Acta. Hoofdstuk VII. van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Diaconaat

Transcriptie

1 Acta van de Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005 van de Gereformeerde Kerken in Nederland Hoofdstuk VII Diaconaat

2 Het auteursrecht van deze tekst berust hetzij bij de auteur, hetzij bij de Gereformeerde Kerken in Nederland. Voor alle zaken het auteursrecht betreffend kan contact opgenomen worden met het deputaatschap Generaal-synodale publicaties via: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in wat voor vorm of op wat voor manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende, behoudens de uitzonderingen bij de wet gesteld. 2 Acta Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005

3 Acta van de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland, samengekomen te Amersfoort-Centrum op zaterdag 12 maart 2005 Hoofdstuk 7 Diaconaat Artikel Rapport deputaten generale diaconale zaken Materiaal: rapport van deputaten voor generale diaconale zaken en aanvullend rapport met voordracht nieuwe deputaten; brief d.d. 12 augustus 2004 met informatie van Stichting Epafras: hulp aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland; brief d.d. 20 januari 2005 van de Gereformeerde Kerk te Amersfoort-Centrum: steun en instemming met het rapport; brief d.d. 11 februari 2005 van de kerk te Bedum: drietal vragen over onderzoekswensen in het rapport; brief d.d. 16 februari 2005 van de kerk te Zwijndrecht: instemming met nieuw beleid financiële steun en zorg over het beleid inzake de classicale overlegstructuur van diakenen; brief d.d. 17 februari 2005 van de diakenen uit de classis Gorinchem-Dordrecht: vraag over beleid inzake de classicale overlegstructuur van diakenen; besluit Generale Synode van Amersfoort-Centrum 2005 inzake het instellen van de werkgroep afstemming deputaatschappen (Acta art. 181). Besluit 1: Besluit 2: het beleid van deputaten goed te keuren en hen onder hartelijke dank te dechargeren. a. b. in te stemmen met het nieuwe beleid inzake financiële steun aan gereformeerde zorginstellingen; de deputaten te vragen de diaconieën en kerkenraden te wijzen op de consequenties van de terugtredende overheid voor de interne en externe diaconale taken van de gemeente. Besluit 3: het verkrijgen van een helder beeld over de steun van de kerken en de besteding van diaconale gelden door de zorginstellingen wordt bevorderd door een meer gericht ondersteuningsverzoek. Dat bevordert een meer transparante werkwijze, bakent de verantwoordelijkheden scherper af en geeft de deputaten meer ruimte om zuinig en effectief om te gaan met diaconaal geld. De verantwoordelijkheid als kerk intern en extern wordt steeds groter bij de terugtredende overheid met alle, mogelijk ook financiële, consequenties van dien. in te stemmen met het stimulerend beleid inzake de classicale overlegstructuur van diakenen. de ervaring leert dat diaconaal overleg op bovenlokaal niveau door kleine én grote diaconieën als stimulerend en verrijkend wordt ervaren. Deputaten hanteren, samen met het Comité voor de Centrale Diaconale Conferentie en de Diaconaal Consulent een groeimodel, waarbij in overleg met de classisdiakenen van onderaf gezocht wordt naar een goede structuur en invulling. Dat overleg geeft voldoende ruimte om in elke classis tot een passende structuur te komen. Gereformeerde Kerken in Nederland 3

