Instructie voor de Deputaten Onderzoek Synodebesluiten vanaf 1990 door GS Zwolle 2007/2008.

Transcriptie

1 Van: Aan: Betreft: Deputaten Onderzoek Synodebesluiten De samenroepende kerk van de Generale Synode van De Gereformeerde Kerken te Emmen in 2009 Rapport Deputaten Onderzoek Synodebesluiten GS Ommen t/m GS Zuidhorn Zwolle, 20 augustus 2009 Eerwaarde broeders, Hierbij zenden de deputaten u hun rapport van de werkzaamheden verricht in opdracht van de GS te Zwolle 2007/2008, aangevuld met 3 bijlagen De deputaten hebben gehandeld overeenkomstig de aan hen gegeven instructie: Instructie voor de Deputaten Onderzoek Synodebesluiten vanaf 1990 door GS Zwolle 2007/2008. Aan deputaten is opgedragen: 1. Zij zullen het onderzoek dat reeds gedaan is naar de synodebesluiten vanaf de synode van Ommen 1993, en op basis waarvan besluiten zijn genomen op de synode van Mariënberg 2005, voortzetten. 2. Zij zullen het schema, dat door de synode van Zwolle in haar vergadering van 15 maart 2008 is vastgesteld, waarin de resterende onderwerpen zijn opgenomen verifiëren op correctheid en compleetheid. 3. Zij zullen bij hun onderzoek de door de synode vastgestelde prioritering van resterende onderwerpen, zoals in punt 2 is aangegeven, volgen. 4. Zij zullen in het rapport van het onderzoek, naast de materialen ook opnemen de bij het onderzoek genomen overwegingen, en een concept besluittekst voor de eerstvolgende synode, die aangeeft of herziening dan wel afschaffing nodig is, voorzien van de daarbij horende gronden. 5. Zij zullen indien de mogelijkheden tot completering ontbreken, aan de Synode aangeven welke synodebesluiten nog overblijven voor nader onderzoek. Dit zal worden opgenomen in het rapport. 6. Zij stellen bij het begin van hun werkzaamheden een concept-begroting op van de te verwachten uitgaven en dienen die in bij Deputaten Financieel Beheer. 7. Zij kunnen voor het uitvoeren van de opdrachten beschikken over de nodige financiële middelen die worden verstrekt door Deputaten Financieel Beheer. 8. Zij zullen de door haar opgestelde lijst, met overgebleven synodebesluiten, en het rapport, zoals boven beschreven, uitbrengen aan de eerstkomende generale synode van De Gereformeerde Kerken, en deze zaken drie maanden voor aanvang van de synode aan de roepende kerk doen toekomen. 1

2 Samenstelling deputaatschap De volgende broeders die door GS Zwolle 2007/2008 werden benoemd als deputaat hebben deelgenomen aan de werkzaamheden: W. Dijkstra, A. van Egmond, S. de Marie en H. Oosterhuis. Op br. C. van der Heiden die als secundus was benoemd, werd geen beroep gedaan. Wel werd hij op de hoogte gehouden van de werkzaamheden. M.b.t. instructies 1, 3 en 4: De deputaten hebben op 12 Maart, 1 April en 29 Mei 2009 vergaderd ten huize van ds. De Marie te Zwolle. Vooraf werd een taakverdeling gemaakt m.b.t. het opstellen van eerste concepten voor de behandeling van de onderwerpen die door de synode van Zwolle aangemerkt waren met de hoogste prioriteit. De opgestelde concepten werden middels uitgewisseld en op de vergaderingen grondig doorgesproken. Hieruit zijn de definitieve voorstellen voortgekomen, betreffende de volgende onderwerpen, die in het aan de deputaten verstrekte schema voorzien waren van prioriteit 1. De met een * voorziene artikelen uit het schema werden niet behandeld, waarbij de volgende kanttekeningen gelden: Ad B2: GS Zuidhorn art. 25 was reeds behandeld op GS Mariënberg Ad B8: GS Zuidhorn art. 74 was abusievelijk door deputaten niet beoordeeld en resteert daarom. Nr. B ONDERWERP KERKREGERING GS OMMEN 1993 GS BERKEL 1996 GS LEUSDEN 1999 GS ZUIDHORN 2002/ KO art. 22 art. 31, 32, 33 2 KO art. 05 en 08 art. 25*, 26, 27 3 KO art. 11 art. 29 art KO art. 14 art. 30 art. 29, 31 5 KO art. 30 art KO art. 31 art. 33 art. 50, 59 7 KO art. 50 art KO art. 66 art. 42 art. 74* 9 KO art. 70 art. 53 art Gastlidmaatschap art. 67 art. 37 C EREDIENST 2 Eredienst: art. 41 art art. 63, 64 art. 91, 93 Aanpassingen 3 Orden van Dienst art. 46 art art. 49 art Amenlied art Spreekconsent art. 45 art. 58 2

3 E BUITENLANDSE BETREKKINGEN 1 BBK art art. 85,86, F OPLEIDING EN TOERUSTING art. 89,90, Kerkelijke examens art. 25 art. 31 art. 27 art , Studiefinanciering studenten art. 26, 27, 28 art. 32 art. 31 art. 111 Evenals in het vorige deputaatschap dat heeft gerapporteerd op de synode te Zwolle, moest worden vastgesteld dat naast de afweging van de noodzaak tot herziening of afschaffing, van sommige besluiten moest worden vastgesteld dat ze om praktische redenen niet konden worden uitgevoerd. Hoewel de instructies daarin niet expliciet voorzagen meenden de deputaten conform de besluittekst van sommige besluiten van GS Zwolle, voor te moeten stellen deze specifieke besluiten voor onbepaalde tijd op te schorten. Daarbij het besluit toe te voegen, dat deze besluiten bij eventuele toepasbaarheid in de toekomst, herbeoordeeld dienen te worden in het licht van de dan ontstane situatie. Bijlage 1 bevat de voorstellen m.b.t. de beoordeelde synodebesluiten. M.b.t. instructies 2 en 5: Door de deputaten is nagegaan welke besluiten van GS Ommen t/m GS Zuidhorn nog resteren voor beoordeling in de toekomst. Dit is gecheckt aan de hand van de Acta van de desbetreffende synodes. Dit is verwerkt in een cumulatief overzicht van de status van de besluiten per GKv synode (bijlage 2). Aanbevelingen 1. De deputaten doen aan de synode de aanbeveling om aan instructie 4 een passage toe te voegen die betrekking heeft op besluiten die niet op grond van Gods Woord of de kerkorde kunnen worden afgewezen, maar die om praktische gronden in de huidige situatie van de kerken niet toepasbaar zijn. Hierdoor zou instructie 4 als volgt luiden: 4. Zij zullen in het rapport van het onderzoek, naast de materialen ook opnemen de bij het onderzoek genomen overwegingen, en een concept besluittekst voor de eerstvolgende synode, die aangeeft of herziening dan wel afschaffing nodig is, voorzien van de daarbij horende gronden; bij die besluiten waarvoor geen gronden zijn om ze af te schaffen op grond van Schrift en/of kerkorde, maar die vanwege praktische redenen in de huidige situatie van de kerken niet toepasbaar zijn het volgende voorstel te doen: deze besluiten dienen voor onbepaalde tijd te worden opgeschort; ze dienen na opschorting bij eventuele toepasbaarheid in de toekomst herbeoordeeld te worden in het licht van de dan ontstane situatie. 3

4 2. De naamgeving en de afkorting (DOS of ODS) voor het deputaatschap is nog niet uniform in de Acta van Zwolle. Het voorstel van deputaten is om voortaan de volgende naam en afkorting te hanteren: "Deputaten Onderzoek Synodebesluiten GS Ommen t/m GS Zuidhorn" ("DOS") De deputaten hopen dat de verrichte werkzaamheden de opbouw en eenheid van de kerken mogen bevorderen. Graag bieden zij het rapport aan ter bestudering en beoordeling in de kerken vooraf aan de synode. De deputaten wensen de synode kracht van boven en Gods zegen voor haar arbeid inzake de beoordeling van synodebesluiten uit het verleden en inzake alle andere zaken die zij ten behoeve van de kerken in Nederland moet afwikkelen. Met hartelijke broedergroet, De Deputaten Onderzoek Synodebesluiten: W. Dijkstra, A. van Egmond, S. de Marie H. Oosterhuis. Namens deze, S. de Marie 4

5 BIJLAGE 1 Verslag van het onderzoek naar besluiten van GS Ommmen 1993, GS Berkel en Rodenrijs 1996, GS Leusden 1999, GS Zuidhorn 2002/2003 volgens opdracht van de Generale Synode van De Gereformeerde Kerken te Zwolle 2007/2008 Verricht door de Deputaten Onderzoek Synodebesluiten GS Ommen t/m GS Zuidhorn (DOS) Inhoud: KERKREGERING B.1. KO art B.2. Roeping tot de dienst des Woords 7 B.3. Financiële verzorging predikanten uit ander kerkverband 10 B.4. Losmaking predikant naar artikel 14 KO 13 B.5. Toepassing van artikel 30 KO 20 B.6a. Appelregeling artikel 31 KO 21 B.6b. Appelzaken en appelregeling naar artikel 31 KO 24 B.6c. Toepassing artikel 31 KO 27 B.7. Archief en documentatie, artikel 50 KO 29 B.8 Interpretatie artikel 66 KO 31 B.10. Pastoraat en Diaconaat: Gastlidmaatschap 33 EREDIENST: C.2. Aangepaste kerkdiensten voor gehandicapten 38 C.3. Orden van dienst 48 C.7. Spreekconcent 60 BETREKKINGEN BUITENLANDSE KERKEN E.1. Buitenlandse betrekkingen 65 OPLEIDING F.1. Kerkelijke examens 109 F.2. Studiefinanciering 113 Augustus 2009 VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

