Aan de griffies van de gemeenten in Noord-Brabant

Transcriptie

1 Van: Caroline van Dongen Verzonden: dinsdag 7 april :31 Onderwerp: Kennisgeving inventarisatie gemeentelijk beleid met behulp van Dementieproofmeter Aan de griffies van de gemeenten in Noord-Brabant Tilburg, april 2015 Betreft: Kennisgeving van inventarisatie gemeentelijk beleid met behulp van Dementieproofmeter Kenmerk: beka-w e15 In behandeling bij: Ben Kaelen Geachte heer, mevrouw, De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie nodigt de wethouder Wmo in uw gemeente uit om deel te nemen aan de provinciale inventarisatie van het bestaande gemeentelijk dementiebeleid anno 2015 in de provincie Noord-Brabant. [1] Graag willen wij de gemeenteraadsleden informeren over dit inventarisatieonderzoek en hen inhoudelijk informatie aanreiken over de dementieproblematiek en mogelijke antwoorden van de gemeente op behoeften van deze zeer kwetsbare groep burgers: mensen met dementie en hun mantelzorgers. Van elke gemeente is een factsheet Facts & Figures ontwikkeld, met daarin de prognosecijfers dementie. (Uw wethouder Wmo heeft de factsheet met cijfers van uw gemeente als drukwerk ontvangen). Wij verzoeken u vriendelijk uw gemeenteraadsleden te informeren over deze inventarisatie en de bijlagen aan hen te verstrekken, met de vermelding dat de factsheet van uw eigen gemeente digitaal op te vragen is bij Caroline van Dongen, cdongen@wijzijnzet.nl. Heel hartelijk dank voor uw medewerking. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hilde Stoop of Wies Arts: telefoon: , hstoop@wijzijnzet.nl of warts@wijzijnzet.nl. Met vriendelijke groet, Harrie Kemps, Voorzitter Hilde Stoop, Secretaris [1] Dit is de tweede inventarisatie in Noord-Brabant. Ook in 2012 heeft uw gemeente meegewerkt om het bestaand gemeentelijk dementiebeleid in 2012 in Noord-Brabant in kaart te brengen. Meerdere gemeenten hebben met het instrument Dementieproofmeter en de uitkomsten van deze inventarisatie handvatten aangereikt gekregen om hun eigen beleid voor de zeer kwetsbare burgers mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren.

2 Statenlaan 4 Postbus AG Tilburg

3 DEMENTIEPROOFMETER 2015 Ja Nee 1.a Uw gemeente kent/heeft een actuele sociale kaart dementie opgebouwd vanuit vragersperspectief met het aanbod in uw gemeente en in de eigen regio. 1 1.b Uw gemeentelijke sociale kaart dementie is qua opbouw en inhoud ook getoetst en goedgekeurd door de regionale afdeling van Alzheimer Nederland. 1.c Uw gemeentelijke sociale kaart is digitaal te raadplegen (bijvoorbeeld via de gemeentelijke informatiesite). 2.a In uw gemeente zijn de Wmo-loketmedewerkers 2 geschoold met betrekking tot dementie, inclusief de bejegening van de mensen met dementie en hun mantelzorgers. 2.b Uw gemeente stelt aan leden van sociale wijkteams de voorwaarde dat zij geschoold zijn op herkennen van dementie, bejegening en begeleiden van mensen met dementie en hun mantelzorgers. 3. Uw gemeente financiert de functie dementieconsulent, die mensen met dementie en hun mantelzorgers in de fase van het vermoeden van dementie (niet-pluisgevoel) begeleiden en ondersteunen in het procestraject naar diagnosestelling. 4. Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of subsidies aan organisaties, die met vrijwilligers: 4.a praktische hulp bieden aan thuiswonende mensen met dementie en aan hun mantelzorgers; 4.b bewegings-en ontspanningsactiviteiten bieden aan/begeleiden van thuiswonende mensen met dementie; 4.c oppasdiensten bieden aan thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers. 5. Uw gemeente geeft de Alzheimerafdeling (vrijwilligers- en belangenbehartigersorganisatie) financiële ondersteuning voor coördinatie en ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten die aan uw burgers geboden wordt. 6. Dankzij uw gemeentelijke financiële ondersteuning, als bijdrage in de kosten van de inzet van vrijwilligers en locatiegebruik, wordt voor uw inwoners regelmatig (bijvoorbeeld 1x per maand of 1x per 6 weken) een Alzheimercafé georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers en geïnteresseerde burgers. 7. Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of subsidies aan organisaties: 7.a die met vrijwilligers en/of professionals, emotionele ondersteuning (individueel of in groepsverband) bieden aan mantelzorgers van mensen met dementie; 7.b die met vrijwilligers of professionals lotgenotencontact organiseren en/of dit begeleiden voor mensen met dementie en/of voor de mantelzorgers van mensen met dementie; 7.c die met vrijwilligers groepsopvang 3 voor mensen met dementie bieden. 8. Uw gemeente biedt aan vrijwilligersorganisaties om niet facilitaire voorzieningen aan. 9.a Uw gemeente financiert groepsbegeleiding voor thuiswonende mensen met dementie waardoor ook de mantelzorgers tijdelijk ontlast kunnen worden. 1 Zo nee, wel van plan Zo nee, niet van plan 1 Met vanuit vragersperspectief wordt bedoeld dat de behoeften van de doelgroep mensen met dementie en hun mantelzorgers de ingang voor het zoeken naar een passend aanbod vormen. 2 Deze medewerkers voeren ook de keukentafelgesprekken. 3 Bijvoorbeeld dagopvang, huiskamerproject. 3 Groepsbegeleiding is een individuele Wmo-voorziening. Toegang tot deze voorziening is mogelijk na positieve indicatie Wmo. 1-4

