OriGENE Lower Back Revival System - een kwalitatief patiëntenonderzoek -

Transcriptie

1 OriGENE Lower Back Revival System - een kwalitatief patiëntenonderzoek - Uitgevoerd door PQR Research in opdracht van: OriGENE Concepts BV

2 PQR Research Plasschaert Quality in Research BV Weteringschans XT Amsterdam Tel (0) Fax (0) Internet Amsterdam, september 2005 Projectnummer: PQR 1300 PQR Research is lid van de MarktOnderzoekAssociatie (MOA) en de European Society for Opinion and Marketing Research (ESOMAR). Op alle onderzoeksprojecten is de ICC/ESOMAR-code van toepassing (International Code of Marketing and Social Research Practice). PQR Research is op basis van ISO gecertificeerd. 2

3 INHOUD PAGINA 1 INLEIDING 1.1 Achtergrond van het onderzoek Doelstelling van het onderzoek Onderzoeksmethode en steekproef Algemeen 7 2 RESULTATEN 2.1 Bestaande rugproblemen Aard van de rugproblemen Behandeling bestaande rugproblemen OriGENE-behandeling Eerste contact met OriGENE Informatie vooraf De eerste behandeling Tijdens de behandeling Lange termijn effecten van de behandeling Begeleiding De rol van de begeleiding Nazorg OriGENE behandeltoestel Kosten van de behandeling Slotopmerking 22 3 SAMENVATTING EN CONCLUSIES 3.1 Samenvatting en conclusies 24 3

4 HOOFDSTUK 1 INLEIDING 4

5 1.1 Achtergrond van het onderzoek OriGENE Concepts BV heeft een geheel nieuw behandelconcept met bijbehorend toestel ontwikkeld ter behandeling en preventie van klachten in de lage rug. Momenteel wordt al op verschillende behandellocaties in het land met dit concept gewerkt. Het is van belang om hierbij de ervaringen van de behandelaren en die van hun cliënten te inventariseren ten behoeve van de toetsing en verdere ontwikkeling van het behandelconcept en van het toestel zelf. Door middel van onderzoek moeten dus ervaringen worden verzameld, waarbij het gewenst is om niet alleen rationele, maar zeker ook emotionele aspecten goed boven tafel te krijgen. Kwalitatief onderzoek is daarvoor bij uitstek geschikt. PQR Research is gevraagd om dit kwalitatieve onderzoek uit te voeren om deze ervaringen van OriGENEpatiënten te verzamelen. PQR Research is een onafhankelijk onderzoeksbureau, gespecialiseerd in kwalitatieve methoden van onderzoek. PQR Research voert onderzoek uit voor een groot aantal opdrachtgevers, zowel binnenlands als buitenlands. Onder andere de Europese Commissie, de RijksVoorlichtingsDienst en diverse ministeries zijn opdrachtgever van PQR. Naast kwalitatief onderzoek vindt ook kwantitatief onderzoek naar het nieuwe behandelconcept plaats in de vorm van een multi-center randomized trial (binnen de Nederlandse Krijgsmacht) en een observationele studie (binnen een civiel revalidatiecentrum), in het kader van een promotieonderzoek bij de Universiteit Maastricht. Het onderhavige rapport betreft uitsluitend het kwalitatieve onderzoek. 1.2 Doelstelling van het onderzoek De doelstelling van het onderzoek wordt geformuleerd als: Het in kaart brengen van ervaringen en suggesties van gebruikers (patiënten) van het OriGENE-behandelconcept, ter toetsing en verdere ontwikkeling van het behandelconcept, mede ter ondersteuning van de marktintroductie. 5

6 Deze doelstelling kan verder worden gespecificeerd als: ervaringen en suggesties van cliënten verzamelen met betrekking tot hun behandeling door de artsen of fysiotherapeuten, hun ervaringen met het gebruik van het toestel, hun tevredenheid met de behandeling zelf en de resultaten van de behandeling. 1.3 Onderzoeksmethode en steekproef Gezien de achtergrond en doelstelling van dit onderzoek is gekozen voor een kwalitatieve methode van onderzoek middels groepsdiscussies. Bij dit type onderzoek wordt een diepgaand inzicht verkregen in de onderzoeksproblemen en de onderzoeksvragen. Er worden methodes gebruikt om het hoe en waarom aan ervaringen, gedragingen en keuzen te achterhalen en attitudes, percepties en emoties bloot te leggen. In groepsdiscussies stimuleert de groepsinteractie de respondenten tot het genereren van ideeën en meningen over de aangeboden onderwerpen en tot een toelichting op de eigen houding en opvattingen. Er zijn 4 groepsdiscussies gehouden. Aan elke sessie hebben 7-9 patiënten deelgenomen. De lengte van de groepsdiscussie bedroeg 1½ tot 2 uur. De groepsdiscussies hebben plaatsgevonden in Alkmaar, Uden, s-gravendeel en Geldrop. Het onderzoek heeft plaatsgevonden op de behandellocaties op 13, 14, 27 juli en 6 september De respondenten zijn geselecteerd door de behandelaars aan de hand van de criteria en lijsten, die zijn opgesteld door de onderzoekers van de Universiteit Maastricht die de bovenvermelde MRCT uitvoeren. Hierbij is rekening gehouden met de duur van de klachten, de lengte van de behandeling, de leeftijd, het geslacht en het behandelresultaat, zodat waar nodig een juiste spreiding van de patiënten tot stand kon komen. 6

