BEDRIJVENTERREINVISIE GEMEENTE HEERENVEEN

Transcriptie

1 BEDRIJVENTERREINVISIE GEMEENTE HEERENVEEN Haskerveen IBF De Kavels Kanaal Gemeente Heerenveen Dienst Visie en Ontwikkeling, Afdeling Visie en Beleid Eindconcept, februari 2011, Ter vaststelling naar college Vastgesteld door gemeenteraad d.d. *

2 Inhoudsopgave 1. Totstandkoming van deze nota Aanleiding Proces 3 2. Economische ontwikkeling in Heerenveen Economisch beleid Economische ontwikkeling breed Imago van Heerenveen Werkgelegenheidsontwikkeling Innovatiepotentieel 7 3. Beleid op het gebied van bedrijventerreinen Rijksbeleid Noordelijk en provinciaal beleid Gemeentelijk en regionaal beleid Trends en ontwikkelingen op het gebied van bedrijventerreinen en sectoren Bedrijventerreinen Huidig aanbod en plannen Concurrentiepositie Uitgifte van bedrijventerrein Scenario s behoefteraming en confrontatie met het aanbod Behoefteraming algemeen Behoefteraming voor Heerenveen Confrontatie vraag-aanbod Conclusies Visie op de toekomst: Duurzaamheid en doorgroeien 24 Bijlagen in apart bijlagenrapport blz 2 van 29

3 1. Totstandkoming van de visie op bedrijventerreinontwikkeling 1.1. Aanleiding Heerenveen kent geen afzonderlijke bedrijventerreinvisie. De belangrijkste kaders voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen zijn opgenomen in de Integrale visie Heerenveen- Skarsterlân: Ruimte voor de toekomst uit Uitgangspunt in deze visie was het doortrekken van de groei uit de afgelopen jaren, met na 2015 een aftopping van de groei van 15%. In de integrale visie zijn diverse ontwikkellokaties aangewezen, waarmee in de geraamde behoefte tot 2030 zou kunnen worden voorzien. Onze ambitie om een stevige economische groei door te blijven maken staat onverkort overeind, maar de ontwikkelingen van de laatste tijd nopen tot een herijking van de visie op bedrijventerreinontwikkeling. Vanuit het Rijk en de provincie worden de kaders voor bedrijventerreinontwikkeling opnieuw gesteld. Mooi Nederland, het advies van de commissie Noordanus en de taskforce herstructurering bedrijventerrein en het convenant tussen Rijk, IPO en VNG hebben als uitgangspunt dat versnippering, verstening en verrommeling van het landschap zoveel mogelijk moeten worden voorkomen. Om te borgen dat zuiniger met ruimte wordt omgegaan worden afspraken gemaakt over het hanteren van een lagere behoefteraming en het toepassen van de SER-ladder. Daarnaast moet bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen nadrukkelijk regionale afstemming worden gezocht. In de provinciale verordening Ruimte (voorontwerp, 2010) geeft de provincie aan dat uitbreidingen of nieuwe bedrijventerreinen dienen te passen binnen een door GS geaccordeerd (bij voorkeur regionaal) bedrijventerreinenplan. Deze gemeentelijke visie is gebruikt als input voor het Bedrijventerreinenplan regio Zuidoost Fryslân. Daarnaast zijn er diverse trends in de maatschappij zichtbaar, zoals het nieuwe werken, die gevolgen zullen hebben voor de aard van de werkgelegenheid en de daarbij behorende ruimtebehoefte. Heerenveen faciliteert relatief veel bovenregionale vestigers en de werkgelegenheidsontwikkeling is over een lange periode gunstig geweest. Wij vinden het van belang onze rol voor de regionale economische ontwikkeling te kunnen blijven waarborgen. Deze ambitie onderbouwen we door een visie op de ontwikkeling van bedrijventerreinen. De nieuwe visie geeft een beeld van de te verwachten marktvraag en verwoordt onze input in de noodzakelijke regionale afstemming. Daarmee stelt de visie ons in de gelegenheid strategische keuzes te maken met betrekking tot de in de integrale visie aangegeven toekomstige werkgebieden in het algemeen en met betrekking tot de voor bedrijventerreinontwikkeling aangekochte gronden voor onder meer Klaverblad Noordoost. 1.2 Proces Bij het opstellen van deze visie is gebruik gemaakt van de expertise van het bureau STEC. Zij hebben zich geconcentreerd op de analyse van de vraagontwikkeling en de concurrentieanalyse. Daarbij zijn ook diverse experts benaderd die vanuit hun eigen expertise zicht hebben op de markt voor bedrijventerreinen. Verder hebben we gebruik gemaakt van veel achtergrondmateriaal (bijlage A). Ook zijn er gesprekken gevoerd met de gemeentelijke ondernemersverenigingen (OKH voor de kern Heerenveen, HNI Jubbega/Hoornsterzwaag, Ondernemersvereniging De Knipe en ONMKB) en is er een aantal brainstormsessies geweest met een groep ondernemers (de acquisitieclub). Deze gemeentelijke visie is gebruikt als input voor het Bedrijventerreinenplan regio Zuidoost Fryslân. blz 3 van 29

