HOUTFREESMACHINES P164-4 PENNEBANKEN/"ALLESKUNNERS" 1990 blz.1

Transcriptie

1 blz.1 Holzfrasmachinen Zapfenschneidmachinen Wood moulding machines Tenoning machines Toupies Tenonneuses BEKNOPTE SAMENVATTING Aan het werken met pennenbanken/"alleskunners" zijn veel gevaren verbonden. Ongevallen met deze machines gebeuren onder andere door: - het niet of onjuist gebruiken van beschuttings- en hulpmiddelen; - terugslag van het werkstuk; - een foutieve werkmethode en/of instructie. Krachtens de Arbeidsomstandighedenwet/Veiligheidswet 1934 moeten werkzaamheden aan en met pennenbanken/"alleskunners" zodanig worden uitgevoerd, dat deze geen gevaar kunnen opleveren. Dit blad geeft aanwijzingen die grotendeels zijn gebaseerd op wettelijke bepalingen. SUMMARY Many hazards are involved in working with tenoning machines. The causes of accidents which can occur these machines include: - failure to use, or incorrect use of aids and protective equipment; - throw back of the item being moulded; - incorrect working practice and/of instruction. Under the Working Environment Act/Safety Act 1934 working with wood moulding machines and tenoning machines must be carried out in such a way that no hazards will arise. This sheet provides safety recommendations which are largely based on statutory regulations.

2 blz.2 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 2 Toepassingsgebied 3 Begripsomschrijvingen 4 Gevaren 4.1 In aanraking komen met roterend snijgereedschap 4.2 Terugslag 4.3 Stukspringen of losraken van roterend snijgereedschap 4.4 Bekneld raken 4.5 Elektrische installatie 4.6 Geluidsniveau 4.7 Schadelijke stoffen en dampen 4.8 Werkmethode en instructie 5 Constructie 5.1 Algemeen 5.2 Elektrische installatie 5.3 Schakelfuncties 5.4 Noodstop 5.5 Instellen toerental 5.6 Remsysteem 5.7 Klem- of opspaninrichting 5.8 Aanvullende constructie-aanwijzingen voor dubbele pennenbanken en alleskunners 5.9 Aanvullende constructie-aanwijzingen voor pennenbanken met omlopend snijgereedschap voor gebruik in de meubelindustrie 6 Veilig gebruik 6.1 Algemeen 6.2 Voorlichting en onderricht 6.3 Snijgereedschap voor contramal en/of slisbewerking 6.4 Snijgereedschap en toerental 6.5 Instellen van de pennenbank 6.6 Kleding en werkhouding 6.7 Verwijderen en houtresten 6.8 Onderhoud en reparatie 6.9 Opstelling van de machine 6.10 Kleminrichting 7. Geluid 7.1 Algemeen 7.2 Lawaaibestrijding 7.3 Gehoorbescherming 8. Wettelijke bepalingen

3 blz.3 1. INLEIDING Pennenbanken/alleskunners -in verschillende uitvoeringen- worden toegepast in onder andere de meubelindustrie en in timmerfabrieken. Aan het werken met pennenbanken/alleskunners zijn veel gevaren verbonden. In dit blad zijn aanwijzingen gegeven die beogen deze gevaren te voorkomen. De met * gemerkte aanwijzingen zijn geheel of gedeeltelijk gebaseerd op: - de Arbeidsomstandighedenwet; - de Veiligheidswet 1934; - het Veiligheidsbesluit voor fabrieken of werkplaatsen 1938; - het Electrotechnisch Veiligheidsbesluit 1938; - het Veiligheidsbesluit gevaarlijke werktuigen; - het Arbeidsbesluit jeugdigen; en hebben mede betrekking op de naleving van die artikelen (zie publikatieblad P 168, "Werken met houtbewerkingsmachines; Wettelijke bepalingen"). Met het in acht nemen van die aanwijzingen voldoet men naar het oordeel van de Arbeidsinspectie op doeltreffende wijze aan bedoelde wettelijke voorschriften. De overige aanwijzingen zijn voor het veilig werken met pennenbanken/alleskunners echter van even groot belang. Het is vanzelfsprekend dat de Arbeidsinspectie bij het hanteren van de in algemene termen vervatte wettelijke bepalingen -behoudens wanneer zich bijzondere omstandigheden voordoen- zich zal richten naar de inhoud van dit blad. Hierbij wordt evenwel aangetekend dat, mocht op andere wijze een even hoog niveau van veiligheid worden bereikt, evenzeer is voldaan aan wettelijke bepalingen. Mocht in bepaalde gevallen blijken dat de aanwijzingen niet kunnen worden opgevolgd, dan verdient het aanbeveling overleg te plegen met het Districtshoofd van de Arbeidsinspectie. Opmerking In verband met de duidelijkheid zijn in sommige afbeeldingen de benodigde voorzieningen weggelaten, dan wel aangepast. 2 TOEPASSINGSGEBIED Dit publikatieblad is van toepassing op enkel een dubbele pennenbanken/"alleskunners". Het blad is niet van toepassing op het vervaardigen van pennen met een tafelfreesmachine- al of niet onderdeel van een gecombineerde houtbewerkingsmachine- waarop snijgereedschap voor het maken van pennen is gemonteerd.

