Yerba Maté Ilex paraguariensis

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Yerba Maté Ilex paraguariensis"

Peter Timmermans
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Yerba Maté Ilex paraguariensis

3 Yerba Mate De Latijnse naam van Yerba Mate is Ilex paraguariensis, het is een Zuid-Amerikaanse boom uit de hulstfamilie (Aquifoliaceae) en kan wel tot 10m. hoog worden. De plant vindt zijn oorsprong in subtropische Zuid Amerikaanse landen als Argentinië, oost Paraguay, west Uruguay en zuid Brazilië, het jonge blad en de bladknoppen van de boom worden gebruikt om de maté te maken. Het primair actieve chemische bestanddeel van Yerba Mate is xanthine alkaloïde (zelfde familie als cafeïne, theobromine en theofylline) met daarnaast saponinen en 10% chlorogeenzuur. Sterolen die lijken op ergosterolen en cholesterol komen ook voor in Yerba Mate. In het blad zijn nieuwe saponinen ontdekt die matesaponinen worden genoemd. De oude Guarani Indianen in Brazilië en Paraguay gebruikte Yerba Mate al als gezondheidsdrank. Zowel toen als nu zijn er verschillende wijzen van bereiden van deze traditionele theedrank. Een methode is de takken te snijden en vervolgens boven een open vuur te 'harden', dit deactiveert de enzymen in de bladeren die knapperig worden terwijl gedurende het droogproces de groene kleur van de bladeren behouden blijft. Hierdoor komen kleine verkoolde restjes in het uiteindelijke theeproduct terecht die de thee een aangename rooksmaak geven. Een andere bereidingswijze is het kort blancheren van de bladeren in kokend water om zo de enzymen van het blad te deactiveren en de leerachtige textuur van het blad te verzachten. Hierna worden de bladeren droog geroosterd in een grote pan of in een stenen oven, dit resulteert in een bruin theeblad. Taxonomische indeling Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Familie: Aquifoliaceae Geslacht: Ilex paraguariensis Ook bekend als: Paraguay thee, Maté, Groene Mate en Jezuiten thee.

4 Gebruik Tegenwoordig zijn verschillende Yerba Mate producten ruimschoots verkrijgbaar in reform- en natuurvoedingwinkels: gesneden groen blad, bruine theeën, theezakjes, capsules met vermalen blad en gestandaardiseerde extracten (gestandaardiseerd op het cafeïne gehalte) in capsules. Het wordt tevens gebruikt als ingrediënt in vele in het Westen geproduceerde kruidenformules ontwikkelt voor extra energie en/of als afval hulp. De thee gaat in een zogenaamde "Mate", hierbij schenkt u water van ongeveer 80 graden. Vervolgens kunt u genieten van een heerlijke Yerba Mate, bij voorkeur door het te drinken via een houten of verzilverd pijpje "Bombilla" genaamd, uit een holle kalebas. Dosering Er is geen algemeen geaccepteerde dosering van Yerba Mate bekend, traditioneel worden 1 tot 3 kommen thee per dag gedronken. Voor elke kom wordt 2,0-2,5 gram gedroogde Yerba Mate blad gebruikt. Voor een optimaal medicinaal effect van Yerba Mate wordt geadviseerd om gram van een extract poeder te gebruiken met een extractieverdeling (kruid:extract) van 1:2. Voor het gebruik als voedingssupplement wordt gewoonlijk een dosering van 1-2 gram gedroogd blad per dag aanbevolen. En de smaak? Het lijkt op groene thee, een beetje bitter (amargo) maar van Mate wordt je wakker, het bevat mateïne een mildere variant van cafeïne, het is gezonder dan koffie. Maté is een opwekkende kruidenthee, natuurzuiver en kan zowel warm als koud gedronken worden, eventueel gezoet met suiker, zoetstof, honing of likeur en, zeker in de zomer, met limoen of citroen.