7 De gebruikte gespreksleidraad (checklist) is in overleg met de opdrachtgevers en de genoemde onderzoekers opgesteld. Om te garanderen dat de gespreksdeelnemers zich volledig vrij konden uiten tijdens de sessies, zijn deze gehouden zonder bijzijn van betrokkenen van OriGENE of behandelaars. Hierdoor zijn sociaal wenselijke antwoorden voorkomen. Alle groepsdiscussies zijn genotuleerd door een notulist en op audiotape opgenomen. Na afloop van het veldwerk zijn alle gesprekken volledig geanalyseerd en de resultaten gegroepeerd. Hierdoor ontstaat een goed en compleet beeld van de antwoorden op de onderzoeksvragen. Zoals gemeld betreft het kwalitatief onderzoek, waardoor het niet mogelijk is om de uitkomsten met harde cijfers aan te duiden. Er wordt met kleine groepen mensen gepraat en dus moet worden gesproken over indicaties en niet over wetenschappelijk onderzoek of over significanties. Echter de onderzoeksuitkomsten over de groepen heen zijn zeer consistent. Hetgeen de uitkomsten nog meer zeggingskracht geeft. Bedacht dient tevens te worden dat de respondenten alle al langere tijd rugklachten hadden en vaak al zonder succes meerdere behandelingen met andere behandelmethoden hadden ondergaan. Wat dat betreft kan hier dus niet van een representatief onderzoek bij alle mensen met rugklachten binnen de Nederlandse bevolking worden gesproken. 1.4 Algemeen Kwalitatieve methoden van onderzoek zijn verkennend en diagnostisch van aard en zijn bij uitstek geschikt voor het opsporen van onderliggende houdingen en motieven. De aandacht ligt op 'hoe en waarom'-vragen en minder op 'wie en hoeveel'-vragen. De resultaten dienen daarom te worden beschouwd als indicatief. Waar in dit rapport is gekozen voor de stellende vorm is dat vooral om de leesbaarheid van dit rapport te vergroten. 7

8 In dit rapport wordt onderscheid gemaakt op basis van de eerder genoemde selectiecriteria, echter alleen daar waar relevante verschillen optraden. De resultaten van dit onderzoek staan alleen ter beschikking van vertegenwoordigers van OriGENE Concepts BV en door hen uitgekozen partijen. 8

9 HOOFDSTUK 2 RESULTATEN 9

10 2.1 Bestaande rugproblemen Aard van de rugproblemen Alle respondenten praten over uiteenlopende klachten, maar voor de meeste zijn de rugproblemen iets waarmee ze al jaren lopen. Enkelen hebben al een zwakke rug van jongs af aan, men noemt ook ongelijke lengte van de benen, terwijl weer anderen hun rugproblemen hebben opgelopen door hun beroep, hetzij door lang een zwaar beroep uit te oefenen, hetzij door een ongeval op het werk. Bij vooral wat ouderen is ook sprake van slijtage. Een enkeling heeft de klachten opgelopen tijdens het sporten. Niet alle klachten hebben direct een naam of een diagnose, bij de meeste is op foto s van de rug geen aanwijsbare oorzaak te zien, en is alleen de pijn in de onderrug, maar vaak ook uitstralend naar de benen, te voelen door de deelnemers zelf. Ook de frequentie van de rugpijn verschilt bij de deelnemers. Sommigen vertellen over een zeurderige pijn die altijd (iedere dag en continu) in de onderrug aanwezig is en enkele hebben alleen bij sommige bewegingen of om de zoveel tijd last van de onderrug. Er zijn ook enkele respondenten die een duidelijke hernia hebben (gehad) en hierdoor tijdelijk alleen nog maar konden liggen of staan. Enkele respondenten melden ook problemen met bijvoorbeeld de lies, heupen of bekken. Ik had een duidelijke hernia en wilde deze bijna laten opereren, ik had de tickets naar Duitsland al bijna besteld. Ik stond onder op een trap toen mijn maat boven mij de verwarmingsketel van 130 kilo losliet. Ik moest deze ketel wel tegenhouden, anders had ik hem op me gekregen. Ik heb het een paar keer per jaar, dan duurt het een paar dagen en dan komt het na een tijdje weer terug. Na mijn heupoperatie was ik helemaal stijf in mijn rug en heupen. Veel respondenten geven aan dat de rugklachten een belemmering zijn voor hun dagelijkse bezigheden. Men gaat zich anders, krampachtiger en voorzichtiger bewegen of doet bepaalde bewegingen niet meer. Het gevolg hiervan is dat de rugklachten en de consequenties daarvan ook in veel gevallen zorgen voor een negatieve 10