4 2. Economische ontwikkeling in Heerenveen 2.1. Economisch beleid Het sociaal-economisch beleid van de gemeente Heerenveen (SEB 2006) is gericht op het versterken van de economie van Heerenveen. De strategie die wordt gehanteerd is inzetten op diversificatie. Dit houdt in dat wij het economisch belang van zoveel mogelijk activiteiten willen versterken. Daarmee willen we het economisch draagvlak van Heerenveen robuuster maken en minder gevoelig voor conjuncturele schommelingen. De rol van de gemeente is er vooral één van netwerken en verbinden. We kunnen de juiste voorwaarden scheppen door positieve ontwikkelingen aan te jagen en te stimuleren en door verbindingen te leggen tussen allerhande partijen. Een intensief contact met het bedrijfsleven is voor het vervullen van deze rol van groot belang. De laatste jaren hebben we vooral ingezet op samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid (de 3O s), acquisitie en relatiebeheer, innovatie en duurzaamheid en toerisme. Ook de komende jaren blijven dit speerpunten. In het collegeprogramma Sociaal en ondernemend, nu en in de toekomst geeft het college aan dat investeringen in infrastructuur van groot belang zijn voor een goede economische ontwikkeling en een optimaal vestigingsklimaat. Verder ziet het college dat het MKB de belangrijkste motor voor de werkgelegenheid is, en van groot belang voor het aantrekken van nieuwe bedrijven. Het permanent investeren in een goede relatie met bedrijven is dan ook vanzelfsprekend Bedrijvigheid in dorpen en op het platteland heeft daarnaast een functie voor de leefbaarheid. Bestaande bedrijven moeten op een verantwoord schaalniveau en met inachtneming van de landschappelijke kwaliteit in staat worden gesteld door te groeien op de bestaande locatie. Aandacht voor het cultuurhistorisch erfgoed is een aspect van duurzaamheid en kan de gemeente aantrekkelijker maken (evenals voldoende toeristische voorzieningen en bedrijvigheid). Bedrijven worden gestimuleerd om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Het college wil als makelaar optreden om bedrijfsleven en onderwijs bij elkaar te brengen. Het college wil in staat blijven voldoende en gevarieerde werkgelegenheid te behouden en aan te trekken. Daartoe moeten vraag en aanbod van bedrijventerreinen in beeld worden gebracht, evenals ontwikkelingen op het gebied van kleinschalige werkgelegenheid, thuiswerken en locaties voor wonen werken. 2.2 Economische ontwikkeling breed In het Elsevieronderzoek naar economische toplocaties (2009) staat Heerenveen op de 23 e plaats, met een rapportcijfer van ruim 7,4. Onderstaand een vergelijking. In deze cijfers is gekeken naar de feitelijke ontwikkeling op het vlak van: -Structuur van de bedrijvigheid: het aantal banen per duizend inwoners, onderscheiden naar tien economische sectoren. -Structuur 'overig': de voorraad bedrijventerreinen en kantoorruimte, het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, het deel ervan dat werkt, toegevoegde waarde en productiviteit. -Groei van de bedrijvigheid: de ontwikkeling van de werkgelegenheid voor tien sectoren. -Groei 'overig': het aantal starters in tien sectoren, nieuwbouw en leegstand van kantoren, uitgifte van bedrijventerreinen, de groei van bevolking en potentiële beroepsbevolking. Gemeente Rangorde 2009 Rangorde 2000 Zwolle 1 3 Assen Heerenveen Groningen Meppel Leeuwarden Sneek Skarsterlân Smallingerland De zogenoemde Noordelijke ontwikkelingsas verbindt Sint Petersburg, Helsinki, de Baltische blz 4 van 29

5 staten (Estland, Letland en Litouwen), de Øresundregio, Polen, Hamburg / Bremen en de Randstad met elkaar. Noordoost-Europa is de laatste tien jaar de best presterende Europese regio op het gebied van groei, innovatie en onderwijs. De regio s op de Noordelijke Ontwikkelingsas hebben veel overeenkomsten, zoals een hoog opgeleide beroepsbevolking, veel kennisintensieve bedrijvigheid, universiteiten en aantrekkelijke, historische binnensteden (Hanze). Ook economisch gezien vertonen de gebieden veel overeenkomsten, zoals de maritieme handel en de focus op logistiek. Er is veel innovatie, vooral in sectoren als life sciences, agri-business, energie, duurzaamheid en ICT. Voor het Noordelijk bedrijfsleven is de Noordelijke Ontwikkelingsas interessant omdat het dichtbij is en een toegankelijke markt heeft. Qua markt en cultuur laat het zich goed vergelijken met Noord-Nederland. Het gebied is daardoor ook interessant voor de beginnende exporterende onderneming. Heerenveen ligt centraal tussen de Randstad en Hamburg/Bremen. Deze ligging biedt volop potentie. In de visie Noorderlicht van de Kamer van Koophandel wordt geschetst dat er in het Noorden één stedelijk kernsysteem zou moeten worden ontwikkeld, waarbinnen de het overgrote deel van de Noordelijke diensteneconomie zich versneld verder kan ontwikkelen. Deze Noordelijke Conurbatie, de Vlinder, omvat de kernsteden Leeuwarden, Sneek, Heerenveen, Drachten, Groningen en Assen en bevat bijna één miljoen inwoners. Heerenveen is in deze visie benoemd als ontwikkelingslokatie voor wonen en bedrijventerreinen. De ontwikkeling binnen de conurbatie zal deels de huidige kernzones volgen. Voor hoogwaardige activiteiten en voor de kwaliteit van leven en wonen is het kernzonebeleid echter verouderd en zal met name de overlap tussen stadsgewesten en het landschappelijk en recreatief systeem meer strategisch kunnen worden uitgebuit. Op het gebied van recreatie worden als highlights onder meer de Friese Meren en Drents Plateau en Sportstad Heerenveen genoemd. De economische potenties van deze gebieden en faciliteiten zijn groot omdat de populariteit van toerisme, recreatie, tweede woningbezit en woonwerkcombinaties in leisure rich areas structureel toeneemt. 2.3 Imago van Heerenveen als vestigingsplaats Het imago van Heerenveen is relatief sterk. Uit onderzoek van MKB-noord, Kamer van Koophandel en HanzeConnect uit 2008 blijkt dat Heerenveen bij ondernemers van buiten de gemeente op het gebied van imago van alle gemeenten in het Noorden het hoogste scoort. In 2006 was dit ook al het geval. In de landelijke lijst scoort alleen Eindhoven hoger dan Heerenveen als het gaat om imago als vestigingsplaats. Onderstaand de top 10 en de positie van een aantal andere gemeenten. Top 10 Imago 2008 gemeente Score overige gemeenten 2008 gemeente 1 Eindhoven 12 Smallingerland 2 Heerenveen 14 Skarsterlân 3 Breda 18 Assen 4 Utrecht 26 Leek 5 Zwolle 43 Noordoostpolder 6 Amersfoort 45 Meppel 7 Sneek 59 Haren 8 Den Bosch 61 Steenwijkerland 9 Maastricht 65 Groningen 10 Apeldoorn 72 Hoogeveen blz 5 van 29

