Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Prijsvraag Pompstation/Vitensgebouw Vossenpelsestraat Lent

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Prijsvraag Pompstation/Vitensgebouw Vossenpelsestraat Lent Programma / Programmanummer Grondbeleid / 1032 BW-nummer Portefeuillehouder J. van der Meer Samenvatting In het najaar van 2011 is door ons college het voormalige waterwinstation van Vitens in Lent aangekocht. Deze aankoop bestaat uit het zogenaamde Spiegelbos en een perceel aan de Vossenpelsestraat met daarop het Pompstation en bijbehorende dienstwoning. Voor het Pompstation wordt een prijsvraag georganiseerd. De inzendingen worden beoordeeld op basis van: 1. bijzondere (openbare) functie, 2. nieuw elan voor een oud gebouw en 3. de geboden prijs. Op basis van het juryadvies neemt het college het besluit om een winnaar aan te wijzen. Met de winnaar wordt vervolgens een (verkoop)overeenkomst opgesteld. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. OB10, Wouter Groote, Datum ambtelijk voorstel 21 augustus 2012 Registratienummer Ter besluitvorming door het college Een prijsvraag uit te schrijven voor de verkoop van het voormalige pompstation van Vitens en het bijbehorende perceel. Paraaf akkoord Datum Leidinggevende Programmamanager W. van Hees Programmadirecteur P. Steijn Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 28 augustus 2012 nummer: 3.8 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder Collegevoorstel.doc

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling In het najaar van 2011 is door ons college het voormalige waterwinstation van Vitens in Lent aangekocht. Deze aankoop bestaat uit het zogenaamde Spiegelbos en een perceel aan de Vossenpelsestraat met daarop het pompstation en bijbehorende dienstwoning. In het collegevoorstel is toen aangegeven dat het Pompstation door middel van een prijsvraag op de markt wordt gezet. Ons college is reeds door meerdere geïnteresseerde partijen benaderd over de ontwikkelingsmogelijkheden op dit perceel. De verkoop kent twee fasen. In eerste instantie worden alle in het Pompstation geïnteresseerde partijen uitgenodigd om een idee in te dienen en een bod uit te brengen. Hiervoor wordt een prijsvraag georganiseerd. Informatie hierover wordt publiekelijk gemaakt middels de bijgevoegde verkoopbrochure. Deze brochure is bedoeld om ideeën los te maken en bevat tegelijk praktische informatie over het gebouw en de mogelijkheden voor herbestemming. Een jury beoordeelt de inzendingen op basis van drie criteria: 1. Bijzondere (openbare) functie: voorkeur geniet een functie die een bijdrage levert aan de unieke ligging aan de rand van Park Lingezegen en de gebiedsontwikkeling PlantjeVlag. Een duurzame publieksaantrekkende invulling heeft hierbij de voorkeur. 2. Nieuw elan voor een oud gebouw: belangrijk is dat de inzending op een slimme wijze oud en nieuw weet te combineren en hierbij een aansprekend architectonisch ontwerp presenteert. 3. Geboden prijs: de geboden prijs voor het gebouw en perceel moet tenminste ,- (kosten koper) zijn. Op basis van het juryadvies neemt het college het besluit om een winnaar aan te wijzen. De winnaar krijgt de mogelijkheid om de plannen nader uit te werken. Op basis van deze plannen wordt een verkoopovereenkomst opgesteld. 2 Juridische aspecten De verkoopvoorwaarden maken onderdeel uit van de prijsvraag (zie bijgevoegde achtergrondinformatie). De gemeente verkoopt het Pompstation bijvoorbeeld onder de randvoorwaarde dat het casco binnen 1 jaar na juridische levering is gerenoveerd. Het college van BenW behoudt zich bij tegenvallende biedingen en/of invullingen het recht voor om niet tot gunning over te gaan. 3 Doelstelling Verkoop van het voormalige Pompstation met bijbehorende perceel, middels een prijsvraag, onder de randvoorwaarde van handhaving en renovatie van de bestaande bebouwing. 4 Argumenten Zie toelichting onder probleemstelling. 5 Klimaat Op dit voorstel is de klimaatparagraaf niet van toepassing 6 Financiën De opbrengst van deze verkoop valt in de exploitatie strategische gronden (G910). Met deze opbrengst wordt een gedeelte van de aankoop van het waterwinstation Vitens gedekt. Het resterende bedrag moet met de ontwikkeling en verkoop van de andere gedeelten van het waterwinstation Vitens (naastgelegen dienstwoning, achterliggend terrein en/of Spiegelbos) worden goedgemaakt.