4 DEMENTIEPROOFMETER 2015 Ja Nee 9.b Uw gemeente zorgt bij de inkoop van groepsbegeleiding voor voldoende diversiteit binnen het aanbod, zodat dit beter aansluit bij de diversiteit van de vraag. 10. Het inzetten van huishoudelijke hulp kan overbelasting van mantelzorgers voorkomen. Om in aanmerking te komen voor de Wmo-voorziening huishoudelijke hulp is het mantelzorger zijn van een thuiswonende persoon met dementie, één van de indicatiecriteria voor toewijzing van deze voorziening. 11.a Uw gemeente biedt de voorziening kortdurend verblijf specifiek voor mensen met dementie. 11.b Als een indicatiecriteria voor kortdurend verblijf geldt (dreigende) overbelasting van de mantelzorger van de persoon met dementie 12. In uw gemeente kunnen mantelzorgers van mensen met dementie gratis mee als begeleider wanneer de persoon met dementie één van uw Wmo-vervoersvoorzieningen toegewezen heeft gekregen. 13. In uw gemeente kunnen thuiswonende mensen met dementie via de Wmo een sociale alarmeringsvoorziening (passieve en/of actieve) toegewezen krijgen. 14. Uw gemeente participeert actief in het lokale Netwerk Dementievriendelijke gemeenschap. 15. Uw gemeente werkt actief samen met het Zorgkantoor/de zorgverzekeraar om op het snijvlak van de Wmo, de Zorgverzekeringswet en de Wlz, zorg te dragen voor maatschappelijke ondersteuning en zorg op maat voor thuiswonende mensen met dementie. 16. Uw gemeente participeert in de ketenzorg dementie of in het/een dementienetwerk. 17. In uw gemeente kunnen mantelzorgers die een bijstandsuitkering ontvangen gebruik maken van: 17.a ontheffing van de sollicitatieplicht om toch in aanmerking te blijven komen voor de (maximale) uitkering; 17.b toestemming om minder uren per week beschikbaar te zijn voor verplicht vrijwilligerswerk(door de gemeente opgedragen) om toch in aanmerking te blijven komen voor de (maximale) uitkering. 18. Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden voor het realiseren van respijtvoorzieningen, specifiek voor mensen met dementie, zoals dagopvang, logeermogelijkheden of een ontmoetingshuis-/centrum. 19. Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden voor het realiseren van woonzorgvormen specifiek voor mensen met dementie. 20. In uw gemeentelijke woonvisie heeft u prestatieafspraken opgenomen die het levensloopbestendig (ver-)bouwen intergenerationeel wonen en de mogelijkheden om dichtbij mantelzorgers te wonen stimuleren. 21. Uw gemeente stelt bij het afgeven van omgevingsvergunningen voor nieuwbouw en renovatie van woningen en wooncomplexen - die specifiek voor de ouder wordende bewoners bedoeld zijn - als criterium dat er een zodanige (technologische) infrastructuur gerealiseerd zal worde, dat domoticavoorzieningen (ten behoeve van de functies contact. Alarmering, detectie, toezicht op afstand en monitoring) op een eenvoudige wijze en zonder veel extra kosten in een latere fase gerealiseerd kunnen worden. 22. Uw gemeente zet zich actief in om wonen specifiek voor mensen met dementie zo vlot mogelijk te laten verlopen door onnodige belemmeringen in het proces te voorkomen. 23.a Uw gemeente subsidieert/faciliteert groepsvoorlichting over woningaanpassingen en mogelijke woonvormen voor de doelgroep dementie. 23.b Uw gemeente subsidieert/faciliteert individuele advisering en coaching/ begeleiding aan thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers bij het beoordelen of woningaanpassingen en/of hulpmiddelen gewenst zijn en bij het leren omgaan met deze aanpassingen. Zo nee, wel van plan Zo nee, niet van plan 2-4