4 blz.4 3 BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN 3.1 Enkele pennenbank Een enkele pennenbank is een machine voor het in één arbeidsgang vervaardigen van pennen aan één zijde van werkstukken (hout, kunststof enzovoort). De pennenbank is voorzien van een roltafel, waarop een werkstuk in opgespannen toestand langs de diverse roterende snijgereedschappen wordt gevoerd. 3.2 Dubbele pennenbank Een dubbele pennenbank is een machine voor het in één arbeidsgang vervaardigen van pennen aan beide zijden van werkstukken (hout, kunststof enzovoort.) De pennenbank is voorzien van een aan/doorvoermechanisme waarmee werkstukken in opgespannen toestand langs diverse roterende snijgereedschappen worden gevoerd. 3.3 "Alleskunner " Een alleskunner is een machine voor het in één arbeidsgang uitvoeren van meerdere bewerkingen zoals zagen, boren, frezen enzovoort. De alleskunner is voorzien van een aan/doorvoermechanisme, waarmee werkstukken in opgespannen toestand langs diverse roterende snijgereedschappen worden doorgevoerd. 3.4 Enkele rondloop-pennenbank Een enkele rondloop-pennenbank is een machine voor het in één arbeidsgang vervaardigen van pennen aan één zijde van werkstukken. De pennenbank is voorzien van een horizontaal bewegend tafelblad, waarop een werkstuk wordt opgespannen en waarbij het roterend snijgereedschap zich rond het werkstuk beweegt. 3.5 Dubbele rondloop-pennenbank Een dubbele rondloop-pennenbank is een machine voor het in één arbeidsgang vervaardigen van pennen aan beide zijden van werkstukken. De pennenbank is voorzien van een horizontaal bewegend tafelblad, waarop een werkstuk wordt opgespannen en waarbij het roterend snijgereedschap zich rond het werkstuk beweegt. 3.6 Opspaninrichting Een opspaninrichting is een toestel vervaardigd voor het opspannen (klemmen) van werkstukken door middel van bijvoorbeeld pneumatische, hydraulische of mechanischeklem- en transportinrichtingen.

5 blz Roltafel Een roltafel is een tafel met opspaninrichting, die over een vast traject langs de snijgereedschappen wordt gevoerd. Deze tafel kan schuin verstelbaar zijn. 3.8 Snijgereedschap Onder snijgereedschap wordt verstaan gereedschap, voorzien van één of meer snijkanten en vervaardigd voor het gebruik op pennenbanken. 4. GEVAREN 4.1 In aanraking komen met roterendsnijgereedschap In aanraking komen met roterend snijgereedschap of bewegende delen kan plaatsvinden door: - het niet aanwezig zijn van beschuttingsmiddelen; - het niet of onjuist gebruiken van de beschuttings- en hulpmiddelen; - het plegen van onderhoud bij draaiend gereedschap of walsen; - het verstellen van het snijgereedschap of walsen; - het niet goed functioneren van beschuttings- en hulpmiddelen; - het onvoldoende opspannen van het werkstuk. 4.2 Terugslag Bij terugslag van de afgezaagde afvalblokjes kunnen de in de omgeving aanwezige personen door deze met grote kracht wegvliegende blokjes worden geraakt en hierdoor letsel oplopen. 4.3 Stukspringen of los raken van roterend snijgereedschap Roterend snijgereedschap kan stukspringen of losraken door: - verkeerd geslepen snijgereedschap; - een verkeerde snijgereedschapskeuze of ondeugdelijk snijgereedschap; - een foutieve instelling van het toerental; - onbalans; - het niet voldoende of op onjuiste manier opspannen van het snijge reedschap; - in aanraking komen met metalen machinedelen of hulpmiddelen. 4.4 Bekneld raken Het bekneld raken tussen de opspan- en transportinrichting van de pennenbank, alsmede tussen andere bewegende onderdelen van de machine.