3 Collegevoorstel Vervolgvel 2 7 Communicatie De prijsvraag wordt op verschillende manieren onder de aandacht gebracht, waaronder websites, sociale media, spandoek bij Pompstation, persbericht, bladen (zoals Spronglevend, Waalsprong Actueel, gemeentepagina de Brug) en ansichtkaarten die verspreid kunnen worden in winkels, architectenbureaus, voorzieningen- en informatiecentra. 8 Uitvoering en evaluatie Na besluitvorming wordt de prijsvraag gepubliceerd. Eind oktober worden de inzendingen beoordeeld. Begin, medio november wordt de windende inzending ter besluitvorming aan het college voorgelegd. 9 Risico Het belangrijkste risico is dat de biedingen en/of invullingen tegenvallen. In dat geval behoudt ons college het recht voor om de verkoopprocedure stop te zetten. Bijlage(n): Verkoopbrochure en Achtergrondinformatie verkoop Pompstation

4

5 De gemeente Nijmegen verkoopt het voormalige Pompstation van Vitens. De gemeente zoekt initiatiefnemers om het Pompstation een nieuw leven te geven. Het Pompstation ligt op een bijzondere plek. De voorkeur gaat daarom uit naar een initiatief met een openbaar karakter die het karakter en de sfeer van het gebied versterkt. De ligging van het Pompstation is uniek. De plek ligt aan de rand van Park Lingezegen en de Waal met haar natuurgebieden, uiterwaarden en strandjes, terwijl de levendige binnenstad van Nijmegen om de hoek is. Het Pompstation grenst bovendien aan de pionierslocatie Plantjevlag, waar veel ruimte is voor creativiteit en spontaniteit van zelf- en samenbouwers. Uitgangspunt is dat de herontwikkeling en renovatie van het Pompstation voor eigen rekening en risico van de inschrijver is. Uiteindelijk zal een jury bepalen wie het gebouw mag ontwikkelen. Belangrijke selectiecriteria zijn: de (openbare) functie, behoud en hergebruik, architectonische uitstraling en de financiële haalbaarheid. Deze brochure is bedoeld om ideeën los te maken en bevat tegelijk praktische informatie over het gebouw en de mogelijkheden voor herbestemming. Een bezichtiging van het pand is mogelijk op 12 september (16:00-17:00 uur) en 26 september (13:00-14:00 uur). De 26ste september is het tevens mogelijk om een halfuur-gesprek aan te vragen voor meer informatie. U moet zich dan wel van te voren hiervoor aanmelden. De inschrijftermijn voor het indienen van een plan sluit op 16 november.

6 Het Pompstation ligt aan de rand van een groot nieuw landschapspark, Park Lingezegen. Dit park kent een fijnmazig netwerk van fiets- en wandelpaden met bijzondere plekken als het beschermd dorpsgezicht van Ressen en de lanen van het landgoed Doornik. Sfeerbeelden binnen dit gebied zijn: overgang tussen stad en platteland boeren maken streekproducten en slow food burgers kopen zuivel, vlees, fruit en groenten fietsen tussen de boomgaarden struinen langs de lanen van Doornik. De ambitie is om bij het Pompstation een nieuwe toegang vanuit het woongebied tot het park te realiseren. Het Pompstation grenst ook aan de bijzondere gebiedsontwikkeling Plantjevlag. Dit is een plek waar ruimte is voor nieuwe vormen van wonen en werken. Je kunt je eigen woning, werkruimte of iets anders bouwen. Daarbij is volop ruimte voor creativiteit, spontaniteit en lef. Het plan biedt voorwaarden voor een organische ontwikkeling. De eindgebruikers, de bewoners en ondernemers moeten het zelf doen. Hun enthousiasme en initiatieven bepalen de toekomstige identiteit. Met een nieuwe invulling van het Pompstation wordt een bijdrage geleverd aan het bijzondere karakter en de eigen sfeer van Park Lingezegen en het gebied Plantjevlag. Meer informatie:

7 Het Pompstation, de bijbehorende dienstwoning en garage zijn gebouwd in 1935 naar het ontwerp van ingenieursbureau MABEG en in opdracht van de gemeentelijke Waterleiding Maatschappij Elst. Het Pompstation maakte onderdeel van de plannen begin twintigste eeuw om de drinkwatervoorziening in Elst te verbeteren door het aanleggen van een centrale waterleiding. Deze plek werd gekozen omdat het water hier de beste samenstelling had en in voldoende mate aanwezig was. De vormgeving van het Pompstation is kenmerkend voor de vele nutsvoorzieningen, die in de decennia voor de Tweede Wereldoorlog werden gerealiseerd. De ontwerpers maakten gebruik van een functionele en moderne zakelijke bouwstijl. Kenmerkend zijn de kubistische geleding van de bouwmassa, de platte soms veroverstekende daken en de vele horizontale accenten in de gevels. De warmkleurige baksteen en de roederamen zorgen er voor dat deze koele, zakelijke bouwstijl goed in het landschap is ingepast. De oorspronkelijke inrichting en afwerking is grotendeels nog aanwezig. In de machinekamer werd het water gezuiverd en geschikt gemaakt voor consumptie. De zuivering vond plaats in tanks met koolfilters en zandfilters. Hier is nog een uitgebreid stel leidingen te zien. Onder de machinekamer bevond zich een klein waterreservoir. Deze watervoorraad kon gebruikt worden op piekmomenten wanneer veel water nodig was. Reparaties aan onderdelen werden veelal in het gebouw zelf uitgevoerd. Dit gebeurde in de grote werkruimte aan de voorzijde van het gebouw. Het complex heeft architectuurhistorische waarde als vrij gaaf bewaard gebleven representant van utiliteitsarchitectuur uit de periode tussen de eerste en tweede wereldoorlog in. Het complex heeft cultuurhistorisch betekenis als eerste drinkwatervoorziening in Lent (vml Elst).

