Ascitespunctie. Algemeen. Klachten. Ascitespunctie April Domus Medica Inwooncursus. Peter Demeulenaere. Peter Demeulenaere MD MSc

Transcriptie

1 Ascitespunctie MD MSc Workshop Domus 12 april Algemeen Ascites = abnormale aanwezigheid van vocht in de peritoneale holte (ascos = ballon) Indien gerelateerd met kanker, wijst dit op een gevorderde ziekte met een gemiddelde overleving van 8 tot 20 weken (uitz. ovariumcarcinoom) Oorzaken van maligne ascites : ovariumca, GI tumoren (colon, pancreas, maag..), borstca, massieve levermetastasering 2 Klachten Opgezette strakke, pijnlijke buik, verminderde mobiliteit, moeilijk rechtop kunnen zitten. Eet- & slikproblemen, snel vol gevoel. Pyrosis, misselijkheid, braken. Kortademigheid, benauwdheid t.g.v. hoogstand van het diafragma, vermoeidheid Oedeem onderste ledematen 3

2 Diagnostiek Inspectie Gespannen glanzende buik met verstreken navel. Opbollen van de flanken beiderzijds in zittende en liggende houding. Percussie percussie van de flanken is mat. Verplaatsen van de scheidingslijn mat/tympanie bij het draaien van de patiënt op de zijde (shifting dullness). Palpatie Overlopen van de percussiegolf naar de andere zijde van de buik. Peritoneale meta s voelbaar? Echografie -> punctieplaats bepalen bij CT scan : uitsluiten obstructie 4 Kleur ascites Strogeel Troebel : veel eiwit, maligne ascites Bloederig : maligne ascites Wit tot groen : chyleuze ascites 5 Peritoneale carcinomatosis : - VPF (vascular permeability factor) Massieve levermetastasering : - obstructie portale venen -> verhoging hydrostatische druk Mechanisme Chyleuze ascites : - lymfekanalen retroperitoneaal verstopt (tumor, radiotherapie) 6

3 Oorzakelijke behandeling Diuretica (spironolactone mg/d +- furosemide mg/d) : - alleen effectief bij cirrose-type ascites - duurt meerdere dagen vooraleer effectief Chemotherapie systemisch of intraperitoneaal - goede kans op respons bij ovariumkanker - tamoxifen bij borstkanker - weinig effectief bij GI tumoren Peritoneo-veneuze shunt : - alleen bij lange prognose en frequente puncties - werkt in 2/3 der gevallen 7 Symptomatische behandeling Zo weinig mogelijk invasief en gericht op verlichting van de symptomen : o.a. pijnstilling, braken, constipatie, pyrosis GEEN therapie indien: - dit de keuze van de patiënt is - de patiënt asymptomatisch is - de dood in aantocht is Ascites punctie : - geeft onmiddellijke verlichting van symptomen - moet soms regelmatig herhaald worden 8 9 Benodigdheden ascitespunctie Steriel veld Alkoholbevattend ontsmettingsmiddel Xylocaïne 1 2 % oplosssing Steriele handschoenen Intramusculaire naald + spuit 10 ml Intraveneuze catheter 14-16G Perfusie-trousse met luchtinlaat Kleefband Opvangreservoir (2-3 liter) Absorberend verband

4 10 11 Techniek ascitespunctie (1) Blaas op voorhand laten ledigen!! Punctieplaats bepalen Insteekpunt links (of rechts) : op de overgang tussen middenste en buitenste 1/3 op de lijn tussen navel en de heupkam Cave : niet thv littekens of rond stoma!! Cave : uitgezette darmlissen Cave : peritoneale metastasen of uitgezette lever Positionering patiënt 12

5 Techniek ascitespunctie (2) Ontsmetten huid met alcohol Insteekplaats verdoven met xylocaine 1 25 % Peilen hoe diep de ascites zit Twee minuten wachten

6 16 17 Techniek ascitespunctie (3) Opnieuw ontsmetten van de huid met alcohol of Isobetadine Strookjes kleefband klaarmaken Druppelkamer van de perfusie-trousse afknippen Steriele handschoenen aandoen 18

7

8 Techniek ascitespunctie (4) Met catheter doorheen de huid prikken Bij duidelijk verschijnen van vocht, de binnennaald (mandrin) verwijderen De catheter verbinden met de perfusie-trousse waarvan de druppelkamer werd verwijderd De catheter fixeren aan de huid door middel van kleefband Het uiteinde van de perfusie-trousse in het reservoir bevestigen Na afloop de catheter verwijderen en verband plaatsen

9

10 28 Bijwerkingen ascitespunctie Pijn en/of darmkrampen na drainage Voorbijgaande orthostatische hypotensie en hypovolemie. Cardiovasculaire collaps (grote hoeveelheden bij levercirrose) Ernstige vermoeidheid gedurende enkele dagen. Eiwitverlies / daling serumalbumine (klinisch minder relevant). Vochtverlies (na-lekkage) t.h.v. de punctieplaats (drukverband) 29 Complicaties ascitespunctie Ascites niet aanprikbaar (punctie onder echocontrole doen of langere naald gebruiken!) Aanprikken van de blaas (blaas laten ledigen op voorhand!!) Aanprikken van de darmen (lucht aspireren, naald terug trekken en AB toedienen!) Ascites afvloei stopt ondanks initieel goed debiet (catheterpunt zit ergens tegenaan, beetje terugtrekken) Bloederig ascitesvocht - hemoragie Bacteriele peritonitis Longembolie 30