6 B.1. KERKREGERING: KO art. 22 B.1.1. Materiaal Generale Synode Ommen 1993, artikel 31, 32, 33 B GS Ommen, artikel 31 Diaconale zaken (art. 22 KO): rapport van deputaten rapport van de deputaten voor diaconale zaken dd. 8 oktober 1992, met een bijlage dd. 3 mei 1991 inzake de bezinningsopdracht voor deputaten voor diaconale zaken. Uit dit rapport het volgende: Deputaten voor Diaconale Zaken kregen van de Generale Synode van Leeuwarden in 1990 de volgende bijzondere opdracht: "zich op de criteria nader te bezinnen met bijzondere aandacht voor de verhouding van de taken van de diakenen en van de gemeenteleden, alsmede voor het onderscheid tussen barmhartigheidswerk elders in de wereld en dusgenaamd "werelddiaconaat" (Acta art. 63, Besluit 3b). Het door deputaten opgestelde rapport wordt als bijlage toegezonden. Uit deze bijlage het volgende: 3. Conclusies a. De dienst van de barmhartigheid is vereist binnen de gemeente van Christus als onmisbare functie van de gemeenschap der heiligen. Diakenen zijn plaatselijke ambtsdragers en vervullen hun taak binnen de gemeente. Daar zorgen ze voor de voortgang van het hulpbetoon waartoe Christus allen in de gemeente roept. Ze zijn bevoegd, voorzover hun specifiek hulpbetoon financiële middelen vereist, deze middelen van de gemeente te vragen, die te beheren en naar behoefte uit te delen. b. Voor de dienst van de barmhartigheid behoren zusterkerken elkaar waar nodig te steunen. Ook hiervoor kunnen de diakenen de nodige actie nemen. Het spreekt vanzelf dat in deze gevallen de wegen worden bewandeld, die de kerken daarvoor hebben vastgelegd in classicale, particulier- en generaal-synodale regelingen. c. Christelijke barmhartigheid jegens hen die via het zendingswerk op de weg van de gemeente worden geplaatst, kan gevraagd worden in het kader van het diaconale hulpbetoon door de gemeenteleden. Leniging van directe noden zal allicht behartigd worden vanuit de zendende kerken. Voor wat betreft medische voorzieningen en andere hulpprojecten missen de diakenen en de gemeenteleden in het algemeen de gelegenheid en de deskundigheid om zich van de moeiten op de hoogte te stellen en de juiste hulpverlening te organiseren. Het bestaan van de gereformeerde vereniging 'De Verre Naasten' is hiervoor van groot belang. Daar het een vereniging betreft en geen kerkelijk deputaatschap, zal het niet mogelijk zijn haar arbeid integraal via diaconale inzamelingen te bekostigen. Diakenen dienen zich echter wel van de arbeid van de vereniging op de hoogte te stellen en de gemeenteleden op te wekken, dit werk te steunen door lidmaatschap en giften. d. Terzake van hulpverlenende instellingen die binnen of vanuit de Gereformeerde Kerken op landelijk niveau werkzaam zijn, moet gezegd worden, dat ook deze niet uitgaan van de kerken als zodanig. Toch kunnen diakenen, uitgaande van het gereformeerde karakter van de instellingen, deze bij de gemeenteleden aanbevelen in het kader van het gemeentediaconaat en, wat meer is, in deze gevallen de gaven van de gemeente vragen ter suppletie van tekorten. e. Inzake andere hulpverlenende instellingen, die op zichzelf genomen goed werk doen, menen deputaten dat diakenen de gemeenteleden moeten wijzen op de roeping om wel te doen aan velen, maar daar bij de eigen verantwoordelijkheid van de gelovigen dienen te honoreren inzake de wijze waarop zij het ' weldoen aan allen' gestalte geven. Wel kunnen zij de gemeenteleden van dienst zijn met informatie over bestaande noden en verantwoorde wegen tot hulpverlening. De synode droeg deputaten op, aan de bovenstaande onderwerpen aandacht te besteden in het kader van een nadere bezinning op de criteria. Deputaten hebben in hun beraad over één en ander geen aanleiding gevonden voorstellen te doen tot wijziging van de criteria. De synode formuleerde de grond voor haar opdracht tot deze bezinning als volgt: ' uit het rapport van deputaten blijkt dat er ten aanzien van de criteria voor advies met betrekking tot hulpverlening in het buitenland op dit punt geen duidelijke begripsbepaling gevonden wordt.' Deputaten wijzen erop dat in hun taakomschrijving onder de punten c) en f) wegen worden genoemd voor diaconale hulp aan de geloofsgenoten in het buitenland. Inzake het ' weldoen aan allen', ook in het buitenland, zien zij in de Heilige Schrift geen aanwijzing dat de diakenen krachtens hun ambt tot deze hulpverlening zijn geroepen. Vastgesteld op vrijdag 3 mei 1991 te Amersfoort Ds. T. Dekker Ds. A. Kooij Dr. A.N. Hendriks Besluit 1: het beleid van de deputaten voor diaconale zaken goed te keuren en deze deputaten onder dank voor hun arbeid te dechargeren. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

7 Besluit 2: kennis te nemen van en deputaten dank te zeggen voor de Bezinningsnota die zij schreven in opdracht van de Generale Synode van Leeuwarden Grond: deputaten hebben in hun beraad over een en ander geen aanleiding gevonden voorstellen te doen tot wijziging van de criteria. Besluit 3: opnieuw deputaten voor diaconale zaken te benoemen met de volgende (herziene) instructie: Instructie voor het Generaal Diaconaal Deputaatschap (hierna genoemd GDD) 1. Samenroeping De benoemde deputaten zullen op uitnodiging van de door de synode aangewezen samenroeper zo spoedig mogelijk bijeenkomen om hun werkzaamheden zodanig te regelen, dat deze binnen de daarvoor gestelde tijd tot een goed einde kunnen worden gebracht. Zij zullen hun werkzaamheden verrichten in gebondenheid aan de door de synode omschreven opdracht. De deputaten benoemen uit hun midden voorzitter, secretaris en penningmeester. 2. Taakomschrijving De door de synode omschreven opdracht omvat de volgende taken: a. 1. (op verzoek van plaatselijke kerken) plaatselijke kerken adviseren in haar diaconale arbeid, in het bijzonder wanneer zij vragen om advies over het geven van financiële steun aan (eventueel algemeen christelijke) hulpverlenende instellingen die op landelijk niveau werkzaam zijn; 2. (op verzoek van hulpverlenende instellingen) plaatselijke kerken adviseren, wanneer hulpverlenende instellingen die binnen of vanuit de gereformeerde kerken op landelijk niveau werkzaam zijn, aan deputaten advies vragen over verzoeken om financiële steun die zij tot de kerken willen richten; b. zich desgevraagd of op eigen initiatief te richten tot instellingen die voldoen aan de punten 1 en 2 van de criteria vermeld onder punt 3, omtrent de wijze van samenwerking met andere instellingen, nu de gewenste hulpverlening aan kerkleden steeds meer lijkt te worden bedreigd en de plaatselijke kerken hierover, wanneer de situatie dat vraagt, te informeren; c. een actieve rol te spelen bij het bevorderen van samenwerking tussen gereformeerde zorginstellingen, opdat de gereformeerde zorg zoveel mogelijk bewaard blijft; d. indien nodig, initiatieven te nemen ter leniging van materiële nood waarin (groepen van) zusterkerken in binnen- en/of buitenland zijn komen te verkeren als gevolg van zich acuut voordoende gebeurtenissen; het aan de kerken verzoeken om een collecte of gift behoort daarbij tot zijn bevoegdheid; e. het adviseren van plaatselijke kerken in haar diaconale arbeid, in gevallen dat diakenen in de uitoefening van hun ambt worden belemmerd of dreigen te worden belemmerd als gevolg van overheidsmaatregelen, alsmede het nemen van initiatieven in dergelijke gevallen om de zienswijze van de kerken in haar diaconale arbeid ter kennis van de overheid te brengen. Indien het de hoge overheid betreft, zal dit geschieden via de deputaten voor correspondentie met de hoge overheid; f. het stimuleren, indien mogelijk in samenwerking met het comité voor de Centrale Diaconale Conferentie en met docenten aan de Theologische Universiteit, dat meer geordende informatie betreffende onderwerpen die voor diakenen van belang zijn, ter beschikking komt van de kerken; g. op verzoek van en met deputaten die verantwoordelijk zijn voor hulpverlening aan buitenlandse kerken, te overleggen over verzoeken van diaconale aard van buitenlandse kerken, zodat deputaten de kerken kunnen adviseren. 3. Uitvoering van taken Bij de uitvoering van de onder 2a genoemde taken zullen deputaten de volgende criteria hanteren: 1. de hulpverlening door de betreffende instelling moet dienstbaar zijn aan de beoefening van de christelijke barmhartigheid; 2. het doel en de wijze van de hulpverlening van de betreffende instelling dienen overeen te komen met Gods Woord, zoals de gereformeerde kerken dat hebben nagesproken in de drie formulieren van eenheid; 3. het beleid van een hulpverlenende instelling dient controleerbaar op de hulpverlening gericht, economisch verantwoord en, zo mogelijk, op een optimale samenwerking met andere instellingen gericht te zijn; 4. de financiële ondersteuning moet strekken tot opbouw van de gemeente en tot lof van God. De adviezen aan de plaatselijke kerken dienen een bondige motivering te bevatten in een duidelijke relatie tot de criteria. 4. Vereiste stukken Wanneer een adviesaanvraag afkomstig is van een hulpverlenende instelling, behoort deze instelling de volgende stukken tijdig, zo mogelijk in de maand september, aan het GDD voor te leggen: 1. jaarstukken 2. begroting 3. beleidsplan 4. meerjarenbegroting 5. verslag van wat de hulpverlenende instelling heeft gedaan met eventuele voorgaande vragen of adviezen van de kant van het GDD. Het deputaatschap zal bij de beoordeling van de stukken VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