6 2.4 Werkgelegenheidsontwikkeling Heerenveen functioneert als economische motor voor een grotere regio. De werkgelegenheidsontwikkeling over de afgelopen jaren is voortdurend relatief gunstig geweest, alleen in 2010 was een zeer beperkte afname te zien (55 ft banen). In onze gemeente nam de werkgelegenheid toe van circa (in 2001) naar (in 2010), een groei van 17%. Ook Skarsterlân, Sneek en Bolsward zijn de afgelopen 10 jaar procentueel sterke groeiers gebleken in vergelijking met andere Friese gemeenten. In de hele provincie was sprake van een groei van 12%. Landelijke cijfers en cijfers op coropniveau geven het volgende beeld. In is de werkgelegenheid in Nederland met 0,3% gegroeid. De drie coropgebieden met de hoogste groei zijn Zaanstreek (+2,8%), Groot Amsterdam (+2,1%) en Zuidoost Friesland (+2,0%). Heerenveen en Skarsterlân zitten in dit coropgebied. Wanneer we naar de opbouw van de werkgelegenheid in de sectoren kijken ontstaat het volgende beeld. In bijlage B vindt u een uitgebreider overzicht. De figuur hiernaast geeft de 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bron: provincie Fryslân, 2011 Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Bouwnijverheid Nutsbedrijven Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij procentuele verdeling van de werkgelegenheid in de verschillende sectoren weer in de jaren 2001 en In 2001 was de industrie nog de belangrijkste werkgever in Heerenveen, 19% van de werkgelegenheid was daar te vinden. Het belang van deze sector is afgenomen, de gezondheids- en welzijnssector is nu met bijna 3700 fulltime banen de grootste werkgever (18%). De industrie volgt daarna met bijna 3200 fulltime banen (16%) en daarna komen de handel en reparatie (ruim 3100 banen) en de zakelijke dienstverlening (ruim 2500 banen). Grootste groeiers in Heerenveen zijn de zakelijke dienstverlening (+bijna 1300 ft banen, onderwijs (+ 700 banen) en vervoer (+500 banen). Heerenveen heeft ten opzichte van het provinciale beeld minder landbouw, bouwnijverheid en financiële instellingen. In Heerenveen zijn de sectoren vervoer, zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg juist sterk vertegenwoordigd. Bijna 50% van de Heerenveense werkgelegenheid is aanwezig in de sectoren die traditioneel op bedrijventerreinen zijn gevestigd. Na de kern Heerenveen is Jubbega de tweede kern op het gebied van werkgelegenheid. Daar zijn in 2010 bijna 200 bedrijven gevestigd en is de werkgelegenheid circa 370 personen. De werkgelegenheidsontwikkeling daar is met een groei van circa 13% iets lager dan in Heerenveen totaal. In bijlage B vindt u een overzicht van de werkgelegenheidsontwikkeling per kern in de gemeente Heerenveen. Ook wordt daar ingegaan op de arbeidsmarkt Onderstaand een tabel met de werkgelegenheid per bedrijventerrein en de ontwikkeling daarin. Circa 15% van de bedrijven in de gemeente Heerenveen is gevestigd op een bedrijventerrein. Het werkgelegenheidsaandeel van de bedrijventerreinen ligt echter fors hoger: van de totale gemeentelijke werkgelegenheid is ruim eenderde deel op bedrijventerreinen aanwezig. De ontwikkeling van de werkgelegenheid op bedrijventerreinen in Heerenveen is ongeveer gelijk aan de groei van de werkgelegenheid daarbuiten. blz 6 van 29

7 Bedrijventerrein 2000 wgl 2000 vestiging 2009 wgl 2009 vestiging Businesspark Friesland Oost Nijehaske Leeuwarderstraatweg+Uhlweg Nieuweschoot Heerenveen Zuid Het Meer De Kavels Kanaal oost IBF Totaal bedrijventerreinen Heerenveen BPF west (Sk-lân) Haskerveen (Sk-lân) Totaal incl Sk-lân bij Heerenveen Kern Heerenveen Kern Jubbega Gemeente Heerenveen Bron: provincie Fryslân, Innovatiepotentieel Het Economisch Instituut Midden- en Kleinbedrijf (EIM) heeft in 2010 een rapport gepubliceerd over octrooi-aanvragen in Nederland (periode ). Dit is een indicatie voor het innovatiepotentieel, maar opgemerkt moet worden dat niet alle innovaties leiden tot octrooi-aanvragen. Noord-Brabant neemt bijna de helft van het aantal octrooi-aanvragen voor zijn rekening. Het noorden scoort met ruim 900 aanvragen nog geen 3%. Het aantal bedrijven dat octrooien aanvraagt ligt in Noord Nederland op bijna 350. Onderstaand een overzichtskaart van het Noorden met daarop de octrooi-aanvragen. De octrooi-dichtheid in het Noorden (aandeel bedrijven dat octrooien aanvraagt op het totaal aantal bedrijven) ligt in Noord-Nederland met 0,33% het laagst van alle KvK regio s. Gemiddeld ligt dit in heel Nederland op 0,42%. In de A7-zone ligt dit percentage hoger, namelijk op 0,55% (de hoogste score in Noord-Nederland, ook bijvoorbeeld vergeleken met Groningen-Assen-Winschoten). Joure en Heerenveen scoren hierbij goed 1 Dit betreft de vestiging van SCI blz 7 van 29

8 3. Beleid op het gebied van bedrijventerreinen 3.1 Rijksbeleid Het Rijksbeleid voor bedrijventerreinen is ondermeer verwoord in Mooi Nederland en het advies regionale kansen voor kwaliteit van de taskforce (her)ontwikkeling bedrijventerreinen onder leiding van CdK Jorritsma. Bovendien is er eind 2009 een convenant gesloten tussen Rijk, IPO en VNG over de ontwikkeling van bedrijventerreinen. Centraal in het convenant bedrijventerreinen staat dat er zorgvuldiger met het ruimtegebruik wordt omgegaan. Tegelijk wordt bevorderd dat er voldoende ruimte voor bedrijven beschikbaar blijft. Dit wordt onder andere bereikt door een financiële bijdrage voor het versnellen van de herstructurering, niet-vrijblijvende regionale samenwerking, een lagere behoefteraming (Transatlantic Market scenario, kortweg TM scenario), die wordt vertaald in regionale quota voor te ontwikkelen hectares bedrijventerrein, en het toepassen van de SER-ladder. De provincie heeft hierbij de regie in nauwe samenwerking met gemeenten. Voor de provincie Fryslân is in het kader van dit convenant 5,2 miljoen beschikbaar als bijdrage in de herstructureringsopgave. Medio februari 2011 is bekend geworden dat het Rijk na 2013 geen middelen meer beschikbaar stelt voor herstructurering van bedrijventerreinen. De provincies zijn derhalve dan ook niet meer gehouden aan de in het convenant geformuleerde ambities. In de bijlage C is meer info opgenomen over de methodiek voor het ramen van de behoefte aan bedrijventerreinen (BLM) en de scenario s. De SER ladder bevat de volgende stappen: 1 Gebruik de ruimte die reeds beschikbaar is gesteld voor een bepaalde functie of door herstructurering beschikbaar gemaakt kan worden. 2 Maak optimaal gebruik van de mogelijkheden om door meervoudig ruimtegebruik de ruimteproductiviteit te verhogen. 3 Indien het voorgaande onvoldoende soelaas biedt, is de optie van uitbreiding van het ruimtegebruik aan de orde. Daarbij dienen de verschillende relevante waarden en belangen goed te worden afgewogen in een gebiedsgerichte aanpak. Door een zorgvuldige keuze van de locatie van rode functies en door investeringen in kwaliteitsverbetering van de omliggende groene ruimte moet worden verzekerd dat het meerdere ruimtegebruik voor wonen, bedrijventerreinen of infrastructuur de kwaliteit van natuur en landschap respecteert en waar mogelijk versterkt. De Taskforce (her)ontwikkeling bedrijventerreinen schetst de volgende problematiek: -te snelle veroudering van bedrijventerreinen; -te ruim en goedkoop aanbod nieuwe uitleglocaties; -onvoldoende vraaggestuurd en gedifferentieerd aanbod; -vaak een matige kwaliteit en landschappelijke inpassing waaronder onvoldoende intensief ruimtegebruik op nieuwe terreinen. Zij stelt een aanpak voor langs 3 lijnen: 1) inhaalslag revitalisering en herprofilering, te dekken vanuit hogere grondopbrengsten, verevening en collectieve middelen; 2) geleidelijke verzakelijking van de bedrijventerreinmarkt door beëindiging van overmaat en prijsbederf in (publieke) uitleglocaties, tijdelijke financiële faciliteiten voor herontwikkeling, fiscale faciliteiten en invoering parkmanagement; 3) een regionale aanpak en toepassing van de SER-ladder. 3.2 Noordelijk en Provinciaal beleid De noordelijke provincies hanteren als uitgangspunt dat de (boven)regionale bedrijvigheid moet worden gevestigd binnen de vijf economische kernzones (waaronder de A7 zone). Buiten de economische kernzones is alleen beperkte aanleg of uitbreiding mogelijk voor bestaande blz 8 van 29