6 blz Elektrische installatie Door een ondeugdelijke aanleg van de elektrische installatie kunnen metalen gestellen onder gevaarlijke elektrische spanning komen testaan. Door een onjuiste beveiliging van de installatie en een foutieve keuze van het elektrisch materiaal kan eventueel brand ontstaan. 4.6 Geluidsniveau Een te hoog geluidsniveau kan in de omgeving van een pennenbank alleskunner het gehoor van de bediener en andere personen beschadigen. 4.7 Schadelijke stoffen en dampen Houtstof Door het vrijkomen van schadelijk houtstof kan gevaar voor de gezondheid ontstaan (zie P 145 "Nationale MAC-lijst" van de Arbeidsinspectie) Kunststof Bij het verspanen van kunststof kunnen stoffen en/of dampen vrijkomen, die schadelijk zijn voor de gezondheid (zie P 145 "Nationale MAClijst"). 4.8 Werkmethode en instructie Door een foutieve werkmethode en/of instructie kunnen gevaren ontstaan. 5 CONSTRUCTIE 5.1 Algemeen 5.1.1* Een pennenbank alleskunner moet deugdelijk zijn geconstrueerd. Bewegende delen, zoals aseinden en onderdelen van de aandrijving, moeten -voor zover deze gevaar opleveren- zijn beschut * Een pennenbank alleskunner moet zodanig zijn vervaardigd dat ter plaatse van de snijgereedschappen aansluiting op een stofafzuiginstallatie mogelijk is.

7 blz * De freesspillen voor de bevestiging van roterend snijgereedschap moeten een diameterhebben van minimaal 30 mm * Het snijgereedschap moet met schroefdraad en moer op de spillen worden gemonteerd * Op een pennenbank alleskunner moet op een goed zichtbare plaats duidelijk en onuitwisbaar zijn vermeld: - de naam van de fabrikant en leverancier; - het serienummer of het jaar van de fabricage; - de toerentallen van de spillen in omwentelingen per minuut; - de draairichting van de spillen. - de benodigde netspanning; - het vermogen * Een pennenbank alleskunner moet zodanig zijn geconstrueerd dat het geluidsniveau opde arbeidsplaats niet hoger is dan 80 (85) db(a), of zo laag als volgens de algemeen aanvaarde stand van de lawaaibestrijdingstechniek mogelijk is (zie ook hoofdstuk 7) * Bij een pennenbank alleskunner moeten worden meegeleverd: - gebruiks- en onderhoudsaanwijzingen in de Nederlandse taal; - gereedschap voor het verwisselen van het snijgereedschap * Indien de roltafel van de enkele pennenbank met de hand wordt bewogen, moet aan deze tafel tussen de bedienende persoon en het snijgereedschap een deugdelijk scherm zijn bevestigd van minimaal 500 mm lengte en 300 mm hoogte, ten einde onbedoelde aanraking met snijgereedschap te voorkomen * Een pennenbank voorzien van een cirkelzaag met bovenliggende zaagas moet zijn voorzien van een vaste kap, die de tanden van de bovenhelft van het zaagblad volledig afdekt en reikt tot ten minste de onderzijde van de klemschijven van het zaagblad. Tevens moet de onderzijde van het zaagblad zoveel als mogelijk tegen onbedoelde aanraking zijn beschut.