4 Besluit 4: Besluit 5: Besluit 6: Besluit 7: aan deputaten de opdracht te geven om met behoud van eigen profiel, beleidsafstemming te realiseren met andere deputaatschappen ten aanzien van toerustingsactiviteiten binnen de kerken. de duidelijke profilering van het Diaconaal Steunpunt op de doelgroep diakenen geeft veel kracht aan het werk. Tegelijk zijn er ook andere deputaatschappen die werken aan visie op en toerusting van gemeenteleden, ambtsdragers en gemeente. Overleg is zowel inhoudelijk als in de voorlichting wenselijk. Dat geldt zowel voor het steunpunt als voor het deputaatschap. Deze vorm van beleidsafstemming is effectief en eenvoudig te realiseren. aan deputaten op te dragen het geregeld contact met deputaten algemene diaconale en maatschappelijke aangelegenheden (ADMA) van de Christelijke Gereformeerde Kerken voort te zetten met onder meer aandacht voor mogelijkheden van samenwerking in concrete diaconale projecten en de samenwerking tussen beide bureaus, dit mede om kwetsbaarheid van het (eenmans) Diaconaal Steunpunt te verminderen. op werkniveau bestaat er al samenwerking tussen beide bureaus. Om op die weg verder te gaan zullen de beide deputaatschappen voorwaardenscheppend en richtinggevend moeten zijn. Daarvoor is een geregeld overleg tussen beide deputaatschappen noodzakelijk. deputaten ruimte te geven om zonodig studie te doen en onderzoek te verrichten naar diaconale zaken. De kosten hiervan worden uit het beschikbare budget voor het diaconaal steunpunt voldaan. voor goede beleids- en visievorming is gedegen studie en onderzoek noodzakelijk. Het GDD heeft daarin inmiddels een goede traditie opgebouwd. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen (terugtredende overheid) zal de druk op het diaconaat van de gemeente toenemen. Des te noodzakelijker is het dat de diakenen hierin goede keuzen maken, vanuit een helder beeld en een doordacht beleid. Het Diaconaal Steunpunt kan daarvoor goed onderzoek niet missen. 1. deputaten de volgende instructie te geven: a. plaatselijke kerken (diaconieën) informeren en adviseren in hun diaconale arbeid, gericht op het zijn van diaconale gemeente, zowel intern als in de samenleving; b. ondersteunen en stimuleren van diaconale beleidsvorming, waaronder begrepen beleid dat vorm krijgt in diaconale samenwerking op bovenlokaal niveau; met het oog op het laatste: in nauw overleg met de diakenen en met de desbetreffende classis en gefaciliteerd door het Diaconaal Steunpunt voort te werken aan een ondersteunende en activerende diaconale overlegstructuur in elke classis; c. in overleg met de deputaatschappen die verantwoordelijk zijn voor hulpverlening aan de buitenlandse kerken en christenen, de diaconieën wegen wijzen voor het betrekken van de plaatselijke gemeente, al dan niet geclusterd, bij die hulpverlening; d. bevorderen van de deskundigheid van (individuele) diakenen, met name door het toegankelijk maken van informatie over zaken die in de diaconale praktijk regelmatig terugkomen, en door (het organiseren van) toerustingsactiviteiten; 4 Acta Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005