5 Argentijnse volksdrank Thuis, op het werk, op feesten en zelfs onderweg wordt er in Argentinië maté gedronken, om te genieten van maté is tijd nodig. Het is een sociaal gebeuren waarbij gezelligheid vooropstaat. De Maté wordt in een uitgeholde kalebas gedaan en met heet water opgegoten, de bombilla wordt in de troebele maté gestoken en hiermee wordt de thee vervolgens uit de kalebas gezogen. De bombilla werkt als filter en voorkomt dat het blad meegezogen wordt. Nadat er over de blaadjes opnieuw heet water is gegoten wordt de kalebas met de bombilla doorgegeven aan de volgende in het gezelschap, zo kan de kalebas met de maté urenlang rondgaan. Iedereen gebruikt dezelfde kalebas en dezelfde bombilla, onderwijl wordt er gezellig gepraat over van alles en nog wat en vaak worden dan ook passelitos y dulce de membrillo, een speciale soort koek die in laagjes wordt gebakken, gegeten. Ook wordt het drinken van maté vaak gecombineerd met het eten van tortas fritas en/of membrillos. Het drinken van maté is een nationaal gebruik in Argentinië, de kalebas en de bombilla gaan (samen met een pak mate blad en een thermoskan heet water) praktisch altijd mee naar het werk, ook wanneer er op een vrije dag in het park of in de tuin wordt geluierd is er maté. Het is gebruik om ook toevallige passanten met wie een gesprek wordt aangeknoopt mee te laten genieten van de maté. Buitenstaanders kijken vaak vreemd tegen deze gewoonte aan, vooral omdat gebruik gemaakt wordt van dezelfde bombilla, wat door niet-argentijnen vaak als onhygiënisch wordt gezien. Het drinken van Yerba Maté is niet alleen opwekkend, maar net als koffie en thee ook verslavend. Hierin ligt ook de verklaring dat Argentijnen op elk moment van de dag waar ze ook zijn maté drinken, ze kunnen niet meer zonder. Stel een Argentijn de vraag of maté verslavend is, en hij zal negen van de tien keer zeggen dat hij mate drinkt vanwege de vitamines en mineralen, dat is precies wat Argentijnen tekort komen als ze geen maté drinken, ze eten namelijk weinig groenten, de maté zorgt voor de benodigde vitamines. Jezuïten Het nuttigen van maté is een van de weinige gebruiken die de huidige Argentijnen hebben overgenomen van de indianen, de oorspronkelijke bewoners van het land. Het waren de jezuïeten die maté de grote doorbraak hebben bezorgd toen zij tegen het einde van de zeventiende eeuw naar Argentinië kwamen. Om in de gunst van de indianen te komen namen zij het drinken van maté over. Het aanbieden van maté was voor de indianen een vriendelijk gebaar, de jezuïeten konden dit gebaar van genegenheid niet afslaan en raakten in de ban van deze bijzondere indianendrank. De maté werd snel een goedkoop alternatief voor alcohol en de jezuïeten begonnen de maté verbouwen waardoor in de achttiende eeuw in Mesopotamië, grenzend aan Uruguay, Brazilië en Paraguay grote matéplantages ontstonden. Door de verkoop van het gedroogde blad konden de jezuïeten in hun onderhoud voorzien, deze matéplantages zijn er nog steeds. Cultus Maté wordt tegenwoordig in Argentinië overal aangeboden en er is door allerlei toevoegingen (zoals fruit en koffie) een vrijwel onbeperkt aantal variëteiten en smaken ontstaan. Merkwaardig is dat het gebruik van maté in de buurlanden niet zo is ingeburgerd als in Argentinië waar het in de loop der tijd tot een cultus is verheven. De kalebassen worden tegenwoordig prachtig versierd met koperen of zilveren ornamenten en de bombilla s zijn verkrijgbaar in tal van vormen en maten, de een nog mooier dan de andere. De versiering van de kalebas en de uitvoering van de bombilla is afhankelijk van de streek waarin ze worden gemaakt en verraadt de sociale status van de gebruiker.

6 Actieve bestanddelen Gedroogd Maté blad bevat 7-14% tannine, de hoeveelheid cafeïne in varieert van 0.5% tot 1.7% drooggewicht ( % voor gewone thee en 1.5% voor koffie), meerdere antioxidanten, proteïne, ijzer, calcium, selenium, kalium, natrium, mangaan, magnesium alsmede caroteen, vitamine A, vitamine B1, vitamine B2 en vitamine C en E. Medicinale werking Naast het populaire gebruik als drank wordt Yerba Maté ook toegepast als tonic, diureticum (vochtafdrijver), als stimulant bij vermoeidheid en hulp bij het afvallen. In Zuid Amerika wordt het als medicinaal middel gebruikt bij darmklachten en als depuratief (afscheiden van afvalstoffen). De meest bekende toepassingen van Yerba Maté zijn: energizer bevordering vetverbranding onderdrukken van eetlust zuiveren van bloed stimuleren van de spijsvertering reinigen van de darmen stimuleren van het hart bestrijden van vrije radicalen versterken van het geheugen en concentratie Bijwerkingen en interacties Echte Yerba Maté wordt verondersteld een veilig supplement te zijn en staat op de Amerikaanse FDA's GRAS lijst (Generally Regarded As Safe). Niet gebruiken bij allergie voor cafeïne of zanthines; Yerba Maté kan beter niet overdadig en langdurig gebruikt worden; Continu gebruik van grote hoeveelheden Yerba Maté gedurende zwangerschap of tijdens lactatie wordt ontraden. De cafeïne in Yerba Maté kan bij gebruik van grote hoeveelheden rusteloosheid, irritatie, slapeloosheid, hartritme stoornissen, darmstoornissen en verminderde eetlust veroorzaken. Mensen met depressie/angsten, hartproblemen, hypertensie, nierziekten en ontstekingen dienen het gebruik van Yerba Maté te vermijden.

Vergelijkbare documenten

Frisdrank - omschrijving

Terug naar Smaaklessen Frisdrank - omschrijving Er zijn heel veel verschillende soorten frisdranken. Voorbeelden van frisdranken zijn cola, sinas, 7-up, cassis, tonic en bitter lemon. Ook dranken als ijsthee