9 lokale bedrijven en die uit de zeer nabije omgeving. De bedrijventerreinen gelegen in de kernzones bevatten driekwart van de werkgelegenheid. Het provinciaal beleid op het gebied van bedrijventerreinen wordt vanuit het perspectief Ruimte opgesteld. In het Streekplan 2007 Om de kwaliteit van de romte geeft de provincie richting aan de gewenste ontwikkeling van bedrijventerreinen. Het provinciaal ruimtelijk beleid geeft Heerenveen een rol in het faciliteren van de economische groei. Stedelijke centra hebben een opvangtaak voor bedrijven in alle segmenten. Leeuwarden, Drachten en Heerenveen bieden ruimte aan alle bedrijfscategorieën, passend bij hun positie en omvang. Drachten, Heerenveen en Sneek zijn de stedelijke centra in de A7 zone. Deze steden zijn de belangrijkste groeikernen in het zuiden van Fryslân met een goede ontsluiting en op relatief korte afstand van economische centra buiten Fryslân. De provincie zet in op het verder benutten van de economische potenties van deze stedelijke centra voor wonen, bedrijvigheid en dienstverlening. In de provinciale verordening Ruimte (voorontwerp, 2010) geeft de provincie aan dat uitbreidingen of nieuwe bedrijventerreinen dienen te passen binnen een door GS geaccordeerd bedrijventerreinenplan. Onderhavige bedrijventerreinvisie dient dit doel en is gebruikt als input voor het regionale bedrijventerreinplan Zuidoost Fryslân. Eind 2010 zijn de door de provincie geformeerde afstemmingsregio s van start gegaan om te komen tot een regionaal bedrijvenplan. Heerenveen is ingedeeld in de regio Zuidoost, samen met Smallingerland, Opsterland en Oost- en Westestellingwerf. De laatste gemeente heeft ervoor gekozen niet deel te nemen. Provinciale behoefteraming In 2008 heeft de provincie een concept behoefteraming voor bedrijventerreinen opgesteld, waarin zij overstapt op het behoudender Transatlantic Market scenario (als bovengrens), in bijlage C de informatie over deze scenario s. In dit scenario s is er na 2020 nog amper sprake van netto toevoeging van bedrijventerrein, wat overigens niet wil zeggen dat er geen nieuwe terreinen meer worden ontwikkeld. Nieuwe terreinen vervangen dan terreinen die elders worden achter gelaten (transformatie en herstructurering). In de provinciale behoefteraming wordt als uitgangspunt gehanteerd dat het aandeel van de economische kernzones in de uitgifte van bedrijventerrein gelijk zal blijven, er wordt dus niet uitgegaan van een sterkere clustering van economische activiteiten in de kernzones. Als er wel sprake zou zijn van een toename van het aandeel van de zones zou er volgens de provincie overigens maar een relatief gering effect op de berekende vraag optreden. De provincie concludeert dat bij gelijkblijvende aandelen in de uitgifte het er op lijkt dat voor de hele periode tot eind 2020 ook in het hoge scenario bij Heerenveen nu al voldoende hard aanbod aanwezig is. Kwantitatief gezien hoeven volgens de behoefteraming van de provincie de zachte plannen (Klaverblad Noordoost, Klaverblad Noordwest en Leeuwarderstraatweg, totaal bijna 120 ha) in principe niet tot uitvoering worden gebracht. Wel kan er mogelijk voor het specifieke segment zware c.q. natte bedrijvigheid hierop een uitzondering zijn. De provincie ziet nog wel wat uitbreidingsruimte voor Joure en Gorredijk. Provinciale herstructureringsopgave Mede naar aanleiding van het gesloten convenant is de provincie aan de slag gegaan met de herstructureringsopgave. De ambitie is om al tot en met 2013 met een belangrijk deel van de herstructureringsopgave aan de slag te zijn. Vanuit het rijk is voor Fryslân een bedrag van 5,2 miljoen beschikbaar en ligt er een doelstelling van 60 te revitaliseren hectares. Onder voorbehoud van goedkeuring PS wil de provincie daar eenzelfde bedrag bijleggen. De rest van de opgave moet worden gefinancierd door de gemeenten en de bedrijven. Revitalisering kost gemiddeld tussen de en per ha, dus er resteert een forse aanvullende financieringsopgave. Uit een inventarisatie van de Stecgroep is gebleken dat in Fryslân circa 15% van het bedrijventerreinenareaal is verouderd (655 ha). Voor een belangrijk deel (505 ha) is dit lichte veroudering. Hieronder de veroudering per regio. blz 9 van 29