5 Hier eventueel uw toelichting, aanvulling en/of opmerking bij uw antwoord bij vraagnummer. U kunt uw toevoegingen ook in een aparte bijlage meesturen. 1.a 1.b 1.c 2.a 2.b 3. 4.a 4.b 4.c a 7.b 7.c 8. 9.a 9.b 10. Beka-W e15 3-4

6 Hier eventueel uw toelichting, aanvulling en/of opmerking bij uw antwoord bij vraagnummer. U kunt uw toevoegingen ook in een aparte bijlage meesturen. 11.a 11.b a 17.b a 23.b Beka-W e15 4-4

7 Programma Zorgvernieuwing Psychogeriatrie Dementie is een van de grote maatschappelijke vraagstukken nu en in de toekomst. Zeker in een sterk vergrijzende provincie als Noord-Brabant is dit vraagstuk zeer actueel en zal, mede gezien de toename van de doelgroep en de afname van het potentieel aan mantelzorg (familiezorgers), de ontwikkelingen in de zorg (en zorgwetgeving), de komende decennia hoog op de agenda blijven. De Programmaraad wil medeverantwoordelijkheid dragen voor het aanpakken van dit grote maatschappelijke vraagstuk. Haar rol in deze is: Signaleren Agenderen Adviseren Verbinden Op vraag van lokale overheden (tijdelijk) ondersteuning bieden in ontwikkelingstrajecten. Met het veld nieuwe oplossingen mee ontwikkelen of implementatie hiervan stimuleren. Het programma Zorgvernieuwing Psychogeriatrie richt zich op: Verbetering van de ondersteuning en zorg voor de (thuiswonende) mensen met dementie. Versterking van de mantelzorg. Verbeteren van de kwaliteit van ondersteuning, dienstverlening en zorg. De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een Brabants kennis- of expertisenetwerk, waarin naast doelgroepbelangenbehartigers (Alzheimerafdelingen) alle disciplines op het gebied van psychogeriatrie, middels deskundige sleutelfiguren uit de verschillende sectoren, zijn vertegenwoordigd. Hoofdthema s 1. Naar een dementievriendelijk Brabant in 2020 Interregionaal samenwerkingsproject met Vlaanderen en Nederlands Limburg. Vanaf 2012 vier Brabantse koplopergemeenten met voorbeeldfunctie. Vanaf 2013 uitrollen van de beweging Dementievriendelijke gemeente / gemeenschappen binnen heel Brabant, met als eindresultaat dat alle 67 Brabantse gemeenten met hun lokale netwerken de gemeente / gemeenschap dementievriendelijk maken en realiseren. 2. Kennis over (nieuwe)ontwikkelingen binnen de dementiezorg verzamelen, bundelen en verspreiden. 3. Dementie en wonen met welzijn en ondersteuning. Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie (PGraad) 2015 De heer drs. H. Kemps Mevrouw drs. W. Arts De heer drs. P. Baetsen De heer drs. L. Bisschops Mevrouw J. de Boer De heer drs. E. Dirkx De heer drs. A. van den Dungen Mevrouw dr. T. Eerenberg De heer L. van Erp De heer prof. dr. G. van Heck De heer drs. C. Hammen Mevrouw A. Heezemans De heer drs. B. Janssen Mevrouw drs. A. Kaag De heer A. Megens De heer M. van Oosterhout Mevrouw drs. T. Rietveld De heer drs. S. Roufs De heer prof. dr. R. Schalk Mevrouw drs. I. Smoor Mevrouw drs. R. Sofier Mevrouw H. Stoop Mevrouw J. Tacke Mevrouw L. Trommelen De heer P. Verkuylen De heer A. Vos De heer J. Vrijsen Mevrouw dr. E. Wouters Voorzitter PGraad PGraad, programmacoördinator Futura Alzheimerafdeling Zuidoost-Brabant Alzheimerafdeling Uden/Veghel Welzijn Ouderen (RIGOM Oss) Wethouder Sint Michielsgestel TweeSteden ziekenhuis RSZK UvT/Tranzo VBOB ROC Eindhoven Alzheimerafdeling Midden-Brabant Provincie Noord-Brabant Zet Wethouder gemeente Drimmelen PON GGzE UvT/Tranzo Alzheimer Nederland afdeling s-hertogenbosch PRG PGraad, projectmanager BRIZ Zorgkantoren Coöperatie VGZ, Midden-Brabant BrabantZorg Alzheimerafdeling West-Brabant Coöperatie VGZ UA Fontys Hogeschool