8 blz * Een pennenbank voorzien van een zaagblad met onderliggende zaagas moet zijn voorzien van deugdelijke beschuttingskappen. De onderste beschuttingskap moet aan de afvalzijde zijn voorzien van een schuine voeringslat; hierdoor wordt voorkomen dat het afgezaagde hout tussen de kap en cirkelzaagklem raakt * Een pennenbank moet zijn voorzien van stuitnokken, die voorkomen dat de snijgereedschappen elkaar raken * Het snijgereedschap voor het maken van pennen moet aan de bovenzijde van de bovenste schaafmeskop (beitelblok) en aan de onderzijde van de onderste schaafmeskop (beitelblok) zijn voorzien van een deugdelijke beschermkap. De zijkanten van de meskoppen moeten eveneens zoveel mogelijk zijn afgeschermd * De snijgereedschappen voor contramal en slisbewerkingen moeten zijn voorzien van deugdelijke afscherming en/of beschermkappen * De slede van een pennenbank moet zijn voorzien van een opspaninrichting om het werkstuk doeltreffend vast te klemmen. 5.2 Elektrische installatie 5.2.1* De elektrische installatie van een pennenbank/alleskunner moet voldoen aan de "Veiligheidsvoorschriften voor laagspanningsinstallaties" NEN * Houtfreesmachines staan veelal opgesteld in ruimten waar rekening moet worden gehouden met stofontwikkeiing en brandgevaar. De elektrische installatie van een pennenbank/alleskunner dient een beschermingsgraad van ten minste IP 5X te bezitten, waardoor het binnendringen van schadelijke hoeveelheden stof in de motoren, schakelaars en schakelkasten wordt voorkomen * Het op een pennenbank alleskunner aangebrachte elektrisch materieel moet zijn beschermd tegen binnendringende schadelijke stoffen, bijvoorbeeld door het toepassen van een constructie met beschermingsgraad IP 5X Elektromotoren (zie NEN 1010).

9 blz * Voor elektrische verbindingen tussen vast opgestelde componenten moet een leidingtype voor vaste montage worden toegepast, zoals een vinylmantelkabel met een aderisolatie van vinyl (VMvK) of rubbermantelkabel (RMvK). Buigzame rubbermantelleidingen zijn niet toegestaan. Leidingen moeten zodanig zijn gemonteerd dat er geen gevaar voor beschadiging bestaat. Voor de aansluiting van verplaatsbare componenten moet een neopreenmantelleiding van zware constructie (HO7RN-F) worden toegepast. De aansluitplaatsen van de koperkernen van deze leidingen moeten deugdelijk van trek zijn ontlast. De trekontlasting moet van stevig isolatiemateriaal zijn vervaardigd en deugdelijk op het machineframe of onderdeel zijn gemonteerd * De metalen gestellen van elektrisch materieel moeten zijn geaard. Hiertoe moeten deze deugdelijk zijn verbonden met de beschermingsleiding, die is opgenomen in de aansluitleiding. De aardleiding moet geelgroen gekleurd zijn. Bevestigingsschroeven mogen niettevens als aardschroeven worden gebruikt * Leidingen mogen niet over scherpe randen worden geleid. 5.3* Schakelfuncties De inrichting voor het in- en uitschakelen van de afzonderlijke motoren moet zodanig zijn ontworpen, uitgevoerd en geplaatst dat deze op ergonomische en veilige wijze kan worden bediend. In dit verband is het onder meer van belang dat: - de pennenbank/alleskunner niet door onopzettelijke aanraking van de aanzetschakelaar in werking kan komen; - de hoofdschakelaar van de machine bij het wegvallen van de voedingsspanning automatisch uitschakelt (nul-spanningsbeveiliging); - bij het terugkeren van de voedingsspanning de machine uitsluitend weer kan gaan draaien nadat deze met de hand is ingeschakeld; - de functies van de diverse schakelaars duidelijk zijn weergegeven en de in- en uitstanden duidelijk blijken; - bij de schakelaars dient aangegeven te zijn welke freesspillen of werktuigassen worden bediend; - de hoofdschakelaar zodanig moet zijn uitgevoerd dat deze voor onderhoudswerkzaamheden veilig en met zekerheid kan worden afgesloten (door middel van sleutelschakelaar of hangslot).