10 Veroudering per regio Areaal bedrijventerreinen Oppervlak veroudering Percentage veroudering van totaal areaal Totaal % Midden % Noordoost % Zuidoost % Zuidwest % Noordwest % Bron: Stec Groep (2009) op basis van schouw en gesprekken en IBIS (2008) In de regio Zuidoost wordt een groot deel van de veroudering veroorzaakt door 2 omvangrijke terreinen in Smallingerland. In Heerenveen is het bedrijventerrein Leeuwarderstraatweg licht (economisch en technisch) verouderd (30 ha). De leegstand in particuliere handen op dat terrein is met 0,5 tot 1 ha vrij beperkt. Deze grond ligt ingeklemd en is niet ontsloten. Voor de aanpak van dit bedrijventerrein hebben we als gemeente geen geld beschikbaar (zeker niet in de beoogde periode tot 2013 of met een uitloop naar 2020). Heerenveen is dan ook niet opgenomen in het herstructureringsprogramma van de provincie, dat vooral gericht is op quick-wins. Zoals hierboven al gesteld is medio februari 2011 bekend geworden dat het Rijk na 2013 geen middelen meer beschikbaar stelt voor herstructurering van bedrijventerreinen. De provincies zijn derhalve dan ook niet meer gehouden aan de in het convenant geformuleerde ambities. Provinciale uitvoeringsagenda Economie 2010 De doelstelling voor het provinciale economische beleid luidt: het bevorderen van een duurzame economische ontwikkeling van de provincie Fryslân, waarbij nadrukkelijk wordt ingezet op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie. De inzet van de provincie is om programmatisch een aantal speerpunten met enorme groeipotenties voor de toekomst op te pakken. Het gaat om de volgende: Water (technologie), (duurzame) Energie, Groene Life sciences, Toerisme, Zorgeconomie en Metaal (w.o. scheepsbouw). Daarnaast zet de provincie in op een viertal ondersteunende maatregelen: sociale innovatie/talentontwikkeling, ICT, Gaming en een Ontwikkelbedrijf Fryslân. 3.3 Gemeentelijk en regionaal beleid In de Integrale visie Heerenveen-Skarsterlân (2005) werd voor het ontwikkelen van bedrijventerrein nog uitgegaan van het doortrekken van de groei van respectievelijk en met een aftopping van de groei met 15% na Daarbij werd in deze visie aangenomen dat het mogelijk was om in 20% van de ruimtebehoefte te voorzien door herstructurering van bestaande terreinen en door nieuwe terreinen intensiever te gebruiken. Uit de Integrale visie: Rond Heerenveen wordt een groot aantal hectares bedrijventerrein tot ontwikkeling gebracht om aan de verwachte economische groei in de kernzone te voldoen. Als eerste wordt het IBF ontwikkeld, nu toestemming is gegeven voor de herbestemming tot regulier bedrijventerrein. Het gaat om 150 ha netto uitgeefbaar terrein. Het terrein is naar verwachting in 2015 volgebouwd. Indien de Zuiderzeelijn wordt aangelegd voor 2015 wordt het bedrijvenpark A7 zuid, nabij Oudehaske, vanaf 2010 als hoogwaardige locatie ontwikkeld. Tot 2015 is voorzien in de ontwikkeling van 5 ha. Is er rond 2010 nog geen duidelijkheid over de Zuiderzeelijn, dan wordt een besluit genomen over het moment waarop en de categorie waarvoor dit terrein alsnog wordt ontwikkeld. Op bedrijventerrein Haskerveen wordt tot ha ontwikkeld. Een deel daarvan, ten noorden van De Wierde, wordt aangeboden voor zware milieucategorieën. In Haskerveen liggen kansen voor het stimuleren van watergebonden bedrijvigheid aan het Kanaal. Na 2015 is er ruimte voor nieuwe bedrijventerreinen in het gebied Klaverblad Noordoost (80 ha). Dit terrein is geschikt voor meerdere segmenten, zoals transport en logistiek, modern gemengd en wellicht hoogwaardig. Ook op Haskerveen is na 2015 ruimte voor uitbreidingen. Wanneer de Zuiderzeelijn wordt aangelegd, wordt ook de directe omgeving van het kruisstation in deze periode een ontwikkeling van bedrijven en kantoren voorzien. Mogelijk gaat dit gepaard met de herstructurering van (delen van) de bedrijventerreinen Kanaal en Leeuwarderstraatweg. Ontwikkelingsmogelijkheden liggen er met name aan de oostzijde van het kruisstation. Verder wordt A7 zuid in deze periode verder ontwikkeld. In onderstaande tabel wordt aangegeven met welke vraag naar bedrijventerreinen rekening is gehouden in de integrale visie. blz 10 van 29

11 Vraag naar bedrijventerrein laag hoog laag hoog Modern gemengd Transport en distributie Hoogwaardig Totaal Bron: Integrale visie Heerenveen-Skarsterlân, 2005 Er werd vanuit gegaan dat binnen de bestaande terreinen en de reeds aangewezen zoekgebieden volop ruimte aanwezig was om een deel van de groei op te vangen. Het totale aanbod (incl plannen) aan bedrijventerreinen komt tot 2015 op 220 ha en tot 2030 op 245 ha. Gezien de voorgenomen planontwikkeling zal alleen in het hoogste scenario een klein tekort ontstaan. In de structuurplanfase tot 2015 waren de uitbreidingsplannen voor bedrijventerrein als volgt geprogrammeerd: Klaverblad Noordoost: geen/evt. 5 ha hoogwaardig naast IBF; Klaverblad Noord/Leeuwarderstraatweg oz: geen; Ten noorden van de Wierde (1e fase): 10 ha. (zwaar, watergebonden); A7-zuid (1e fase): 5 ha. (hoogwaardig). In de structuurvisiefase tot 2030 waren de uitbreidingsplannen voor bedrijventerrein als volgt geprogrammeerd: Klaverblad Noordoost: 80 ha. (verschillende categorieën) Klaverblad Noord/Leeuwarderstraatweg oz: 25 ha. (modern gemengd), 20 ha. (functies gerelateerd aan ZZL) Ten noorden van de Wierde: 5 ha. (zwaar, watergebonden) A7-zuid: 10 ha. (hoogwaardig) Sociaal-economisch beleid (2005) In het sociaal-economisch beleid is met betrekking tot bedrijventerreinen de volgende ambitie opgenomen: intensiveren van het ruimtegebruik, gezamenlijk grondbeleid in A7 verband gaan voeren en ruimere mogelijkheden bieden voor woon-werkcombinaties. Daarnaast is het stimuleren van duurzaamheid als ambitie opgenomen. Kantorennota Het beleid op het gebied van kantoren is verwoord in de Beleidsnotitie Kantoorontwikkeling (2007) en de Actualisatie kantoorbeleid ivm Sportstad (2008). Daarin is de keuze voor concentratie van (zelfstandige) kantoren vastgelegd. De kantoorontwikkelingslocaties in Heerenveen zijn Sportstad, Stationsgebied, KR Poststraat en beperkt het centrum (de zogenaamde kantorendriehoek). De keuze voor een relatief compact ontwikkelgebied en in de relatieve nabijheid van het centrum is gemaakt omdat de kantorenmarkt in Heerenveen (net als in Fryslân en Noord-Nederland) relatief dun is en daarbij in de toekomst gerekend wordt op minder groei in kantoorontwikkeling. Voor de bedrijventerreinen betekent dit dat daar geen zelfstandige kantoren mogen worden gevestigd. Dit hebben we geregeld in de bestemmingsplannen. Daarmee kunnen we voorkomen dat kantoren uitwijken naar bedrijventerreinen (lagere grondkosten), hetgeen ten koste gaat van de kracht van het commerciële centrum van Heerenveen. PDV beleid Perifere detailhandel is detailhandel gevestigd op bedrijventerreinen. De belangrijkste PDVbranches (woninginrichting, bouwmarkt/dhz en auto s) zijn goed vertegenwoordigd in blz 11 van 29