8 Dementie is een sluipende, niet te genezen ziekte met een progressief verloop. Zeker in de beginperiode worden de eerste ziekteverschijnselen, zoals toenemende vergeetachtigheid, vermindering van activiteit en verminderde spontaniteit, vaak niet door de omgeving en de patiënt (h)erkend als indicatie voor dementie. Dementie behoort samen met angst en depressie tot de meest voorkomende psychiatrische stoornissen bij ouderen boven de 60 jaar. De twee meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer (70%) en vasculaire dementie (15%). De gemiddelde levensverwachting na de diagnose dementie is ongeveer 8 jaar. 10 jaar of langer is echter geen uitzondering. Door de hogere levensverwachting van de bevolking in Nederland neemt de ziekteduur bij dementie nog steeds toe. Aantal mensen met dementie in uw gemeente Populatie totale groep t/m 64 jarigen plussers Index ten opzichte van 2015 Provincie Noord-Brabant Facts & Figures Dementie Landelijke schattingen laten meer dan een verdubbeling zien van het aantal mensen met dementie in Verhouding aantal mensen met dementie in de Brabantse bevolking : : : 43 Behoefte aan verblijfsplaatsen met 24-uurs toezicht en zorg in uw gemeente Behoefte aan plaatsen % van de populatie dementie 20% van de populatie De in de tabellen opgenomen gegevens zijn afgerond. Hierdoor kunnen er geringe afwijkingen voorkomen. Wie biedt zorg, begeleiding en/of toezicht? Zeker 70% van de mensen met dementie woont thuis met hulp van familie, al dan niet met ondersteuning van de professionele zorg. 60% van alle hulp die mensen met dementie ontvangen wordt verleend door familieleden, vooral gezinsleden. Mantelzorgers dus! Zonder hen zou de zorg voor mensen met dementie en dus thuis (kunnen blijven) wonen niet mogelijk zijn. 75% van de mensen met dementie heeft iedere dag zorg en toezicht nodig. Bijna 15% van de thuiswonenden met dementie heeft 24 uur, dag en nacht, zorg en toezicht nodig. Iedere persoon uit deze laatste groep wordt vaak maar door één mantelzorger verzorgd/ begeleid. 44% van de thuiswonende mensen met dementie zijn alleenstaand. Deze groep kan onvoldoende rekenen op voldoende ondersteuning en begeleiding van mantelzorg. Anno 2015 woont/verblijft 30% van de mensen met dementie, intramuraal (verzorgingshuis, verpleeghuis of kleinschalig wonen of maakt gebruik van Volledig Pakket Thuis (VTP). Zij verkeren in de fase van matig ernstige of gevorderde dementie. Dit percentage zal afnemen naar 20% (strengere toegang tot zorgaanbod, vallend onder Wet langdurige zorg). Aanspraak AWBZ functies in Noord-Brabant (CIZ juli 2014) AWBZ functie Persoonlijke verzorging % populatie thuiswonende mensen met dementie Functie per 1 januari 2015 overgeheveld naar 4,6% Zorgverzekeringswet Verpleging 1,2% Zorgverzekeringswet Begeleiding individueel Begeleiding groep, bijv. dagverzorging Vervoer bij begeleiding Kortdurend verblijf 0,9% Wmo 6,9% Wmo 6,7% Wmo 0,1% Wmo Een veel kleiner percentage maakt gebruik van de dagbehandelingvoorzieningen voor psychogeriatrische patiënten. Mantelzorgers zijn onmisbaar, ondersteuning is noodzaak! Mantelzorgers vormen de ruggengraat in de zorg voor mensen met dementie. Ondersteuning en begeleiding zijn daarom essentieel en de noodzaak daartoe zal in de toekomst alleen maar toenemen. Het leeuwendeel van de zorg, begeleiding en toezicht wordt door de mantelzorgers, vaak partners en kinderen, geboden. Alleenstaande ouderen met dementie - waaronder veel vrouwen - vallen vooral terug op (schoon-)dochters. 40% van de mantelzorgers is tussen jaar en 40% is ouder dan 65 jaar. Oudere partners zijn vaak de enige mantelzorger (85%). Bij zorgende kinderen en andere familieleden wordt de zorg vaker verdeeld. Vier van de tien Brabantse mantelzorgers zorgen voor mensen met dementie. Vaak zijn mantelzorgers zowel fysiek (vaak een 24- uurs zorgtaak), psychisch als sociaal zwaar belast. Dementie is niet alleen een zeer ingrijpende aandoening voor de patiënt, maar ook voor de mantelzorger. Zo moet men leren omgaan met de gevolgen van de ziekte, het veranderende gedrag en de veranderingen in de persoonlijkheid van de patiënt, de toenemende afhankelijkheid van de patiënt en het verlies van een dierbare.

