Troonstraat 125, 1050 Brussel - Tel studiedienst@gezinsbond.be

Transcriptie

1 Troonstraat 125, 1050 Brussel - Tel studiedienst@gezinsbond.be Federaal memorandum Inhoudstafel Algemene principes p. 3 Naar een sociaal, rechtvaardig en toekomstgericht beleid p. 3 Gezinsmodulering in alle overheidstussenkomsten p. 3 Beleidseffecten op gezinnen ex ante aftoetsen p. 4 Kindnorm als leidraad nemen p. 4 Toegankelijke dienstverlening en ondersteuningsbeleid p. 5 Inspraak van gezinnen p. 5 Doeltreffende overheveling bevoegdheid kinderbijslagen p. 5 Kinderbijslagen als recht van kind inschrijven in Grondwet p. 5 Gelijke kinderbijslagen p. 6 Geen besparing op het overgehevelde kinderbijslagbudget p. 6 Overheveling FCUD-reserves naar gemeenschappen p. 6 Gezinsvriendelijke fiscaliteit p. 7 Zorg- en opvoedingsarbeid fiscaal beter honoreren p. 7 Correcte bedrijfsvoorheffing p. 7 Bestaande discriminaties wegwerken p. 8 Kindvriendelijke fiscaliteit p. 9 Belastingkrediet voor gezinnen met een laag inkomen verhogen p. 10 Verlaging BTW op kinderproducten p. 10 Co-ouderschap niet bestraffen p. 10 Krachtig beleid i.k.v. armoedebestrijding p. 11 Pensioenen p. 12 Houdbare loopbanen p. 12 Leefbare pensioenen p. 12 Pensioenrechten voor onvolledige loopbanen p. 13 Gezinsgemoduleerd bijverdienen door gepensioneerden p. 14 Gezinsbond Federaal memorandum

2 Gezin, zorg en werk in harmonie p. 14 Verbeteren en verfijnen van bestaande verlofstelsels p. 15 Gezinsvriendelijke werkvloer stimuleren p. 16 Toegang tot verslofstelsels voor pleegouders verhogen p. 17 Kinderopvang opwaarderen p. 17 Zondagsrust bewaren voor niet-noodzakelijke dienstverlening p. 17 Vrijwilligerswerk ondersteunen p. 17 Zorg en gezondheid p. 18 Betaalbare, kwalitatief hoogstaande en toegankelijke gezondheidszorg p. 18 Geneesmiddelen: goedkoper en beschikbaar p. 19 Efficiënte gezondheidszorg door overconsumptie aanpakken p. 19 Een volwaardige plaats voor de geestelijke gezondheidszorg p. 19 Menswaardig levenseinde p. 20 Patiëntenrechten versterken p. 20 Consumenten p. 20 Financiële risico s inperken p. 20 Zekerheid in een risicomaatschappij p. 21 Hogere spaarrente voor leden gezins- en consumentenorganisaties p. 22 Rechtvaardige energieprijzen p. 22 Veilige en gezonde producten p. 23 Nationaal Actieplan Milieu en Gezondheid speciaal voor kinderen p. 24 Streven naar duurzaamheid p. 24 Familierecht p. 25 Doeltreffende implementatie familierechtbank, evaluatie echtscheidingswet p. 27 Objectievere en rechtvaardigere onderhoudsbijdragen p. 27 Aandacht voor complexe gezinssituaties p. 28 Noodzakelijke hervormingen van het erfrecht p. 29 Bijsturing gemeentelijke administratieve sancties p. 30 Wonen p. 30 Gezinsondersteunende Btw-maatregelen p. 30 Kadastraal inkomen gezinsgericht hervormen p. 31 Energiebesparende maatregelen p. 31 Gezinsbond Federaal memorandum

3 Algemene principes Naar een sociaal, rechtvaardig en toekomstgericht beleid De Gezinsbond wil een overheid die werkt aan het versterken van de draagkracht van elk gezin. Gezinnen kunnen pas volledig tot hun recht komen in een warme, gezins- en kindvriendelijke samenleving die zich gekenmerkt door een sterke sociale samenhang en duurzaamheid. De overheid moet ten eerste de basis leggen voor een sociaal België met gelijke kansen om te participeren aan de samenleving voor alle gezinnen, gezinsvormen en gezinsculturen. Gezinnen moeten maximale ontplooiingskansen krijgen in elke levensfase. We willen ten tweede een rechtvaardig België waarin rechten van gezinnen en van kinderen zonder discriminatie gegarandeerd worden en ongelijkheden geband worden. Tot slot wil de Gezinsbond een toekomstgerichte overheid. Het verbeteren van de levenskwaliteit van het gezin en zijn leden, vandaag én morgen, staat voorop. Prioriteiten voor een sociaal België zijn de betaalbaarheid van de gezondheidszorg, armoedebestrijding, de psychische gezondheid van de Belgen en de ondersteuning van de combinatie tussen werk, gezin en zorg. Voor een rechtvaardig België zijn er de volgende prioriteiten: het verbeteren van de patiëntenrechten, fiscale rechtvaardigheid, eerlijke onderhoudsgelden en een erfrecht zonder discriminaties zijn op dat vlak prioritair. Om te komen tot een toekomstgericht België wil de Gezinsbond dat werk gemaakt wordt van het beter vrijwaren van de gezondheid van kinderen en andere kwetsbare groepen volgens het design for all principe. Coördinerend minister van Gezin Aangezien gezinsbeleid een horizontale dimensie is in haast ieder beleidsterrein moet één van de federale ministers een coördinerende opdracht krijgen en specifiek belast worden met het bewaken van de gezinsdimensie in het globaal beleid. Deze minister moet eveneens een aanspreekpunt vormen voor alle federale materies die met kinderen en jongeren te maken hebben. Doel is om op alle beleidsterreinen ggezinnen te versterken, te ondersteunen en te beschermen door het voeren van een sociaal, rechtvaardig en duurzaam beleid. een minister met een coördinerende opdracht en specifiek belast met de gezinsdimensie in het globale beleid; de organisatie van een periodieke interministeriële conferentie onder diens leiding over gezinsbeleid samen met de deelstaten over overlappende bevoegdheden. Gezinsmodulering in alle overheidstussenkomsten De financiële ondersteuning van gezinnen is een belangrijk onderdeel van het gezinsbeleid. Daarbij is het noodzakelijk om rekening te houden met de gezinsgrootte. De draagkracht van gezinnen hangt immers niet alleen samen met het beschikbare gezinsinkomen, maar ook met de gezinsgrootte. Het ideale instrument om de draagkracht van gezinnen beter in rekening te brengen is een algemene gezinsmodulering. Niet alleen het gezinsinkomen, maar ook het aantal gezinsleden dat van dat inkomen moet leven en de samenstelling van het gezin moeten het recht op en de hoogte van overheidstussenkomsten bepalen. Omgekeerd moeten gezinnen ook een korting krijgen op hun eventuele bijdragen of belastingen in functie van het aantal gezinsleden. Gezinsbond Federaal memorandum