8 gebruik kunnen maken van het advies van deskundigen. Met de boekhoudkundige gegevens, door de om financiële hulp vragende instanties verstrekt, dient vertrouwelijk te worden omgegaan. Daarom zal bij de advisering het aan het deputaatschap toevertrouwde cijfermateriaal aan de afzonderlijke kerken niet worden doorgegeven, maar met handhaving van de vertrouwelijkheid -- aan de generale synode worden voorgelegd. 5. Consultatie particulier-synodale deputaten Het GDD zal bij de uitvoering van de onder 2b, 2c en 2d omschreven taken, indien het dit gewenst acht, de particulier-synodale deputaten consulteren. 6. Rapportage Deputaten zullen van hun handelingen schriftelijk rapport uitbrengen aan de eerstvolgende synode. Zij dienen ernaar te streven aan hun rapport conclusies te verbinden, die dermate bondig geformuleerd zijn dat ze in aanmerking komen voor een directe behandeling ter synode. Besluit 4: deputaten nogmaals op te dragen, de bestaande criteria in hun adviezen aan hulpverlenende instellingen meer uniform en controleerbaar te hanteren, alsmede in hun rapport hierover uitdrukkelijk te rapporteren. Grond: uit het rapport van deputaten wordt niet duidelijk op welke wijze de criteria gefunctioneerd hebben in de gegeven adviezen; deze onduidelijkheid is ook al door de GS van Leeuwarden 1990 aangewezen. De bespreking vindt plaats in aanwezigheid van deputaat dr. A.N. Hendriks. Rapporteur oud. A.M. Douma memoreert de ziekte van de voorzitter van deputaten, ds. T. Dekker. In de bespreking wordt er bezorgdheid over uitgesproken dat de gereformeerde hulpverlening al meer bedreigd wordt. Subsidies worden minder. Hulpverlenende instanties gaan samenwerken met niet-gereformeerde instellingen. Als we zo doorgaan als nu, zijn er over tien jaar geen gereformeerde zorginstellingen meer. Kunnen deputaten hierin een actievere rol spelen? Kan er invloed uitgeoefend worden op het beleid van De Driehoek, bijvoorbeeld met betrekking tot samenwerking met anderen? Waarom aarzelen deputaten positief te adviseren ten aanzien van De Wegwijzer? Waarom adviseren deputaten niet positief over het Nederlands Dagbladfonds? Er wordt gepleit voor een diaconaal centrum en één diaconaal quotum. Rapporteur ds. T. Dijkema deelt de bezorgdheid over de bedreiging van gereformeerde zorginstellingen. In verband hiermee wordt punt b B van de taakomschrijving van deputaten aangescherpt. B GS Ommen, artikel 32 Diaconale zaken (art. 22 KO): verzoek inzake geordende informatie voor diakenen Materiaal : brief van de Gereformeerde Kerk te Rozenburg dd. 12 maart 1993, waarin verzocht wordt navraag te doen bij de deputaten voor diaconale zaken, waarom zij niet hebben gerapporteerd omtrent activiteiten die hun waren opgedragen, zoals vermeld in de Instructie voor het Generaal Diaconaal Deputaatschap: "het stimuleren, indien mogelijk in samenwerking met het comité voor de Centrale Diaconale Conferentie en met docenten aan de Theologische Universiteit, dat meer geordende informatie betreffende onderwerpen die voor diakenen van belang zijn, ter beschikking komt van de kerken" (GS Leeuwarden, Acta art. 63, besluit 2.2e). aan de Gereformeerde Kerk te Rozenburg te antwoorden, dat in een gesprek met het deputaatschap diaconale zaken is gebleken, dat er wel aandacht besteed wordt aan dit punt, maar mede op basis van grond ad 2e bij het besluit van de GS Leeuwarden 1990 (Acta art. 63), is er door de deputaten niets gepubliceerd. Wel zijn er artikelen ten dienste van diakenen verschenen, bijvoorbeeld in Dienst. Grond: in de kerken is ten dienste van de diaconale arbeid behoefte aan een praktisch hanteerbaar en bereikbaar schriftelijk voorlichtingssysteem. Het uitgeven hiervan is niet direct een taak voor deputaten, zij kunnen echter wel meewerken aan de totstandkoming ervan (GS Leeuwarden 1990, Acta art. 63, besluit 2, grond ad 2e). De bespreking vindt plaats in aanwezigheid van deputaat dr. A.N. Hendriks. Rapporteur ds. T. Dijkema licht desgevraagd toe, dat de besluittekst eigenlijk een korte antwoordbrief is. De grond is letterlijk citaat uit het besluit van de GS Leeuwarden. B GS Ommen, artikel 33 Diaconale zaken (art. 22 KO): verzoek inzake diaconale consulenten Materiaal : brief van de Gereformeerde Kerk te Rozenburg dd. 22 maart 1993 met het verzoek om op het besluit inzake het niet benoemen van enkele diaconale deputaten tot consulent (GS Leeuwarden 1990, Acta art. 63, besluit 4) terug te komen. De kerk te Rozenburg voert daartoe de volgende gronden aan: 1. het besluit is onduidelijk. Er worden geen diaconale consulenten benoemd, maar er wordt in de grond wel gesproken over activiteiten van de deputaten in dit opzicht. Worden de deputaten nu wel VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

9 of niet geacht consulterend op te treden ten behoeve van de diaconieën? 2. wanneer bedoeld is dat de deputaten wel als consulenten actief zijn, maar daarvoor geen specifieke machtiging en verantwoordingsplicht nodig hebben, dan is het besluit in strijd met art. 49 KO. Activiteiten van deputaten, in welk op zicht dan ook, dienen in (duidelijk omschreven) opdracht van de synode te gebeuren. De deputaten behoren daarvan ook te rapporteren. Deputaten behoren naast hun omschreven opdracht niet een informele taak te hebben, die niet door de synode is omschreven, maar wel door de synode wordt verondersteld; 3. wanneer bedoeld is dat de deputaten niet als consulenten werkzaam moeten zijn, wordt geen recht gedaan aan de behoefte hieraan in de kerken. De vraag naar diaconale consulenten is de laatste jaren vaak naar boven gekomen. De generale synode is de aangewezen vergadering om daarin te voorzien. Dit gaat de Nederlandse kerken gemeenschappelijk aan. Een particuliere synode of classis is niet de aangewezen vergadering om in deze behoefte te voorzien (art. 30 KO): a. veel van de diaconale problematiek is niet regionaal van aard, maar gemeenschappelijk voor de diaconieën van de kerken in ons land; b. op classicaal of particulier-synodaal niveau kan niet altijd voldoende deskundigheid beschikbaar zijn; c. op Centrale Diaconale Conferenties worden de vragen gesteld die beantwoord zouden moeten worden door generale diaconale deputaten, maar waarvoor deze deputaten niet de ruimte hebben gezien de formulering van hun opdracht. aan het verzoek van de Gereformeerde Kerk te Rozenburg niet te voldoen, maar wel de taakomschrijving a1 van het Generaal Diaconaal Deputaatschap zodanig uit te breiden, dat het geven van algemeen diaconale adviezen tot hun bevoegdheid gaat behoren. Grond: ondanks de gronden die de kerk van Rozenburg aandraagt, is het de synode niet gebleken dat er in de kerken duidelijke behoefte bestaat aan diaconale consulenten; verruiming van de taakomschrijving a1 met de bevoegdheid tot het geven van adviezen van algemeen diaconale aard komt aan het verzoek van de kerk te Rozenburg tegemoet. De bespreking vindt plaats in aanwezigheid van deputaat dr. A.N. Hendriks. Rapporteur oud. A.M. Douma licht desgevraagd toe, dat het niet nodig is enkele consulenten te benoemen. Met het verruimen van de taakomschrijving van deputaten is het bezwaar van de kerk te Rozenburg ondervangen. B.1.2. Overwegingen B M.b.t. GS Ommen 1993 art. 31. a. Besluit 1 en besluit 2 omvatten de dank en de dechargeverlening van deputaten voor het geleverde werk en het uitgebrachte rapport. b. In de besluiten 3 en 4 worden nieuwe deputaten benoemd met een herziene instructie. Met nadruk wordt daarbij gewezen op het functioneren van de criteria in het geven van adviezen (grond bij besluit 4). Het gaat met name over de beoordeling van (destijds) gereformeerde instanties en zorginstellingen. Echter, De Gereformeerde Kerken bijeen in de GS van 14 november 2009, kennen geen aan haar verbonden zorginstellingen. B M.b.t. GS Ommen 1993 art. 32. Het besluit betreft een antwoord aan de Gereformeerde Kerk te Rozenburg destijds en is zodanig voor De Gereformeerde Kerken van nu niet relevant. Toch blijft daarbij het belang overeind van de vraag om geordende informatie voor diakenen ter beschikking te stellen aan de kerken. Dit is verwoord in de Acta van de GS Leeuwarden 1990 art. 63. B M.b.t. GS Ommen 1993 art. 33 Ook in het besluit van art. 33 wordt gesproken over zaken die in de huidige Gereformeerde Kerken niet relevant zijn. O.a. wordt genoemd het uitbreiden van de taken van het Generaal Diaconaal Deputaatschap. Deze kennen de huidige Gereformeerde Kerken niet. Voor de taak van de diakenen verwijzen we kortheidshalve o.a. naar het rapport van deputaten genoemd onder B VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