8 Op deze locatie is veel mogelijk. De locatie valt in het bestemmingsplan Nijmegen Vossenpels Zuid binnen gemengde doeleinden. Binnen deze bestemming zijn onder andere de vestiging van horeca, kantoren, dienstverlening, bedrijvigheid, cultuur en ontspanning, detailhandel en wonen mogelijk. Ook kan gedacht worden aan een mix van deze functies. Uitgangspunt is een aansprekend ontwerp met respect voor het industriële karakter van het gebouw. Oud kan met nieuwbouw worden gecombineerd. Het parkeren moet op eigen terrein worden opgelost. Het groene parkachtige karakter van deze plek is belangrijk. Het perceel is circa 2500 m 2. Het pand is ongeveer 367 m 2 groot. De voor- en achterbouw is respectievelijk 4,50 en 6,70 meter hoog. Het pand is grotendeels onderkelderd. De sproeikamers met bezinkkelders, tanks, buizen en kranen zijn veelal nog aanwezig. De ingediende initiatieven dienen te gaan over het perceel van het Pompstation. In het voorstel mag echter ook een idee worden gepresenteerd voor het direct aangrenzende en/of achterliggende gebied. De gemeente Nijmegen gaat komende tijd in samenspraak met Park Lingezegen, GEM Waalsprong en de omwonenden hier een visie voor ontwikkelen. In deze visievorming wordt gekeken of de gepresenteerde ideeën een plek kunnen krijgen. Meer informatie bestemmingsplan:

9 Het Pompstation ligt op een unieke plek aan de rand van Park Lingezegen en de gebiedsontwikkeling PlantjeVlag. Het initiatief (zowel functie als verbouwing) speelt hierop in. Initiatieven worden daarom, in een evenredige weging, beoordeeld op basis van de volgende drie criteria: 1. Bijzondere (openbare) functie Zet in op een bestemming die hier een eigen en bijzondere plek van maakt en bovendien bijdraagt aan het karakter en de sfeer van de omgeving. Een duurzame publieksaantrekkende invulling heeft hierbij de voorkeur. 2. Nieuw elan voor een oud gebouw Zet in op behoud en hergebruik en biedt het een nieuwe bestemming. Combineer op een slimme wijze oud en nieuw en presenteer een aansprekend architectonisch ontwerp. 3. Geboden prijs De prijs voor de aankoop van het gebouw en perceel bedraagt tenminste ,- (kosten koper). Noemenswaardig is dat de gemeente Nijmegen partijen zoekt die met een passende tijdelijke functie komen tot aan het moment van verbouw. Belangrijk is om het gebouw snel in gebruik te hebben. De inzending wordt hier niet primair op beoordeeld, een goed voorstel wordt echter wel gewaardeerd. De gemeente Nijmegen roept met name eindgebruikers c.q. exploitanten op om aan de competitie mee te doen. In het geval dat tussenpersonen zich melden, dienen deze aan te geven op welke wijze het uiteindelijk beoogde gebruik van het pand geborgd wordt.

10 Partijen die willen meedingen voor de aankoop en herontwikkeling van het Pompstation moeten een plan indienen en een bod uitbrengen. Het plan dient een korte beschrijving te geven van de herbestemming en verbouw c.q. renovatie van het gebouw met een beknopte toelichting hierop en aangevuld met enkele schetstekeningen. Aandacht moet worden besteed aan de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de door de gemeente gestelde ambities. Hierbij is volop ruimte voor een bijzondere en creatieve herbestemming van het pand en perceel, mits reëel onderbouwd en doorgerekend. De verkoop kent twee fasen. In eerste instantie worden alle in het Pompstation geïnteresseerde partijen uitgenodigd. Een jury beoordeelt de inschrijvingen op basis van het plan en het uitgebrachte bod en brengt een juryadvies uit. Indien er meerdere min of meer gelijkwaardige initiatieven zich melden kan de jury besluiten om de gegadigden te vragen een presentatie van de plannen te geven. Op basis van het juryadvies neemt de gemeente het besluit om een winnaar aan te wijzen. Eind september vindt de uiteindelijke selectie plaats. Met de winnaar wordt in de tweede fase gewerkt naar een verkoopovereenkomst. U kunt uw initiatief tot uiterlijk 16 november indienen bij mevr. L. Garretsen (via l.garretsen@nijmegen.nl). Uw aanmelding moet voorzien zijn van een duidelijke afzender. Informatie Voor vragen of meer achtergrondinformatie kunt u contact opnemen met de gemeente Nijmegen, mevr. L. Garretsen, telefoonnummer: of via l.garretsen@nijmegen.nl.

