmiddel hierbij zijn in bijlage3 de scoretabellen van de drie uiteenlopende scenario's wanneer ingezet wordt op het behalen van punten in een bepaalde productcategorie. Om het LBSP te certificeren zal er ten minste de juiste bewijslast moeten worden opgesteld, en moet worden voldaan aan de verplichte credits. In dat geval kan volgens deze quickscan een gewogen gemiddelde gehaald worden van 40%. Een mooi resultaat, dat zich vertaald in 1 ster. In de praktijk betekent dat het gebied gecommuniceerd wordt als een BREEAM-NL Gebiedgecertificeerd gebied. Dit kent een belangrijke waarde voor investeerders, partijen die zich in het gebied willen vestigen en voor de gemeentes Leiden en Oegstgeest. Maar het doel is niet alleen het behalen van het certificaat, maar ook daadwerkelijk meer duurzaamheid in te bedden in het LBSP. In de quickscan zien we dat het ook zinvol is om de lat wat hoger te leggen, om de BREEAM NL methodiek aan te grijpen om het gebied verder te verduurzamen. Het maximaal scenario dat ingeschat wordt op een score van 71%. De maximale score is erg ambitieus, daarbij geldt dat het achteraf inbrengen van bepaalde duurzaamheidsdoelstellingen niet altijd even realistisch of effectief is. Om deze reden is het raadzaam te onderzoeken wat het ambitieniveau voor LBSP zou moeten zijn indien overgegaan wordt tot certificering. Dit heeft natuurlijk ook te maken met de benodigde investeringen. Vaak zijn er punten die met een kleine inspanning behaald kunnen worden, en zijn de laatste punten erg lastig of kostbaar om te behalen. 5.2 Investeringen voor het maximale scenario Het is zinvol om globaal inzichtelijk te maken wat de benodigde investering is voor het behalen van extra punten. Voor het opstellen van de bewijslast van het assessment zijn natuurlijk ook kosten gemoeid, maar aangenomen wordt dat er veel bewijslast beschikbaar is en door de expert slechts enkele uren per credit voldoende is voor het invoeren en verantwoorden in de assessmentttool. De punten die in de maximale score bovenop de nulmeting worden behaald, zijn hierna ingedeeld in een aantal categorieën, beredeneerd vanuit de bewijslast die gevraagd wordt. 31

Vertrek van de Plek. Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling

Vertrek van de Plek. Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling Vertrek van de Plek Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling Vertrek van de Plek Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling Methodiek Vertrek van de plek Praktijkvoorbeelden Lonneke

Nadere informatie

DGBC: Onafhankelijke organisatie 360 participanten uit alle geledingen

DGBC: Onafhankelijke organisatie 360 participanten uit alle geledingen DGBC: Onafhankelijke organisatie 360 participanten uit alle geledingen Eén taal voor duurzaamheid in bebouwde omgeving Duurzaamheid meetbaar / verhandelbaar Duurzaamheid is Dezelfde taal spreken Missie:

Nadere informatie

BREEAM-NL Gebied 2018

BREEAM-NL Gebied 2018 BREEAM-NL Gebied 2018 Workshop BREEAM Congres 16 april 2019 Maikel de Laat Part of the BRE Trust Onderdeel van Kennismaking Foto 1 Maikel de Laat m.delaat@dgbc.nl Inhoud 1. Update 2. Pilot 3. Case 4. Promotie

Nadere informatie

Project Duurzaamheid OV BSP

Project Duurzaamheid OV BSP Project Duurzaamheid OV BSP De OV-BSP én de bedrijven en instituten op het BSP zijn actief in tal van duurzaamheidsintitatieven. Het belang van het BSP voor zowel het imago als de economie van Leiden wordt

Nadere informatie

Duurzaam A2-project Maastricht

Duurzaam A2-project Maastricht 1 Duurzaam A2-project Maastricht Hoe duurzaam is A2M-project en waar liggen kansen? Maastricht, 29 oktober 2014 Hoe duurzaam is A2 Maastricht? Project heeft in 2006-2009 essentiële duurzame keuzes gemaakt:

Nadere informatie

BREEAM-NL Infra. Keurmerk voor duurzame infrastructuur. Jeroen van Haasteren DGBC

BREEAM-NL Infra. Keurmerk voor duurzame infrastructuur. Jeroen van Haasteren DGBC BREEAM-NL Infra Keurmerk voor duurzame infrastructuur Jeroen van Haasteren DGBC Inhoud Introductie DGBC Introductie BREEAM Toelichting BREEAM-NL Infra Tot slot Vragen De Dutch Green Building Council Primaire

Nadere informatie

BREEAM Gebiedsontwikkeling

BREEAM Gebiedsontwikkeling BREEAM Gebiedsontwikkeling Van ambitie naar praktijk Jos Schild 18 mei 2016 Agenda 1. Kennismaking 2. Korte toelichting BREEAM-nl Gebiedsontwikkeling 3. Ambities en drijfveren bij duurzame gebiedsontwikkeling

Nadere informatie

Beleggen in duurzaam vastgoed

Beleggen in duurzaam vastgoed Beleggen in duurzaam vastgoed Beleggers kunnen via Triodos Vastgoedfonds in duurzaam vastgoed investeren. Het fonds belegt voornamelijk in kantoren die duurzaam gebouwd zijn en duurzaam beheerd worden.