4 in alle relevante overheidstussenkomsten aan particulieren een gezinsmodulering inbouwen op twee vlakken: in de inkomensplafonds om toegang te krijgen tot de overheidstussenkomst, zodat het plafond toeneemt naarmate het gezin meer leden telt; in de bedragen (uitkeringen, premies of tussenkomsten), hoeveelheden (nutsvoorzieningen), oppervlakten (aantal m 2 ) zodat die toenemen naarmate het gezin meer kinderen telt (kinderen ten laste en kinderen waarover men co-ouderschap heeft); in alle bijdragen en belastingen die gezinnen aan de overheid moeten betalen, een gezinsmodulering inbouwen zodat gezinnen een korting genieten in functie van het aantal gezinsleden; een gezinsmodulering die rekening houdt met alle gezinsleden, dus ook met de partner. Een gezinslid kan een kind zijn, maar ook een inwonend hulpbehoevend familielid. Beleidseffecten op gezinnen ex ante aftoetsen In elk beleidsdomein moet aandacht zijn voor de effecten van maatregelen die de welvaarts- en welzijnspositie van gezinnen mee bepalen. We willen een overheid waarbij de aandacht voor gezinnen spontaan, automatisch, in het politiek denken en het handelen aanwezig is. De Gezinsbond pleit daarom voor een beleidscultuur waarbij op voorhand wordt nagegaan wat de mogelijke effecten zijn van beleidsmaatregelen op gezinnen. Deze effecten situeren zich op verschillende terreinen: de materiële situatie van gezinnen, de gezinstijd en de gezinsrelaties. Het invoeren van een gezinseffectenrapport (GER) met inbegrip van impactberekeningen met simulatietools zoals MEFISTO en MOTYFF kunnen hier een waarborg voor zijn. Een dergelijke rapportering zal bij geplande beleidsmaatregelen de impact op de draagkracht van gezinnen voorspellen en aanleiding geven tot corrigerende maatregelen. Via deze GER kunnen onbedoelde of ongewenste effecten op gezinnen worden vermeden. Wetenschappelijke ondersteuning voor de ontwikkeling van dit rapportage-instrument en inbreng van de expertise vanuit de gezinsorganisatie zijn vereist. een beleidscultuur waarbij op voorhand de effecten van beleid op gezinnen wordt nagegaan a.h.v. een Gezinseffectenrapportering (GER). Kindnorm als leidraad nemen Het streven naar een kindvriendelijke samenleving moet een leidmotief zijn op elk beleidsniveau. De inwerkingtreding van het Kinderrechtenverdrag leidde tot een opmerkelijke vooruitgang op het vlak van bescherming, ontwikkeling en participatie van kinderen en jongeren. Maar er blijven vele bedreigingen voor hun welzijn bestaan, op korte en op lange termijn. Er zijn nog heel wat domeinen waar de draagkracht van kinderen schromelijk overschreden wordt. De Gezinsbond pleit ervoor om een kindnorm in te stellen: het beleid maximaal op kinderen afstemmen en rekening houden met wat kinderen maximaal aankunnen of minimaal nodig hebben. Deze kindnorm komt ten goede aan alle kwetsbare groepen. hanteren van een kindnorm op verschillende terreinen: beschermend, ontwikkelingsbevorderend en participatieverhogend. Gezinsbond Federaal memorandum

5 Toegankelijke dienstverlening en ondersteuningsbeleid De gezinnen verwachten van de overheid dat ze laagdrempelige, transparante en toegankelijke dienstverlening biedt. Vandaag missen nog te veel gezinnen de voordelen en steunmaatregelen waarop ze recht hebben. Ze verliezen vaak het noorden in het ingewikkelde administratieve kluwen om hun steun aan te vragen. Dat moet verbeteren. een toegankelijker ondersteuningsbeleid voor gezinnen. De toekenning van toelagen en tussenkomsten moet systematisch eenvoudiger en zelfs automatisch gebeuren. Daartoe dient er zo veel mogelijk een coördinatie te komen tussen de verschillende administraties, ook deze van verschillende beleidsniveaus. Inspraak van gezinnen Het is noodzakelijk en verantwoord dat de Gezinsbond inspraak heeft in materies behandelen die belangrijk zijn voor gezinnen. De Gezinsbond verenigt en vertegenwoordigt immers 20 tot 25 % van de bevolking in Vlaanderen en Brussel. formeel en structureel erkend worden als partner die de stem van gezinnen kan vertegenwoordigen in materies die gezinnen aanbelangen. Doeltreffende overheveling bevoegdheid kinderbijslagen De Gezinsbond is tevreden dat bevoegdheid over de kinderbijslagen eindelijk in het kader van de zesde staatshervorming op 1 juli 2014 wordt overgeheveld van het federale niveau naar de gemeenschappen. De gezinsorganisatie rekent echter wel op een doeltreffende overheveling en een tussen de gemeenschappen overlegde regeling in Brussel. Geen enkel gezin mag erop achteruitgaan. Kinderbijslagen als recht van kind inschrijven in Grondwet Het voortraject van de zesde staatshervorming voorziet vóór de overheveling van de bevoegdheid de inschrijving van het recht op kinderbijslag in de Grondwet. Voor de Gezinsbond is deze inschrijving een unieke kans om kinderbijslag te erkennen als een recht van het kind. het recht op kinderbijslag inschrijven onder een nieuw 6 de lid van artikel 22bis, dat momenteel de rechten van kinderen bundelt en niet in artikel 23, lid 2, 2, dat de rechten op sociale zekerheid bevat. Gezinsbond Federaal memorandum