11 gemoedstoestand, men voelt zich niet alleen onprettig, men wordt ook geprikkeld of kribbig. Omdat sommigen door de pijn, al dan niet tijdelijk, niet alle handelingen en bewegingen kunnen doen, zijn zij tijdelijk of permanent afgekeurd voor hun werk. Ook wanneer rugproblemen na behandeling zijn verholpen, of in ieder geval de pijn weg is, zal de rug volgens het merendeel der respondenten altijd een zwakke plek blijven. De pijn gaat wel weg, maar het is niet over en je moet je rug in acht blijven nemen. Ik voelde dat ik niet rechtop liep, maar als een krom oud vrouwtje. Ik werk graag in de tuin, maar dat kon ik niet meer. Je wordt er wel eens doodmoe van en ben het spuugzat die rugpijn. Ik laat het tillen altijd over aan mijn man. Vooral rijden met een winkelwagentje is een crime. Het heeft mijn leven hiervoor (voor de behandeling) bepaald. Je haalt de klacht weg maar niet de oorzaak. Hardlopen ging niet meer, fietsen nog wel Behandelingen bestaande rugproblemen De meeste gespreksdeelnemers hebben van alles geprobeerd om van hun rugproblemen af te komen: huisarts, meer gaan sporten, manueel therapeut, fysiotherapie, gebruik van elektrische apparaten, chiropractor, de orthopeed en Mensendieck. Zij geven aan dat voor hen eigenlijk geen van deze behandelingen echt heeft geholpen en zeker niet voor langere tijd. Men heeft regelmatig het gevoel van het kastje naar de muur te worden gestuurd, omdat de rugklachten blijven terugkomen en niemand kan zeggen waar de problemen echt liggen. Door dit gevoel krijgen sommigen het idee dat behandelaren maar wat doen als ze het niet echt weten. Doordat sommige respondenten al jaren rugklachten hebben en ook al jaren naar fysiotherapeuten gaan zonder effectief resultaat, geeft hun dat het gevoel dat de fysiotherapeut patiënten maar heel langzaam geneest/helpt om zo langer van de klandizie te kunnen genieten. Men heeft het gevoel dat de fysiotherapeut mobiel (soepeler) maakt, maar niet verhelpt/spieren sterker maakt. 11

12 Dit alles leidt tot een laag vertrouwen in de beroepsgroep van behandelaars als geheel, en vooral bij fysiotherapeuten. Een meerderheid van de respondenten geeft aan regelmatig pijnstillers te slikken/te hebben geslikt tegen de pijn. Ze doen maar wat, het is toch verschrikkelijk dat ze je eindeloos behandelen en er gebeurt niets en toen kwam ik hier en na één behandeling liep ik zo weg. De fysio maakt het alleen soepel, maar het helpt niet tegen de pijn. De fysiotherapeut zet er wat stroompjes op en loopt dan naar een andere patiënt. De fysio deed er niets mee als ik zei hoe ik stond op mijn werk. De meeste huisartsen hebben geen verstand van rugproblemen. De dokter zei dat mijn bekken niet goed was, uiteindelijk zijn er in het ziekenhuis ook foto s gemaakt van de rug en toen bleken mijn onderste wervels versleten te zijn. 2.2 OriGENE-behandeling Eerste contact met OriGENE Door de plaatsing van het OriGENE toestel op verschillende soorten behandelcentra heeft er ook een selectie van de respondenten plaatsgevonden die mede gevolg is van de unieke functie van de locatie van het toestel. De verschillende functies van de locaties zijn: een ziekenhuis (afdeling sportgeneeskunde), een huisartsenpraktijk, de afdeling fysiotherapie van een fitnesscentrum en een medisch revalidatiecentrum. Op elke locatie kwamen de meeste mensen vooral via via in contact met de OriGENE behandeling, maar ook de behandelaren zelf spelen een grote rol, zeker in de huisartsen ziekenhuisomgeving. Zij verwijzen door of behandelen ook mensen met andere klachten dan lage rugproblemen, zoals heup, lies, bekkenproblemen. De OriGENE behandeling is nog niet bekend bij veel mensen, maar eenmaal ervan gehoord hebbend, 12

13 willen de deelnemers graag de behandeling op het toestel proberen. Doordat veel mensen al tal van verschillende alternatieven hebben geprobeerd zonder resultaat zijn de verwachtingen niet erg hoog gespannen. De meeste hebben helemaal geen verwachtingen, maar beginnen aan de behandeling meer met hoop dan met verwachtingen. Baat het niet dan schaadt het niet! Bovenstaande uitspraak is spontaan gedaan in alle vier de groepen. Respondenten willen weer echt leven en weer hun dingen kunnen doen en daar is in hun geval een gezonde rug voor nodig en dat is een belangrijke reden om kost wat kost iets te vinden dat helpt. Ik was ten einde raad en had alles al geprobeerd, maar niets hielp. In sommige gevallen heeft de huisarts of fysiotherapeut de deelnemers over de OriGENE behandeling geïnformeerd, in andere gevallen ging het vaak via anderen die al onder behandeling waren. In alle gevallen waren de deelnemers voor de eerste behandeling bekend met het feit dat het OriGENE toestel en de behandeling eigenlijk nog in een proeffase verkeerden, maar dit werd nooit als een probleem ervaren. In de meeste gevallen is van tevoren duidelijk aangegeven dat er geen garantie is voor het verdwijnen van de klachten. Deze eerlijkheid werd als zeer positief ervaren; men heeft dit vaak bij eerdere behandelingen gemist. Voorafgaand aan de behandeling heeft een aantal respondenten te maken gehad met een huisarts of Arbo-dienst. Door hun onbekendheid met het toestel en de behandelwijze hadden deze veelal een argwanende of afwijzende houding Informatie vooraf De meeste deelnemers van de behandeling geven aan dat zij voorafgaand aan de behandeling (enige) uitleg hebben gekregen over de wijze waarop de behandeling werkt in het lichaam en over de werking van het toestel. Informatie die via via verkregen is en aangeeft dat het werkt, wordt door de meeste patiënten zeer gewaardeerd; het geeft vooral vertrouwen in de behandeling en de 13