10 blz * Noodstop Op elke werkplek moet een noodstopschakelaar aanwezig zijn die zodanig is ontworpen, uitgevoerd en geplaatst dat deze zo ergonomisch en veilig mogelijk kan worden bediend. De noodstopschakelaar moet in een veiligheidscircuit zijn opgenomen. Bij het inwerking stellen van de noodstop moet aan het volgende worden voldaan: a. Alle snijgereedschappen moeten tot stilstand komen. b. De beweging van het te bewerken materiaal moet tot stilstand komen. c. Klemming van het materiaal moet gehandhaafd blijven. Opmerking Indien de beweging van het te bewerken materiaal middels lucht plaatsvindt, kan het klemsysteem overeenkomstig afbeelding 12 worden uitgevoerd. 5.5* Instellen toerentallen Een pennenbank/alleskunner met een inrichting voor het instellen van verschillende toerentallen moet aan het volgende voldoen: a. Op de machine moet aan de bedieningszijde duidelijk zichtbaar, leesbaar en onuitwisbaar zijn aangegeven welke toerentallen door welke bedieningshandelingen worden verkregen. b. Indien een inrichting voor traploze snelheidsregeling aanwezig is, moet deze inrichting in elke stand kunnen worden geblokkeerd. c Het bedieningsmechanisme voor in- en uitschakelen van de machine moet- indien dit gecombineerd is met de keuzeschakelaar voor laag- en hoogtoerental- zijn voorzien van een inrichting, waardoor voor het inschakelen van het hoge toerental een bewuste extra handeling nodig is. 5.6 Remsysteem Het verdient aanbeveling om bij pennenbanken/alleskunners een remsysteem toe te passen, waarbij de snijgereedschappen binnen een bepaaldetijd na uitschakeling automatisch stilstaan (bijvoorbeeld door remmotoren). Hierbij dient bijzondere aandacht te worden besteed aan de opspanconstructie voor het snijgereedschap.

11 blz * Klem- of opspaninrichting Indien een pneumatische, of hydraulische klem- of opspaninrichting wordt toegepast, moet deze zijn voorzien van een slangbreukbeveiliging. Deze slangbreukbeveiliging moet direct op de spancilinder zijn gemonteerd. Voorts moet de klem- of opspaninrichting zodanig kunnen worden ingesteld, dat de vrije ruimte tussen het werkstuk en het voetje van de cilinder nooit groter is dan 5 mm. 5.8* Aanvullende constructie-aanwijzing voor dubbele pennenbanken en alleskunners Een dubbele pennenbank of alleskunner moet zijn voorzien van een automatische afslag op het aanvoersysteem, zodat bij te dik materiaal (of een hand op het werkstuk) de aanvoer onmiddellijk wordt stopgezet. 5.9* Aanvullende constructie-aanwijzing voor pennenbanken met omlopend roterend snijgereedschap, voor gebruik in de meubelindustrie De schaafmeskop met cirkelzaagblad moet in elke stand zoveel mogelijk zijn beschut door deugdelijke beschuttingskappen. Deze beschuttingskappen kunnen tevens worden aangesloten op de afzuiginstallatie. 6. VEILIG GEBRUIK 6.1 Algemeen 6.1.1* Jeugdigen Jeugdige personen (beneden 18 jaar) mogen geen arbeid verrichten aan of in de nabijheid van een pennenbank/alleskunner. Van deze algemene regel mag alleen bij een beroepsopleiding binnen het kader van een wettellijke regeling worden afgeweken, mits in voldoende mate wordt gezorgd voor deskundig toezicht.

12 blz * Stof- en dampafzuiging In een bedrijfsruimte moet een pennenbank/alleskunner zijn aangesloten op een deugdelijke stofafzuiginstallatie. Tijdens het in werking zijn van de pennenbank alleskunner moet de afzuiginstallatie steeds zijn ingeschakeld. Bij toepassing van een afzuiginstallatie in een bedrijfsruimte, die berust op recirculatie, worden de stoffen en/of dampen voor een groot deel weer in de werkruimte teruggevoerd. Bij het gebruik van een dergelijke afzuiginstallatie kunnen verdergaande maatregelen van belang zijn. Tijdens het bewerken van bepaalde soorten hout kan het gebruik van ademhalingsbeschermingsmiddelen toch nog noodzakelijk zijn * Verlichting Een pennenbank/alleskunner moet voldoende en doelmatig zijn verlicht. Bij toepassing van TL-verlichting moet rekening worden gehouden met het zogenaamde stroboscopisch effect. Hierdoor kan een draaiend stuk gereedschap schijnbaar stilstaan. Een oplossing om dit effect tegen te gaan, is het gebruik van dubbele armaturen waarbij een faseverschuiving van de beide TL-buizen is bewerkstelligd * Gebruiks- en onderhoudsaanwijzingen Bij een pennenbank/alleskunner moeten in de Nederlandse taal gestelde gebruiks- en onderhoudsaanwijzingen aanwezig zijn. Voor werknemers die de Nederlandse taal niet voldoende beheersen, moeten de aanwijzingen zodanig zijn dat ook die werknemers deze kunnen begrijpen. 6.2* Voorlichting en onderricht Degene die een pennenbank alleskunner zelfstandig bedient, moet bekend zijn met: - het gebruik van de beveiliging en de hulpstukken; - de werking van de machine (gebruiksaanwijzing); - het te verwerken materiaal (warrig hout en dergelijke, kunststoffen) en de aard en omvang van de gevaren bij gebruik (zie ook hoofdstuk 4); de risico's die daarmee gepaard gaan, en de maatregelen die zijn of worden genomen om deze gevaren zoveel mogelijk te beperken; - persoonlijke beschermingsmiddelen (soort beschermingsmiddelen en gebruiksaspecten). Aan werknemers die deze kennis niet of in onvoldoende mate bezitten, moet hierover voorlichting en onderricht (gericht op veilig en doelmatig werken) worden gegeven. Deze voorlichting en dit onderricht moet zo vaak worden herhaald als nodig is. Tevens moet erop worden toegezien dat de geldende veiligheidsvoorschriften worden nageleefd.