11 Redactie : Gemeente Nijmegen Fotografie : Cathelijne Kloks & Stephan van de Vossenberg Uitgave : augustus 2012 Aan deze verkoopbrochure kunnen geen rechten worden ontleend.

12 ACHTERGROND INFORMATIE VERKOOP POMPSTATION VITENS Bijlage 1: Verkoopvoorwaarden Bijlage 2: Bestemmingsplan Vossenpels Bijlage 3: Historische kaarten en tekeningen Bijlage 4: Cultuurhistorie Bijlage 5: Bodemrapportage Bijlage 6: Perceel dd. 20 augustus

13 Bijlage 1: Verkoopvoorwaarden De gemeente Nijmegen verkoopt het pompstation onder de randvoorwaarde van handhaving en renovatie van de bestaande bebouwing. De verkoop betreft 2588 m2 grond zoals aangegeven op bijgevoegde tekening (zie bijlage 6). De gemeente Nijmegen verkoopt het pompstation in huidige (ongerestaureerde) staat. Het casco dient binnen 1 jaar na juridische levering door de koper te zijn gerestaureerd conform het ingediende en door de gemeente Nijmegen goedgekeurde plan. Indien koper niet aan deze verplichting heeft voldaan heeft de verkoper het recht de overeenkomst te ontbinden. De initiatieven dienen bij voorkeur te passen binnen het nieuwe bestemmingsplan voor Vossenpels Zuid. De prijsvraag is vooral gericht op eindgebruikers c.q. exploitanten om aan de competitie mee te doen. In het geval dat tussenpersonen zich melden, dienen deze aan te geven op welke wijze het uiteindelijke beoogde gebruik van het pand geborgd wordt. De initiatieven worden in evenredige weging door een jury beoordeeld op basis van de criteria zoals genoemd in de verkoopbrochure: bijzondere (openbare) functie, nieuw elan voor een oud gebouw, prijs. De prijs voor de aankoop van het gebouw met perceel bedraagt tenminste ,- (kosten koper). Het jury brengt advies uit aan het college van BenW. Het college selecteert de winnende inzending. Met de winnaar wordt een overeenkomst afgesloten met daarin de voorwaarden voor verkoop en ontwikkeling van het pompstation. Het gemeente Nijmegen behoudt zich bij tegenvallende biedingen en/of invullingen uitdrukkelijk het recht voor om niet tot gunning over te gaan. 2

14 Bijlage 2: Bestemmingsplan Vossenpels Het Vitensterrein valt onder het bestemmingsplan "Nijmegen Vossenpels Zuid" dat momenteel in procedure is. Voor het Vitensterrein maakt het bestemmingsplan onderscheid tussen de mogelijkheden voor het gebouw (het Pompstation) en de mogelijkheden voor de bijbehorende kavel. Voor het gebouw (het Pompstation) geldt de bestemming "Gemengde Doeleinden 1". Binnen deze bestemming kan worden gewoond. Daarnaast is de vestiging van kantoren, dienstverlening en maatschappelijke voorzieningen mogelijk. Een horecavestiging in het Pompstation kan via een lichte afwijkingsprocedure (tot maximaal 1500 m2) mogelijk worden gemaakt. Bedrijvigheid is alleen toegestaan als het weinig tot geen hinder veroorzaakt (categorie 1/2). Voor kantoren, maatschappelijke voorzieningen geldt dat het oppervlak niet groter mag zijn,dan 200 m2 (maatschappelijke voorzieningen) en 350 m2 (kantoren). Op het perceel (niet zijnde het gebouw) geldt de bestemming "Gemengde Doeleinden 3". Binnen deze bestemming zijn de zelfde functies mogelijk als in Gemengde Doeleinden 1. Daarnaast zijn functies ten behoeve van cultuur, ontspanning, detailhandel extra toegestaan. Voor deze functies gelden maxima van 150 m2 (cultuur en ontspanning), 150 m2 (detailhandel), en horeca (100 m2 bvo ).Voor horeca en detailhandel gelden tevens randtotalen van 300 m2, 350 m2 voor het gehele plangebied van bestemmingsplan Vossenpels Zuid. Voor het bestaande gebouw gelden maximale nok- en goothoogte van 4 meter in het voorste bouwdeel en een nok- en goothoogte van 6 meter voor het achterliggende bouwdeel. Het perceel kan voor 30 % worden bebouwd. Hier geldt een nok en goothoogte van 11 meter. Tegen de functies zijn ontheffingen mogelijk. Hiervoor is een stedenbouwkundige onderbouwing nodig. Het volledige bestemmingsplan Nijmegen Vossenpels Zuid is te vinden op 3