6 Gelijke kinderbijslagen voor zelfstandigen en werknemers/ambtenaren De zesde staatshervorming voorziet dat voorafgaandelijk aan de overheveling van de bevoegdheid de federale regering de kinderbijslagen van zelfstandigen en werknemers zal gelijkschakelen. een gelijkschakeling op niveau van de werknemers en niet op niveau van de zelfstandigen; volledig uniforme bedragen én toekenningsregels voor alle kinderbijslagstelsels ongeacht het beroepsstatuut van de ouder(s). Geen besparingen op het overgehevelde kinderbijslagbudget Het huidige kinderbijslagbudget moet volledig worden overgeheveld naar de gemeenschappen. De Gezinsbond verzet zich tegen elke besparing op de huidige middelen. Gezinnen met kinderen mogen geen slachtoffer worden van de overheveling van de bevoegdheid over de kinderbijslag naar de gemeenschappen. Die moeten de nodige middelen krijgen of zoeken om minstens de huidige kinderbijslagen te garanderen aan de gezinnen. De gemeenschappen hebben ook recht op de werkings- en betaalkosten die geraamd worden op bijna 215 miljoen euro. huidige kinderbijslagbudgetten volledig zonder voorafgaandelijke besparingen overhevelen naar de gemeenschappen; ook de werkings- en betaalkosten overhevelen naar de gemeenschappen. Overheveling FCUD-reserves naar gemeenschappen Het Fonds voor Collectieve Uitrusting en Diensten (FCUD) wordt opgeheven en de middelen worden verdeeld over de Gemeenschappen. Over de juiste verdeling van deze middelen over de Gemeenschappen, schept de tekst van het Vlinderakkoord echter geen duidelijkheid. Deze middelen worden in het Institutioneel akkoord geraamd op 77,6 miljoen euro. Over de reserves die het FCUD opbouwde, 35 miljoen euro, beantwoordende aan de middelen die daadwerkelijk toegekend zijn door de Ministerraad van Oostende, aangevuld met de rente en met de 5 miljoen euro schuldvorderingen op kinderdagverblijven (hypothecaire leningen uit het verleden) worden in de nota van de formateur niet vermeld. ook de reserves van het FCUD verdelen onder de gemeenschappen om de voorziene uitbreiding van de buitenschoolse kinderopvang te financieren. Gezinsbond Federaal memorandum

7 Gezinsvriendelijke fiscaliteit De Gezinsbond streeft naar een meer kind- en gezinsvriendelijke fiscaliteit. Fiscaliteit is het middel bij uitstek om de welvaart verticaal te herverdelen tussen hoge en lage inkomens. Daarbij moet de fiscaliteit ook rekening houden met de draagkracht van het gezin. Niet alleen het inkomen telt, maar ook het aantal gezinsleden. Het scheelt immers een slok op een borrel of je met 2 of met 5 van eenzelfde inkomen moet leven. Zorg- en opvoedingsarbeid fiscaal beter honoreren Het huwelijksquotiënt, oorspronkelijk bedoeld als compensatiemaatregel voor eenverdienersgezinnen (ter compensatie van de volledige decumul voor tweeverdieners en het niet langer als ten laste beschouwen van de partner) hevelt bij gezinnen waarvan één van de partners geen of een laag inkomen geniet, een gedeelte van het netto belastbaar beroepsinkomen over van de meest- naar de minstverdienende partner. De Gezinsbond wil deze regeling hervormen naar een gezinsquotiënt en beter afstemmen op zorg- en opvoedingssituaties. hervorming van de het huidige huwelijksquotiënt voor gezinnen met kinderen en gezinnen die een zorgtaak voor een hulpbehoevend familielid opnemen, naar een gezinsquotiënt dat beter is afgestemd is op zorg- en opvoedingssituaties, door: invoeren van een gezinsmodulering, zodat het huidige plafond, dat maximaal mag worden overgeheveld, verhoogt met 10 % per gezinslid (kind of per zorgbehoevend familielid ten laste); in afwachting van de invoering van dit gezinsquotiënt, voor gezinnen met kinderen ten laste of die mantelzorg opnemen, de bestaande splitsingsverhouding van wijzigen in 50-50; al wie vandaag het huwelijksquotiënt geniet, behoudt de huidige regeling als verworven recht. Correcte bedrijfsvoorheffing Om sneller over de belastingontvangsten te beschikken int de overheid een bedrijfsvoorheffing op de meeste beroepsinkomsten als een voorschot op de uiteindelijk verschuldigde personenbelasting. Deze bedrijfsvoorheffing wordt 1 tot 2,5 jaar na de inkomsten via het aanslagbiljet verrekend met de verschuldigde belasting. De overheid int systematisch te hoge bedrijfsvoorheffing. Gezinnen krijgen het teveel betaalde daarna wel terug, maar zonder rente. Vandaag betalen alle belastingplichtigen te veel bedrijfsvoorheffing omdat de barema s van de bedrijfsvoorheffing nog altijd geen rekening houden met de verruiming van de belastingschalen van 30 % en 40 % via de vorige grote belastinghervorming van Gehuwden en wettelijk samenwonenden betalen elk jaarlijks nog eens 288 euro teveel. De verminderingen voor de kinderlast in de bedrijfsvoorheffing voor 2 en 3 kinderen zijn onvoldoende afgestemd op de definitieve vermindering in de eindafrekening. Gescheiden ouders die belast worden als alleenstaanden genieten nog altijd niet de bijkomende vermindering die andere alleenstaande ouders, die nooit gehuwd waren, wel krijgen. Dit zijn veel redenen om het systeem van de bedrijfsvoorheffing te corrigeren en beter af te stemmen op de verschuldigde eindbelasting. schalen van en kortingen op de bedrijfsvoorheffing voor iedereen nauwkeuriger afstemmen op de verschuldigde eindbelasting, o.a. door rekening te houden met de sinds 2001 verruimde belastingschalen van 30 % en 40 %; Gezinsbond Federaal memorandum