13 blz * Snijgereedschappen voor contramal- en/of slisbewerkingen Een pennenbank moet zodanig zijn opgesteld of zijn afgeschermd, dat de contramalspillen en/of slisschijven geen gevaar voor de omgeving kunnen opleveren. 6.4* Snijgereedschap en toerental Een eerste vereiste voor het veilig werken met een pennenbank alleskunner is de juiste keuze van het voorgeschreven snijgereedschap. Dat gereedschap moet scherp zijn en op de juiste wijze zijn geslepen. Het op het snijgereedschap aangegeven toerental mag niet worden overschreden. 6.5* Instellen van de pennenbank/alleskunner Tijdens het in werking zijn van de pennenbank/alleskunner mogen geen instelwerkzaamheden worden verricht, behoudens in geringe mate corrigeren van de instelling, op voorwaarde dat de draaiende delen doeltreffend zijn beschut. 6.6* Kleding en werkhouding Om te voorkomen dat men in aanraking komt met roterend snijgereedschap is het van belang dat: - de kleding zoveel mogelijk om het lichaam sluit (onder meer geen wijde mouwen en geen loshangende stropdas); - het dragen van ringen wordt vermeden; - bij lang haar een haarnet wordt gedragen of opgestoken; - zoveel mogelijk met gesloten vingers wordt gewerkt. 6.7* Verwijderen van houtresten Houtresten of dergelijke die zich in de onmiddellijke omgeving van roterend snijgereedschap bevinden, mogen niet met de hand worden verwijderd. Wanneer houtresten klem zitten tussen vaste en/of bewegende delen, moet de pennenbank worden gestopt alvorens deze houtresten te verwijderen. 6.8* Onderhoud en reparatie Degene die een pennenbank alleskunner onderhoudt en repareert moet de nodige vakbekwaamheid bezitten. Het verrichten van reparatie- of onderhouds- werkzaamheden bij roterend snijgereedschap is verboden. Bij storing in of wijziging van de elektrische installatie moet steeds een erkend installateur worden ingeschakeld.

14 blz * Opstelling Een pennenbank moet veilig en doelmatig zijn opgesteld. Door bij plaatsing van de machine met de produktielijn rekening te houden, kan tussenopslag van produkten nabij de machine, tot een minimum worden beperkt. Een opgeruimde werkplek rondom de machine komt het veilig werken ten goede. 6.10* Kleminrichting De kleminrichting dient zodanig te zijn ingesteld, dat voldoende klemming van het werkstuk is gewaarborgd en de afstand tussen drukvoet en het te bewerken materiaal niet meer bedraagt dan 5 mm. 7. GELUID 7.1* Algemeen Het geluid op de arbeidsplaats moet zoveel mogelijk worden beperkt, bij voorkeur tot beneden de schadegrens van 80 db(a). In ieder geval moet echter worden gestreefd naar een geluidsniveau beneden de actiegrens van 85 db(a). Bij de huidige stand van de techniek is deze waarde voor pennenbanken/alleskunners alleen haalbaar in een aantal gevallen bij vrijloop van de machine. Bij belast draaien van de machine is het geluidsniveau op de arbeidsplaats vrijwel altijd hoger dan 80 db(a). In verreweg de meeste gevallen wordt ook de grens van 85 db(a) overschreden. In veel gevallen kan het geluidsniveau echter worden verlaagd door het treffen van bepaalde maatregelen. Dergelijke maatregelen moeten bij voorkeur gericht zijn op lawaaibestrijding aan de bron. Dit wil zeggen dat de hoeveelheid geproduceerd geluid van de machine moet worden verminderd. Als lawaaibestrijding aan de bron niet mogelijk is of onvoldoende resultaat oplevert, kan in bepaalde gevallen het geluidsniveau wordenverlaagd door de geluidsoverdracht van bron naar ontvanger te verminderen.