15 Bijlage 3: Historische kaarten en tekeningen 4

16 5

17 6

18 Bijlage 4: Cultuurhistorie Betreft: Vossenpelssestraat 14-16: voormalig pompstation en woonhuis (woonhuis maakt geen onderdeel van de prijsvraag). Inleiding Historische context Vossenpelssestraat 14 en 16 te Lent zijn in 1935 gebouwd naar ontwerp van ingenieursbureau MABEG (de Maatschappij tot Bouw en Exploitatie van Gemeentebedrijven, gevestigd in Utrecht) in opdracht van de Gemeentelijke Waterleiding Maatschappij Elst. Vossenpelssestraat 14 betreft de dienstwoning bij het pompstation Vossenpelssestraat 16. Begin twintigste eeuw werden er plannen gemaakt om de drinkwatervoorziening in Elst te verbeteren door het aanleggen van een centrale waterleiding. In 1925 werd een comité samengesteld dat moest onderzoeken of de stichting van een gemeenschappelijke drinkwaterleiding kon worden verwezenlijkt. Het plan van MABEG bleek voor de gehele gemeente het meest gunstig te zijn. Van het terrein aan de Vossenpelssestraat werd verwacht dat daar het water van deugdelijke samenstelling in voldoende hoeveelheid zou worden aangetroffen. In maart 1933 had MABEG de plannen klaar. Op 1 augustus 1933 kreeg de gemeente Elst de vergunning om tot stichting van een eigen bedrijf over te gaan. Het terrein aan de Vossenpelssestraat in Lent werd hierna door de gemeente aangekocht. Burgemeester W.F.L. de Zeeuw legde met twee van zijn wethouders begin 1935 de eerste steen. Het pompstation werd op 22 augustus 1935 officieel in bedrijf gesteld. Architectuurhistorische context De vormgeving van het pompstation is kenmerkend voor de vele nutsgebouwen, die in de decennia voor de Tweede Wereldoorlog door de overheid en particulier initiatief werden gerealiseerd. De ontwerpers bedienden zich van een moderne, nieuw zakelijke bouwstijl, gecombineerd met functionalistische ontwerpprincipes, waarmee het eigentijdse karakter van de moderne nutsvoorzieningen kon worden benadrukt. Kenmerkend zijn de kubistische geleding van de bouwmassa met zijn overwogen compositie van verschillende geschakelde bouwvolumes, de platte, soms ver overstekende daken en de vele horizontale accenten in de gevels. Om een betere aansluiting te krijgen bij de vaak traditionele ruimtelijke en landschappelijke context werd het koele zakelijke karakter verzacht door de toepassing van warmkleurige baksteen voor de buitenmuren en de roedenramen in de vensters. Belangrijke pleitbezorgers van deze stijl in Gelderland waren architecten als J. Gratama, G. Versteeg en H. Fels. Zij drukten als huisarchitecten van de PGEM, de Provinciaal Geldersche Electriciteitsmaatschappij, een groot stempel drukten op het karakter van de moderne nutsarchitectuur in deze regio. Met de vele kilovoltstations, transformatorhuisjes en regionale kantoor- en onderhoudsgebouwen was de PGEM alom tegenwoordig in de Gelderse steden en dorpen. Voor de PGEM, en ook voor een andere invloedrijke opdrachtgever, de KEMA in Arnhem, ontwikkelde Fels in de jaren twintig een huisstijl, die sterk beïnvloed was door de kubische vormentaal van de zogeheten Nieuwe Haagse School. Deze architectuurstroming is één van de vele stijlen die zich in de jaren twintig en dertig ontwikkelden, naast voorbeelden als de zakelijk-expressionistische bouwkunst of het Functionalisme danwel het Nieuwe Bouwen. Ze vertoont sterke invloed van de Amerikaanse architect Frank Lloyd-Wright en het werk van J. Wils en de Hilversumse gemeentearchitect W.M. Dudok, die met zijn architectonische en stedenbouwkundige werk een groot stempel drukte op Den Haag en omgeving en daarmee de bakermat werd van deze geliefde, door baksteen gedomineerde bouwstijl. 7