10 B.1.3. Besluiten B De Generale Synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland, bijeen op 14 november 2009 te Emmen, spreekt uit dat de besluiten 1 en 2 van art. 31 van de GS van Ommen 1993 m.b.t. het werk van deputaten gehandhaafd blijven en dat de kerken daaraan gebonden zijn. B De Generale Synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland, bijeen op 14 november 2009 te Emmen, spreekt uit dat de besluiten 3 en 4 van artikel 31, alsmede de besluiten van de artikelen 32 en 33 van de GS van Ommen 1993 m.b.t. diaconale zaken, voor onbepaalde tijd worden opgeschort. B De in besluit B genoemde synodebesluiten dienen na opschorting bij eventuele toepasbaarheid in de toekomst, herbeoordeeld te worden in het licht van de dan ontstane situatie. B.1.4. Gronden B M.b.t. besluit Deputaten hebben het hun opgedragen werk gedaan en de verschuldigde dank, genoemd in de besluiten 1 en 2 van Ommen is gerechtvaardigd. Deze besluiten strijden niet met de Schrift of de KO. B M.b.t. besluit a. Door gewijzigde omstandigheden binnen de kerk na de vrijmaking van 2003 vervalt de actualiteit van de besluiten van de GS Ommen 1993, genoemd onder B Er zijn geen deputaten voor diaconale zaken en er is ook geen Generaal Diaconaal Deputaatschap. b. Er zijn op dit moment geen zorginstellingen of soortgelijke hulpverlenende instanties gebonden of gerelateerd aan De Gereformeerde Kerken A.D B M.b.t. besluit Onder de zegen van de Here zou er in de toekomst een situatie kunnen ontstaan waarin de onder B genoemde synodebesluiten op onderdelen van toepassing zouden kunnen zijn. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

11 B.2. B.2.1. KERKREGERING: Roeping tot de dienst des Woords Materiaal Generale Synode Zuidhorn 2002/2003 artikel 26 en 27 Generale Synode Mariënberg 2005 artikel 25 K B GS Zuidhorn, artikel 26 Kerkelijk onderzoek van wie aan een andere theologische universiteit afstudeerden 1. Acta GS Leusden art. 43, besluit 1d6 met bijbehorende grond. Hierin wordt van te benoemen deputaten Kerkrecht en kerkorde gevraagd zich te bezinnen op de vraag wat zijn de consequenties van het besluit inzake kerkelijke examens art. 5 KO? ; 2. rapport van deputaten voor kerkrecht en kerkorde, hoofdstuk 7.6. Hierin behandelen zij de vraag wat de consequenties zijn voor wie niet aan de eigen theologische universiteit afstudeerden. Besluit 1: de bepalingen voor de toelating tot de dienst van het Woord van wie niet aan de eigen theologische universiteit afstudeerden, zoals vastgesteld door de Generale Synode Rotterdam-Delfshaven , Acta art. 105c ad c (en zoals zakelijk gehandhaafd door de Generale Synode Berkel en Rodenrijs 1996, Acta art 31, besluit 3 lid 2, en door de Generale Synode Leusden 1999, Acta art 28, aanhef besluit 3) vervallen te verklaren. Grond: genoemde bepalingen vragen om een examen inzake de kennis, het inzicht en de vaardigheid, afgenomen door de hoogleraren van de Theologische Universiteit in een classisvergadering. Deze examinatie zal alleen plaatsvinden als de examinandus een binnen- of buitenlands getuigschrift kan overleggen, waaruit blijkt dat hij een zodanige ontwikkeling heeft verworven, als geëist mag worden voor het afleggen van het kandidaats- of doctoraalexamen in de theologie. De gewijzigde structuur van de opleiding en examinatie aan de eigen Theologische Universiteit vraagt om een gewijzigde vorm voor het begeleiden van wie toelating tot het ambt van predikant wenst, maar (nog) niet in het bezit is van een doctoraal diploma met aantekening praktische vorming van de eigen Theologische Universiteit. Besluit 2: dat als wettige beroepbaarstelling voor de Nederlandse kerken slechts geldt een beroepbaarstelling door een Nederlandse classis. Grond: Nederlandse classes zijn het best in staat om te beoordelen of verwacht mag worden dat een kandidaat met vrucht als predikant zal kunnen werken in de Nederlandse context. Besluit 3: de volgende regeling vast te stellen: Wanneer een broeder die wel een universitaire opleiding in de theologie in binnen- of buitenland heeft gehad, hetzij afkomstig uit een zusterkerk, hetzij uit een andere kerkelijke gemeenschap, maar niet in het bezit is van een doctoraal diploma met aantekening praktische vorming van de eigen Theologische Universiteit, toelating tot het ambt van predikant wenst, zullen de volgende regels gelden: 1. De aspirant verzoekt om een attest van de kerk(en) waartoe hij de laatste twee jaar behoorde, waarin een geargumenteerde beoordeling wordt gegeven omtrent de vraag of hij voldoet aan de voorschriften die de Heilige Schrift bevat ten aanzien van de leer en de levenswandel van hen die staan naar het ambt van dienaar van het Woord. 2. De aspirant meldt zich ter inschrijving aan bij de Theologische Universiteit met het attest van de kerkenraad en met (kopieën van) zijn relevante diploma s. 3. In (een) oriënterend(e) gesprek(ken) van de aspirant met de docenten wordt bepaald of hij een aanvullend studieprogramma dient te volgen om op een goede wijze als predikant in de kerken in Nederland te kunnen dienen. Indien dit nodig is, stelt de senaat dat studieprogramma vast. Indien niet nodig, ontvangt hij een getuigschrift waarmee hij zich kan presenteren bij de classis voor een beroepbaarstellend onderzoek. 4. Na voltooiing van dit studieprogramma ontvangt de aspirant het doctoraal diploma van de Theologische Universiteit met de aantekening praktische vorming. 5. De classis neemt het beroepbaarstellend onderzoek volgens de geldende regels af. B GS Zuidhorn, artikel 27 Artikel 8 KO 1. Acta GS Leusden art. 43, besluit 1d6 met bijbehorende grond. Hierin wordt van te benoemen deputaten Kerkrecht en kerkorde gevraagd zich te bezinnen op de vraag wat zijn de consequenties van het besluit inzake kerkelijke examens art. 5 KO? ; 2. rapport van deputaten voor kerkrecht en kerkorde, hoofdstuk 7.3, 7.4 en 7.5. Hierin behandelen zij de vraag of het nieuwe stelsel van kerkelijke onderzoeken consequenties heeft VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