Nadere informatie

BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling 2012. Keurmerk voor Duurzame Gebiedsontwikkeling. Beoordelingsrichtlijn Gebieden

BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling 2012. Keurmerk voor Duurzame Gebiedsontwikkeling. Beoordelingsrichtlijn Gebieden BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling 2012 Keurmerk voor Duurzame Gebiedsontwikkeling Beoordelingsrichtlijn Gebieden Versie 1.0, augustus 2012 Uitgave: Dutch Green Building Council Postbus 1819 3000 BV Rotterdam

Nadere informatie

Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat?

Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat? Een slim, duurzaam gebouw hoe maak je dat? Donderdag 10 november Jan Kadijk, Hoofd DGBC Academy 2 3 4 6 7 8 9 DGBC: Onze rollen Stimuleren Communiceren Verbinden Inspireren Opleiden Certificeren BREEAM:

Nadere informatie

Duurzame gebiedsontwikkeling Driehoek Het Zand Gemeente Ridderkerk

Duurzame gebiedsontwikkeling Driehoek Het Zand Gemeente Ridderkerk Duurzame gebiedsontwikkeling Driehoek Het Zand Gemeente Ridderkerk M. Koorn 7-12-2017 INHOUD 1 Inleiding... 3 1.1 Duurzame gebiedsontwikkeling... 3 1.2 Ambitie Ridderkerk... 3 2 DRIEHOEK HET ZAND... 5

Nadere informatie

Van circulair gebied naar circulair gebouw

Van circulair gebied naar circulair gebouw Circulair gebouwd is het beste verkoopargument Van circulair gebied naar circulair gebouw Deel 1-14.00 uur 14.30 uur Introductie in duurzame gebiedsontwikkeling: Ecomunitypark * Bert Krikke Deel 2-14.30

Nadere informatie

Netwerk Groene Bureaus Themabijeenkomst BREEAM-NL 6 december Jeroen van Haasteren

Netwerk Groene Bureaus Themabijeenkomst BREEAM-NL 6 december Jeroen van Haasteren Netwerk Groene Bureaus Themabijeenkomst BREEAM-NL 6 december 2013 Jeroen van Haasteren !! Programma 1. Intro DGBC 2. Waarom en hoe verduurzamen? 3. Hoe werkt certificeren? 4. Ecologische credits in operationele

Nadere informatie

Bent u. duurzaamheid. al de baas?

Bent u. duurzaamheid. al de baas? Bent u al de baas? Wat levert het je op? Inzicht in hoe u het sbereik binnen een leefgebied kunt vergroten door slimme inrichting van uw sbeleid en duurzame aanpak van infrastructurele (her)inrichtingsprojecten.

Nadere informatie

Casestudy Valkenburgerstraat BREEAM-NL

Casestudy Valkenburgerstraat BREEAM-NL Management 9 Kennisoverdracht d.d. 3 maart 2016 Case-study Valkenburgerstraat Omschrijving van het project Het programma bestaat uit een driesterren- en een viersterrenhotel. Het driesterrenhotel heeft

Nadere informatie

Schieoevers Maakt de toekomst. Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie

Schieoevers Maakt de toekomst. Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie Schieoevers Maakt de toekomst Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie S C H I E O E V E R S M A A K T D E T O E K O M S T Delft nog aantrekkelijker maken, létterlijk maken. Ruimte zien, kansen creëren

Nadere informatie

CASESTUDY DUURZAME NIEUWBOUW DINTELOORD

CASESTUDY DUURZAME NIEUWBOUW DINTELOORD CASESTUDY DUURZAME NIEUWBOUW DINTELOORD PROJECTTEAM Opdrachtgever: Bouwmanagement: Aannemer: E-installateur: W-installateur: Koeling: Adviseurs: Van Oers United B.V. Van Vliet Bouwmanagement B.V. Bouwonderneming

Nadere informatie

Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam

Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam Beschrijving van het project Aan de Conakryweg te Amsterdam, wordt in het voorjaar 2018 gestart met de realisering van een nieuw distributiecentrum voor Caprev

Nadere informatie

Ecologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht

Ecologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Ecologie & BREEAM Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Duurzame ontwikkeling Even terug naar de basis Duurzame ontwikkeling De basis Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften

Nadere informatie

Aanvullende interpretatie greenleaseovereenkomst

Aanvullende interpretatie greenleaseovereenkomst Aanvullende interpretatie greenleaseovereenkomst Versie 1.0, november 2014 Aanvullende interpretatie greenleaseovereenkomst M IDDELS HET INTERPRETATIEDOCUMENT, TE DOWNLOADEN OP BREEAM.NL, IS DEZE AANVULLENDE

Nadere informatie

Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park. Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park. Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu 12 januari 2011 Maatschappelijke opgaven: Bodemambities 2040 in Innovatie- en