8 gelijke bedrijfsvoorheffing voor gehuwden en alleenstaanden, door de korting van 24 euro voor alleenstaanden ook toe te kennen aan gehuwden en wettelijk samenwonenden, met behoud van een afzonderlijke schaal voor genieters van het huwelijksquotiënt; verminderingen voor 2 en 3 kinderen ten laste in de bedrijfsvoorheffing beter afstemmen op het effectieve belastingvoordeel; vermindering van 34 euro in de bedrijfsvoorheffing voor de niet hertrouwde weduwnaar/weduwe of ongehuwde ouder met één of meer kinderen ten laste ook toekennen aan gescheiden ouders die belast worden als alleenstaande. Sinds 2004 int de overheid ook bedrijfsvoorheffing op alle sociale uitkeringen. De Gezinsbond vindt dat deze bedrijfsvoorheffing in vele situaties te hoog en zelfs onverantwoord is. Het gezinsinkomen is in de meeste gevallen al sterk gereduceerd. Bovendien past de fiscus op de bedrijfsvoorheffing op sociale uitkeringen geen verminderingen toe voor gezinslast. Deze gezinnen moeten dus 1 tot 2,5 jaar wachten op hun belastingvoordeel. Dit is ontoelaatbaar. geen of minder bedrijfsvoorheffing inhouden op sociale uitkeringen (ouderschapsverlof, zorgverlof ) als dat niet verantwoord is; dezelfde verminderingen wegens gezinslast toepassen op de bedrijfsvoorheffing voor sociale uitkeringen als voor beroepsinkomsten. De bedrijfsvoorheffing houdt evenmin rekening met het fiscale voordeel dat een onderhoudsplichtige ouder zal krijgen omdat hij of zij de betaalde onderhoudsbijdragen fiscaal zal aftrekken. Daardoor komen vele gescheiden ouders in financiële problemen. Zij verliezen de vermindering voor gezinslast, waardoor hun netto-inkomen daalt. Met dat lagere inkomen moeten ze onmiddellijk onderhoudsbijdragen voor hun kinderen betalen, wat hen pas 1 tot 2,5 jaar later een fiscaal voordeel oplevert. Deze situatie verhoogt het aantal wanbetalers van onderhoudsbijdragen. in de berekening van de bedrijfsvoorheffing effectief rekening houden met de aftrekbare onderhoudsbijdragen die de onderhoudsplichtige voor zijn/haar kinderen betaalt. Bestaande discriminaties wegwerken Fiscaliteit moet neutraal zijn t.a.v. de (gekozen) samenlevingsvorm. Zo moet bijvoorbeeld de fiscaliteit alle kinderen gelijk behandelen (op het niveau van het 4 de kind in de huidige regeling) en niet discrimineren volgens hun rang. een verhoging van de belastingvrije sommen voor kinderen, zodat in de personenbelasting beter rekening kan gehouden worden met de draagkracht van jonge gezinnen. Op termijn moet elk kind recht geven op een gelijke belastingvrije som ten belope van het niveau voor het 4 de kind, momenteel euro (5.290 euro geïndexeerd aanslagjaar 2014/inkomstenjaar 2013). In de personenbelastingen telt een kind met een zware handicap dubbel. Alleen een medische ongeschiktheid van 66 % telt hier als zware handicap. Kinderen met een score van 6 punten of meer op de medisch sociale schaal die gebruikt wordt om de verhoogde Gezinsbond Federaal memorandum