12 voor de toelating tot de dienst van het Woord zonder theologische opleiding (art. 8 KO); 3. brief van de kerk te Assen-Marsdijk d.d. 15 maart 2002, waarin zij de synode ontraadt de door deputaten voorgestelde weg in te slaan. De begrenzing in leeftijd en een te volgen studieroute aan de Theologische Universiteit gaan naar haar inzicht te ver. Laat het singuliere singulier! Kerkelijke vergaderingen zijn best in staat te oordelen of het om een sluiproute gaat of dat een broeder echt bijzondere gaven van de Geest heeft ontvangen. Ook zal men zelf in wijsheid kunnen bepalen of aanvullend onderwijs nodig is. Besluit 1: de bepalingen voor de toelating tot de dienst van het Woord naar artikel 8 KO, zoals vastgelegd door de Generale Synode Dordrecht 1893, art. 175 (in combinatie met de regels voor het preparatoir examen, vastgesteld door de Generale Synode Rotterdam-Delfshaven , Acta art. 105c) vervallen te verklaren. Grond: de andere opzet en inhoud van de kerkelijke onderzoeken voor afgestudeerden aan de Theologische Universiteit waartoe de Generale Synode Leusden besloot (Acta art. 28) van preparatoir en peremptoir examen naar Beroepbaarstellend Onderzoek (BSO) en Toelatend Onderzoek (TLO) dienen ook consequenties te krijgen voor wie in de weg van art. 8 KO predikant wil worden. Besluit 2: de route naar het predikantschap via artikel 8 KO als volgt vast te stellen: 1. Wanneer iemand naar art. 8 KO toelating wil verkrijgen tot het ambt van predikant, dient hij zich daartoe aan te melden bij de kerkenraad van de kerk waarvan hij lid is. 2. Op zijn verzoek zal de kerkenraad eerst beoordelen of de broeder voldoet aan de voorschriften die de Heilige Schrift bevat ten aanzien van de leer en de levenswandel van hen die staan naar het ambt van dienaar van het Woord. Tevens zal de kerkenraad zich uitspreken over de vraag of bij de broeder de bijzondere gaven aanwezig zijn waarop art. 8 KO doelt. 3. De kerkenraad zal zijn bevindingen schriftelijk meedelen aan de desbetreffende broeder, en daarbij tevens de gronden vermelden en de manier waarop hij tot zijn oordeel is gekomen. 4. Wanneer de verklaring onder punt 3 positief is, kan de bewuste broeder zich presenteren bij de Theologische Universiteit, waarbij hij de verklaring van de kerkenraad overlegt en (kopieën van) relevante diploma s. 5. Na de nodige oriënterende gesprekken stelt de senaat van de Theologische Universiteit voor hem een beperkt, relevant studieprogramma vast, waarin ook een stage is opgenomen. Tevens zal hij onder begeleiding van de Theologische Universiteit gedurende ten minste een periode van een half jaar voorgaan in erediensten binnen het ressort van de classis waar hij woont. 6. De aspirant kan ten behoeve van zijn studie aan de Theologische Universiteit voorzover nodig op de normale wijze financiële steun vragen bij deputaten ad art. 19 KO. 7. De senaat van de Theologische Universiteit zal na voltooiing van dit studieprogramma aan de aspirant een getuigschrift verlenen waarmee hij zich bij de classis kan presenteren voor een beroepbaarstellend onderzoek. 8. De classis neemt het beroepbaarstellend onderzoek volgens de geldende regels af, met uitzondering van het bepaalde over (een kopie van) het doctoraal diploma van de Theologische Universiteit. 1. dat de Heilige Geest sommigen op bijzondere wijze (singuliere gaven) bekwaamheid tot het ambt schenkt, sluit niet uit dat een beperkte aanvullende studie nodig en nuttig is; 2. de plaatselijke kerkenraad is de eerst aangewezen instantie om een oordeel uit te spreken over iemands verhouding tot de Here, roeping, bijzondere gaven en levenswandel; 3. in de Theologische Universiteit beschikken de kerken over een instantie waar men met de nodige competentie en distantie volgens objectieve maatstaven en in een reeks van toetsingsmomenten kan beoordelen of iemand een startbekwaamheid heeft om te dienen in het ambt van predikant; 4. de kerken houden een belangrijk en beslissend aandeel in de toetsing via de stage, het voorgaan in de erediensten in de classiskerken, en de zelfstandige toetsing bij het BSO en het TLO; 5. het singuliere blijft hierin uitkomen dat iemand zonder volledige wetenschappelijke theologische opleiding na een deugdelijke toetsing via een beperkte, op de persoon toegespitste studie en stage zich kan presenteren bij de classis voor een beroepbaarstellend onderzoek. Besluit 3: de laatste twee alinea s van art. 8 KO buiten werking te stellen, en deputaten Kerkrecht en kerkorde opdracht te geven een wijziging van art. 8 KO op dit punt voor te bereiden, waarbij alleen de hoofdzaak en niet de procedure in de kerkorde wordt opgenomen. B GS Mariënberg 2005, artikel 25 (K) Kerkelijke examens Materiaal Generale Synode Leusden 1999, artikel 28 VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

13 Generale Synode Zuidhorn 2002/2003, artikel 25 Overweging De regeling voor kerkelijke examens, zoals vastgelegd door de GS Rotterdam-Delfshaven , biedt een goede basis voor een zorgvuldige toetsing van de kandidaat. Hierdoor wordt recht gedaan aan de Schriftuurlijke plicht die gesteld wordt aan de kerken zelf. De Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland, bijeen op 15 oktober 2005 te Mariënberg, spreekt uit dat het genoemde besluit van de GS Leusden 1999 t.a.v. de kerkelijke examens vervallen zijn en dat dus de kerken daaraan niet meer gebonden zijn. Gronden 1. In het beroepbaarstellend onderzoek (BSO) vindt in plaats van een onderzoek naar de theologische kennis alleen een gesprek plaats over de leer van de Heilige Schrift en de betekenis en inhoud van de confessie. 2. In het toelatend onderzoek (TLO), dat maximaal een uur duurt, vindt een gesprek plaats over het geloof in God voor het persoonlijke leven, de motivatie voor het predikantsambt, de leer van de Heilige Schrift en de betekenis en inhoud van de confessie. Het toetsingskarakter is op deze manier uitgehold, het is niet meer dan een geestelijk kennismakingsgesprek. 3. Door deze nieuwe regeling wordt afbreuk gedaan aan het recht en de plicht van de kerken tot zelfstandige toetsing van hen die staan naar het ambt van dienaar des Woords, waartoe zij volgens de Schrift geroepen zijn (Matt. 7:15; Ef. 4:14; 2 Petr. 2; 1 Joh. 4:1; Op. 2:2). B.2.2. B B B Overwegingen In art. 25 van de GS Mariënberg worden de besluiten zoals die genomen zijn door GS Leusden 1999 in art. 28 en door GS Zuidhorn 2002/2003 in art. 25 vervallen verklaard. Daarin wordt vastgehouden aan de besluiten van GS Rotterdam-Delfshaven 1964/65 inzake de kerkelijke examens, die een goede Schriftuurlijke basis geven. De besluiten in art. 26 en 27 van GS Zuidhorn hangen samen met het vervallen verklaren van de regeling van GS Rotterdam-Delfshaven 1964/1965 door GS Leusden Deze besluiten tonen niet aan dat de oude regeling niet Schriftuurlijk of tegen de kerkorde is of dat hij in de huidige situatie door de kerken niet uitvoerbaar is. B.2.3. B Besluit De Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland, bijeen op 14 november 2009 te Emmen, spreekt uit dat de besluiten genoemd in de artikelen 25 en 27 van de GS Zuidhorn 2002/2003 zijn vervallen en dat De Gereformeerde Kerken daar derhalve niet meer aan gebonden zijn. B.2.4. Gronden B Art. 26 en 27 van GS Zuidhorn stoelen op de besluiten van GS Leusden 1999 (art. 28) en GS Zuidhorn (art. 25), welke door GS Mariënberg zijn vervallen verklaard. B De oude regeling van GS Rotterdam/Delfshaven 1964/1965 biedt een goede basis voor de behandeling van de in art. 26 en 27 van GS Zuidhorn 2002/2003 betrokken zaken. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