14 behandelaar. Over het algemeen vindt men dat men voldoende informatie heeft gekregen en dat als men vragen had, deze goed beantwoord werden tijdens de behandeling. Het krijgen van een folder/vouwblad zorgt ervoor dat velen de informatie later op hun gemak nog eens kunnen doornemen. Het begrip van de exacte filosofie en werking van de OriGENE is minder relevant. Men is minder geïnteresseerd in hoe het werkt als het maar werkt. De informatie dat de oefening ook een seintje geeft aan de hersenen om de spieren beter aan te sturen en meer te activeren (appelleren aan het heractiveren van een latent aanwezige hersenfunctie) wordt plausibel geacht De eerste behandeling Een veel gehoorde reactie op de eerste behandeling is de eenvoud en de duur van de behandeling, deze is volgens de gespreksdeelnemers zeer kort. De oefening is eenvoudig voor de meeste respondenten. Het aantal herhalingen en het tijdsbeslag worden door velen gezien als erg weinig en maken het daardoor moeilijk om te doen geloven dat deze korte behandelsessies de rugklachten kunnen wegnemen. Sommige deelnemers geven aan dat zij zonder begeleiding meer oefeningen zouden hebben gedaan en/of meer gewicht zouden hebben genomen. Een enkeling geeft aan dat er een tegengewicht ( end support of begin support ) nodig was om de oefening volledig en goed te kunnen doen. Velen hebben de mogelijkheid om de lastcurve aan te passen door een end/begin support eigenlijk helemaal niet bemerkt aan het toestel. Dit geeft aan dat men de instelling en de exacte werking van het toestel aan de behandelaar overlaat en zich volledig concentreert op de oefening zelf. Men geeft aan eigenlijk zonder enige angst op het toestel te zijn gestapt, dit mede gezien de deskundige begeleiding die daarbij aanwezig was. Het volledig immobiliseren van het onderlichaam ervaart men als een ondersteuning bij de oefening en als een zekerheid dat men niets fout kan doen. Dat je niet kunt compenseren of verkeerd zitten wordt gezien als sterkte van het apparaat, maar tegelijkertijd ook als zwakte als het apparaat niet juist is afgesteld. De reacties na de eerste behandeling zijn bij iedereen verschillend. Sommigen voelen zich opgelucht en soepel, bij enkele is de pijn geheel verdwenen, een aantal voelen de volgende dag stijfheid in de onderrug en sommige voelen helemaal niets, maar bij 14

15 niemand is de pijn toegenomen na de eerste behandeling. Ik heb altijd veel getraind en dan is het niet te geloven dat een paar herhalingen al een dergelijk effect hebben, het gaat in tegen de ratio uit de trainingsleer Het is alleen maar warming-up en dan 2 keer 20 herhalingen. Het was voorbij, voordat ik het wist. Ik liep weg met een soort zweverig gevoel. Direct na de eerste keer kon ik s avonds gewoon in bed liggen zonder pijn en zonder een kussen onder mijn benen. Dat was jaren niet meer voorgekomen. Ik ging weg en voelde er eigenlijk niets van, maar de volgende ochtend voelde ik toch dat ik iets gedaan had. Dus goed dat de behandelaar me had tegengehouden meer te doen Tijdens de behandeling Door de behandelaren worden de meeste deelnemers geadviseerd om te (gaan) sporten/bewegen tijdens de OriGENE behandeling. Sommige deelnemers doen naast de behandeling ook fitness of andere sporten, in combinatie met de behandeling krijgen zij ook weer meer vertrouwen dat hun rug dit weer aan kan. Of men naast de behandeling ook gaat sporten of meer bewegen of juist niet, hangt volledig af van de persoonlijke instelling van de respondent. Het aantal behandelingen varieert per deelnemer. Sommige deelnemers hebben al na één behandeling het gevoel dat ze alles weer aankunnen en andere hebben 3 tot 4 behandelingen nodig voordat ze meer of minder resultaat voelen. De meeste deelnemers beginnen met standaard 10 behandelingen, een aantal heeft meer behandelingen gehad. Tijdens de behandeling wordt het gebruikte gewicht rustig opgebouwd. Veel respondenten zijn verbijsterd over de hoeveelheid gewicht dat zij nu gebruiken en over de progressie die zij in korte tijd hebben geboekt in het gebruikte gewicht. 15