5 a. stimuleren van een goede relatie tussen de diakenen en de zorginstellingen op gereformeerde grondslag, zodat de diakenen voldoende informatie krijgen over wat deze instellingen kunnen (doen) steunen door gebed en financiële steun vanuit de gereformeerde kerken; b. bevorderen dat de onder 2a. bedoelde instellingen, door samenwerking of anderszins, een onderling afgestemd en behoeftedekkend zorgaanbod realiseren; c. plaatselijke kerken die overwegen financiële steun te verlenen aan een bepaalde, op bovenprovinciaal niveau werkzame instelling, desgevraagd dienen met informatie over de betrokken instelling en met advies; d. op verzoek van hulpverlenende instellingen die zich tot de kerken wenden met het verzoek om financiële steun, die verzoeken beoordelen en (bij gunstige beoordeling) een voor de kerken (diaconieën) bestemde aanbeveling afgeven; e. op verzoek van een onder 2a. bedoelde instelling, die beoogt om binnen de gereformeerde kerken een bestuurlijke medeverantwoordelijkheid te verankeren, een bestuurder van die instelling voor te dragen of te benoemen, die niet lid is van het deputaatschap generale diaconale zaken (GDD); indien nodig initiatieven nemen om overheden te informeren over de zienswijze van de kerken inzake een aangelegenheid van diaconaal belang, in goed overleg met de deputaten voor de relatie tussen kerk en overheid; goede studie te maken van onderwerpen die van belang zijn voor een bijbelse en actuele visie op de taak en werkwijze van diakenen, diaconieën en het diaconaat van de gemeente; in samenspraak met aanpalende deputaatschappen te bezien, welke vormen van samenwerking en onderlinge afstemming van werkzaamheden mogelijk zijn, teneinde de door de kerken beschikbaar gestelde personele en materiële middelen zo doelmatig mogelijk te besteden; de werkzaamheden verrichten binnen het vastgestelde budget dat separaat wordt toegezonden; aan de volgende synode rapport uitbrengen van de werkzaamheden en dat rapport drie maanden voor het begin van de volgende synode aan de kerken toe te sturen. NADERE REGELS VOOR DE WIJZE VAN UITVOERING VAN DE TAKEN Deputaten maken voor de uitvoering van hun taken gebruik van een beroepskracht (diaconaal consulent). Daarbij gelden de volgende bepalingen: a. de consulent wordt namens de gezamenlijke rechtspersoonlijkheid bezittende kerken aangesteld door het GDD, dat daartoe door de generale synode wordt gemachtigd. Het GDD oefent zowel formeel als materieel namens de generale synode de taken en bevoegdheden van de werkgever uit. De consulent geeft personele invulling aan een Diaconaal Steunpunt; b. zijn aanstelling geschiedt op basis van een nauwkeurige omschrijving door het GDD van de taken en werkzaamheden van de consulent. De verspreiding in de tijd van de te verrichten activiteiten en de prioriteiten worden vastgelegd in een jaarlijks op te stellen programma. Aan de hand daarvan worden de taakstelling en de wijze van functioneren van de consulent en het Diaconaal Steunpunt regelmatig geëvalueerd; c. in de rapportage van het GDD aan de volgende generale synode wordt een afzonderlijk verslag opgenomen van de werkzaamheden van de consulent; d. voor de financiering van de beroepskracht (salaris e.d., bureau- en reiskosten en kosten voorlichtingsmateriaal en hulpmiddelen) wordt het GDD een budget toegekend, dat separaat zal worden toegezonden. Voor de besteding en verantwoording daarvan gelden de regels neergelegd in het desbetreffende generaalsynodale kader. De quaestor van de generale synode neemt het genoemde bedrag op in de omslag die wordt opgelegd aan de kerken, met de aanbeveling aan de kerken het aan de kosten van het Diaconaal Steunpunt toe te rekenen deel van de omslag te betalen uit de diaconale kas. Het GDD onderhoudt contacten met andere generale deputaatschappen waar dit wenselijk is om op het uitvoeringsvlak de taken van de onderscheiden deputaten goed met elkaar te laten sporen en overlap te voorkomen. Gereformeerde Kerken in Nederland 5

6 Het GDD draagt, voor zover het van hem afhangt, ertoe bij dat in het overleg met betrokken andere deputaatschappen en instanties wordt voorzien in een passend kader voor afstemming van de toerustingsactiviteiten die van de verschillende zijden worden aangeboden aan kerkelijke ambtsdragers. Het GDD en de consulent onderhouden contacten met de Theologische Universiteit en eventueel andere instellingen ten behoeve van de visievorming op en ontwikkeling van het diaconaat. Het GDD en de consulent onderhouden contacten met de taakverwante organen van de Christelijke Gereformeerde Kerken om door het delen van inzichten en ervaringen respectievelijk het verlenen van onderlinge bijstand elkaar te verrijken en het risico van discontinuïteit in de dienstverlening aan de diakenen te verminderen. In de taakomschrijving van de diaconale consulent wordt opgenomen dat de consulent contacten legt en onderhoudt met deskundigen die door hem kunnen worden geraadpleegd indien voor het beantwoorden van vragen van diakenen een bijzondere expertise is vereist. Bij de uitvoering van de onder 2c. en 2d. genoemde taken hanteren deputaten de volgende criteria: a. de hulpverlening door de instelling moet op gereformeerde grondslag geschieden en moet dienstbaar zijn aan de beoefening van de christelijke barmhartigheid; b. het doel en de wijze van de hulpverlening dienen overeen te komen met wat Gods woord ons over de dienst der barmhartigheid leert; c. het beleid van de instellingen dient controleerbaar op de hulpverlening gericht, economisch verantwoord en op een optimale samenwerking met andere instellingen gericht te zijn; d. de financiële ondersteuning vanuit de diaconie moet gericht zijn op een leniging van nood en zo mogelijk strekken tot opbouw van de gemeente. e. het verzoek van instellingen om een quotum kan plaatsvinden op een drietal gronden: I. ter financiering van een bepaald project, door middel van het indienen van concrete projectvoorstellen met een vastgestelde einddatum; II. III. bij de opstart van een nieuwe zorginstelling, voor een bepaalde periode; ter financiering van activiteiten die niet kostendekkend zijn, wanneer deze direct en aantoonbaar het gevolg zijn van identiteitsgebonden keuzes zoals: noodzakelijk te maken meerkosten (dit in vergelijking met seculiere instellingen, zoals extra reiskosten, huisvestingskosten, extra kosten samenhangend met beperkte schaalgrootte enz.) ofwel: het missen van inkomsten/opbrengsten (eventueel in vergelijking met seculiere instellingen, zoals bijvoorbeeld ontbrekende overheidssubsidies). De beoordeling of aan deze criteria wordt voldaan, vereist overlegging door de betrokken instelling van jaarstukken, begroting, beleidsplan, meerjarenbegroting alsmede een verslag van wat de instelling heeft gedaan met eventuele voorafgaande vragen of adviezen van de kant van het GDD. Een aan de kerken gerichte aanbeveling tot het verlenen van financiële steun wordt door het GDD bondig gemotiveerd in een duidelijke relatie tot de hiervoor genoemde criteria. Besluit 8: deputaten diaconale zaken op te dragen: a. te participeren in de werkgroep afstemming deputaatschappen, bestaande uit vertegenwoordigers van deputaten ASE, GDD, SGO, TEG, ZHT en een vertegenwoordiging van de TU, onder de volgende bepalingen: 1. deputaten zullen naar de te vormen werkgroep 'afstemming deputaatschappen' afvaardigen maximaal twee personen (bij voorkeur een deputaat en een stafmedewerker), om namens het deputaatschap een bijdrage te leveren aan de realisatie van de opdracht van de werkgroep; 2. deputaten zullen alle voorstellen mbt. de onderlinge afstemming van visies voor de verschillende werkterreinen, en alle voorstellen mbt. herverkaveling van taken en herstructurering van organisaties van commentaar voorzien vanuit het belang van de kerken en het perspectief van de ontwikkeling van de werkterreinen waarvoor ze verantwoordelijk zijn; 6 Acta Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005