12 Heerenveen. Gemeentelijke prioriteit is het versterken van het centrum. De kwaliteit van het centrum mag niet wordt aangetast door een overmaat aan PDV. Zeker branches die in principe in het centrum passen en een grote trekkracht hebben willen we in het centrum houden. De ambitie op het gebied van versterken van de perifere detailhandel ligt dus niet zozeer in het uitbreiden van het aanbod in m 2, maar is vooral kwalitatief: versterken van het bestaande aanbod en geen verdere versnippering. Voor de verdere ontwikkeling van de bedrijventerreinen is vooral de ambitie om een hoogwaardig automotivecluster op het IBF te ontwikkelen van belang. Grondposities gemeente Heerenveen De gemeente heeft (zelfstandig en samen met Skarsterlân) in het verleden grondposities ingenomen in de gebieden waar in de integrale visie bedrijventerreinontwikkeling werd voorzien. In het gebied Klaverblad Noordoost heeft de gemeente circa 100 ha in eigendom. Deze zijn aangekocht in de tijd dat de provincie nog geen medewerking wilde geven aan het herprofileren van het -toen nog- grootschalige IBF. Het gebied KNO is ook zoekgebied voor een windmolencluster, de spoorlijn Heerenveen-Drachten en de 380 kv-verbinding van Tennet. Op basis van de prognoses van de provincie en onze eigen behoefteraming (deze visie) kan worden gesteld dat KNO niet als regulier grootschalig bedrijventerrein tot ontwikkeling zal komen. Momenteel worden samen met de provincie mogelijkheden op het gebied van duurzame energie, e.d. onderzocht. In het gebied Klaverblad Noord/Leeuwarderstraatweg oostzijde heeft de gemeente circa 17 hectare grond in eigendom. De conclusies uit deze bedrijventerreinvisie zullen leidend zijn voor een besluit over de grondpositie in dit gebied. Op de locatie A7-zuid (Skarsterlâns grondgebied) heeft het gemeentelijk samenwerkingsverband Ontwikkelingsmaatschappij A7 eveneens circa 17 hectare grond in eigendom. Het Algemeen Bestuur van de Ontwikkelingsmaatschappij heeft besloten af te zien van een bedrijventerreinontwikkeling maar deze gronden voorlopig nog wel in eigendom te houden ten behoeve van mogelijke toekomstige bijzondere ontwikkelingen (voor een deel van de grond loopt eind 2010 een initiatief). In bijlage D is meer informatie opgenomen. Ontwikkelmogelijkheden voor bedrijven buiten de kern Heerenveen In de bestemmingsplannen is ruimte voor de ontwikkeling van bestaande bedrijven in de kernen en buitengebied opgenomen. Globaal komt het erop neer dat reeds gevestigde bedrijven in de kernen en in de linten een uitbreidingsruimte krijgen van max 25% van het bebouwde oppervlak. In het open buitengebied is dit gesteld op 10%, tenzij het bedrijven zijn die voor hun functioneren direct gekoppeld zijn aan het buitengebied. Dan geldt ook weer die 25% uitbreidingsruimte. Bedrijventerrein Jubbega Lasaulec blz 12 van 29

13 4. Trends en ontwikkelingen op het gebied van bedrijventerreinen en sectoren In deze paragraaf wordt een aantal algemene trends op het gebied van de vraag naar bedrijventerreinen benoemd. Bron: Provincie Fryslân, 2010 Demografische ontwikkelingen zijn ook van invloed op de ruimtevraag voor bedrijven. Bij het bepalen van de ruimtebehoefte voor bedrijven vormt de beroepsbevolking de basis. De ontwikkeling van de beroepsbevolking kan echter niet één op één vertaald worden in een ruimtevraag. Andere tendensen spelen ook een rol, zoals een veranderende ruimtebehoefte per werknemer, de ontwikkeling van diverse sectoren, de toename van bedrijven die door een lage milieucategorie mengbaar zijn met de functie wonen, enzovoort. Desalniettemin kan worden gesteld dat als de beroepsbevolking als gevolg van de krimp afneemt dat de behoefte aan nieuwe ruimte voor werklocaties in de nabije toekomst minder zal groeien en op termijn zal afnemen. De economie kan ook bij een dalende beroepsbevolking blijven groeien als de arbeidsproduktiviteit blijft groeien en de innovatiekracht verbeterd wordt. De daling van de bevolking zal zich de komende decennia voornamelijk manifesteren in de gemeenten in het noorden en westen van de provincie. Tot 2020 is al in de helft van de gemeenten een bevolkingsafname te zien. De snelheid waarmee de bevolking afneemt verschilt wel. Tegelijkertijd zijn er ook gemeenten die naar verwachting nog wel even doorgroeien. Dit zijn voornamelijk de stedelijker gemeenten. Wel zal de groei daar lager zijn dan voorheen. Voor Heerenveen en Smallingerland wordt voor de periode een bevolkingsgroei tussen de 6 en 12% voorspeld. Het nieuwe werken Kenniswerkers en creatievelingen zijn het kapitaal van de huidige bedrijven en het snelst groeiende deel van de beroepsbevolking. Op middellange termijn ontstaat er schaarste aan dit type medewerkers. Deze werknemers kunnen meer eisen op tafel leggen en gaan in de toekomst zelf bepalen waar en wanneer ze werken. Er zullen steeds meer mensen vanuit huis, bij een opdrachtgever of van een willekeurige andere locatie samenwerken met collega s. Het personeel dat in bedrijfsgebouwen op bedrijventerreinen werkt zal afnemen. Ook zal sprake zijn van een toenemend aantal zelfstandige, kleine ondernemers. Zelfstandig kunnen werken, meer tevredenheid in je werk, afwisseling en uitdaging en een betere balans tussen werk en privé worden voor veel mensen steeds belangrijker dan een vast inkomen. Daarnaast zien we nu in verband met de recessie een toenemend aantal ZZP-ers. Ook vanuit de werkgeverskant wordt gezocht naar meer flexibiliteit: kostenbesparing op huisvesting en het flexibel inzetten van personeel. Door deze trends zal er een andere verhouding tussen economie en ruimte tot stand komen. Bedrijfsverplaatsers of uitbreiders De meest essentiële eis van Nederlandse bedrijven is bereikbaarheid. Imago en binding met de regio zijn belangrijke factoren. Aanwezigheid van kennis- en innovatienetwerken neemt in belang toe. Toegenomen mobiliteit van werknemers, toename afstand wonen-werken. ICT infrastructuur en opkomst nieuwe bedrijvigheid. blz 13 van 29