16 Enkele patiënten die al langer geleden met de behandeling zijn gestart hebben een onderhoudsbehandeling, de frequentie hiervan varieert van één keer per maand tot één keer per kwartaal. Ik ga ook iedere dag op de hometrainer fietsen om goede conditie te houden. O, dat vind ik zo vervelend, dat doe ik niet. Als ik last krijg ga ik wel weer een keer op dat toestel zitten. Ik heb minimaal één keer per maand nodig Lange termijn effecten van de behandeling Voor vrijwel alle patiënten heeft de OriGENE behandeling een duidelijk positief effect gehad. De consistentie over de groepen heen bevestigt dit positieve oordeel. Eigenlijk zijn alle respondenten positief over de OriGENE behandeling. Zelfs die respondenten waarvoor de behandeling geen aantoonbaar resultaat heeft opgeleverd (slechts enkelen) zijn tenminste neutraal in hun oordeel. In geen geval zijn de rugklachten erger geworden dan voorheen. Alle respondenten geven aan dat zij deze behandeling zonder meer aanraden aan vrienden en bekenden met rugklachten. Men geeft aan door de behandeling weer veel meer te kunnen dan voor de behandeling, men werkt weer, men sport weer en men tilt weer. Ook geeft men aan meer zelfvertrouwen te hebben gekregen in het eigen kunnen. Daarnaast slikken de meeste patiënten ook geen pijnstillers of spierverslappers meer. Hoewel de meeste patiënten nog geen terugslag hebben gehad, is er een aantal patiënten dat wel weer rugklachten heeft teruggekregen. Men heeft dan echter het gevoel dat deze met enkele behandelingen op het toestel weer zullen worden verholpen. Wanneer men bij de huisarts komt, heeft men deze verteld van de behandeling en het succes, zodat hij ook zelf eens kan gaan kijken naar het toestel en andere patiënten kan doorverwijzen. Men ziet ook duidelijk voordelen in een mogelijk preventieve behandeling bij zware beroepen. Ik heb jaren in de zonwering gezeten, maar ben gestopt vanwege mijn rug, nu zou ik dat weer durven. Vroeger kon ik niet zolang zitten als nu bij dit gesprek. 16

17 Ik wil iedereen bij mij op de zaak met rugproblemen doorsturen. Ik merk dat ik weer wat krommer ga lopen, dus ik ga nu weer een afspraak maken voor een sessie. Door deze behandeling zullen minder mensen thuis komen te zitten door rugklachten. 2.3 Begeleiding De rol van de begeleiding Alle respondenten geven aan dat de begeleiding van cruciaal belang is voor de behandeling. Zonder een goed opgeleide behandelaar kan het apparaat verkeerd worden ingesteld, zou de oefening misschien niet helemaal goed worden uitgevoerd of zou men mogelijk overmoedig worden en te veel gewicht op de rug nemen of te veel oefeningen doen, waardoor de rugklachten zouden kunnen toenemen. Daarnaast heeft de begeleiding ook een psychische impact op de patiënt; sommige patiënten hebben angst om de oefeningen te doen en worden door de aanwezigheid van een behandelaar versterkt in het vertrouwensproces. De begeleiding door een gediplomeerde behandelaar geeft daarnaast vertrouwen in het apparaat zelf. Het lijkt er wel enigszins op, maar het is duidelijk niet zomaar een apparaat in het fitnesscentrum. Het feit dat de behandelaar continu aanwezig is en tijd voor je neemt, geeft veel vertrouwen. Zonder goede begeleiding is het toestel niets waard. Ik moet eigenlijk voor een onderhoudstraining, maar ik vind het toch eng, net alsof ik naar de tandarts moet. Hij neemt echt de tijd voor me en loopt niet weg zoals bij andere fysiotherapeutische behandelingen. Begeleiding blijft nodig ook al weet ik de instellingen, iemand moet controleren of ik de oefening goed doe en of ik niet te veel gewicht pak. 17

18 Zonder begeleiding zou ik meer oefeningen doen dan goed voor me is. Doordat het gaat om een proefopstelling van de OriGENE, ook qua begeleiding, zijn er in sommige gevallen wel wat aanloopproblemen geweest met de juiste instellingen. Het goed noteren van de juiste instellingen en het aantal oefeningen en het correct doorgeven van de informatie onder de begeleiders binnen een instituut is voor respondenten daarom erg belangrijk. Sommige hebben zich een proefpersoon gevoeld door de verschillende instellingen die ze gekregen hebben en het aantal oefeningen dat ze moesten doen. Een goede opleiding van de behandelaren en een goed geprotocolleerd behandelprogramma zijn essentieel. Zonder goede behandelaar is voor de meeste respondenten de waarde van de OriGENE beduidend minder. Ik wipte met mijn billen eruit en voelde dat het niet goed was ingesteld, maar ik ben doorgegaan, want ik wil van de pijn af. Iedere keer was de instelling anders. Het ging pas goed toen die man, ik geloof degene die het toestel heeft ontworpen, erbij was en het toestel instelde. Bij mij hielpen de eerste acht behandelingen niet omdat de instelling steeds anders en niet goed was. Pas daarna was het goed, dus had ik veel meer dan 10 behandelingen nodig. Hij heeft de eerste keer echt de tijd genomen om het goed in te stellen Nazorg De nazorg is verschillend per behandelaar. Sommige respondenten geven aan behoefte te hebben aan een richtlijn hoe ze klachten in de toekomst kunnen voorkomen en wachten nog op nazorg. Anderen noemen de oefeningen die ze van hun behandelaar gekregen hebben om thuis te doen nadat de behandeling op het OriGENE toestel beëindigd zijn. Deze oefeningen zijn gegeven om de rugklachten in de toekomst te 18