14 B.3. B.3.1. KERKREGERING: Financiële verzorging predikanten uit ander kerkverband Materiaal Generale Synode Leusden 1999, artikel 29 Generale Synode Zuidhorn 2002/2003, artikel 30 B GS Leusden, artikel 29 Vraag PS Friesland inzake artikel 11 KO Materiaal : brief dd. 22 februari 1999 van de Particuliere Synode Friesland 1999 waarin gevraagd wordt op welke wijze een kerk c.q. ressort (op langere termijn) moet voldoen aan haar verantwoordelijkheid met betrekking tot de financiële verzorging van predikanten die uit een ander kerkverband overkomen en beroepbaar gesteld worden. De particuliere synode geeft de moeite aan die in dezen naar voren komt wanneer de kas ad artikel 11 KO van de particuliere synode al erg zwaar belast is. Gevraagd wordt de behandeling van deze vraag te doen aansluiten bij de behandeling van de vragen rond de toepassing van artikel 14 KO. 1. aan de vraag van de PS Friesland 1999 om de behandeling van haar vraag ten aanzien van de toepassing van artikel 11 KO te doen aansluiten bij de behandeling van de vragen met betrekking tot de toepassing van artikel 14 KO niet te voldoen; 2. aan de uitspraken van de GS Kampen 1951 (Acta art. 90) en de GS Groningen-Zuid 1978 (Acta art. 97) inzake de toepassing van artikel 11 KO niets toe te voegen; 3. de PS Friesland erop te wijzen dat, wanneer zij, ondanks hantering van bovengenoemde generaalsynodale besluiten moeite ervaart met betrekking tot de uitvoering van artikel 11 KO, zij deze zaak als zodanig in de kerkelijke weg aan de orde kan stellen. 1. in essentie gaat de vraag van de PS Friesland om de moeite op financieel vlak bij de toepassing van artikel 11 KO in een concrete zaak. Daarmee stelt de PS Friesland een vraag aan de orde die de kern van de aan de generale synode voorgelegde vragen met betrekking tot de toepassing van artikel 14 KO niet raakt; 2. in de concreet door de PS Friesland genoemde situatie wijzen de uitspraken van de GS Kampen 1951 (Acta art. 90) en de GS Groningen-Zuid 1978 (Acta art. 97) voldoende richting; 3. revisie en/of aanvulling van genoemde generaal-synodale besluiten kan slechts plaatsvinden in de weg van artikel 30 KO. B GS Zuidhorn, artikel 30 Verzoek heroverweging GS Leusden Acta art brief van de Particuliere Synode Friesland 1999, d.d. 22 februari 1999 aan de Generale Synode Leusden 1999 met de vraag, op welke wijze een kerk c.q. een ressort moet voldoen aan de aanbeveling van de Generale Synode Groningen-Zuid 1978 (Acta art. 97), indien de al zeer zwaar belaste provinciale kas ad art. 11 KO de financiële last van een dienaars des Woords die zich vanuit een ander kerkverband bij de Gereformeerde Kerken gevoegd heeft en door hen beroepbaar gesteld is, geruime tijd erbij te dragen krijgt. De Generale Synode Groningen-Zuid 1978 beveelt namelijk wel aan wel dat een kerk die de last van een extra predikant, overgekomen uit een andere kerkgemeenschap, erbij te dragen krijgt, zich om financiële hulp mag wenden tot de classis en de particuliere synode, maar er wordt niet in aangegeven wat te doen, indien ook de provinciale kas de extra last niet dragen kan. Andere particuliere ressorten die om bijstand benaderd werden, beriepen zich dan ook op de uitspraak van de Generale Synode Groningen- Zuid 1978 om geen steun te hoeven bieden. De Particuliere Synode Friesland 1999 bepleit daarom aanvulling van deze generaal-synodale aanbeveling. 2. besluit van de Generale Synode Leusden 1999, Acta art. 29 om aan de uitspraken van de Generale Synode Kampen 1951 (Acta art. 90) en de Generale Synode Groningen-Zuid (Acta art. 97) inzake de toepassing van art. 11 KO niets toe te voegen, met als hoofdargument dat in de concreet door de Particuliere Synode Friesland 1999 genoemde situatie de uitspraken van deze beide generale synoden voldoende richting wijzen. De particuliere synode wordt er bovendien op gewezen dat, wanneer zij, ondanks hantering van bovengenoemde generaal-synodale besluiten, moeite ervaart met betrekking tot de uitvoering van art. 11 KO in een concrete zaak, zij deze zaak als zodanig in de kerkelijke weg aan de orde kan stellen. 3. brief van de Particuliere Synode Fryslân 2002, d.d. 14 juni 2000, aan de Generale Synode Zuidhorn 2002, waarin gevraagd wordt het besluit van de Generale Synode Leusden 1999 (Acta art. 29) uit het midden van de kerken weg te nemen en alsnog de vraag van de Particuliere Synode Friesland 1999 te beantwoorden. De Particuliere Synode Fryslân 2002 meent dat de Generale Synode Leusden 1999 ten onrechte deze vraag zozeer gekoppeld heeft aan de problematiek rond art. 14 KO, dat op formele VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

15 gronden de vraag van de particuliere synode afgewezen is. de vraag van de Particuliere Synode Fryslân 2002 aldus te beantwoorden, dat wegneming van het besluit van de Generale Synode Leusden 1999 (Acta art. 29) niet nodig is, omdat dit besluit we degelijk de vraag van de Particuliere Synode Friesland 1999 heeft beantwoord door te herinneren aan de uitspraak van de Generale Synode Kampen 1951, gehandhaafd door de Generale Synode Groningen-Zuid 1978, dat, in geval enig particulier ressort niet in staat is zelf in de behoeften van zijn hulpbehoevende kerken te voorzien, de deputaten van de synode in dat ressort zich in opdracht van hun synode tot één of meer andere particuliere ressorten of classes of kerken kunnen wenden met een verzoek om hulp. 1. de Particuliere Synode Friesland 1999 en de Particuliere Synode Fryslân 2002 achten terecht de aanbeveling van de Generale Synode Groningen 1978 (Acta art. 97) onvoldoende. Daarin worden kerken die de last van een extra predikant, overgekomen uit een andere kerkgemeenschap, erbij te dragen krijgen, inderdaad slechts verwezen naar classis en particuliere synode; 2. de Generale Synode Leusden 1999 herinnerde echter ook aan de uitspraak van de Generale Synode Kampen 1951 (Acta art. 90). Deze generale synode overwoog: dat, in geval enig particulier ressort niet in staat is zelf in de behoeften van zijn hulpbehoevende kerken te voorzien, de deputaten van de synode van dat ressort zich in opdracht van hun synode tot één of meer andere particuliere ressorten of classes of kerken kunnen wenden met een verzoek om hulp. En dit is precies de aanvulling die de particuliere synode Friesland voor ogen stond; 3. de Generale Synode Groningen-Zuid 1978 heeft in haar aanbeveling deze uitspraak van haar voorgangster niet buiten werking gesteld, of herzien, doch zich slechts daarbij aangesloten; 4. de door de deputaten ad art. 11 KO van de Particuliere Synode Friesland benaderde andere particuliere ressorten wezen dan ook ten onrechte met slechts een beroep op de Generale Synode van Groningen-Zuid 1978 het verzoek om financiële bijstand af; 5. de Generale Synode Leusden 1999 sprak terecht uit dat de particuliere synode Friesland wel déze zaak, namelijk het niet willen helpen van andere particuliere ressorten, bij de generale synode aan de orde kan stellen. B.3.2. Overweging Financiële verzorging van predikanten die overkomen uit een ander kerkverband is in de eerste plaats een zaak van de gemeente waaraan de predikant wordt verbonden (art. 11 KO). Echter bij financiële nood zijn er mogelijkheden om een beroep te doen op het kerkverband. In die zin zijn er door meerdere synodes besluiten genomen die dat regelen. De uitspraken van GS Kampen 1951, art. 90 en GS Groningen-Zuid 1978, art. 97 geven ruimte aan een kerk om binnen het kerkverband hulp te vragen. B.3.3. Besluit De Generale Synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland, bijeen op 14 november 2009 te Emmen, spreekt uit dat de besluiten van de GS Leusden 1999, art. 29 en Zuidhorn 2002/2003, art. 30, inzake de financiële hulp aan kerken m.b.t. predikanten van buiten het kerkverband, gehandhaafd blijven, en dat de kerken derhalve daaraan gebonden zijn. B.3.4. Gronden B Een plaatselijke gemeente, waaraan een predikant verbonden is, regelt de financiële zaken m.b.t. haar predikant. Is de gemeente daar niet of gedeeltelijk niet toe in staat, dan kan en mag er hulp gevraagd worden binnen het kerkverband. Dit kan zowel bij een andere gemeente als ook bij een meerdere vergadering. B Is een predikant door verschillende omstandigheden tijdelijk niet aan een gemeente verbonden, in dit geval doordat hij overkomt uit een ander kerkverband en o.a. in een periode van beroepbaarheid verkeert, zal hij onderhouden moeten worden door het kerkverband. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

16 B De besluiten in de genoemde artikelen van de synodes van Kampen 1951 en Groningen-Zuid 1978 geven daar een goede regeling voor. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