14 Starters: Sterke toename van het aantal ZZP ers en freelancers. De meeste ZZP ers starten in eigen woon-of werkplaats. Gemiddelde leeftijd van starters is 39 jaar, 35% is vrouw. Groei 50+ starters. Met betrekking tot bedrijventerreinen zien we de volgende trends: In de totale vraag naar bedrijventerrein zal de vervangingsvraag steeds belangrijker worden (ten koste van uitbreidingsvraag). We zien een verschuiving van bedrijfsvestigingen op zogenaamde informele locaties (solitair, binnenstedelijk) naar bedrijventerreinen. Dit hangt onder meer samen met een betere bereikbaarheid, mogelijkheden voor uitbreiding, vermindering van geluids- en/of milieuhinder en een voorkeur voor clustering. In Heerenveen is deze trend al geruime tijd geleden ingezet. De vraag zal qua samenstelling veranderen: het aandeel van de meer traditionele bedrijventerreinsectoren (zoals industrie) neemt af, terwijl sectoren als zakelijke dienstverlening, zorg en leisure groeien en ook de komende jaren nog een toenemende vraag laten zien. Op bedrijventerreinen komt steeds meer lichte produktie en handel. Deze sector is voor Heerenveen kansrijk. Logistiek is een belangrijke groeimarkt. Heerenveen heeft als gevolg van de centrale ligging in het Noorden, de goede bereikbaarheid (kruispunt A7/A32), en de reeds aanwezige bedrijvigheid en opleidingen een goede positie. In het kader van de o.a. SER-ladder is het optimaal benutten van bestaande terreinen een steeds belangrijker aandachtspunt. In Heerenveen zijn we hier al voortdurend mee bezig. Nieuwvestigers begeleiden we net zo graag richting een bestaand pand, dan dat we ze een stuk bedrijfsgrond verkopen. De uitstraling van bedrijfslocaties wordt steeds belangrijker, enerzijds voor de consument, anderzijds voor de werknemer. De behoefte aan kwalitatief hoogwaardige werklandschappen neemt toe. De vraag naar hoogwaardige en multifunctionele locaties groeit. Gebruikers hebben een groeiende behoefte aan kantoorachtige ruimtes, werknemers hebben een afkeer van saaie werkomgevingen, en omwonenden uiten een groeiende weerstand tegen verrommeling. Duurzaamheid wordt hiermee een steeds belangrijker item. Daarnaast blijft er een basisbehoefte aan gewone, nette locaties zonder al te veel poespas. Dit noemen we reguliere/modern-gemengde terreinen. Veruit het grootste deel van het aanbod in Heerenveen valt in deze categorie. IBF kan ook de hoogwaardige markt bedienen. Het aandeel huurdergebruikers in de bedrijfsruimtemarkt neemt snel toe. Vooral in de sector transport en logistiek is dit duidelijk, omdat deze panden geschikt zijn voor verschillende typen gebruikers. In onze regio is deze tendens nog niet heel duidelijk waarneembaar, maar het zit er aan te komen.. Er zal sprake zijn van een beperkte doorgroei van kantoorwerkgelegenheid. Enerzijds is dat het gevolg van de verdienstelijking van de economie. Maar ook in de meer traditionele sectoren als industrie, logistiek en handel is het belang van activiteiten als research en ontwikkeling, marketing en planning en administratie steeds belangrijker om een hogere toegevoegde waarde te kunnen realiseren. In Heerenveen hanteren we het uitgangspunt dat bebouwing op bedrijventerreinen maximaal 49% kantoorhoudend mag zijn. Verder streven we een concentratie van zelfstandige kantoorwerkgelegenheid in het gebied Station, Stadion, KR-Poststraat na. Op het gebied van PDV ontstaan nieuwe integrale concepten met een combinatie van retail en leisure, vaak thematisch van opzet. In Heerenveen willen we bij Sportstad een ontwikkeling gericht op sport en lifestyle mogelijk maken. Op IBF is er ruimte gereserveerd voor een cluster automotive, waaronder een cluster autodealers met bovenregionale uitstraling. En tot slot trends binnen een aantal sectoren die voor Heerenveen van belang zijn (voor meer vestigingsaspecten zie bijlage E): blz 14 van 29

15 Logistiek Logistiek blijft een groeisector vanwege een steeds meer integrale wereldhandel Schaalvergroting in de sector leidt tot een behoefte aan grotere kavels en meer bedrijfsruimteoppervlakte. Milieu-eisen leiden tot innovatieve concepten als duurzaam bouwen en toename multimodaal transport. Heerenveen heeft een goede uitgangspositie als gevolg van ligging en bereikbaarheid, aanwezige bedrijven, opleiding en aanwezige beroepsbevolking. In de bijlage meer over de omgevingseisen van deze sector. De concurrentie voor Heerenveen is zowel regionaal als bovenregionaal. Produktie en assemblage Internationalisering van de sector neemt toe Voor sectoren die in Nederland blijven is schaalvergroting noodzakelijk Locatiebewegingen van innovatieve produktiebedrijven blijven op het huidige peil, voor de rest neemt de dynamiek af. Heerenveen heeft een goede uitgangspositie als gevolg van ligging, aanwezige bedrijven, opleiding en aanwezige beroepsbevolking. In de bijlage meer over de omgevingseisen van deze sector. De concurrentie voor Heerenveen is zowel regionaal als bovenregionaal. Handel en reparatie Uitschakelingstendens in bijvoorbeeld handel en reparatie in auto s: grotere afnemers worden vaker rechtstreeks bediend door importeurs en fabrikanten Marges worden kleiner, groei is vooral mogelijk door uitbestedingstendens in sector reparatie en onderhoud. Distributeurs nemen vaker groothandelsactiviteiten over. Groothandel maakt efficiencyslag door (voorraadbeheer, ketenoptimalisatie en efficient customer response. Heerenveen heeft zoals gesteld een goede uitgangspositie als gevolg van ligging, aanwezige bedrijven. De concurrentie voor Heerenveen is zowel regionaal als bovenregionaal. Een ondernemer over de toekomst: Ook al kampt Noord-Nederland met krimp en hebben we te maken met laagconjunctuur; Heerenveen zal het naar verwachting relatief goed blijven doen de komende jaren. blz 15 van 29