19 voorkomen. Enkele respondenten waar de rugklachten terug zijn gekomen, zijn weer aan de behandeling op het OriGENE toestel begonnen. Bij de huisarts en sommige fysiotherapeuten bestaat de standaard nazorg uit een onderhoudsbehandeling van één sessie in de maand/ het kwartaal / half jaar. De frequentie van de onderhoudsbehandeling is in overleg met de patiënt. Over het algemeen is men best in voor een dergelijk onderhoudsbehandeling als men een soort van gevoel of garantie heeft dat een preventieve behandeling echt helpt om klachten niet te doen terugkeren. Veel respondenten geven echter ook aan wel af te wachten totdat de klachten terugkomen. Hierbij speelt mee dat men nog niet weet of de klachten terug zullen keren, dus of het onderhoud echt nodig is. Men wacht liever een bepaalde periode na de laatste behandeling en ziet dan wel of men nog een behandeling nodig heeft; met andere woorden men maakt een afweging tussen een risico nemen of vermijden. Men weet nu immers dat er een toestel is waarmee men zonodig snel in één of twee sessies weer van de problemen af is. In de behandelprotocollen van OriGENE wordt wel gewezen op het grote belang van de onderhoudstraining als secundaire preventie en voor een optimale prognose op de lange termijn. Het blijkt dus van belang te zijn, dat hierover meer wordt gecommuniceerd. Men maakt ook een afweging bij het weer gaan doen van bepaalde activiteiten/werkzaamheden. Of men voelt zich zo goed dat men alles aandurft of men blijft voorzichtig. Maar altijd in de wetenschap dat er een behandeling mogelijk is. Ik heb tien behandelingen gehad en ga nu ieder kwartaal één keer. Sindsdien heb ik nooit meer last gehad van mijn rug. 2.4 OriGENE behandeltoestel De ervaringen van de deelnemers met het toestel zijn niet overal hetzelfde mede doordat de behandelwijze en protocollen in de testfase van de afgelopen 2 jaar zijn aangepast. Men beschrijft het toestel als een professioneel apparaat met een degelijke en robuuste uitstraling. Door een enkeling wordt het ook wel een martelwerktuig genoemd. 19

20 Het ziet er heel goed uit met heel mooi laswerk en niet zo verchroomd als die hippe fitnessapparaten. Sommige deelnemers missen nog een teller die het aantal herhalingen bijhoudt. Voor de oefening is veel concentratie nodig, waardoor mensen vergeten het aantal herhalingen te tellen. De mogelijkheid tot instellen van het apparaat op de persoonlijke bouw van de respondenten wordt als zeer goed ervaren. Wel is de wijze van instellen zo ingewikkeld dat goede registratie door de behandelaar vereist is. 2.5 Kosten van behandeling Alle respondenten met rugklachten zijn zonder meer bereid om te betalen voor de behandeling, omdat zij van de pijn afwillen. Dit is los van het feit of men de behandeling al dan niet vergoed krijgt van de verzekering. Het merendeel van de respondenten is daarom ook pas achteraf gaan informeren of de behandeling door de verzekering vergoed zal gaan worden. Alleen personen die een erg smal budget hebben, hebben vooraf geïnformeerd. Voor de meeste patiënten is de behandeling vergoed door de verzekering, waardoor de exacte kosten van de behandeling niet goed bekend zijn. Het maakt me eigenlijk niet uit wat het kost, als mijn rugpijn maar over is. Ik ben er gewoon aan begonnen omdat ik van de pijn afwil. Ik weet niet of mijn verzekering het wel betaalt. Men ziet de behandeling over het algemeen als een soort van fysiotherapie, doch men vindt vanwege de effectiviteit een hogere prijs acceptabel. Men noemt prijzen van tussen de 26 en 36 euro per behandeling. Daarbij zijn alle respondenten het er over eens dat deze behandelingen door de verzekering gedekt zouden moeten worden, aangezien fysiotherapie ook onder de 20

