LESVOORBEREIDING nr: 25-26

Transcriptie

1 Professionele Bachelor Lager Onderwijs Campus Noord 2 Oudesteenweg Antwerpen LESVOORBEREIDING nr: naam: Tinneke Princen doestage: 2 opleidingsgroep: F1 school: Libos leerjaar: 5 de -6 de datum: 21/04/2016 (uur) van: 14.10u 14.50u tot: 14.35u 15.40u mentor: Jutta De Wachter aantal lln: 9 lln in het 5 de leerjaar 16 lln in het 6 de leerjaar leergebied: Wereldoriëntatie leerdomein: lesonderwerp: nagekeken door: De gevaren van elektriciteit. De elektriciteitskast. Energiebesparende tips. Spanning en volt. Statische elektriciteit. Donder en Bliksem. (75 minuten) op: Beginsituatie De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat de invloed is van elektriciteit op ons dagelijks leven. De leerlingen kunnen zelf inventieve oplossingen bedenken voor een probleem. De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat een elektriciteitsbron is. De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat magnetisme is. De leerlingen kunnen in eigen woorden uitleggen wat de overeenkomst is tussen elektriciteitsbronnen en magnetisme. Kerndoelen De leerlingen kunnen de gevaren van elektriciteit uitleggen. De leerlingen kunnen zelf energiebesparende tips bedenken. De leerlingen kunnen het verband tussen de hoeveelheid spanning en gevaar voor elektrocutie uitleggen. De leerlingen kunnen veilig gaan schuilen bij onweer met bliksems. Situering leerplan WO, VVKBaO, 2010: WO DO 0.7: Kinderen kunnen en durven problemen aanpakken. WO DO 0.7.1: Dat houdt in dat ze een probleem herkennen. WO DO 0.7.2: Dat houdt in dat ze zich een voorstelling vormen van het probleem. Aantal bijlagen 3

2 WO DO 0.7.3: Dat houdt in dat ze een probleem analyseren. WO DO 0.7.4: Dat houdt in dat ze een strategie bedenken en daarbij verstandige zoekprocedures hanteren zoals een probleem opsplitsen in deelproblemen, een probleem herleiden tot een soortgelijk probleem, een probleem voor zichzelf representeren, een veronderstelling maken en uitproberen... WO DO 0.7.5: Dat houdt in dat ze hun plan uitvoeren. WO DO 0.7.6: Dat houdt in dat ze de gevonden oplossing evalueren. WO DO: 0.12: Kinderen kunnen uit een aantal vaststellingen zelf conclusies trekken. WO DO: : Dat houdt in dat ze waarnemingen met elkaar kunnen confronteren en zo tot vaststellingen komen. WO DO: : Dat houdt in dat ze vaststellingen kunnen combineren tot een besluit. WO DO: 0.13: Kinderen kunnen informatiebronnen op een doeltreffende manier hanteren. WO DO: : Dat houdt in dat ze bij het zoeken naar informatie doeltreffend gebruik kunnen maken van: WO DO : de eigen voorkennis WO DO : de kennis van andere kinderen, volwassenen WO DO : het te onderzoeken object of fenomeen zelf WO DO : kranten, tijdschriften, boeken, naslagwerken, kaarten, grafieken, audiovisuele programma's, (geautomatiseerde) gegevensbestanden WO DO 0.14: Kinderen kunnen informatie ordenen, rubriceren, classificeren. WO DO: : Dat houdt in dat ze kunnen groeperen volgens gemeenschappelijke kenmerken of eigenschappen. Bronnen Kersbergen C. en Haarhuis A. (2015). Natuuronderwijs inzichtelijk. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Zonneland, 10, bijlage voor de leerkracht, uitgeverij Averbode. het internet voor informatie. Werkpunt de theorie tot leven laten komen en verduidelijken met praktische voorbeelden en concreet materiaal te gebruiken. Hierdoor wordt de theoretische uitleg ondersteund en versterkt. Aantal bijlagen 3