9 Schatting van de omvang van het aantal mantelzorgers van mensen met dementie Rondom één persoon met dementie wordt het aantal mantelzorgers geschat op drie. Mantelzorgers De overbelasting van mantelzorgers in de thuissituatie is hoog. Ruim 50% van de mantelzorgers voelt zich tamelijk tot zeer belast. Bijna 80% van de mantelzorgers geeft aan moeite te hebben met de veranderingen in het gedrag van zijn naaste. 61% heeft behoefte aan ondersteuning bij het omgaan met gedragsverandering van zijn naaste. Het nooit kunnen los laten van de situatie van de naaste wordt door 84% van de mantelzorgers als belastend ervaren. Ook het voortdurend aandacht vragen aan de mantelzorger wordt door meer dan 83% van de mantelzorgers als druk ervaren. (Dementiemonitor 2014). Vergeleken met mensen met een partner zonder dementie, blijken partners van patiënten met dementie een vier keer zo grote kans op depressie te hebben (Nivel, 2010). Depressie, burn-out en stress komen bij deze groep mantelzorgers veel voor. Ook medicijngebruik en het aantal doktersbezoeken ligt driemaal hoger in vergelijking met leeftijdsgenoten. Veel mantelzorgers kampen met sociaal isolement. Overbelasting van de mantelzorgers is vaak de reden voor definitieve opname van de persoon met dementie. Effectieve interventies om draagkracht te vergroten en overbelasting te voorkomen zijn: Verbeteren van het acceptatie- en hanteringsvermogen (door bewustwording, erkenning, lotgenotencontact en psycho-educatie en -begeleiding). Verminderen van of tijdelijk overnemen van zorgtaken: respijtzorg (thuis/buitenshuis, informeel/professioneel), woningaanpassingen en (technologische) hulpmiddelen. Om een goede continuïteit en kwaliteit van zorg voor deze zeer kwetsbare doelgroep gedurende het gehele ziekte- en zorgtraject te kunnen waarborgen is samenwerking met en afstemming tussen de gemeente met zorgverzekeraars een essentiële voorwaarde. Ook als gemeente participeren in dementie- en ketenzorgnetwerken zijn hierbij belangrijk. Een uitgave van PGraad (Programma Zorgvernieuwing Psychogeriatrie) 2015, redactie Hilde Stoop Nadere informatie over onze programmaactiviteiten kunt u vinden op Contactgegevens: hstoop@wijzijnzet.nl telefoon : Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers Informatie en voorlichting Participatie: educatie en scholing, ontmoeting, lotgenotencontact, ontspanning, sociale dagopvang/ sociale dagopvang en toezicht Belangenbehartiging Zelfstandig wonen in levensloopbestendige woning of in woonzorgwoningen, aangepaste woonvorm, aangepaste woonomgeving Fysieke woningaanpassing, veiligheidstechniek in de woning (Verpleeg-) hulpmiddelen Adviserende en administratieve hulpverlening, financiële tegemoetkoming, inkomensondersteuning Cliënt(-systeem)ondersteuning Indicatie en toewijzing van individuele Wmo-voorzieningen Indicatie van toewijzing van Wlz-functies Indicatie voor verkrijgen van materiële/ financiële hulp Individuele vervoers-/verplaatsingshulpmiddelen, aangepast vervoer buitenshuis Haal- en breng servicediensten, Servicediensten thuis en overige servicediensten Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd, maaltijdlevering thuis en eetpunt Screening en diagnostiek, behandeling en crisisinterventie Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg, tijdelijk ontlasten van de mantelzorger, verlichting van zorgtaken Ondersteunende begeleiding, toezicht thuis Huishoudelijke hulp Persoonlijke verzorging Verpleging Activerende begeleiding (dag-structurering en activering) Kleinschalig wonen (scheiden van wonen en zorg) Tijdelijk verblijf (kortdurend verblijf) Langdurige zorg (verpleeghuisplaats of VPT) Wmo Zorgverzekeringswet Wet langdurige zorg Hist-W e15 Provincie Noord-Brabant