21 verzekering valt. Ook gezien het grote effect van de behandeling vindt men dat niemand van deze behandeling mag worden uitgesloten, wat een reden temeer is om de behandeling in het basisverzekeringspakket op te nemen. Het mag wel 4 keer zoveel kosten als de fysio als je zo naar de snelheid kijkt. In sommige gevallen, bij respondenten met een aanvullende verzekering en particulieren, worden de behandelingen al door de verzekering vergoed, doordat het als fysiotherapie wordt gezien. Sommige hebben een deel van de behandelingen zelf betaald doordat zij een eigen risico hebben of soms omdat ze het toegekende budget van de verzekeraar al overschreden hebben. Weer anderen hebben alles zelf betaald en weten niet of zij wel of niet een vergoeding van de verzekering krijgen. Natuurlijk moet het betaald worden door de verzekering; ze betalen fysiotherapie toch ook. Mijn verzekering betaalt het omdat ik aanvullend ben verzekerd. Als de verzekering het niet zou betalen wordt het een apparaat alleen voor de rijken en de verzekering is al zo uitgekleed. Ik heb mijn verzekering aangepast, zodat het nu vergoed wordt. Spontaan wordt bij de bespreking over vergoeding van de kosten gemeld dat het uiteraard vergoed dient te worden omdat het ook voorkomt dat men (langer) in de ziektewet loopt. Men ziet duidelijk het voordeel van het OriGENE-concept om te voorkomen dat mensen langere tijd zijn uitgeschakeld in het arbeidsproces. Het is duidelijk voordelig voor zware beroepen (bouw, horeca, kapper, etc.). Men vindt het een eis dat de Arbo-dienst informatie moet hebben over dit toestel. Mijn verzekering wilde niet betalen dus toen ben ik met de bedrijfsarts gaan praten en heeft het bedrijf de helft betaald en ik de andere helft. Daardoor ben ik nu ook uit de ziektewet en profiteert het bedrijf er ook van. 21

22 Deelnemers zijn minder geneigd om geld uit te geven aan onderhoudsbehandelingen als de klachten over zijn. 2.6 Slotopmerking Alle respondenten geven aan dit groepsgesprek zeer te waarderen, aangezien ze nu ook horen hoe anderen met hun rugklachten omgaan en hoe die de behandeling hebben ervaren. Dit versterkt hun vertrouwen in de behandeling en de professionaliteit van het toestel en het concept. Sommige mensen voelen zich een zeur als ze over rugproblemen vertellen en praten er daarom weinig over in hun omgeving. Er over praten met gelijkgestemden geeft een grote steun. 22

23 HOOFDSTUK 3 SAMENVATTING EN CONCLUSIES 23

24 3.1 Samenvatting en conclusies OriGENE Concepts BV heeft een geheel nieuw behandelconcept met bijbehorend toestel ontwikkeld ter behandeling en preventie van klachten in de lage rug. Momenteel wordt reeds op verschillende behandellocaties in het land met dit concept gewerkt. Het is van belang om hierbij de ervaringen van de behandelaren en die van hun cliënten te inventariseren ten behoeve van de toetsing en verdere ontwikkeling van het behandelconcept en van het toestel zelf. Door middel van onderzoek moeten dus ervaringen worden verzameld, waarbij het gewenst is om niet alleen rationele, maar zeker ook emotionele aspecten goed boven tafel te krijgen. Kwalitatief onderzoek is daarvoor bij uitstek geschikt. PQR Research is gevraagd om dit kwalitatieve onderzoek uit te voeren om de ervaringen van OriGENE-patiënten te verzamelen. Gezien de achtergrond en doelstelling van dit onderzoek is gekozen voor een kwalitatieve methode van onderzoek middels groepsdiscussies. Er zijn 4 groepsdiscussies gehouden. Aan elke sessie hebben 7-9 patiënten deelgenomen. De lengte van de groepsdiscussie bedroeg 1½ tot 2 uur. De groepsdiscussies hebben plaatsgevonden in behandelcentra in Alkmaar, Uden, s-gravendeel en Geldrop, elk met een verschillende achtergrond. De respondenten zijn geselecteerd door de behandelaars aan de hand van de criteria en lijsten, die zijn opgesteld door onderzoekers van de Universiteit Maastricht. Hierbij is rekening gehouden met de duur van de klachten, de lengte van de behandeling, de leeftijd, het geslacht en het behandelresultaat, zodat waar nodig een juiste spreiding van de patiënten tot stand kon komen. Alle groepsdiscussies zijn genotuleerd door een notulist en op audiotape opgenomen. Na afloop van het veldwerk zijn alle gesprekken volledig geanalyseerd en de resultaten gegroepeerd. Hierdoor ontstaat een goed en compleet beeld van de antwoorden op de onderzoeksvragen. Uiteraard dient bedacht te worden dat het kwalitatief onderzoek betreft, waardoor met kleine groepen mensen wordt gepraat en dus moet worden gesproken over indicaties en niet over wetenschappelijk onderzoek of over significanties. Echter de onderzoeksuitkomsten over de groepen heen zijn zeer consistent. 24