19 De gebouwen van de PGEM en de KEMA waren zeer herkenbaar en werden in hun tijd hoog gewaardeerd. Algemeen wordt erkend, dat Fels de moderne architectuur van de Haagse School voor het eerst op grote schaal in de praktijk bracht bij de bouw van bedrijfsgebouwen. Veel ontwerpen van andere provinciale en gemeentelijke nutsbedrijven vertonen er - waarschijnlijk doelbewust- duidelijk verwantschap mee. Zo is de gelijkenis van het door MABEG ontwikkelde Lentse pompstation met de gebouwen van de KEMA in Arnhem treffend. Het woonhuis is in een meer traditionele stijl gebouwd, maar in materiaalgebruik en detaillering zijn er overeenkomsten. De gebruikte gele baksteen en de rode plint zijn zowel bij het pompstation als bij het woonhuis terug te zien. Daarmee vormt de bebouwing toch een duidelijke bouwkundige eenheid. Het traditionele karakter van het woonhuis met zijn hoge pannendak en kleine vensters is bewust toegepast en benadrukt de specifieke van het nutsgebouw afwijkende functie van de dienstwoning. De combinatie van moderne zakelijke bedrijfsgebouwen en traditionelere dienstwoningen zien we ook op het KEMA-terrein in Arnhem toegepast. Fels ontwikkelde daarentegen bij zijn complexen ook uitgesproken nieuwzakelijke woningen, zoals bij het imposante PGEM-complex aan de Van Oldenbarneveldstraat in Arnhem en bij het onderstation aan de Oosterhoutsedijk in Lent. Beschrijving Het complex is gelegen aan de oostzijde van de Vossenpelssestraat en bestaat uit een pompstation, woonhuis en garage. Alle drie de bouwdelen zijn vrij op het perceel gesitueerd en zijn bereikbaar via één gezamenlijke oprit. Pompstation Het pompstation heeft een samengestelde plattegrond en bestaat in hoofdzaak uit twee achter elkaar geplaatste rechthoekige éénlaags bouwvolumes, waarvan de achterste hoger en smaller is dan de voorste. Het voorste meet 15,75 bij ruim 13 meter, met een goothoogte van 4,55 meter, het achterste 11,70 bij circa 13,50 meter, met een goothoogte van 6,70 meter. Beide bouwdelen hebben een plat dak (vermoedelijk een houten constructie) met breed overstek. Het achterste bouwdeel geeft ter hoogte van een inwendige, eveneens in spouw gemetselde dwarsmuur nog een lichte sprong te zien, die ook in het dakoverstek wordt gevolgd. De gevels zijn in spouw opgemetseld in gele machinale baksteen in kruisverband met plint in rode baksteen, eveneens in kruisverband. Net boven de vensters bevindt zich een band van licht uitkragend metselwerk, die aansluit onder het dakoverstek. Het pand is gedeeltelijk onderkelderd, waarbij een betonconstructie is toegepast. Vloeren en fundering (op palen) zijn eveneens in beton uitgevoerd. De grote vensters hebben stalen ramen voorzien van roeden en betonnen lekdorpels. De voorgevel is symmetrisch opgezet en bevat in de middenas de hoofdingang, met aan weerszijden twee grote vensters. De ingang heeft een vermoedelijk vernieuwde dubbele deur en boven het brede betonnen kalf een breed bovenlicht met 3-ruits stalen raam. Naast de ingang in de voorgevel is een hardstenen gevelsteen aangebracht. Deze eerste steen is in 1935 geplaatst door burgemeester W.F.L. de Zeeuw van Elst en twee van zijn wethouders. Ook in de zijgevels van de voorbouw bevinden zich grote vensters met stalen ramen. In de rechter zijgevel van de voorbouw bevindt zich rechts een ingang met stalen deur, betonnen kalf en een bovenlicht van glasbouwstenen. Deze ingang geeft toegang tot een hoogspanningsruimte. De hogere achterbouw heeft in de zijgevels forse driedelige vensterpartijen met veelruits stalen ramen. In het achterste gedeelte zijn er hooggeplaatste, thans dichtgemetselde vensters met een opmerkelijke betonnen omlijsting. 8