Nadere informatie

Duurzaamheid als drager voor gebiedsontwikkeling. Drs. ing. Bert Krikke Projectdirecteur

Duurzaamheid als drager voor gebiedsontwikkeling. Drs. ing. Bert Krikke Projectdirecteur Duurzaamheid als drager voor gebiedsontwikkeling Drs. ing. Bert Krikke Projectdirecteur Inhoud presentatie 0. Hoe omgaan met ambities 1. Wat is het Ecomunitypark 2. Voor wie is het park 3. Van samenwerking

Nadere informatie

Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015. Versie 3.0 (Summary)

Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015. Versie 3.0 (Summary) Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015 Versie 3.0 (Summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Update: Augustus 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue

Nadere informatie

BREEAM NL en de relatie tot bodemenergie

BREEAM NL en de relatie tot bodemenergie BREEAM NL en de relatie tot bodemenergie Edwin van Noort Dutch Green Building Council Inleiding tot BREEAM NL DGBC is opgericht in juni 2008 Marktinitiatief: zorg voor 1 gemeenschappelijke taal in vastgoed

Nadere informatie

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel

DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel Planet People Profit DPL-BT project duurzame kwaliteit bedrijventerrein Resultaten nulmeting Ladonk en Vorst A te Boxtel Jaap Kortman (IVAM) in samenwerking met parkmanagement, de gemeente Boxtel en de

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst Duurzaam integraal ontwerpen

Netwerkbijeenkomst Duurzaam integraal ontwerpen Netwerkbijeenkomst Duurzaam integraal ontwerpen 18 november 2009 Deerns raadgevende ingenieurs bv Klokgebouw 125 Strijp-S S Terrein 5617 AB Eindhoven Tel. 088 374 0220 Ir. E. Lousberg Ir. E. Kerkhof Ir.

Nadere informatie

MVI Verklaring Leverancier - Alliander

MVI Verklaring Leverancier - Alliander MVI Verklaring Leverancier - Alliander Subtitel Eventueel logo leverancier en/of ketenpartners Datum Auteurs: Doel: Duidelijke omschrijving van het doel van deze MVI Verklaring. Onderstaande tekst kan

Nadere informatie

Transformatie Stationsplein Eindhoven 14 februari 2019

Transformatie Stationsplein Eindhoven 14 februari 2019 Transformatie Stationsplein Eindhoven 14 februari 2019 @ruimtevoorwonen www.stedelijketransformatie.nl Gemeente Eindhoven @ruimtevoorwonen www.stedelijketransformatie.nl Amvest @ruimtevoorwonen www.stedelijketransformatie.nl

Nadere informatie

Duurzame wijk van en voor de toekomst. Doe mee!

Duurzame wijk van en voor de toekomst. Doe mee! Duurzame wijk van en voor de toekomst. Doe mee! Een bijzondere wijk In het zuidoosten van Hoofddorp wil gemeente Haarlemmermeer samen met marktpartijen, ketenpartners en bewoners een bijzondere wijk ontwikkelen.

Nadere informatie

Nieuwbouw distributiecentrum DC Braak te Roosendaal

Nieuwbouw distributiecentrum DC Braak te Roosendaal Case study BREEAM Nieuwbouw distributiecentrum DC Braak te Roosendaal Op bedrijventerrein Borchwerf te Roosendaal wordt een nieuw, duurzaam distributiecentrum gebouwd. Om de prestaties op het gebied van

Nadere informatie

3. Een norm voor valide examenproducten norm voor valide examenproducten cesuur exameninstrumentarium

3. Een norm voor valide examenproducten norm voor valide examenproducten cesuur exameninstrumentarium Dit document is een onderdeel uit het advies Drie routes naar een valide examenproduct van mei 2016. De uitwerking van het advies vindt plaats vanaf augustus 2016 door de hiervoor aangestelde kwartiermaker

Nadere informatie

Duurzame wijk van èn voor de toekomst. Doe mee!

Duurzame wijk van èn voor de toekomst. Doe mee! Duurzame wijk van èn voor de toekomst. Doe mee! Lincolnpark in vogelvlucht Een bijzondere wijk Lincolnpark biedt ruimte aan circa 850 woningen en voorzieningen zoals winkels, horeca, een school, kleinschalige

Nadere informatie

Procedure BREEAM-NL Innovatiecredits. Versie 4.0 oktober 2016

Procedure BREEAM-NL Innovatiecredits. Versie 4.0 oktober 2016 oktober 2016 Procedure BREEAM-NL Innovatiecredits LET OP: NEEM ALTIJD CONTACT OP MET DE DGBC INDIEN U VAN PLAN BENT EEN INNOVATIECREDIT IN TE DIENEN. I NDIEN DE INNOVATIECREDIT PAS WORDT INGEDIEND SAMEN

Nadere informatie

duurzaamheidsscores Stadhuiskwartier Deventer

duurzaamheidsscores Stadhuiskwartier Deventer Stadhuiskwartier Deventer BAM Utiliteitsbouw heeft zich gecommitteerd aan de 5 pijlers van Bewuste Bouwers Uitgegeven: 01 januari 2014 Geldig tot: 31 december 2014 Directie Bewuste Bouwers: Voorwaarden