25 Bedacht dient tevens te worden dat de respondenten alle al langere tijd rugklachten hadden en vaak al zonder succes meerdere behandelingen met andere behandelmethoden hadden ondergaan. Wat dat betreft kan hier dus niet van een representatief onderzoek bij alle mensen met rugklachten binnen de Nederlandse bevolking worden gesproken. De meeste respondenten hebben al gedurende geruime tijd rugklachten voor vrijwel iedereen zijn de rugklachten een belemmering voor hun dagelijkse bezigheden. Men gaat zich anders, krampachtiger en voorzichtiger bewegen of doet bepaalde bewegingen niet meer de rugklachten zorgen in veel gevallen voor een negatieve gemoedstoestand. De meeste gespreksdeelnemers hebben van alles geprobeerd om van hun rugproblemen af te komen huisarts, meer gaan sporten, manueel therapeut, fysiotherapie, gebruik van elektrische apparaten, chiropractor, orthopeed en Mensendieck eigenlijk heeft geen van eerdere behandelingen echt geholpen en zeker niet voor langere tijd, hetgeen niet vreemd is aangezien de OriGENE-behandeling heeft plaatsgevonden bij therapieresistente respondenten en de gespreksdeelnemers dus een geselecteerd publiek waren. men heeft regelmatig het gevoel van het kastje naar de muur te worden gestuurd, omdat de rugklachten blijven terugkomen en niemand kan zeggen waar de problemen echt liggen dit leidt tot een laag vertrouwen in fysiotherapeuten als beroepsgroep. Mede als gevolg van de vele voorafgaande behandelingen en het lage vertrouwen in de beroepsgroep heeft men vooraf weinig verwachtingen van behandelingen op de OriGENE en begint met meer met een baat het niet dan schaadt het niet attitude aan de behandeling. De succesvolle behandeling op de OriGENE leidt daarna tot nog minder vertrouwen in de beroepsgroep; zie je wel er is wat aan te doen, maar men heeft zich gewoon niet genoeg ingespannen om mijn problemen te verhelpen. Informatie vóór de eerste behandeling is vaak van secundair belang; als het maar werkt. Informatie van anderen dat het werkt, geeft vooral vertrouwen in de behandeling en de behandelaar. Het begrip van de exacte filosofie en werking van de OriGENE is minder relevant. 25

26 De informatie dat de oefening ook een seintje geeft aan de hersenen om de spieren beter aan te sturen en meer te activeren (appelleren aan het heractiveren van een latent aanwezige hersenfunctie) wordt plausibel geacht. Opvallend bij de eerste behandeling zijn de eenvoud en de beperkte duur van de behandeling. Het aantal herhalingen en het tijdsbeslag maken het moeilijk om te doen geloven dat deze enkele oefeningen de rugklachten kunnen wegnemen. Sommige deelnemers geven aan dat zij zonder begeleiding meer oefeningen zouden hebben gedaan en/of meer gewicht zouden hebben genomen. De reacties na de eerste behandeling zijn verschillend. Sommigen voelen zich opgelucht en soepel, bij enkelen is de pijn geheel verdwenen, een aantal voelt de volgende dag stijfheid in de onderrug en sommigen voelen helemaal niets, maar bij niemand is de pijn toegenomen na de eerste behandeling. Voor vrijwel alle patiënten heeft de OriGENE behandeling een duidelijk positief effect gehad. Alle respondenten zijn positief over de OriGENE behandeling. veel mensen zijn van rugklachten afgekomen, nadat zij alles al geprobeerd hadden men heeft weer zelfvertrouwen gekregen en durft weer dingen te doen door de behandeling kunnen mensen met ernstige rugklachten eerder terug aan het werk. Begeleiding bij de behandeling is van cruciaal belang voor het slagen van de behandeling. het apparaat zou niet juist kunnen worden ingesteld de oefening zou misschien niet helemaal goed worden uitgevoerd men zou mogelijk overmoedig worden en teveel gewicht op de rug nemen of te veel oefeningen doen de begeleiding heeft ook een psychische impact op de patiënt; aanwezigheid van een begeleider versterkt het vertrouwensproces en geeft vertrouwen in het apparaat zelf. Het feit dat de behandelaar continu aanwezig is en tijd voor je neemt, geeft veel vertrouwen. Na de eerste serie behandelingen wordt overgegaan tot onderhoudsbehandelingen. De frequentie van de onderhoudsbehandeling is in overleg met de patiënt. Men staat niet negatief tegenover zo n behandeling, maar er bestaat ook een gevoel dat er nu een toestel is waarmee men zonodig snel in één of twee sessies weer van de problemen af is. 26

27 De uitvoering van het toestel is goed. Men beschrijft het toestel als een professioneel apparaat met een degelijke en robuuste uitstraling. Iedereen is zonder meer bereid om te betalen voor de behandeling als men maar van de pijn af komt. Voor de meeste patiënten is de behandeling vergoed door de verzekering, waardoor de exacte kosten van de behandeling niet goed bekend zijn. Men ziet de behandeling over het algemeen als een soort van fysiotherapie, doch vindt vanwege de effectiviteit een hogere prijs acceptabel. Men is het er over eens dat deze behandelingen door de verzekering gedekt zouden moeten worden, aangezien fysiotherapie ook onder de verzekering valt. Tevens ziet men het voordeel van het apparaat om te voorkomen dat mensen langere tijd zijn uitgeschakeld in het arbeidsproces. 27