3 Duur Leerinhoud (WAT) Onderwijsactiviteit (HOE) Onderwijsleermiddelen (WAARMEE) Opgepast, Gevaar!! en Hoe besparen we energie? (K) (30 ) De leerlingen kunnen de gevaren van elektriciteit uitleggen. De leerlingen kunnen de belangrijkste onderdelen uit een zekeringenkast opnoemen. De leerlingen kunnen zelf energiebesparende tips bedenken. LEERINHOUD: Wat zijn de gevaren van elektriciteit? We kunnen een elektrische schok krijgen. Waarom krijgen we een elektrische schok wanneer we elektriciteit aanraken? omdat de elektriciteit die door een kabel stroomt altijd de kortste en gemakkelijkste weg gaat kiezen, en dat is door ons lichaam. Welke beveiliging bevat de elektriciteitskast om elektrische schokken te voorkomen: de zekering, de differentiaal, de differentiaal voor natte ruimtes, de elektriciteitsteller. Tips om elektriciteit te besparen? de lichten altijd uitdoen wanneer we de kamer verlaten, apparaten die we niet gebruiken uit het stopcontact halen, de televisie een keertje uitzetten en een gezelschapspelletje spelen, de droogkast en wasmachine enkel aanzetten wanneer deze helemaal vol is, de was buiten te drogen hangen wanneer het goed weer is, overdag niet onnodig de lichten aansteken wanneer je ook zonder genoeg kan zien, 1.1. Opgepast, gevaar!! ORGANISATIE: LK zegt: Vorige les hebben we gezien waar elektriciteit vandaan komt en al een beetje wat we er allemaal mee kunnen doen. Maar elektriciteit kan ook erg gevaarlijk zijn. LK vraagt: weet iemand wat er gevaarlijk is aan elektriciteit? LLN laten komen tot het antwoord: je kunt een elektrische schok krijgen. LK zegt: inderdaad je kunt een elektrische schok krijgen. Wie van jullie heeft er al eens een elektrische schok gekregen? LK vraagt: Wie weet waarom we een elektrische schok kunnen krijgen wanneer we in aanraking komen met elektriciteit? omdat de elektriciteit die door een kabel stroomt altijd de kortste en gemakkelijkste weg gaat kiezen, en dat is door ons lichaam. Schokjesapparaat LK zegt: Ik heb hier een apparaatje dat een elektrisch schokje naboots, uiteraard veel kleiner dan in het echt maar je kunt er wel al eens door ervaren welk schrikeffect dit geeft.

4 LK heeft een schokjesapparaat bij waarmee men een aansteker ontsteekt (zeer onschuldig).. LK zegt: dit schokjesapparaat geeft nog maar een klein en heel kort schokje. Maar de elektriciteit uit ons stopcontact thuis en in de klas geeft nog veel sterkere schokken en is dus heel gevaarlijk, zelfs dodelijk!. Daarom is het belangrijk dat bij ons thuis en in de klas alles heel veilig gemaakt wordt zodat we geen schokken kunnen krijgen als we een lamp vervangen of als we bijvoorbeeld onze kerstversiering willen ophangen. LK zegt: Gelukkig is de elektriciteitskast in onze garage, die de elektriciteit doorgeeft naar onze lampen en stopcontacten, voorzien van de nodige beveiliging. Het bevat onderdelen zodat we geen schokken kunnen krijgen en we veilig elektriciteit kunnen gebruiken. LK laat foto zien van een elektriciteitskast oud en daarna nieuw. Lk laat 1 voor 1 de 4 belangrijkste onderdelen uit de elektriciteitskast van dichtbij zien en legt de basiswerking hiervan uit. Foto 1: De zekering: wanneer er heel veel toestellen op onze stopcontacten zijn aangesloten dan stroomt de stroom te snel door onze draden waardoor de draden heel erg warm worden en zelfs in brand kunnen vliegen. Wanneer de stroom te hoog wordt gaat de zekering als een schakelaar werken en de stroomkring onderbreken. Hierdoor kan er geen stroom meer vloeien door onze kring. Elke kamer in ons huis heeft een eigen zekering voor de stopcontacten en één voor de verlichting. foto elektriciteitskast oud en nieuw Foto 2: De differentiaal: De differentiaal is een schakelaar die ons beschermt tegen elektrocutie. Normaal gezien moeten de elektronen die vertrekken vanuit de min- pool van de differentiaal altijd terecht komen in de plus-pool. De differentiaal controleert dit. Als de elektronen niet terug komen wil dat zeggen dat ze door het lichaam van iemand zijn gegaan en dat die persoon dus in gevaar is, elektrische schok. Dan zal de differentiaal schakelaar de stroomkring onderbreken. We hebben 1 differentiaal voor heel ons huis. Foto 3: De differentiaal voor natte ruimtes zoals badkamer en wasplaats: Deze differentiaal schakelaar doet net hetzelfde als de gewone differentiaal van foto 2 maar is nog 10 keer gevoeliger dan de gewone differentiaal. De reden hiervoor is dat water een goede elektrische geleider is. Daarom is het des te gevaarlijker om elektriciteit in de buurt te hebben als we in onze badkamer in bad zitten en hebben we dus extra beveiliging nodig. LK vraagt: Weet er iemand waarom we dan niet overal in ons huis deze hele gevoelige differentiaal hebben? LK antwoordt: Omdat deze zo gevoelig is dat hij bepaalde elektronische apparaten in ons huis bij het minste zomaar zou uitschakelen zonder dat er iets aan de hand is. En dat is lastig. powerpoint Foto 4: De elektriciteitsteller: teller die meet hoeveel elektriciteit we verbruiken. Elk jaar moeten we aan onze elektriciteitsleverancier doorgeven hoeveel elektriciteit we hebben verbruikt en dan krijgen jullie papa s en mama s een rekening hiervoor.