Nadere informatie

Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval

Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval Extra impuls gemeenten voor afvalpreventie en afvalscheiding huishoudelijk afval Inhoud 1. Inleiding 3 2. Opzet plannen voor ondersteuning 4 3. Plannen voor verminderen huishoudelijk restafval 5 3.1 Eisen

Nadere informatie

Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak. Imagine the result

Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak. Imagine the result Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak Even voorstellen: Esther Heijink Sr. adviseur veiligheid en duurzaamheid bij ARCADIS Programmamanager Duurzaamheid divisie Mobiliteit

Nadere informatie

Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw. sebas.veldhuisen@terristories.nl

Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw. sebas.veldhuisen@terristories.nl Januari 2011 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Workshop Duurzame Stedenbouw sebas.veldhuisen@terristories.nl programma 29 januari 2011 Duurzame Stedenbouw10:00 - Ontvangst met koffie en thee 10:15 - Presentatie

Nadere informatie

Integrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht

Integrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht Integrale energiestrategie UU Fréderique Houben, Universiteit Utrecht Integraal en Samen! 2 3-10-2017 Integrale energiestrategie UU Universiteit Utrecht Opgericht in 1636 30.000 studenten en 7.500 medewerkers

Nadere informatie

Ontwikkelen van BREEAM Outstanding voor gebouw The Edge

Ontwikkelen van BREEAM Outstanding voor gebouw The Edge Ontwikkelen van BREEAM Outstanding voor gebouw The Edge Seminar Duurzaam bouwen met Staal 3 september 2015 Over C2N Enkele recente projecten: C2N is een ona+ankelijke vastgoedadviseur, gespecialiseerd

Nadere informatie

Case-study Valkenburgerstraat

Case-study Valkenburgerstraat Case-study Valkenburgerstraat Omschrijving van het project Het programma bestaat uit een driesterren- en een viersterrenhotel. Het driesterrenhotel heeft 105 hotelkamers en het viersterrenhotel 132 hotelkamers.

Nadere informatie

Resultaat Toetsing TNO Lean and Green Awards

Resultaat Toetsing TNO Lean and Green Awards ID Naam Koploper Datum toetsing 174 M. Van Happen Transport BV 2-4-2012 Toetsingscriteria 1. Inhoud en breedte besparingen 2. Nulmeting en meetmethode 3. Haalbaarheid minimaal 20% CO2-besparing na 5 jaar

Nadere informatie

Hoge duurzaamheidsambities realiseren met de efficientie van Lean?

Hoge duurzaamheidsambities realiseren met de efficientie van Lean? Hoge duurzaamheidsambities realiseren met de efficientie van Lean? Perfectie Waarde Pull Waardestroom Flow Lean en BREEAM stappenplan Een oplossing om de efficientie van de realisatie van duurzame kwaliteit

Nadere informatie

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN Onderzoek naar cultuurhistorische structuren, landschappen en panden Aansluitend op Belvedere- (Behoud door ontwikkeling) en het MoMo-beleid (Modernisering

Nadere informatie

CO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Klaver Giant Groep. 3.D.1. Actieve deelname initiatieven ( ) Pagina 1 van 13

CO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Klaver Giant Groep. 3.D.1. Actieve deelname initiatieven ( ) Pagina 1 van 13 CO2-Prestatieladder Actieve deelname initiatieven Klaver Giant Groep 3.D.1. Actieve deelname initiatieven (2018.001) Pagina 1 van 13 Inhoudsopgave Inleiding en verantwoording... 3 1 Inventarisatie sector-

Nadere informatie

[MISSION SUSTAINABLE]

[MISSION SUSTAINABLE] [MISSION SUSTAINABLE] PRAKTISCH INNOVEREN IN BESTAANDE GEBOUWEN [MISSION SUSTAINABLE] Bert van Renselaar Manager Operations @ CFP Green Buildings TITEL GROEIENDE WERELDBEVOLKING LEGT STEEDS GROTER BESLAG

Nadere informatie

Casestudy Valkenburgerstraat BREEAM-NL

Casestudy Valkenburgerstraat BREEAM-NL Management 9 Kennisoverdracht d.d. 12 augustus 2015 Case-study Valkenburgerstraat Omschrijving van het project Het programma bestaat uit een driesterren- en een viersterrenhotel. Het driesterrenhotel heeft

Nadere informatie

RUIMTELIJKE ONDERBOUWING. Realisatie kunstwerk Bestemming Drachten Markeringspunt Noord

RUIMTELIJKE ONDERBOUWING. Realisatie kunstwerk Bestemming Drachten Markeringspunt Noord RUIMTELIJKE ONDERBOUWING Realisatie kunstwerk Bestemming Drachten Markeringspunt Noord 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Er is een aanvraag om omgevingsvergunning ingediend voor de realisatie van een kunstwerk

Nadere informatie

KETENINITIATIEVEN. Contactpersoon. Edith Sweep. RPS advies- en ingenieursbureau bv Referentienummer Auteur Datum Versie

KETENINITIATIEVEN. Contactpersoon. Edith Sweep. RPS advies- en ingenieursbureau bv Referentienummer Auteur Datum Versie KETENINITIATIEVEN Contactpersoon Edith Sweep RPS advies- en ingenieursbureau bv Referentienummer Auteur Datum Versie 1800161A00-R18-477 Heike Gaasbeek/Anouk Voorn 9 maart 2018 Definitief Pagina: 2 van

Nadere informatie

De mens in balans met de natuur! Wat is duurzaamheid?