9 kinderbijslag toe te kennen voor kinderen met een handicap, maar die geen medische ongeschiktheid hebben van 66 % (m.a.w. minder dan 4 punten in pijler I van de medisch-sociale schaal) tellen niet dubbel als kind ten laste in de personenbelasting. Nochtans zijn die kinderen in de kinderbijslag erkend als kind met een handicap en kan hun handicap ook zwaar zijn. Het begrip kind met een zware handicap in de fiscale regeling van kind ten laste (dubbeltelling) en alle andere federale afgeleide rechten voor kinderen met een handicap toepassen zoals het gebruikt wordt in het nieuwe evaluatiesysteem in de verhoogde kinderbijslag. Kinderen blijven ten laste van hun ouder(s) zolang hun netto bestaansmiddelen bepaalde plafonds niet overschrijden. Deze plafonds zijn verschillend naargelang de manier waarop de ouder van wie zij ten laste zijn belast wordt: gehuwd/wettelijk samenwonend of alleenstaand. Aangezien sinds de belastinghervorming van 10 augustus 2001 een eerste schijf van de onderhoudsbijdragen voor kinderen van gescheiden ouders is vrijgesteld in de netto bestaansmiddelen, is deze positieve discriminatie niet langer nodig. Wel stellen we vast dat almaar meer studenten meer willen bijverdienen. Door de beperkte plafonds belanden deze studenten al te vaak in het zwartwerk om zo het belastingvoordeel van hun ouder(s) niet kwijt te spelen. Daarom wil de Gezinsbond een uniform, maar hoger plafond voor de grens van de netto bestaansmiddelen om als kind ten laste te blijven, zodat alle kinderen gelijk behandeld worden ongeacht de wijze waarop hun ouders worden belast (gehuwd/wettelijk samenwonend of alleenstaand). De plafonds van de netto bestaansmiddelen om als kind ten laste te blijven, gelijkschakelen voor alle kinderen, ongeacht of ze ten laste zijn van een ouder die belast wordt als alleenstaande of als gehuwde en optrekken tot het niveau van het belastingvrije minimum, momenteel euro voor lage inkomens (geïndexeerd euro). Kindvriendelijke fiscaliteit Jonge gezinnen staan voor de moeilijke opdracht om de opvoeding van hun kinderen te combineren met hun beroepsactiviteit. Betaalbare en kwaliteitsvolle kinderopvang speelt daarbij een sleutelrol. Jammer genoeg betalen gezinnen niet in alle initiatieven voor kinderopvang een ouderbijdrage volgens inkomen. De kosten voor kinderopvang voor kinderen tot 12 jaar geven recht op een belastingvermindering van 45 %, evenwel beperkt tot een plafond van 11,20 euro per opvangdag. Dit bedrag werd nog nooit geïndexeerd, terwijl vele ouders ondertussen al heel wat méér betalen voor de opvang van hun kind. De Gezinsbond wil dat het plafond van 11,20 euro wordt aangepast. het plafond van 11,20 euro per dag voor kinderopvangkosten dat maximaal recht kan geven op een belastingvermindering jaarlijks en automatisch, volgens de coëfficiënt van artikel 178, 1 en 2 WIB, indexeren; het leeftijdsplafond om opvangkosten fiscaal af te trekken verhogen naar 14 jaar (nu 12 jaar). Gezinnen die zelf voor hun kinderen zorgen, moeten gelijkaardige belastingvoordelen kunnen genieten als zij die deze zorgtaak uitbesteden. Gezinnen die zelf kinderen jonger dan 3 jaar opvangen, hebben momenteel recht op een forfaitaire belastingvrije som. Deze tussenkomst is echter zeer laag. De overheid moet deze gezinnen beter ondersteunen. Gezinsbond Federaal memorandum

10 de forfaitaire belastingvrije som van 325 euro (geïndexeerd: 550 euro) voor kinderen jonger dan 3 jaar, voor wie ouders geen opvangkosten aftrekken, optrekken tot euro (geïndexeerd: euro). Belastingskrediet voor gezinnen met een laag inkomen verhogen Gezinnen die te weinig inkomen hebben om de belastingvrije sommen voor hun kinderen uit te putten, krijgen momenteel een terugbetaalbaar belastingkrediet. Dit krediet compenseert slechts een beperkt deeltje van het belastingvoordeel dat gezinnen met een hoger inkomen genieten. Daarom moet dit belastingkrediet verhogen. het maximaal terugbetaalbare belastingkrediet per kind verdubbelen, van 250 euro (geïndexeerd: 430 euro) tot 500 euro (geïndexeerd: 850 euro) voor gezinnen die hun belastingvoordeel voor kinderen ten laste niet volledig kunnen uitputten omdat hun inkomen te laag is; Verlaging BTW op kinderproducten Kinderen wegen zwaar door op het gezinsbudget. Te veel kinderproducten zijn vandaag onderworpen aan het hoogste Btw-tarief van 21 %. Nochtans zijn noodzakelijke kinderproducten geen luxegoederen. Het is dan ook ontoelaatbaar dat zij zo zwaar belast worden. Door het Btw-tarief te verlagen van 21 % naar 6 % verhoogt de koopkracht van gezinnen met 12,4 %. Een welkome ondersteuning voor wie vandaag kiest voor kinderen. België moet bij Europa aandringen om het Btw-tarief te verlagen van 21 % naar 6 % voor noodzakelijke kinderproducten zoals luiers, verzorgingsproducten en flesjes, kinderschoenen Co-ouderschap niet bestraffen De regering versoepelde en verruimde vanaf inkomstenjaar 2007 de regels van het fiscaal co-ouderschap, waarbij de fiscus zelf de belastingvrije sommen voor kinderen ten laste onder beide gescheiden ouders gelijk verdeelt. Het verbod om deze regeling te combineren met de fiscale aftrek van onderhoudsbijdragen van kinderen blijft echter behouden. Nochtans zijn er zelfs bij een gelijkmatig verdeelde huisvesting van de kinderen toch situaties waarin onderhoudsbijdragen verschuldigd blijven: als de inkomsten van beide ouders sterk uiteenlopen én als de niet-verblijfsgebonden kosten niet gelijkmatig gedragen worden. In die situaties moet volgens de Gezinsbond de ouder die voor zijn kinderen onderhoudsbijdragen verschuldigd is, die ook fiscaal kunnen aftrekken, in combinatie met het fiscaal co-ouderschap. fiscale aftrek van onderhoudsbijdragen voor kinderen toelaten in combinatie van fiscaal co-ouderschap voor de kinderen waarvoor de onderhoudsplichtige ouder de helft van de belastingvrije sommen van zijn ex-partner krijgt. Bij de toepassing van fiscaal co-ouderschap kan uitsluitend de ouder die het kind fiscaal ten laste heeft en die de helft van de daaraan gekoppelde belastingvrije som afstaat aan de andere ouder in aanmerking komen voor het terugbetaalbaar belastingkrediet. Gezinsbond Federaal memorandum