17 B.4. B.4.1. KERKREGERING: Losmaking predikant naar artikel 14 KO Generale Synode van Leusden 1999, artikel 30. Generale Synode van Zuidhorn 2002, artikel 29 en 31. B GS Leusden 1999, art. 30.1: Losmaking naar artikel 14 KO Materiaal : 1. brief dd. 15 juni 1998 van de PS Gelderland 1998 met bijlagen en brief dd. 22 februari 1999 van de PS Friesland 1999 met bijlage, waarin gevraagd wordt om uitspraken en nadere regeling rond losmaking naar artikel 14 KO. Daarbij worden de volgende aspecten genoemd: a. wat is de status van predikanten die van hun gemeente zijn losgemaakt? b. welke consequenties volgen er wanneer de termijn van beroepbaarheid van de losgemaakte predikant verstreken is, zonder dat een beroep volgde? c. helderheid met betrekking tot de status van losgemaakte predikanten is een zaak die het kerkverband als geheel aangaat; d. de historie heeft bewezen dat het materiaal voor wat betreft regelingen van vorige synodes met betrekking tot deze zaak niet toereikend is; e. er wordt een zekere spanning tussen het kerkrecht en de Schrift gevoeld, waar naar kerkelijk gebruik de losgemaakte predikant zijn ambt en radicaal blijft behouden, terwijl naar de Schrift roeping door een concrete gemeente noodzakelijk is voor het dienen in het ambt; f. in hoeverre is een naar artikel 14 KO losgemaakte predikant vergelijkbaar met een beroepbare kandidaat? g. er wordt gesproken van behoefte aan aanvulling van de kerkorde op dit punt; h. er wordt verwezen naar de nadere regelgeving binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken inzake artikel 14 KO; i. er wordt een gemis gevoeld aan concrete toetsings- en procedureregels inzake de toepassing van artikel 14 KO; j. er wordt een probleemveld aangewezen in de verhouding tussen artikel 14 en artikel 15 KO; k. impliceert losmaking naar artikel 14 KO altijd ook beroepbaarstelling? l. is artikel 15 KO bruikbaar bij gebleken ongeschiktheid voor de dienst als predikant? m. hoe is de verhouding tussen de losgemaakte predikant en zijn (voormalige) gemeente? n. wat zijn financiële consequenties van losmaking naar artikel 14 KO? Besluit 1: briefschrijvers toe te stemmen dat nadere regelgeving ten aanzien van de toepassing van artikel 14 KO nodig is. Grond: in de toepassing van artikel 14 KO blijkt dat wat vastgelegd is in Acta van vorige synodes, in dezen niet voldoende helderheid geeft en bovendien ruimte geeft voor rechtsongelijkheid tussen naar artikel 14 KO losgemaakte predikanten. B GS Leusden 1999, art. 30.2: Besluit 2: voor de toepassing van artikel 14 KO de volgende regeling vast te stellen, waarbij alle eerdere generaal-synodaal vastgestelde regelingen ten aanzien van losmaking vervallen zijn verklaard, en waarbij bepaald wordt ten aanzien van nu reeds losgemaakte predikanten dat, wanneer de met hen gemaakte afspraken nog niet op alle punten sluitend zijn, deze afspraken in deze lijn aangevuld zullen worden: 1. Tot losmaking (naar artikel 14 KO) zal niet lichtvaardig overgegaan worden. Adviezen van deskundigen met betrekking tot de oorzaken van de moeiten die eventuele toepassing van artikel 14 KO nodig maken, zullen daarom tijdig gevraagd en overwogen worden. 2. Losmaking mag niet worden toegepast wanneer kerkelijke censuur naar artikel 79 KO over de predikant moet worden geoefend. 3. Het doel van losmaking is dat de gemeente waarvan de predikant losgemaakt wordt weer gebouwd zal worden, en daarnaast ook dat de predikant waar mogelijk op een goede wijze aan een andere gemeente verbonden zal worden om daar als predikant werkzaam te kunnen zijn. 4. De bevoegdheid tot losmaking ligt uitsluitend bij de kerkenraad van de gemeente waaraan de los te maken predikant verbonden is, welke kerkenraad besluit met voorkennis en instemming van de classis en de deputaten ad art. 49 KO van de particuliere synode. 5. De positie van de losgemaakte predikant is van tijdelijke aard. In deze periode blijft er een ambtelijke relatie bestaan met de kerkenraad voor wat betreft de kerkrechtelijke aspecten van zijn positie als losgemaakt predikant. 6. De periode van beroepbaarheid van de losgemaakte predikant wordt bepaald op twee jaar. Op verzoek van de predikant kan de classis met instemming van de deputaten ad art. 49 KO van de particuliere synode de periode van beroepbaarheid met een jaar verlengen. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

18 7. Is de door de classis bepaalde periode van beroepbaarheid voorbij zonder dat een verbintenis als predikant aan een andere gemeente tot stand is gekomen, dan zal, wanneer hij niet zelf naar artikel 15 KO ontheffing vraagt, de losgemaakte predikant op grond van artikel 3 en 4 KO uit het ambt ontheven worden. 8. In situaties van losmaking kan gebruik gemaakt worden van de adviezen van het door de generale synode benoemde deputaatschap ad art. 14 KO. 9. Wanneer besloten wordt tot losmaking zal de classis een begeleidingscommissie benoemen die de losgemaakte predikant actief zal begeleiden en ondersteunen op pastoraal vlak, in zijn zoeken naar een nieuwe verbintenis aan een gemeente c.q. een andere nieuwe levensinvulling, en voor wat betreft de financiële gevolgen van de losmaking. 10. Bij de losmaking zal onder goedkeuring van de classis door de kerkenraad in overleg met de predikant een financiële regeling vastgesteld worden. Wanneer kerkenraad en predikant niet samen binnen een termijn van zes weken, gerekend vanaf het moment dat de classis de principebeslissing tot instemming met losmaking heeft genomen, tot een regeling komen, zal de classis, onder goedkeuring van de deputaten ad art. 49 KO een regeling vaststellen. 11. De losgemaakte predikant zal, wanneer een beroep langer dan een jaar uitblijft, zich er voor inzetten om door andere passende arbeid in zijn eigen levensonderhoud te voorzien. Eventueel overgaan tot een andere staat des levens naar artikel 15 KO zal daarbij door de begeleidingscommissie van de classis met de losgemaakte predikant besproken worden. 12. Van losmaking zal door de classis op discrete wijze aan de kerken kennis gegeven worden, met opgave van redenen. 13. Wil iemand die is losgemaakt en daarna uit het ambt ontheven in een later stadium opnieuw beroepbaar gesteld worden, dan vraagt dit nieuwe besluitvorming op de classis vanuit de kerkordeartikelen die handelen over de toelating tot het ambt. 14. Een tegen losmaking ingediend appèl heeft slechts opschortende werking voor één appèl bij de particuliere synode. Grond: bovenstaande regeling komt tegemoet aan het gesignaleerde gebrek aan helderheid en geeft zo veel mogelijk garanties ter voorkoming van rechtsongelijkheid tussen naar artikel 14 KO losgemaakte predikanten. B GS Leusden 1999, art. 30.3: Besluit 3: een deputaatschap ad art. 14 KO in te stellen, bestaande uit vijf personen (met drie secundi), waarin voldoende kerkrechtelijke en arbeidsrechtelijke deskundigheid vertegenwoordigd zijn, met de volgende instructie: 1. het is de taak van dit deputaatschap kerkenraden, classes (en de door hen benoemde begeleidingscommissies) en predikanten op hun verzoek te adviseren in situaties die betrekking hebben op artikel 14 KO; 2. zij zullen in het voorbereiden en geven van deze adviezen de noodzakelijke zorgvuldigheid betrachten, met name ten aanzien van geheimhouding; 3. zij zullen van hun werkzaamheden aan de volgende generale synode uiterlijk drie maanden voor de aanvang van de synode een vertrouwelijk schriftelijk rapport uitbrengen; 4. het deputaatschap krijgt ook als taak om zich vanuit de praktijk te bezinnen op de vraag of de door de generale synode vastgestelde regeling voldoet en/of eventueel bijstelling behoeft, met name op het punt van ontheffing uit het ambt zonder beroepbaarstelling en de in het rapport paragraaf 14 vermelde financiële regeling; 5. ook is het de taak van het deputaatschap om na te gaan of wijziging en/of aanvulling van de kerkorde in de onderhavige problematiek nodig en/of wenselijk is en daarvoor eventueel aan de volgende generale synode voorstellen te doen; 6. zij mogen voor de uitvoering van hun werkzaamheden voor de jaren 2000, 2001 en 2002 jaarlijks maximaal ƒ 3.500,- besteden. Grond: aan advies rondom de toepassing van artikel 14 KO en nadere studie inzake losmaking en ontheffing blijkt sterke behoefte. Besluit 4: het commissierapport inzake de toepassing van artikel 14 KO ter toelichting op de regeling als bijlage in de Acta op te nemen (bijlage 5) Grond: het rapport geeft een zinvolle toelichting op de besluitvorming in dezen en laat zien tegen welke achtergrond de besluitvorming heeft plaatsgevonden. B GS Leusden 1999, art. 30.4: Artikel 30.4 maakt melding van een ingekomen brief en geeft een verdere bespreking en stemming weer over de besluiten inzake losmaking naar art. 14 KO voornoemd. Er worden geen besluiten in art van Leusden genoemd. VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