10 Behoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers en mogelijk financieringskader Doel/functie Eigen middelen/inzet Wmo Overige regelingen overheid ZVW WLZ (voorheen AWBZ) 1. Informatie & voorlichting Informatie en voorlichting Meldpunt 2. Samen leven in de wijk Versterken van de civil society Vergroten van de sociale leefbaarheid en veiligheid(sgevoel) 3. Participatie Educatie en scholing (niet regulier) Ontmoeting Lotgenotencontact Ontspanning Sociale dagopvang Sociale dagopvang en toezicht Belangenbehartiging Burgerparticipatie en beleidsontwikkeling 4. Specifieke preventie Bemoeizorg 5. Wonen Zelfstandig wonen in levensloopbestendige woning of in woonzorgwoningen Aangepaste woonomgeving Fysieke woningaanpassing Veiligheidstechniek in de woning (Verpleeg-) hulpmiddelen Aangepaste woonvorm 6. Financiële/administratieve Adviserende en administratieve hulpverlening hulpverlening Financiële tegemoetkoming Inkomensondersteuning 7. Het verkrijgen van voorzie- Consultatie en advies ningen op maat Bemiddeling Indicatie en toewijzing van individuele Wmo-voorzieningen Indicatie van toewijzing van Wet Langdurige zorg Indicatie voor verkrijgen van materiële/ financiële hulp Regie en coördinatie Cliënt(-systeem)ondersteuning X 8. Mobiliteit Openbaar vervoer Individuele vervoers/verplaatsingshulpmiddelen Aangepast vervoer buitenshuis 9. Service Haal- en breng servicediensten Servicediensten thuis Overige servicediensten 10. Voeding Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd Maaltijdlevering thuis Eetpunt 11. Screening, diagnostiek Screening en diagnostiek en behandeling Behandeling Crisisinterventie 12. Steun en hulp van Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg mantelzorg Tijdelijk ontlasten van de mantelzorger Verlichting van zorgtaken Ontheffing inkomensverwerving 13. Zorg en thuis wonen Ondersteunende begeleiding X Toezicht X Huishoudelijke hulp Persoonlijke verzorging X Verpleging X Activerende begeleiding (dagstructurering en activering) X X Kleinschalig wonen (scheiden van wonen en zorg) X X 14. Onzelfstandig wonen Tijdelijk verblijf (kortdurend verblijf) X Langdurig verblijf (ZZP 4, ZZP 5 of ZZP 7) CIZ Gekleurde cellen met een X: veranderd financieringskader na doorvoering zorgstelselveranderingen 2015 Eigen middelen/inzet Wmo Overige overheidsregelingen Zvw Wlz

11 PGRAAD PROGRAMMARAAD ZORGVERNIEUWING PSYCHOGERIATRIE Statenlaan 4 Tilburg Postbus AG Tilburg Telefoon pgraadinfo@gmail.com VERGEET MIJ NIET DEMENTIEVRIENDELIJK