20 Het interieur, indeling, constructies Het voorste bouwdeel is wat betreft de zuidelijke beuk onderkelderd. In de betonnen ruimte bevonden zich van west naar oost een kolenkelder, een cv-kelder en een bergkelder. Boven de onderkeldering bevindt zich op de begane grond een reeks vertrekken, die door een bakstenen muur van het grote vierkante machinelokaal waren afgescheiden. Aan de voorzijde was er een kleine werkplaats (met toegang naar de kelder), een magazijnruimte, een waslokaal met wc en een hoogspanningslokaal, dat alleen van buiten toegankelijk was. Het machinelokaal kent twee vloerniveaus: maaiveld en, wat betreft het noordelijke deel 2,50 meter beneden maaiveld. Het achterste bouwdeel bestaat wat betreft het westelijke deel uit een filterlokaal, met daaronder voorraadkelders. Het oostelijke deel is aan de binnenzijde voorzien van een betonnen kern (met spouw bij de bakstenen buitengevels) en bestaat uit drie sproeikamers met bezinkkelders. Mogelijk bevat het interieur nog restanten van de oorspronkelijke inrichting en afwerking. Dienstwoning De dienstwoning bestaat uit één bouwlaag onder een hoog zadeldak met de nok haaks op de straat en een brede goot met overstek. Het dak is belegd met rode verbeterde Hollandse pannen. In het midden van het dak is evenwijdig aan de nok een schoorsteen geplaatst. Op het linker dakvlak is een dakkapel gesitueerd. Aan de achterzijde van het pand bevindt zich een eenlaags aanbouwtje, waarvan een gedeelte van recente datum is. De gevels zijn opgemetseld in een gele baksteen in kruisverband met een plint in rode baksteen. Geleding van de gevels is aangebracht door een band van licht uitkragend metselwerk boven de vensters van de begane grond en in de voorgevel door eenvoudig siermetselwerk net onder de daklijst. De voorgevel heeft op de begane grond een ingang met zijlichten en een breed venster. De eerste verdieping telt twee vensters met dubbele ramen en de tweede verdieping één venster. In de linker zijgevel is een kelderlicht te zien en zijn op de begane grond drie vensters aanwezig. De details van vensters en ingangen zijn gemoderniseerd. Garage De garage is in dezelfde vorm als de dienstwoning gebouwd en bestaat uit één bouwlaag onder een hoog zadeldak met de nok haaks op de straat. De gevels zijn, net zoals de dienstwoning en het pompstation, opgetrokken in metselwerk van gele baksteen. Waardering Het complex heeft architectuurhistorische waarde als vrij gaaf bewaard gebleven representant van utiliteitsarchitectuur uit het interbellum. Zowel in de vormgeving als de opzet weerspiegelt vooral het pompstation op een goed herkenbare wijze de bouwkundige ontwikkelingen in deze periode en is het ontwerp karakteristiek voor de zogeheten Nieuwe Haagse School of de Nieuwe Zakelijkheid. De dienstwoning heeft vergelijkbare kenmerken, gecombineerd met een wat meer traditioneel vormgegeven uitstraling. Duidelijke verwantschap is er met de nieuw zakelijke architectuur van de PGEM en de KEMA, zoals die in de jaren twintig en dertig veel invloed had op het eigentijdse bouwen in Gelderland. Dit werk van de huisarchitecten Gratama, Versteeg en Fels was beïnvloed door de vooraanstaande en baanbrekende architectuur van architecten als Frank Lloyd Wright en W.M. Dudok. Het complex heeft ensemblewaarde vanwege het waterpompstation in combinatie met de dienstwoning en de garage. 9

21 Het complex heeft cultuurhistorische waarde als eerste drinkwatervoorziening in Lent, in de voormalige gemeente Elst. Het is illustratief voor de ontwikkeling van de moderne nutsvoorzieningen in de eerste helft van de 20 ste eeuw, die zich aanvankelijk beperkten tot de stedelijke centra, maar in de loop van de jaren 20 en 30 ook het platteland steeds verder ontsloten. Bronnen De Betuwe, vrijdag 19 augustus 1960, p. 1 Y. Segers, Op het kruispunt van oud en nieuw Het Gelders Genootschap. 75 jaar op de bres voor de schoonheid van Gelderland, Den Haag 1994 H.J. Stuvel, De gulle stroom. Vijf en twintig jaar N.V. Waterleiding Maatschappij Gelderland , Velp 1963 Hoe werkte het Pompstation? Het drinkwaterpompstation is in 1935 gebouwd in opdracht van de Gemeentelijke Waterleiding Maatschappij in Elst. Het pompstation is vanaf 1935 tot eind 2004 in gebruik geweest. In 1935 verwachtte men van het terrein van de Vossenpessestraat voldoende en relatief schoon water te krijgen. Achter het pompstation werden zes putten gemaakt in het waterwingebied. Het water werd van meter diep opgepompt en in het pompstation gezuiverd. Uiteindelijk zou blijken dat het water toch niet zo schoon was. Door toenemende vervuiling van de Waal raakte ook het grondwater steeds meer vervuild. Met als gevolg dat het steeds meer inspanning kostte om het water te zuiveren. Eind 2004 werd het pompstation, na bijna 70 jaar in bedrijf te zijn geweest, verlaten. Het was van belang dat de mensen altijd konden vertrouwen op schoon drinkwater. Het pompstation had daarom een eigen stroomvoorziening voor noodgevallen. Ook was het pompstation in de beginjaren dagelijks bemand. Storingen moesten meteen verholpen kunnen worden. De machinist woonde in de dienstwoning bij het pompstation. In latere jaren was het door de automatisering geen noodzaak meer om het pompstation dagelijks te beheren. De storingen konden van afstand worden verholpen. Reparaties aan onderdelen werden veelal in het gebouw zelf uitgevoerd. Dit gebeurde in de grote werkruimte aan de voorzijde van het gebouw, via een trap te bereiken. De onderdelen kwamen in die ruimte via een systeem van rails en kabels. Het hele gebouw is voorzien van rails waarlangs met kabels de zware pompen en onderdelen verplaatst kunnen worden. De ruimte waar het allemaal om draaide bevond zich achter in het gebouw: het machinelokaal. Hier werd het water gezuiverd en geschikt gemaakt voor consumptie. De zuivering vond plaats met o.a. koolfilters en zandfilters. In het machinelokaal is een uitgebreid stel leidingen te zien. Het ruwe, ongezuiverde, water ging via de leidingen met de rode kranen. Het gezuiverde water ging via de leidingen met de blauwe kranen. Onder het machinelokaal bevond zich een klein waterreservoir. Deze watervoorraad kon gebruikt worden op piekmomenten wanneer veel water nodig is. Bijvoorbeeld s ochtends wanneer iedereen opstaat en gaat douchen, of tijdens de rust van een belangrijke voetbalwedstrijd. 10