De mens in balans met de natuur! Wat is duurzaamheid? De mens in balans met de natuur! Een duurzame gebiedsontwikkeling helpt daarbij Voor een duurzame- en gezonde gebiedsontwikkeling Gezamenlijk komen tot het meetbaar verduurzamen en vergroenen van onze

Nadere informatie

BREEAM-NL In-Use Portfolio-aanpak Jaarlijks

BREEAM-NL In-Use Portfolio-aanpak Jaarlijks BREEAM-NL Instructieblad 116, november 2018 Dit document beschrijft de werkwijze voor het certificeren van een portfolio middels de BREEAM-NL In-Use portfolio-aanpak Jaarlijks, inclusief aandachtspunten

Nadere informatie

BREEAM-NL Algemeen Oktober 2013. Part of the BRE Trust

BREEAM-NL Algemeen Oktober 2013. Part of the BRE Trust BREEAM-NL Algemeen Oktober 2013 Part of the BRE Trust Dutch Green Building Council Algemeen Opgericht 1 juni 2008 Marktinitiatief: zorg voor één gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid in vastgoed Onafhankelijke

Nadere informatie

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary)

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary) Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015 Versie 2.0 (summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Februari 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...

Nadere informatie

Notitie. Milieu Drielanden-West

Notitie. Milieu Drielanden-West Notitie Contactpersoon Martijn Gerritsen Datum 20 januari 2011 Kenmerk N001-4748116EMG-evp-V01-NL Inleiding Deze notitie beschrijft de wijze waarop milieu onderdeel uit kan maken van de nota van uitgangspunten

Nadere informatie

Martijn ten Klooster, Pondera Consult. Quickscan locaties windenergie gemeente Zwolle

Martijn ten Klooster, Pondera Consult. Quickscan locaties windenergie gemeente Zwolle NOTITIE Datum 7 december 2016 Aan Johan Roeland, Gemeente Zwolle Van Martijn ten Klooster, Pondera Consult Betreft Quickscan locaties windenergie gemeente Zwolle Inleiding In opdracht van de gemeente Zwolle

Nadere informatie

Er kan worden gesproken over al dan niet op de agenda vermelde onderwerpen.

Er kan worden gesproken over al dan niet op de agenda vermelde onderwerpen. Vergadering Oordeelsvorming Ruimte 14-09-2017 Plaats: Raadzaal Tijd: 20:00-22:30 Voorzitter: dhr. J. van den Broek Griffier: mw. S. Dewkalie 1 Opening en mededelingen omtrent de vergadering. tijd: 20.00

Nadere informatie

BREEAM-NL NIEUWBOUW EN RENOVATIE 2014 Versie 2.0

BREEAM-NL NIEUWBOUW EN RENOVATIE 2014 Versie 2.0 BREEAM-NL NIEUWBOUW EN RENOVATIE 2014 Versie 2.0 GLASWOL EN MINERALE WOL ISOLATIE MET ECOSE TECHNOLOGY Het keurmerk BREEAM.nl staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method

Nadere informatie

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand)

Afbeelding 1.1. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand) Afbeelding.. Luchtfoto van de locaties (rood=alternatief, blauw=bestaand). WET- EN REGELGEVING Rijksbeleid Archeologie Monumentenwet (Rijk, 988, gewijzigd 007) Het Verdrag van Malta werd in 99 ondertekend

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven 2014-2015 CO 2 -prestatie

Sector- en keteninitiatieven 2014-2015 CO 2 -prestatie Sector- en keteninitiatieven 2014-2015 CO 2 -prestatie Mouwrik Waardenburg b.v. Steenweg 63 4181 AK WAARDENBURG tel. 0031 418 654 620 fax 0031 418 654 629 www.mouwrik.nl Opgesteld d.d.: Januari 2015 Revisie:

Nadere informatie

Omgevingsvisie provincie Noord-Brabant

Omgevingsvisie provincie Noord-Brabant Omgevingsvisie provincie Noord-Brabant Tussentijds advies over de inhoud van het milieueffectrapport 12 december 2017 / projectnummer: 3198 1. Tussentijds advies over de inhoud van het MER Inleiding De

Nadere informatie

Beleidskader windenergie

Beleidskader windenergie Bijlage 1 Beleidskader windenergie Europese richtlijn 2009/28/EG De Europese richtlijn 2009/28/EG verplicht Nederland om in 2020 14 procent van het totale bruto-eindverbruik aan energie afkomstig te laten