7 b. 3. deputaten zullen tussentijdse voorstellen voor aanpassing van taakpakketten zorgvuldig beoordelen. Bij goedkeuring door alle betrokken deputaatschappen zullen aanpassingen ook via het door deputaten bestuurde instituut worden geïmplementeerd; actief en pro-actief samenwerking te zoeken met elk ander deputaatschap waarmee in de concrete uitvoering van de opdracht raakvlakken bestaan; deze opdracht tot samenwerking strekt zich ook uit tot samenwerking op het gebied van de inzet van mensen en middelen en de facilitaire en administratieve ondersteuning van het werk. Gronden: de door de synode ingestelde werkgroep is dienstig voor overleg en afstemming tussen de respectieve deputaatschappen; er zijn veel raakvlakken tussen deputaatschappen; ook naast de werkgroep afstemming deputaatschappen is het wenselijk in de concrete praktijk van het werk niet langs elkaar heen te (blijven) werken, maar de samenwerking al - waar mogelijk - gestalte te geven. Presentatie De deputaten presenteren op 8 april hun rapport. Hierbij is ook de nieuwe diaconaal consulent aanwezig, br. D.A. Prins, die op 10 mei 2004 br. J. Lenting opvolgde. Kort schetsen deputaten wat zij gedaan hebben ter invulling van de vier belangrijkste opdrachten die het deputaatschap heeft: Advies en informatie geven aan de diakenen, contacten onderhouden met de zorginstellingen, het bevorderen van diaconaal overleg in de classes of landelijk en het nemen van initiatieven in geval zich ergens een ramp voordoet, waardoor mensen in nood verkeren. Op een paar punten doen zich nieuwe zaken voor. Zo zijn afspraken gemaakt met de quotumvragende zorginstellingen omtrent de financiering. In plaats van een algemene begrotingssteun zal gestreefd worden naar projectmatige steun. Dat maakt de instellingen creatief en het wordt helder waar het geld voor gebruikt wordt. Er is gekeken naar de plaats van de vrouw in de kerk. Daarbij is gebruik gemaakt van de studie van Christelijk Gereformeerde zijde. Gebleken is dat veel van wat daarin staat in onze kerken al gerealiseerd is. Er komt geen vervolginitiatief op dit punt. Een studie naar specifiek pastoraat is afgeblazen vanwege gebrek aan financiën. Voor de komende periode willen deputaten verder werken aan een verankering van het diaconaal steunpunt. Deputaten dringen erop aan het steunpunt niet in te bedden in een groter geheel. Het gevaar is dat het dan het eigen gezicht verliest. Verder zal er gewerkt worden aan verbetering van de classicale overlegstructuur. Zorgen zijn er over het voortbestaan van de identiteitsgebonden zorginstellingen, met name over De Driehoek. De subsidie voor deze instelling wordt in drie jaar volledig afgebouwd door de overheid. Bespreking Bij de bespreking zijn van deputaten aanwezig drs. C. van der Leest, drs. C. van Dusseldorp, drs. B.W. Gort en prof. drs. K. Wezeman, alsmede beoogd deputaat mevr. drs. S.M.R. de Graaff-Hoekstra. Tevens is aanwezig de diaconaal consulent D.A. Prins. Aan de orde komt als eerste het punt van de terugtredende overheid. Wat voor consequenties kan dat hebben voor de diaconale taak van de kerken? Deputaten constateren een tegengestelde beweging in vergelijking met de jaren vijftig. Toen nam de overheid allerlei taken op zich die eerst bij de kerken lagen, nu worden taken afgestoten. Op de vraag welke taken de diakenen nu op moeten pakken hebben deputaten nog geen eenduidig antwoord. Er ligt een uitdaging voor de plaatselijke kerken in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning WMO. Tegelijkertijd zal een appèl moeten blijven uitgaan richting de overheid om de zwakkeren in de samenleving niet aan hun lot over te laten. Een deel van de vergadering vindt de ruimte die deputaten vragen om studie te doen wat te groot en pleiten voor inperking. Deputaten vragen in reactie uitdrukkelijk de ruimte om studie te doen naar die zaken die de diaconale gemeente raken. Ze geven aan daar waar mogelijk gebruik te maken van bestaande studies. Ook wordt getracht in overleg met de TU, studenten en aio s te interesseren voor een diaconaal onderwerp. De euro die hiermee gemoeid is staat al jaren op de begroting en wordt besteed aan congressen, brochures etc. Extra budget is niet nodig. De zelfstandigheid van het deputaatschap zien deputaten als een groot goed. Er bestaat geen bezwaar tegen samenwerking. Op facilitair gebied vindt dat ook al plaats. Belangrijker voor deputaten is het inhoudelijke profiel. Als reden voor de gesignaleerde drang naar samenwerking zien deputaten de opvatting dat er maar één visie naar de kerken hoort te gaan. Deputaten bestrijden dat. Gereformeerde Kerken in Nederland 7