22 Afb. 1 en afb. 2: Vergelijkbare bedrijfsgebouwen uit de jaren 20 van de twintigste eeuw op het KEMA-terrein in Arnhem, naar ontwerp van H. Fels. 11

23 Afb. 3 Dienstwoning op het KEMA-terrein in Arnhem. 12

24 Bijlage 5: Bodemrapportage Zie aparte bijlage. Bijlage 6: Perceel 13

25 Communicatie en Representatie PERSBERICHT Datum Nummer persbericht 28 augustus L Prijsvraag voor te koop aangeboden waterpompstation De gemeente biedt het voormalige waterpompstation aan de Vossenpelssestraat in Lent te koop aan. Aan de verkoop wordt een prijsvraag gekoppeld; potentiële kopers kunnen een plan indienen voor een nieuwe bestemming én renovatie van het architectonisch bijzondere pand. Biedingen op het kavel moeten minimaal drie ton bedragen. Potentiële kopers kunnen tot en met 16 november 2012 een plan indienen. Een jury draagt op basis van deze even zwaar wegende factoren een uiteindelijke koper bij de gemeente aan. Het voormalige Vitens-Pompstation ligt op een bijzondere plek, aan de rand van Park Lingezegen en op steenworp afstand van de Waal, uiterwaarden en natuurgebieden. Het Pompstation grenst bovendien aan pionierslocatie 'Plantjevlag'. De ambitie is om bij het Pompstation een nieuwe toegang vanuit het woongebied tot Park Lingezegen te maken. Vanwege de bijzondere ligging hecht de gemeente aan een initiatief met een openbaar karakter dat de kwaliteiten van het gebouw en de omgeving versterkt. De locatie valt onder het bestemmingsplan 'Nijmegen Vossenpels Zuid'. Binnen de kaders van dit plan zijn de vestiging van onder anderen horeca, dienstverlening, cultuur, detailhandel en wonen (of een mix van deze functies) mogelijk. Het Pompstation is ontworpen door ingenieursbureau MABEG en gebouwd in 1935, in opdracht van de gemeentelijke Waterleiding Maatschappij Elst. De kubistische geleding van de bouwmassa, de platte, soms veroverstekende daken en de vele horizontale accenten in de gevels geven het Pompstation een zakelijke uitstraling. Door gebruik van warmkleurige bakstenen en roederamen past het gebouw echter prima in de natuurlijke omgeving. Het gebouw verkeert nog in originele staat; de oorspronkelijke inrichting en afwerking zijn grotendeels nog aanwezig, dus ook de machinekamer, waterleidingen, kranen en reservoirs. Het pand is ongeveer 367 m2 groot, het perceel telt circa 2500 m2. Plannen kunnen tot en met 16 november 2012 bij de gemeente worden ingediend. Een jury beoordeelt de inschrijvingen op basis van het plan en het uitgebrachte bod van tenminste euro (k.k.). Als er meer geschikte kandidaten zijn, worden deze uitgenodigd om hun plan te presenteren. De gemeente kiest uiteindelijk een winnaar, mede op grond van het juryadvies. Eind november wordt de winnaar bekend. Met de winnaar wordt vervolgens een verkoopovereenkomst getekend. Meer informatie over de verkoop van het Pompstation en de prijsvraag staat op