5 LK besluit: er zijn dus heel wat onderdelen in ieder huis aanwezig om ervoor te zorgen dat we op een veilige manier gebruik kunnen maken van elektriciteit Hoe besparen we energie? LK zegt: Daarnet spraken we over de elektriciteitsrekening. Deze rekening kan hoog oplopen wanneer we veel elektriciteit verbruiken. LK vraagt: In welke eenheid wordt ons energiegebruik uitgedrukt? Het verbruik wordt uitgedrukt in Watt. Wil je meer licht dan heb je meer Watt nodig en zal je dus meer gaan verbruiken omdat de bron meer energie zal moeten leveren. LK toont filmpje over het verbruik van energie. Filmpje verbruik van energie Elektriciteit verbruiken kost geld. Elektriciteit is immers niet goedkoop, het wordt zelfs steeds maar duurder. En ook voor ons milieu is het belangrijk dat we minder elektriciteit gebruiken! Want hoe minder elektriciteit hoe minder afvalstoffen er zijn door het opwekken van deze elektriciteit. Daarom moeten we ons best doen om ons gebruik goed in het oog te houden. Waar het kan moeten we besparen op energie. LK vraagt: Kent er iemand van jullie hier tips voor? Wat kunnen we doen om minder elektriciteit te verbruiken? LK zegt: Denk hier per twee eens even over na en schrijf enkele mogelijke tips op. LK wacht even. LK bespreekt samen met LLN de tips die ze bedacht hebben. bv: de lichten altijd uitdoen wanneer we de kamer verlaten, apparaten die we niet gebruiken uit het stopcontact halen, de televisie een keertje uitzetten en een gezelschapspelletje spelen, de droogkast en wasmachine enkel aanzetten wanneer deze helemaal vol is, de was buiten te drogen hangen wanneer het goed weer is, overdag niet onnodig de lichten aansteken wanneer je ook zonder genoeg kan zien,

6 10 2. Wat is spanning en Volt?(K) (5 ) De leerlingen kunnen uitleggen wat spanning is. De leerlingen kunnen het verband tussen de hoeveelheid spanning en gevaar voor elektrocutie uitleggen. De leerlingen kunnen aflezen welke spanning een batterij heeft. LEERINHOUD: Wat is spanning? Spanning is de kracht waarmee de elektriciteit uit ons stopcontact of batterij komt. In welke eenheid wordt spanning uitgedrukt? Spanning wordt uitgedrukt in Volt. Wat is het verband tussen de hoeveelheid spanning en gevaar voor elektrocutie? Hoe hoger de kracht van onze elektriciteit hoe gevaarlijker het wordt om een schok te krijgen. ORGANISATIE: LK wijst een stopcontact aan in de klas. LK zegt: de kracht waarmee de elektriciteit uit ons stopcontact komt noemen we ook wel Spanning. Deze Spanning wordt uitgedrukt in Volt. LK vraagt: Weet iemand hoeveel Spanning er uit ons stopcontact komt? Uit ons stopcontact komt 230 Volt. LK toont een AA batterij. LK zegt: Uit een AA batterij komt er een spanning van 1,5 Volt. Dit is een groot verschil met ons stopcontact. LK vraagt: Wat denken jullie dat het gevaarlijkste is: de spanning van onze batterij of de spanning van ons stopcontact? stopcontact. LK zegt: Inderdaad, dit moeten we goed onthouden: hoe hoger de spanning (dus de kracht van onze elektriciteit) hoe gevaarlijker het wordt wanneer we een schok zouden krijgen. AA batterij LK toont een reeks foto s waarop enkele batterijen staan en vraagt de leerlingen om af te lezen welke spanning elke batterij heeft. foto mapje batterijen