11 Dat vindt de Gezinsbond discriminerend en daarom moet de andere ouder die mogelijkheid ook krijgen. het terugbetaalbaar belastingkrediet voor ouders die hun belastingvrije sommen voor kinderen ten laste niet kunnen uitputten, moet bij fiscaal co-ouderschap ook gelden voor de ouder die het kind niet fiscaal ten laste heeft maar de helft van de belastingvrije sommen krijgt van de ouder die het kind wel fiscaal ten laste heeft. Krachtig beleid i.k.v. armoedebestrijding Ruim 15 % van Belgen leeft in armoede. De EU-SILC (Statistics on Income and Living Conditions) legt de armoededrempel op 60 % van het mediaan beschikbaar inkomen op individueel niveau. Voor ons land ligt de armoededrempel op basis van de inkomensgegevens van 2011 op euro voor een alleenstaande en op euro voor een koppel met 2 kinderen jonger dan 14 jaar. Geïndexeerd tot op 1 september 2013 bedragen deze armoededrempels respectievelijk euro (alleenstaande) en euro (koppel met 2 kinderen jonger dan 14 jaar). In haar strijd tegen de armoede moet de federale overheid het ultieme vangnet van de leeflonen hervormen. Die moeten opgetrokken worden en uitgebreid met een gezinsmodulering. De werkloosheidsvergoedingen in de derde periode zijn op dit moment amper hoger dan het leefloon. Ook hier stellen we een gezinsmodulering voor. De fictieve rentes (6 en 10%) om in het middelenonderzoek de bijdrage van spaargeld in de bestaansmiddelen te bepalen van de aanvrager(s) van een leefloon of een inkomensgarantie voor ouderen (IGO) is momenteel absurd hoog. Daardoor wordt de maandelijkse uitkering ingekort met een bedrag dat de aanvrager aan de huidige lage rentevoeten nooit met zijn spaargeld kan verdienen. In de strijd tegen de schuldenproblematiek is krachtdadig beleid op het vlak van consumentenkredieten nodig. Vandaag worden nog te veel mensen verleid tot het aangaan van persoonlijke kredieten die ze moeilijk kunnen afbetalen. het maandbedrag voor leefloners met gezinslast optrekken tot op de armoederisicodrempel én de gezinsmodulering toepassen, zodat dit bedrag toeneemt met 309 euro per kind jonger dan 14 jaar en met 515 euro per kind ouder dan 14 jaar; in de berekening van de bestaansmiddelen, om het leefloon en de inkomensgarantie voor ouderen toe te kennen, de bijdrage van de spaartegoeden van de leefloners en ouderen (IGO) in die bestaansmiddelen realistischer inschatten door de fictieve rente op het spaargeld vast te leggen op het niveau van de 10-jarige OLO-rente (lineaire obligaties (staatsobligaties), momenteel rond de 3 %; de schuldenproblematiek tegengaan door consumentenkredieten duidelijker te reguleren en plafonneren, en dit bij alle kredietverstrekkers, ook grootwarenhuizen; een stapsgewijze gezinsmodulering toepassen op de werkloosheidsuitkeringen, in een eerste fase voor de samenwonenden met gezinslast. Ook de andere sociale uitkeringen moeten gezinsgemoduleerd worden; Gezinsbond Federaal memorandum

12 maatregelen om de gezondheidszorg betaalbaar en toegankelijk te maken voor mensen in armoede (cf. betaalbare, kwalitatief hoogstaande en toegankelijke gezondheidszorg). Pensioenen De afgelopen jaren startten de eerste effectieve financiële effecten van de vergrijzing. Sinds kort gaan de talrijke babyboomers massaal op pensioen. De komende jaren zal de vergrijzing onze solide sociale zekerheid nog minstens tot 2030 zwaar onder druk zetten. De roep om langer te werken klinkt steeds luider. Tegelijk maken gezinnen zich zorgen over hun toekomstig pensioen: ze willen uitzicht op leefbare wettelijke pensioenen. Houdbare loopbanen Om de betaalbaarheid van de pensioenen te garanderen worden mensen gestimuleerd om langer te werken. De feitelijke pensioenleeftijd moet stijgen evenwel zonder de wettelijke pensioenleeftijd op te trekken. Dat moet gepaard gaan met een beleid dat er voor zorgt dat langer werken haalbaar is. Inspanningen om alle jobs kwaliteitsvol te maken zijn daarvoor zeer nodig. Een levensloopbewust gezinsvriendelijk personeelsbeleid op de werkvloer is daarbij alvast een noodzakelijke voorwaarde. Gedurende de loopbaan moeten periodes met meer zorg en periodes met meer werk ook vloeiend in elkaar kunnen overlopen (cf. gezin, zorg en werk in harmonie ). streven naar het optrekken van de werkelijke pensioenleeftijd en niet naar het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd; stimulerende maatregelen voor duurzame loopbanen zodat de feitelijke pensioenleeftijd naar omhoog kan gaan. Gezinsvriendelijke maatregelen op de werkvloer en concrete inspanningen voor kwaliteitsvolle jobs in alle levensfasen kunnen daartoe bijdragen; de mogelijkheid creëren om langer te werken dan de wettelijke pensioenleeftijd. Leefbare pensioenen Ons pensioenstelsel moet ouderen een kwaliteitsvolle oude dag garanderen. Vandaag slaagt het pensioenstelsel er echter niet in om alle ouderen te beschermen tegen armoede. Bij vrouwen is dit risico nog veel groter dan bij mannen, door hun onderbrekingen voor zorg of deeltijds werk en het feit dat de sectoren waar vrouwen aan de slag zijn gekenmerkt worden door minder goede verloning. Daarom moet de regering de eerste pijler verder garanderen, verbeteren en regelmatig welvaartsvast maken. Ook aanvullende pensioenen worden alsmaar belangrijker om later een aanvaardbaar welvaartspeil te verzekeren, maar zijn op dit moment nog zeer ongelijk verdeeld over de werkende bevolking, zowel in toekenning als in bedragen. Ook hier is de kloof tussen mannen en vrouwen veel te groot. regelmatig en automatisch de laagste wettelijke pensioenen in alle stelsels verhogen, zodat alle gepensioneerden een pensioen kunnen genieten dat de basisbehoeften dekt van zelfstandig wonende ouderen. We denken hier vooral aan het minimumpensioen en de Inkomensgarantie voor Ouderen; Gezinsbond Federaal memorandum