Nadere informatie

2.2 Provinciaal beleid

2.2 Provinciaal beleid Bijlage behorend bij het raadsvoorstel en -besluit tot gewijzigde vaststelling van het bestemmingsplan Hoek Markt- Veestraat (wijzigingen tekst toelichting zijn cursief weergegeven). 2.2 Provinciaal beleid

Nadere informatie

30 AUGUSTUS 2001 INHOUDSOPGAVE

30 AUGUSTUS 2001 INHOUDSOPGAVE TOETSINGSADVIES OVER HET MILIEUEFFECTRAPPORT BEDRIJVENTERREIN AALSMEER 30 AUGUSTUS 2001 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...1 2. OORDEEL OVER HET MER...2 2.1 Algemeen... 2 2.2 Toelichting op het oordeel en aanbevelingen

Nadere informatie

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Kostenterugwinning van Waterdiensten Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Sterk Consulting en Bureau Buiten Leiden, november 2013 1 2 Inhoudsopgave 1 Achtergrond en doel

Nadere informatie

HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp. Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE

HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp. Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE HAALBAARHEIDSSTUDIE Nieuwbouw basisschool St. Jan te Leenderstrijp Opdrachtgever Gemeente Heeze-Leende Jan Deckersstraat 2 5590 GA HEEZE Huisvestingsconsultancy Laride, Hart voor huisvesting Bastion 58

Nadere informatie

Publicatie beoordelingscriteria zonneparken op maaiveld Dalfsen

Publicatie beoordelingscriteria zonneparken op maaiveld Dalfsen Beoordelingskader (grote) zonneparken op maaiveld in Dalfsen Publicatie beoordelingscriteria zonneparken op maaiveld Dalfsen Zonneparken op maaiveld Op 26 juni 2017 heeft de gemeenteraad van Dalfsen besloten

Nadere informatie

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business

Nadere informatie

Nota van B&W. Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie. mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari 2011

Nota van B&W. Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie. mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari 2011 7 gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie Portefeuillehouder Steller Collegevergadering mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari

Nadere informatie

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas

Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas provincie :: Utrecht Plan van aanpak Rondweg-Oost N233 Maatregelen treden 3 Um 5 Ladder van Verdaas In samenwerking tussen Veenendaal: 23 oktober 2017 Versie: 0.1 Opgesteld door: Maurice Kassing Gemeente

Nadere informatie

Kosten en tarieven BREEAM-NL Certificering 2019

Kosten en tarieven BREEAM-NL Certificering 2019 Document 3.2.2d, November 2018 Wat zijn de kosten voor een certificering met BREEAM-NL in 2019? Let op: het gaat hier om de kosten voor certificering, niet om de kosten voor het inschakelen van een BREEAM-NL

Nadere informatie

Verbinden van onder- en bovengrond

Verbinden van onder- en bovengrond Verbinden van onder- en bovengrond Herontwikkeling industriële locaties Inhoud - Korte toelichting locaties - Ontwikkelopgave - Verbinden onder- en bovengrond - Discussie Deventer 18 november 2010 Gerben

Nadere informatie

s t r u c t u u r v i s i e G o o r Goor 202

s t r u c t u u r v i s i e G o o r Goor 202 VISIEKAART 8 9 s t r u c t u u r v i s i e G o o r 2 0 2 5 structuu Goor 202 rvisie 5 1. Structuurvisie Goor 2025 2. Analyse 3. Visie en ambitie: Goor in 2025 4. Ruimtelijke kwaliteit 5. Wonen 6. Economie

Nadere informatie

STRUCTUURVISIE ZON Beleidskader ten behoeve van het opwekken van grondgebonden zonne-energie in het landelijk gebied

STRUCTUURVISIE ZON Beleidskader ten behoeve van het opwekken van grondgebonden zonne-energie in het landelijk gebied STRUCTUURVISIE ZON Beleidskader ten behoeve van het opwekken van grondgebonden zonne-energie in het landelijk gebied Status: Ontwerp Versie: vastgesteld Provinciale Staten 18 april 2018 1 1 Aanleiding

Nadere informatie

Uw aanspreekpunt. voor

Uw aanspreekpunt. voor Uw aanspreekpunt voor Nieman & Tauw hebben de krachten gebundeld. Twee gerenommeerde ingenieursbureaus met een gemeenschappelijke visie over het ontzorgen van de klant en het integraal adviseren. Om de

Nadere informatie

Notitie Bestemmingsplan Hoge Wei te Oosterhout; akoestisch onderzoek omgeving (Peperstraat 62/De Breeacker 10b) 1 Inleiding

Notitie Bestemmingsplan Hoge Wei te Oosterhout; akoestisch onderzoek omgeving (Peperstraat 62/De Breeacker 10b) 1 Inleiding Notitie 00997-19554-02 Bestemmingsplan Hoge Wei te Oosterhout; akoestisch onderzoek omgeving (Peperstraat 62/De Breeacker 10b) Science Park Eindhoven 5634 5692 EN SON Postbus 26 5690 AA SON T +31 (0)40-3031100

Nadere informatie

Voor een meetbare duurzame leefomgeving. Voor het verduurzamen en vergroenen van onze leefomgeving