19 B GS Zuidhorn 2002, art. 29: Artikel 14 KO 1. rapport en aanvullend rapport van deputaten Losmaking ad art. 14 KO; 2. besluit van de Generale Synode Leusden 1999 inzake losmaking naar artikel 14 KO (Acta artikel 30); 3. brief van de Gereformeerde kerk te Amersfoort-Centrum, waarin a. steun uitgedrukt wordt voor het voorstel een nieuw deputaatschap met bredere bevoegdheden in te stellen, b. wordt gevraagd een opdracht toe te voegen over de mogelijkheid en wenselijkheid van predikanten in algemene dienst en c. de mogelijkheid van segmentering van het predikantswerk, tijdelijke detachering in een andere gemeente en de mogelijkheden van parttime werk te onderzoeken; ook acht de kerkenraad het d. gewenst dat kerkenraden verplicht advies vragen aan deputaten in geval van conflict met een predikant en vraagt e. aandacht voor rechtsgelijkheid bij het vaststellen van een financiële regeling; 4. brief van de Gereformeerde kerk te Assen-Noord, waarin opgemerkt wordt dat in de kerken onvoldoende personeelsbeleid is en dat het kerkrecht onvoldoende handvatten biedt om crises te voorkomen; dat het kerkverband een verantwoordelijkheid heeft tegenover predikanten die na losmaking geen beroep ontvangen; voorgesteld wordt te onderzoeken of in geval van beperkt disfunctioneren het takenpakket van predikanten gesegmenteerd kan worden en te besluiten de (proeve van een) uitvoeringsregeling wachtgeld ex artikel 14 KO aan de kerken aan te bevelen; 5. brief van de Gereformeerde kerk te Beilen, waarin gevraagd wordt om meer aandacht voor de rol van kerkenraad en gemeente in gevallen van losmaking; 6. brief van de Gereformeerde kerk te Emmeloord, waarin gevraagd wordt de opdracht aan deputaten uit te breiden met een onderzoek naar de vraag in hoeverre een tijdelijk dienstverband voor predikanten kan meehelpen losmaking, c.q. ontheffing te voorkomen; 7. brief van br. R. de Boer en zr. I.J.P. de Boer-Buikema te Emmeloord, met bezwaar tegen het uitgebreid karakter van regelgeving met te weinig aandacht voor hulp, bemiddeling en verzoening in het traject van conflict, zoals dat aan een losmaking voorafgaat; voorgesteld wordt om studie te doen naar de arbeidsverhoudingen met oog voor de waarde van het ambt van predikant; daarbij is gevoegd de suggestie om een vacaturebank voor predikanten op te zetten; 8. brief van br. G. Glas, psychiater, te Bunnik, waarin hij waarschuwt dat kerkenraden de adviesfunctie van medisch en psychiatrisch deskundigen niet mogen gebruiken door om afkeuring te vragen en erop aandringt de vertrouwelijkheid van een dergelijk advies te waarborgen. Besluit 1: de deputaten, benoemd door de Generale Synode Leusden 1999, onder hartelijke dank te dechargeren, onder goedkeuring van hun beleid. 1. deputaten hebben als denktank en vraagbaak voor de kerken hun opdracht goed uitgevoerd, met name in de analyse van de problematiek; 2. de regeling van de generale synode van Leusden 1999 blijkt voldoende voor het traject van losmaking, zodat een vervolgopdracht aan deputaten Losmaking in het kader van enkel artikel 14 KO niet nodig is. 3. Kerkregering Gereformeerde Kerken in Nederland 44 Besluit 2: de taakvelden van deputaten Losmaking ad art. 14 KO en van deputaten Werkbegeleiding en nascholing van predikanten te bundelen en een nieuw deputaatschap van beperkte omvang Dienst en recht van predikanten te benoemen, waarin verschillende deskundigheden vertegenwoordigd zijn of waardoor verschillende deskundigheden ingeschakeld kunnen worden zoals personeelsbeleid, persoonlijke ontwikkeling, begeleiding van groepsprocessen, burgerlijk en kerkelijk recht, met de volgende opdrachten, eventueel over een aantal secties te verdelen: a. het signaleren van en anticiperen op ontwikkelingen in de kerken terzake van Dienst en recht van predikanten in relatie tot de verhouding met kerkenraad en gemeente; daarbij aandacht te besteden aan de zaken van rechtspositie en financiële verzorging die de kerken en haar predikanten gezamenlijk aangaan; b. kerkenraden en predikanten van advies te dienen op het vlak van kerkelijk personeelsbeleid met aandacht voor 1. de wijze waarop de kerken geïnformeerd worden over de beroepbaarstelling en maatregelen die deze informatievoorziening verbeteren; 2. Initiatieven in alternatieve wegen voor het beroepingswerk en 3. zaken als taakverdeling, functioneringsgesprekken, voorkomen van burn-out en/of conflicten; c. kerkenraden en predikanten van advies te dienen op het vlak van rechtspositie, waarbij zaken als traktement, beroepingsbrief, segmentering en werkvormen (parttime), getermineerd dienstverband, wachtgeldregeling, juridische en fiscale kennis, schuldsanering, bezit van een eigen woning aan de orde kunnen zijn; d. kerkenraden en predikanten te adviseren inzake het omgaan met concrete spanningen en conflicten, met aandacht voor de mogelijkheden van mediation, een traject van tijdelijke detachering in een andere gemeente, om losmaking te voorkomen, en advies bij het omgaan met beroepbaarstelling na losmaking; e. het onderzoeken en aanbieden van hulp bij de vraag naar overgang tot een andere staat VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG

20 des levens naar artikel 15 KO, waarbij zaken als een traject van outplacement, omscholing en sollicitatie op de arbeidsmarkt aan de orde komen; f. de opdrachten a-g, zoals opgenomen in het besluit inzake deputaten Werkbegeleiding en nascholing van predikanten; h. de werkzaamheden te verrichten binnen het vastgestelde budget (bedoeld om ontwikkeling en projecten mogelijk te maken), dat separaat zal worden toegezonden, en daarbij de deputaten te machtigen om specifiek ten behoeve van een kerk gemaakte kosten aan die kerk door te berekenen; i. van hun arbeid schriftelijk rapport uit te brengen aan de eerstvolgende generale synode en hun rapport uiterlijk zes maanden voor het begin van de volgende synode aan de kerken toe te zenden. 1. conform de opdracht van de Generale Synode Leusden 1999 is de regeling getoetst, maar blijkt het nodig het totaal van de dienst van predikanten, kerkenraden en conflictsituaties breder aan te pakken; 2. het vroegere deputaatschap Werkbegeleiding en nascholing van predikanten kan als aparte sectie functioneren, zodat voortdurende afstemming mogelijk is; 3. de mate waarin moeiten ontstaan tussen predikant, kerkenraad en gemeente, vraagt om een professionele behartiging van de zaak en om een orgaan dat permanent beschikbaar is voor de kerken en waarin voldoende deskundigheid is samengebracht en kan worden ingeschakeld en zo nodig ontwikkeld; 4. naast de kerkordelijke principes van de beroeping, taak en positie van predikanten dient de arbeidsrechtelijke kant voldoende aandacht te krijgen, zodat ook in maatschappelijk opzicht verantwoord met kerkelijk personeel omgegaan wordt. Regelgeving 3 a. een landelijke commissie van beroep in te stellen waaraan de desbetreffende predikant en/of de betrokken kerkenraad een eventueel geschil op het gebied van ambtsvervulling en arbeidsrecht kunnen voorleggen; b. deputaten Dienst en recht op te dragen in overleg met deputaten Kerkrecht en kerkorde aan de volgende synode advies uit te brengen over de mogelijkheid van een bindende uitspraak van de commissie van beroep en over een tweede beroepsinstantie. Grond: een landelijke commissie van beroep kan bij conflicten tussen kerkenraad en predikant op het gebied van ambtsvervulling of arbeidsrecht een onafhankelijke, deskundige en adequate afhandeling waarborgen. Besluit 4: met het oog op de relatie tussen kerkenraden en predikanten uit te spreken: a. De kerkenraden en predikanten zullen zorgen dat ze op de hoogte zijn van de informatie en de adviezen die door deputaten Dienst en recht worden verstrekt. b. De kerken en predikanten verplichten zich tot vroegtijdige inschakeling van externe bijstand bij spanning en conflict tussen kerkenraad en predikant. c. De kerken zullen zorgen dat in de classicale visitatie op eigentijdse wijze aan de goede relatie tussen kerkenraad en predikant aandacht wordt besteed. d. De kerken zullen zich houden aan de in de samenleving gangbare regels voor wat betreft het respecteren en beschermen van de privacy van de predikant. e. De kerkenraad kan in overleg met en met instemming van de predikant, na het inwinnen van deskundig advies, besluiten tot gehele of gedeeltelijke op-non-actief-stelling van de predikant. Expliciet zal worden benoemd voor welke activiteiten de beperkende maatregel geldt, en voor hoe lang. Het moet daarbij duidelijk zijn dat het hierbij niet gaat om een maatregel van censuur, maar om een orde-maatregel die bedoeld is om rust te scheppen. f. De kerkenraad zal in situaties van verschil van mening of conflict tussen kerkenraad en predikant die van andere aard zijn dan bedoeld in art 79 en 80 KO, eenzijdig beperkende maatregelen ten aanzien van het functioneren van de predikant mogen treffen, wanneer deskundig advies is ingewonnen en met instemming van de door de classis aangewezen naburige kerkenraad. Indien de predikant tegen deze maatregel in appèl wil gaan bij de meerdere vergadering, kan van de commissie van beroep een spoedvoorziening worden gevraagd. g. De predikant heeft het recht in situaties van conflict met zijn kerkenraad zich te laten bijstaan door een raadsman/-vrouw. 1. de Generale Synode Leusden 1999 gaf een goede regeling voor losmaking, maar het is de allereerste zorg van kerken en predikanten om losmaking zoveel mogelijk te voorkomen; 2. de kerken en haar ambtsdragers zijn het tegenover de Here verplicht zorgvuldig om te gaan met de gaven en dienaars die Hij door zijn Geest aan de gemeente heeft toevertrouwd; 3. de jaarlijkse kerkvisitatie en de mogelijkheid van bijzondere visitatie zijn instrumenten die preventief kunnen werken en de weg naar hulp banen; 4. het is zaak in een zo vroeg mogelijk stadium van conflict onafhankelijke hulp in te schakelen, omdat interventie door externe deskundigen dan de beste kans van slagen heeft; VERSLAG ONDERZOEK SYNODEBESLUITEN AUG