13 welvaartsvaste pensioenen: alle pensioenen automatisch, procentueel en structureel koppelen aan de welvaart, om verdere koopkrachterosie te stoppen; de tweede pensioenpijler verder democratiseren, zodat méér gezinnen kunnen rekenen op een aanvullend pensioen waarmee ze hun opgebouwde levenstandaard kunnen behouden; de bijdragen voor aanvullende pensioenen in de tweede pijler moeten voldoende substantieel zijn zodat het opgebouwde pensioensupplement betekenisvol is om de ontoereikende vervangingsratio van het wettelijke pensioen merkelijk te verbeteren; gezins- en zorgarbeid waarderen via het behouden en versterken van het systeem van gelijkgestelde periodes. Pensioenrechten voor onvolledige loopbanen De Gezinsbond is van mening dat mensen die gedurende een bepaalde tijd niet of slechts ten dele ingeschakeld zijn in het circuit van de betaald werk zonder specifiek statuut, omdat de opvoedings- en zorgarbeid het vereiste, gedurende een aantal jaren toch rechten in de pensioenen moeten kunnen opbouwen. We moeten er immers rekening mee houden dat voor een aantal mensen het stelsel van het tijdskrediet niet of nauwelijks toegankelijk is, hetzij omdat ze er om bepaalde redenen geen recht op hebben, hetzij omdat de werkgever weigert hieraan mee te werken. Dat is in de praktijk helaas al te vaak het geval. Gezinnen moeten bij het maken van hun keuze ook beter door de overheid geïnformeerd worden over de gevolgen van minder werken voor het later pensioenbedrag van de persoon die minder gaat werken of helemaal stopt. Dit is des te belangrijk omdat heel wat koppels uiteindelijk uit elkaar gaan. Jaarlijks lopen ongeveer huwelijken op de klippen. Na een echtscheiding zijn onvolledige loopbanen problematisch omdat de familiale solidariteit dan wegvalt. Vandaag moeten vooral alleenstaande gescheiden vrouwen rondkomen met een te laag pensioen. De noodzakelijke hervorming van ons pensioenstelsel moet vangnetten inbouwen om tegemoet te komen aan deze groeiende groep. Dit is des te belangrijker nu we vaststellen dat het aantal echtscheidingen in de oudere leeftijdscategorieën toeneemt. Gescheiden vrouwen in deze categorieën kunnen de keuze die het gezin destijds maakte en waarvan zij op vlak van pensioen vaak het slachtoffer zijn, vaak niet meer rechttrekken. Ook weduwen en weduwnaars met een beperkt arbeidsverleden, vaak omwille van zorg en opvoeding, zijn een kwetsbare groep. De hervorming van het overlevingspensioen moet deze groep dan ook daadwerkelijk vooruithelpen. een pensioenkrediet toekennen voor iedereen die geen beroepsarbeid uitoefent of die de beroepsloopbaan afbouwt om kinderen tot 18 jaar op te voeden of om te zorgen voor een inwonend hulpbehoevend gezinslid. Tijdens de onderbrekings- of afbouwperiode wordt een pro rata pensioenkrediet toegekend met een maximum van 3 jaar per kind of hulpbehoevend gezinslid dat wordt berekend op basis van het minimumloon. Dit pensioenkrediet mag geen afbreuk doen aan de toekenning van een gezinspensioen; iedereen al vanaf jonge leeftijd beter informeren door hen jaarlijks op de hoogte te brengen van hun opgebouwde pensioenrechten en van het bedrag van hun te verwachten pensioen, met de mogelijkheid om de impact op het te verwachten pensioenbedrag door meer of minder te werken te simuleren; Gezinsbond Federaal memorandum

14 het systeem van de verdeling van pensioenrechten bij stukgelopen relaties uitbreiden, zodat deeltijds werkende en thuiswerkende partners op pensioengerechtigde leeftijd niet individueel de rekening betalen van hun gemeenschappelijke keuze; ex-partners die wettelijk samenwoonden, maar nooit huwden, moeten dezelfde pensioenrechten genieten als gehuwde partners; de regering moet een sluitende regeling uitwerken om bij echtscheiding de opgebouwde pensioenreserves in de tweede pijler tussen de ex-partners te verdelen. Deze pensioenrechten worden immers in de meeste huwelijken (behalve in die met een volledige scheiding van goederen) opgebouwd met gemeenschappelijk inkomen. Het is dan ook evident dat deze rechten bij scheiding eerlijk verdeeld worden; het behoud van het overlevingspensioen voor 45-plussers met gezinslast en iedereen die in het huidige systeem zit. Een eventuele hervorming voor -45-jarigen kan enkel indien de transitieregeling een voldoende hoog en gezinsgemoduleerd inkomen oplevert, qua duur rekening houdt met de loopbaankansen en er een recht is op een werkloosheidsuitkering indien er na de transitieperiode nog geen zicht is op duurzaam werk. Gezinsgemoduleerd bijverdienen door gepensioneerden De voorbije regeringen hebben inspanningen geleverd om gepensioneerden met een rustpensioen meer te laten bijverdienen. Alleen ontbreekt nog een degelijke gezinsmodulering. de huidige plafonds van de toegelaten arbeid voor alle pensioenen voorzien van een sterkere gezinsmodulering, m.a.w. overstappen van een forfaitaire verhoging van het plafond voor kinderlast, ongeacht het aantal kinderen, naar een verhoging van het plafond met een bedrag per kind ten laste (hoe meer kinderen ten laste, hoe hoger het plafond). Gezin, zorg en werk in harmonie De samenstelling van de Belgische gezinnen is tijdens de voorbije decennia sterk gewijzigd. Niet alleen zijn er meer koppels zonder kinderen, er is ook een grote toename van het aantal eenoudergezinnen, nieuw samengestelde gezinnen, samenwoners, alleenwonenden en vrouwelijke gezinshoofden. Het klassieke kostwinnersmodel moest plaats ruimen voor een veralgemeend twee- of eerder anderhalfverdienersmodel. Vooral de loopbanen van vrouwen zijn sterk gewijzigd. Ondanks het toenemende tweeverdienerschap is de normatieve verwachting t.a.v. de rolverdeling tussen mannen en vrouwen echter grotendeels hetzelfde gebleven. Hierdoor blijven vrouwen veel vaker dan mannen verantwoordelijk voor het huishouden en zorgtaken (kinderen, ouders, andere zorgsituaties) en werken ze bijgevolg vaak deeltijds. Gezinnen ervaren veel tijdsdruk, vooral in de groep 35- tot 55-jarigen. Ook bij alleenstaande ouders piekt de tijdsdruk. Er is nood aan een meersporenbeleid dat alle types gezinnen voldoende keuzevrijheid biedt inzake de manier waarop zij de combinatie van gezin, zorg en werk willen combineren. Daarbij is er nood aan meer flexibele verlofmogelijkheden: loopbaanonderbreking en tijdskrediet aan 10% komt tegemoet aan de wensen van ouders en kan vaders over de streep trekken. Tegelijk moet dit meersporenbeleid ook sociaal rechtvaardig zijn en een vangnet bieden voor als het misloopt. Tijdsmaatregelen zijn niet alleen een hulp om de Gezinsbond Federaal memorandum