7 5 3. Wanneer is elektriciteit gevaarlijk (K) (5 ) De leerlingen kunnen uitleggen wanneer elektriciteit gevaarlijk is en wanneer niet. De leerlingen kunnen de verschillende elektriciteitsbronnen met hun gevaren onder woorden brengen. LEERINHOUD: Welke vormen van elektriciteit zijn gevaarlijk? 10 ORGANISATIE: LK zegt: niet elke vorm van elektriciteit is gevaarlijk om aan te raken. Een AA batterij bijvoorbeeld kan je zonder problemen aanraken. Van een elektriciteitsmast daarentegen blijf je beter uit de buurt. LK zegt: We maken een korte oefening over welke elektriciteitsbronnen gevaarlijk zijn en welke niet. Jullie krijgen van mij elk een groen kaartje, een plakker en een rood kaartje. Wanneer jullie denken dat de elektriciteitsbron niets doet bij aanraking steek je het groene kaartje omhoog. Wanneer je denkt dat de elektriciteitsbron wel pijn doet maar niet dodelijk is bij aanraking steek je de pleister omhoog. Wanneer je denkt dat de elektriciteitsbron dodelijk is bij aanraking steek je de rode kaart omhoog. LK toont een slideshow van afbeeldingen van elektriciteitsbronnen en elektrische apparaten. (Categorieën: doet me niets, doet pijn, dodelijk) 4. Statische elektriciteit(k) (10 ) groene en rode kaartjes, pleisters (26x) powerpoint van afbeeldingen van elektriciteitsbronnen en elektrische apparaten die gevaarlijk kunnen zijn De leerlingen kunnen uitleggen wat statische elektriciteit is. LEERINHOUD: Wat veroorzaakt statische elektriciteit? Twee dingen die over elkaar wrijven. Deze wrijving veroorzaakt een lading. Deze lading zorgt ervoor dat dingen elkaar gaan afstoten of aantrekken. ORGANISATIE: LK vraagt: Wie heeft er al eens een schokje gekregen toen hij of zij uit de auto stapte? LK zegt: Dat komt door de statische elektriciteit! Door het schuiven van onze poep op de zetels van de auto kan het zijn dat we statisch geladen worden, niet altijd. Wanneer het bv gevroren heeft of heel

8 droog weer is. Dit heeft te maken met de hoeveelheid vocht in de lucht. Wanneer we op het einde van onze rit statisch geladen de auto verlaten en we raken iets of iemand aan dan gaat onze lading via dat voorwerp of die persoon zich terug ontladen. Hierdoor voelen we een kleine schok. LK toont filmpje over statische elektriciteit. filmpje statische elektriciteit LK toont filmpje over de hond en de statische elektriciteit. LK vraagt: Wie kan mij uitleggen hoe het komt dat de haren van de hond recht overeind kwamen te staan? Door het wrijven met de handdoek heeft de vrouw de haren van de hond statisch geladen. Omdat alle deze haren nu dezelfde lading hebben zullen deze haren elkaar dus afstoten (want gelijke polen stoten elkaar af). filmpje statische elektriciteit hond Gebliksem en gedonder! (20 ) (K) De leerlingen kunnen uitleggen dat bliksem ook een vorm is van statische elektriciteit. De leerlingen kunnen veilig gaan schuilen bij onweer met bliksems. LEERINHOUD: - Wat is bliksem? Bliksem is een heel krachtige elektrische vonk tussen de aarde en de wolken, of tussen wolken onderling. Tijdens zo'n bliksemflits wordt de lucht heel snel heel sterk opgewarmd, soms tot meer dan C. - Wat is donder? De warme lucht die ontstaat tijdens een bliksemflits zet heel snel uit, en die schokgolf verplaatst zich door de lucht als een geluidsgolf: de donder. - Hoe ontstaat bliksem? Bliksem ontstaat door het spanningsverschil tussen een zware onweerswolk en het aardoppervlak. De onderkant van de wolk heeft een negatieve lading, het aardoppervlak onder de wolk is positief geladen. De lading van de wolk springt over naar de aarde en creëert bliksem en donder. - Waarom is bliksem ook een vorm van statische elektriciteit? Donderwolken zitten vol ijskristallen en waterdruppels die hevig heen en weer bewegen. Daardoor ontstaat wrijving en die wrijving veroorzaakt statische elektriciteit. Wanneer al die elektrische energie vrijkomt dan ontstaat er bliksem. - Hoe bepaal je de afstand tot een bliksem? direct na een bliksemflits beginnen tellen tot je de donder hoort. Elke drie seconden komt overeen met één kilometer. Als je na een bliksemflits tot negen kan tellen vooraleer je de donder hoort is die bliksem dus drie km van jou