15 blz Lawaaibestrijding Lawaaibestrijding aan de bron * Bij de aanschaf van nieuwe pennenbanken/alleskunners zal de keuze voor een bepaald merk of type mede moeten afhangen van de hoeveelheid geluid dat de machine produceert. Dit is de simpelste, meest doeltreffende en in veel gevallen ook de goedkoopste manier van lawaaibestrijding. Het verschil tussen een lawaaiige en relatief geluidarme machine kan meerdere db(a)'s bedragen * Bij een pennenbank/alleskunner die reeds in gebruik is genomen, kunnen ter beperking van de geluidssterkte de volgende aanvullende maatregelen worden getroffen: a. Het toepassen van goed gebalanceerd snijgereedschap. b. Indien het machineframe niet geheel van gietijzer is gemaakt, nagaan of bepaalde onderdelen van de machine sterk trillen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij deksels en deuren van plaatstaal. Deze onderdelen kunnen worden ontdreund door er een laag ontdreuningspasta of trillingdempende folie op aan te brengen. Ook kan plaatstaal worden vervangen door samengestelde platen, bestaande uit twee staalplaten met een elastische tussenlaag (sandwich-constructie). c. Het zo ver verlagen van het toerental als -gezien de vereiste snijsnelheid en de gewenste oppervlaktekwaliteit- mogelijk is. d. Indien mogelijk, beitelblokken en zaagbladen toepassen met een ronde, gesloten vorm en een zo klein mogelijk uitsteek van de snijkanten (geluiddempend snijgereedschap). e. Indien mogelijk, snijgereedschap met scherende in plaats van rechte snijkanten toepassen. f. Het snijgereedschap niet breder kiezen dan strikt noodzakelijk is. g. Het freesgereedschap zo weinig mogelijk boven het tafelblad laten uitsteken. De omgeving van roterend snijgereedschap, afzuigkappen en afzuigleidingen aerodynamisch gunstig uitvoeren. Daarbij moet er vooral op worden gelet dat zich in de luchtstroom geen scherpe randen en obstakels bevinden en dat er een goede spaangeleiding plaatsvindt * Beperking van geluidsoverdracht van bron naar ontvanger Wanneer na uitvoering van de maatregelen van het geluidsniveau toch nog te hoog is, kan een verdere niveauverlaging worden bereikt door de pennenbanken/alleskunners geheel of gedeeltelijk te omkasten.

16 blz * Beperking van geluidsoverdracht naar elders Trillingen van een pennenbank/alleskunner kunnen op de bouwkundige constructie van een bedrijfsruimte worden overgedragen en elders als hinderlijk geluid worden afgestraald. Om dit te voorkomen moet de machine trillingsvrij worden aangesloten op de afzuiginstallatie en verend worden opgesteld, bijvoorbeeld op dempers van rubber (zie ook het publikatieblad van de Arbeidsinspectie P 30 "Bouw en inrichting van bedrijfsruimten"). 7.3* Gehoorbescherming Indien bij het werken met een pennenbank/alleskunner de lawaaibestrijding ontoereikend is om het geluidsniveau op de arbeidsplaats tot beneden 80 db(a) terug te brengen, moet gehoorbescherming beschikbaar worden gesteld. Als het geluidsniveau op de arbeidsplaats hoger is dan 90 db(a) is het dragen van gehoorbescherming verplicht (zie het publikatieblad van de Arbeidsinspectie, P 166_2 "Gehoorbeschermingsmiddelen"). 8. WETTELIJKE BEPALINGEN De wettelijke bepalingen die van toepassing zijn op pennenbanken/alleskunners, zijn opgenomen in het publikatieblad van de Arbeidsinspectie, P 168 "Werken met houtbewerkings machines, Wettelijke bepalingen".