16 5. Bedrijventerreinen 5.1 Huidig aanbod en plannen In de gemeente Heerenveen zijn in totaal 13 bedrijventerreinen aanwezig. Sommige terreinen liggen direct tegen elkaar aan en lopen in elkaar over. Op 4 van deze 13 terreinen is nog uitgeefbare grond, 9 terreinen zijn totaal uitgegeven. Uitgegeven bedrijventerreinen Hieronder behandelen we kort de volledig uitgegeven terrein waar bijzonderheden te melden zijn. In de bijlage F vindt u meer achtergrond over alle uitgegeven terreinen. Leeuwarderstraatweg is een bedrijventerrein van 25 ha netto. Dit bedrijventerrein is in de inventarisatie van de provincie (2009) aangemerkt als licht (ruimtelijk en technisch) verouderd. De leegstand/onbebouwde kavels in particuliere handen is 0,5 tot 1 ha. Deze grond ligt ingeklemd en is niet ontsloten. De gemeente heeft vooralsnog geen ambitie om dit terrein te herstructureren. Een eventuele ontwikkeling van de spoorlijn zal ook gevolgen hebben voor dit gebied. Uhlweg is een locatie die op dit moment volledig is verlaten als gevolg van een bedrijfsbrand en een daarop volgende verplaatsing van wasserij de Blinde naar het IBF. De Uhlweg ligt direct aan de A7, het bedrijfspand is functioneel en staat leeg. De locatie kan als gevolg van de ligging direct naast de snelweg alleen voor bedrijvigheid worden gebruikt. De accountmanagers hebben deze locatie in de aanbieding. Het Meer is een kleinschalig gemengd bedrijventerrein dat in de onmiddellijke nabijheid van het Sportstadgebied ligt. Het terrein is de afgelopen jaren al wat leeggelopen, er zijn nu nog 8 bedrijven gevestigd met in totaal 65 werkzame personen (fulltime). De plannen om hier mogelijk een nieuw Thialf te ontwikkelen, dan wel een andere ontwikkeling in relatie tot het Sportstadgebied te realiseren, zullen van invloed zijn op de toekomst van dit gebied. Op de huidige Thialf locatie is ook wat kleinschalige bedrijvigheid aanwezig. Voor een deel gekoppeld aan de functie van Thialf, maar deels ook niet. Een eventuele renovatie danwel verplaatsing van Thialf zal gevolgen hebben voor de aanwezige bedrijvigheid. Bedrijventerrein Jubbega is circa 3 ha groot en volledig uitgegeven. Het bedrijventerrein ligt aan de rand van het dorp, er is hier sprake van een behoorlijke functiemenging. Uitgeefbaar bedrijventerrein Op de volgende vier terreinen is nog grond uitgeefbaar. In bijlage G beschrijven we de deze terreinen uitgebreid. Bedrijventerrein Hectare netto Uitgeefbaar hectare netto Typering Haskerveen A7-Noordzijde * Snelweg, grootschalig. Modern gemengd segment. De Kavels 57 5,5 Snelweg, grootschalig. Modern gemengd segment. IBF Snelweg, grootschalig. Deels hoogwaardig (10-15 hectare), deels modern gemengd segment ( hectare). Kanaal 57 1 Snelweg, grootschalig. Modern gemengd segment. Totaal (incl. Skarsterlân*) ,5 Totaal (excl. Skarsterlân) ,5 Bron: IBIS Op IBF wordt door ondernemers in samenwerking met het onderwijs gewerkt aan de ontwikkeling van een duurzaamheidspark. De voormalige SCI-lokatie (in particuliere handen) zal worden ingevuld met bedrijvigheid die gebruik maakt van duurzame produktiemiddelen en technieken, of anderszins een duurzaam karakter hebben. Het plan, evenals de rol van de gemeente, zal nog concreter moeten worden uitgewerkt. Leegstand De leegstand op de bedrijventerreinen in Heerenveen ligt op frictieniveau, zo tussen de 2 en blz 16 van 29

17 5%. De leegstaande panden zijn over het algemeen courant. Op enkele terreinen liggen wat kavels in particuliere handen braak. Op Heerenveen Zuid 3 ha bij Smilde en 0,8 ha van Bouwgroep Heerenveen, op Kanaal 2 ha reststroken bij Borkent en Berkhof en op de Kavels 0,8 ha bij de (vm) Ladderfabriek. De gemeente Heerenveen steekt veel tijd en energie in het matchen van vrije bedrijfspanden en kavels aan bedrijven met een ruimtevraag. Bovendien is constant actueel zicht op de marktsituatie; waar staat een bedrijfspand leeg? Wat is de status van een braakliggende kavel? Wat zijn de plannen van de gebruiker hiermee? Bij welke ondernemer is op korte termijn dynamiek te verwachten? Voorbeelden van bedrijven die zich in bestaande bedrijfsruimte hebben gevestigd zijn onder meer Lasaulec (BPF), Zebra (de Kavels), Jongbloed (Heerenveen Zuid), Carglass (BPF), Ausma heftrucks (de Kavels). Uitplaatsing In Heerenveen is (behalve die hierboven genoemde bedrijventerreinen waar mogelijk een transformatie gaat plaatsvinden) nauwelijks sprake van niet passende bedrijven op informele locaties. Enkele garagebedrijven zitten nog op een locatie in de woonbebouwing (Vakgarage, Siton Suzenaar, Sutherland). In het verleden is al een groot aantal bedrijven van een solitaire locatie verplaatst naar een bedrijventerrein. Voorbeelden hiervan zijn Lasaulec van de centrumrand naar BPF, De Wolff constructeurs vanaf de centrumrand naar Kanaal en de Friese bandenservice vanuit het centrum naar Kanaal. In de dorpen is op solitaire lokaties iets meer sprake van functiemenging maar er zijn geen acute knelpunten. De ondernemers in Jubbega zouden graag een uitbreiding van het lokale bedrijventerrein zien. Plannen De plannen voor nieuw te ontwikkelen bedrijventerrein in (en nabij de kern) Heerenveen verkeren allemaal in een zeer prille fase. Ze zijn benoemd in de Integrale Visie Heerenveen- Skarsterlân uit Op sommige locaties heeft de gemeente een grondpositie. Uitgangspunt voor nieuw te ontwikkelen terreinen is dat deze nabij de kern Heerenveen liggen, om zo optimaal gebruik te kunnen maken van de bereikbaarheid en de economische clustervoordelen. Bedrijventerrein Hectare Typering Netto uitgeefbaar A7 Zuid * 40 Snelweglocatie Hoogwaardig segment/bedrijvenpark Haskerveen/ Ten noorden van De Wierde* 35 Goed bereikbaar Zware, watergebonden bedrijvigheid Ook in te richten voor modern gemengd segment Klaverblad Noordoost 85 Snelweglocatie, grootschalig. Unieke snelweg-bereikbaarheid. Ontwikkelcapaciteit groot. Mogelijkheden voor hoogwaardige zichtlocaties langs de A7. Verder de segmenten modern gemengd, T&D. Klaverblad Noordwest / oostzijde Leeuwarderstraatweg Totaal (incl. Skarsterlân*) Totaal (excl. Skarsterlân) Bron: Integrale visie Heerenveen-Skarsterlân, 2005 Modern gemengd, waaronder wonen werken Functies gerelateerd aan ZZL 5.2 Concurrentiepositie Huidig concurrerend aanbod In de omgeving van Heerenveen is natuurlijk ook sprake van uitgeefbaar bedrijventerrein. In bijlage H is een overzicht opgenomen van het aanbod in de regio (Corop-regio Zuidoost Fryslân, wat in grote lijnen overeenkomt met de nieuwe afstemmingsregio in provinciaal verband) en de plaatsen waarin we in de praktijk de meeste concurrentie van ervaren. In de gemeenten Skarsterlân, Opsterland, Smallingerland, Ooststellingwerf en Weststellingwerf is in totaal nog bijna 200 hectare netto bedrijventerrein uitgeefbaar (op al harde, planologisch goedgekeurde bedrijvenlocaties). Van het beschikbaar aanbod in omliggende gemeenten is vooral Bedrijvenpark A7-Noord in Drachten een concurrent voor de gemeente Heerenveen. De blz 17 van 29