9 verwijderd. - Wat moeten we doen als we buiten zijn en het bliksemt? in je auto gaan zitten. De auto leidt bliksem af naar de grond zonder jou te raken. - Wat moeten we doen als we binnen zijn en het bliksemt? alle stekkers uittrekken. ORGANISATIE/INSTRUCTIE: LK zegt: Daarnet in ons filmpje over statische elektriciteit hebben we gezien dat bliksem dus ook een vorm van statische elektriciteit is. En het is daarenboven nog eens heel gevaarlijk ook! LK toont filmpje Hoe ontstaat bliksem?. Filmpje Hoe ontstaat bliksem LK zegt: er zijn een aantal dingen die we best niet kunnen doen wanneer het bliksemt!. LK legt de leerlingen door middel van een powerpoint eerst uit wat bliksem en donder is en hoe ze de afstand van het onweer kunnen bepalen. Daarna geeft de LK een aantal mogelijke schuilplaatsen die de leerlingen moeten evalueren als veilig of niet veilig. LK leidt de powerpoint in en vraagt: Is het slim om naar buiten te gaan wanneer het bliksemt? nee. LK zegt: We kunnen dan maar best binnen blijven. Moest je toch buiten zijn wanneer het begint te bliksemen dan zijn er een paar dingen waar je op moet letten. LK toont de powerpoint met als inhoud: Wat is bliksem en donder en hoe kan je de afstand van het onweer bepalen? Is het slim om onder een boom te gaan schuilen? Nee. De boom is erg hoog en kan voor een bliksem net de makkelijkste weg zijn om elektrische lading naar de aarde te sturen. Als je dan in de buurt staat kan je mee getroffen worden door de bliksem of zelf door een stuk boom geraakt worden. - Is het een goed idee om in een open weiland te gaan staan? nee want dan ben jij het hoogste punt in de omgeving en bijgevolg de kortste weg van de wolken naar de aarde. - Is het slim om wanneer het bliksemt de metalen poort op de oprit nog gauw te gaan sluiten? nee, maak geen contact (direct of indirect) met metalen voorwerpen. Een blikseminslag kan zo overslaan. - Is het een goed idee om wanneer het bliksemt en het regent onze paraplu te gebruiken? Nee, in je paraplu zitten vaak ijzeren staafjes en ijzer boven je hoofd houden is niet zo slim. Beter een beetje nat dan het doelwit van de bliksem zijn. - Is het een goed idee om wanneer het bliksemt elektrische snoeren aan te raken, zowel binnen als buiten? Nee, je kan dan beter uit de buurt blijven van elektrische snoeren want als de bliksem de grond raakt bij jou in de buurt kan er ook een spanning te voelen zijn in de aarding van onze stopcontacten. powerpoint bliksem en donder LK vat samen: Dus wanneer het bliksemt: niet in een open weiland gaan staan, niet onder een boom gaan staan, geen contact maken (direct of

10 indirect) met metalen voorwerpen. geen paraplu gebruiken.. Zo houden we het veilig wanneer we buiten zijn en het bliksemt. In je auto gaat zitten, dit is de beste bescherming. LK zegt: Wat kunnen we dan wel best doen, hebben jullie daar een idee van? LK vraagt: Wat moeten we doen als we buiten zijn en het bliksemt? in je auto gaan zitten. De auto leidt bliksem af naar de grond zonder jou te raken. LK vraagt: Wat moeten we doen als we binnen zijn en het bliksemt? alle stekkers uittrekken. LK DEELT AAN HET BEGIN VAN DE LES EEN ONTHOUDBLAADJE UIT WAAROP DE BELANGRIJKSTE LEERSTOF VAN DEZE LES MOET WORDEN INGEVULD DOOR DE LEERLINGEN. DOORHEEN DE LES VULLEN DE LEERLINGEN HET ONTHOUDBLAADJE IN. OP BASIS HIERVAN MOETEN ZE LEREN VOOR DE TOETS Overlopen van de leerstof (5 ) (K) onthoudblaadje LK overloopt samen met de LLN het onthoudblaadje dat ze hebben gekregen met de te onthouden leerstof.

11 Bordschema Aanvullingen Bijlage 1: onthoudblaadje les 2 en 3 Bijlage 2: powerpoint bliksem en donder Bijlage 3: powerpoint elektriciteitsbronnen en elektrische apparaten

12

13 Bijlage - o.a. ingevulde werkblaadjes - eventueel PPT s (meerdere dia s per blad OK) -