8 Verschillende benaderingen kunnen elkaar ook aanvullen. Ze pleiten daarom niet voor clustering van deputaatschappen, maar wel voor een goede coördinatie. Besluit 4 zal bij het algemeen overleg over clustering van deputaatschappen nog aan de orde komen. De voorstellen van deputaten worden in stemming gegeven en met algemene stemmen aangenomen. De preses dankt de deputaten voor een heldere en compacte rapportage. Vanuit de plaatselijke diaconieën wordt met dankbaarheid en waardering gesproken over het steunpunt. Hoewel de diakenen zelf niet tegenwoordig zijn op de synode hebben ze een warme plek in de kerken. Artikel Benoeming deputaten generale diaconale zaken Op voordracht van het moderamen benoemt de synode als deputaten generale diaconale zaken: primi aftredend secundi C. van Dusseldorp (s), Wezep 2011 J. van Eijsden, Ermelo H. Geertsema, Zwolle 2011 J. Los, Amersfoort S.M.R. de Graaff-Hoekstra, Hattem 2014 G.J. Slotman, Dalfsen S. de Jong, Assen 2014 J.J.A. Olij-Haak, Nijkerk 2008 W. Kleefsman, Wildervank 2011 T.F. van der Lugt, Gouda 2011 K. Wezeman, Haren 2011 J. van Wieringen, Zuidhorn Acta Generale Synode Amersfoort-Centrum 2005

9 Inhoudsopgave Artikel 112 Rapport deputaten generale diaconale zaken 3 Artikel 113 Benoeming deputaten generale diaconale zaken 8 Inhoudsopgave 9 Gereformeerde Kerken in Nederland 9