Voor een meetbare duurzame leefomgeving. Voor het verduurzamen en vergroenen van onze leefomgeving Voor een meetbare duurzame leefomgeving Voor het verduurzamen en vergroenen van onze leefomgeving De mens in balans met de natuur! En een duurzame gebiedsontwikkeling helpt daarbij 2 Visie: Door bij de

Nadere informatie

Energie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel

Energie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik

Nadere informatie

Herontwikkeling Stenen Poort Versie: 1.2 Datum: Beoogd projectleider: Hans Mieras FCL-nummer: Aanleiding en probleemstelling

Herontwikkeling Stenen Poort Versie: 1.2 Datum: Beoogd projectleider: Hans Mieras FCL-nummer: Aanleiding en probleemstelling Projectopdracht Herontwikkeling Stenen Poort Versie: 1.2 Datum: 17-08-2011 Beoogd projectleider: Hans Mieras FCL-nummer: 700285 Aanleiding en probleemstelling De raad heeft op 19 april 2011 de gebiedsvisie

Nadere informatie

BREEAM-NL Consultatie Concept Credits Landgebruik en Ecologie BREEAM-NL Renovatie en (her)inrichting Versie 1, januari 2018

BREEAM-NL Consultatie Concept Credits Landgebruik en Ecologie BREEAM-NL Renovatie en (her)inrichting Versie 1, januari 2018 Concept Credits Landgebruik en Ecologie BREEAM-NL Renovatie en, januari 2018 Consultatie Concept Credits Landgebruik en Ecologie BREEAM-NL Renovatie en (her)inrichting Voor de ontwikkeling van het schema

Nadere informatie

Duurzame bedrijventerreinen

Duurzame bedrijventerreinen Duurzame bedrijventerreinen Duurzaamheid: meer dan enkel energie Duurzaam bedrijventerrein Energie, water, afval, sociale aspecten, samenwerkingen, Wordt ingewikkelde oefening Gegevens? Project SIS (Sustainable

Nadere informatie

Beschrijving en waardering van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen voor het bestemmingsplan Buitengebied Harmelen van de gemeente Woerden

Beschrijving en waardering van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen voor het bestemmingsplan Buitengebied Harmelen van de gemeente Woerden Beschrijving en waardering van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen voor het bestemmingsplan Buitengebied Harmelen van de gemeente Woerden Actualisatie 2013 TasT, projecten voor tastbaar erfgoed in opdracht

Nadere informatie

Dag van de Praktijk. Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL. Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B

Dag van de Praktijk. Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL. Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B Dag van de Praktijk Meten aan een duurzaam gebruik van de ondergrond met DPL Laura van der Noort, IVAM Jasper Lackin, W+B Programma Presentatie Wat is DPL Ondergrond? Wat is het gewone DPL? Doel, toepassingen

Nadere informatie

Dé BREEAM Uitdaging het onderzoeksvoorstel

Dé BREEAM Uitdaging het onderzoeksvoorstel 63 Dé BREEAM Uitdaging het onderzoeksvoorstel BREEAM-NL In Use is, als het gaat om de gebouwde omgeving te verduurzamen, een heel bruikbaar instrument. Wij, Sannie Verweij van Gebouwinzicht en Robert Sengers

Nadere informatie

Principenota Sixhaven en omgeving fase 1 gebiedsontwikkeling pbrm versie 0 23 oktober 2017

Principenota Sixhaven en omgeving fase 1 gebiedsontwikkeling pbrm versie 0 23 oktober 2017 Principenota Sixhaven en omgeving fase 1 gebiedsontwikkeling pbrm versie 0 23 oktober 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bestaande situatie 3. Opgave voor het plangebied 4. Krachtenveldanalyse en risicoverkenning

Nadere informatie

SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2018 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2

SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2018 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2 SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2018 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2 Auteurs : L.A. Verhoog M. van Gerdingen Eindverantwoordelijke : N. Moerkerken Datum : 04-01-2019 Documentnaam : Sector- en keteninitiatieven

Nadere informatie

Bijlage F1. Referentielijst voor museumgebouwen. Versie Toepasbaar voor BREEAM-NL In-Use 2014 Uitgiftedattum: 7 januari 2014

Bijlage F1. Referentielijst voor museumgebouwen. Versie Toepasbaar voor BREEAM-NL In-Use 2014 Uitgiftedattum: 7 januari 2014 Bijlage F1 Referentielijst voor museumgebouwen Versie 1.0.2 Toepasbaar voor BREEAM-NL In-Use 2014 Uitgiftedattum: 7 januari 2014 Dutch Green Building Council Bijlage voor BREEAM-NL In-Use 2014 Versie 1.0

Nadere informatie

Movares Duurzaamheidsscan

Movares Duurzaamheidsscan Movares Duurzaamheidsscan Innovatief procesinstrument Grip op duurzaamheid in elke projectfase Grip op duurzaamheid van A tot Z. Dat is de ambitie van Movares. Voor veel mensen en partijen is duurzaamheid

Nadere informatie

Toetsing peilafwijkingen IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard. (behorend bij ontwerp peilbesluit IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard)

Toetsing peilafwijkingen IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard. (behorend bij ontwerp peilbesluit IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard) Toetsing peilafwijkingen IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard (behorend bij ontwerp peilbesluit IJsselmonde-Oost en Zwijndrechtse Waard) Instemming Dijkgraaf en Heemraden met ontwerp peilbesluit (voor

Nadere informatie

Improvement Scan. Leeswijzer en toelichting bij de uitkomsten van de PreScan. De toetsings- en verbetermethode van het klantproces

Improvement Scan. Leeswijzer en toelichting bij de uitkomsten van de PreScan. De toetsings- en verbetermethode van het klantproces Improvement Scan De toetsings- en verbetermethode van het klantproces Leeswijzer en toelichting bij de uitkomsten van de PreScan Geachte lezer, Bij u op locatie is de PreScan afgenomen in het kader van

Nadere informatie

Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015

Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015 Circulaire gebiedsontwikkeling Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015 SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 Circulaire werkmilieus

Nadere informatie

Verduurzaming Gouvernement

Verduurzaming Gouvernement Verduurzaming Gouvernement Agenda Welkomstwoord Omschrijving van de case door Provincie Limburg Van vraagstelling naar aanpak BREEAM als leidraad Analyse en scenario s Duurzaamheidskeuzes (interactief

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven

Sector- en keteninitiatieven Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van A van Ooijen Woerden B.V. Auteur(s): Mevr. G.A.W. Mielke-van

Nadere informatie

BREEAM-NL Gebied 2018

BREEAM-NL Gebied 2018 BREEAM-NL Gebied 2018 KEURMERK VOOR DUURZAME GEBIEDSONTWIKKELING EN HERONTWIKKELING Beoordelingsrichtlijn Gebied Betaversie 17/04/2018 Uitgave: Dutch Green Building Council Zuid Hollandlaan 7 2596 AL Den

Nadere informatie

Gemeente Delft. Met deze brief brengen wij u op de hoogte van de ontwikkelingen op gebied van duurzaamheid in Nieuw Delft.

Gemeente Delft. Met deze brief brengen wij u op de hoogte van de ontwikkelingen op gebied van duurzaamheid in Nieuw Delft. Ruimte hm Gemeente Delft Advies De Torenhove Martinus Nijhofflaan 2 2624 ES Delít IBAN NL21 BNGH 0285 0017 87 t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Advies, Postbus 78,2600 ME Delít Gemeenteraad van Delfi

Nadere informatie

MASTERPLAN WAGENWERKPLAATS

MASTERPLAN WAGENWERKPLAATS MASTERPLAN WAGENWERKPLAATS Verslag bijeenkomst 19 december 2016 2 Verslag bijeenkomst 19 december 2016 Impressie bijeenkomst De gemeente Amersfoort heeft afgelopen zomer, zoals aangegeven, het Masterplan

Nadere informatie

Eindrapport Avans Hogeschool

Eindrapport Avans Hogeschool Eindrapport Avans Hogeschool VRAAG MAXIMALE SCORE BEOORDELING TOELICHTING ONDERWIJS 1. Aanbod: cursussen/minoren 5 5 Uitstekend, totaal aantal punten toegekend. 2. Aanbod voor grote publiek 5 5 Uitstekend,

Nadere informatie

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 29 maart M. Souren

Datum Referentie Uw referentie Behandeld door 29 maart M. Souren Notitie 20122367-09 Wijzigingsbevoegdheid voor de bestemming spoorwegdoeleinden Beoordeling bedrijven & milieuzonering, luchtkwaliteit en externe veiligheid Datum Referentie Uw referentie Behandeld door

Nadere informatie

Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1

Kennisagenda NKWK- KBS. Groeidocument versie 0.1 Kennisagenda NKWK- KBS Groeidocument versie 0.1 November 2015 Voorwoord Dit is de eerste versie (versie 0.1) van het Groeidocument van de Kennisagenda NKWK- KBS. Dit document is een eerste aanzet voor

Nadere informatie

Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014

Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014 Bemeente Haarlemmermeer Nota van B&W Onderwerp Implementatie en onderhoud Gemeentelijke Prestatie Richtlijn (GPR) Gebouw 2014 Portefeuillehouder John Nederstigt Collegevergadering 21 Oktober 2014 inlichtingen

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven 2015-2016 CO 2 -prestatie

Sector- en keteninitiatieven 2015-2016 CO 2 -prestatie Sector- en keteninitiatieven 2015-2016 CO 2 -prestatie Mouwrik Waardenburg b.v. Steenweg 63 4181 AK WAARDENBURG tel. 0031 418 654 620 fax 0031 418 654 629 www.mouwrik.nl Opgesteld d.d.: Januari 2016 Revisie:

Nadere informatie

DuurzaamheidsKompas Wijzer in duurzaam bouwen

DuurzaamheidsKompas Wijzer in duurzaam bouwen DuurzaamheidsKompas Wijzer in duurzaam bouwen DuurzaamheidsKompas Tauw heeft in samenwerking met TNO en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen het DuurzaamheidsKompas ontwikkeld. Het DuurzaamheidsKompas

Nadere informatie