15 dagdagelijkse puzzel van gezin, werk en zorg te helpen leggen. Ook in crisismomenten, met name bij het overlijden van een gezinslid, hebben mensen nood aan flexibele timeout mogelijkheden. Maatregelen voor een goede combinatie van gezin, zorg en werk houden ook verband met fiscaliteit, armoedebestrijding en pensioenen. Wat in die onderdelen niet aan bod komt, wordt hieronder opgelijst. Verbeteren en verfijnen van bestaande verlofstelsels De Gezinsbond wil aandacht voor het opnemen van zorg in alle levensfasen. Ouders met jonge kinderen verdienen echter bijzondere aandacht. Zij zijn de groep die momenteel het drukst in de weer is. Opvoeden van kinderen vergt veel inspanning en tijd. Het belang van opvoeding in het gezin kan moeilijk overschat worden. Daarom moeten jonge ouders meer kansen krijgen om meer tijd vrij te maken voor de opvoeding en zorg van hun kinderen. De bestaande verlofstelsels bieden een antwoord op de nood aan gezinstijd. De bestaande verlofstelsels moeten aangepast worden om bestaande hiaten op te vangen, om ze toegankelijk te maken voor mensen met een laag gezinsinkomen en om vaders te stimuleren er gebruik van te maken. Alleenstaande ouders verdienen hierbij bijzondere aandacht. Ook andere zorgbehoeftes verdienen aandacht. In veel gezinnen en families komt er vroeg of laat een zorgnood op de proppen. Sommige daarvan kunnen een tijdje duren. Mantelzorgers hebben het vaak heel moeilijk om de zorg voor een zwaar zieke ouder, een partner met een handicap of chronische ziekte of een kind met een beperking te combineren met een job. Zorgbehoevenden verkiezen nochtans vaak verzorging en bijstand door familieleden boven een opname in een zorginstelling en ouders willen thuis voor hun kind zorgen, ook als het een beperking heeft. Een grotere flexibiliteit om de beroepsloopbaan te onderbreken om zorg te kunnen dragen voor zorgbehoevende familieleden kan de mantelzorgers ondersteunen in hun maatschappelijk waardevolle activiteit. Het huidige stelsel van thematisch verlof voor medische bijstand is een lovenswaardige maatregel om werkenden de mogelijkheid te bieden zorg voor een zwaar ziek familie- of gezinslid op te nemen. De maximale duur van het zorgverlof is echter te beperkt, waardoor sommige werkende mantelzorgers op een bepaald moment voor de verscheurende keuze staan tussen het volledig opgeven van hun job of het niet langer kunnen verstrekken van mantelzorg. Bovendien is de uitkering te laag om alle gezinnen effectief de mogelijkheid te bieden om van dit recht gebruik te maken. de 4 de maand ouderschapsverlof voor alle werknemers en ambtenaren betaald maken (dus ook voor kinderen geboren vóór 8 maart 2012); flexibelere opnamemodaliteiten voor het thematisch verlof en tijdskrediet. Concreet betekent dit dat mensen dit verlof op voltijdse, 1/2 de, 1/3 de, 1/4 de, 1/5 de en 1/10 de basis moeten kunnen opnemen; een gelijke flexibiliteit in de loopbaanonderbreking en tijdskrediet voor ambtenaren, werknemers uit de privésector en contractuelen bij de overheid; een recht op 2 maanden extra ouderschapsverlof per kind voor effectief alleenstaande ouders; het bestaande moederschapsverlof verlengen tot 6 maand na de geboorte als de moeder borstvoeding geeft; de Europese richtlijn omzetten naar Belgisch recht voor de moederschapsrust voor zelfstandige vrouwen, die 15 weken moederschapsrust voorziet; Gezinsbond Federaal memorandum

16 het adoptieverlof uitbreiden tot 15 weken per kind (nu 6 weken per werknemer), ongeacht de leeftijd van het kind; ouderschapsverlof toekennen aan alle nu nog vergeten restcategorieën; ouderschapsverlof uitbreiden tot 6 maand per ouder per kind, voor kinderen tot 18 jaar, en dit ook voor zelfstandigen, werklozen, OCMW-gerechtigden en thuiswerkende ouders; een bonus van 2 maanden ouderschapsverlof toekennen per gezin, als beide partners hun ouderschapsverlof volledig opnemen; de vereiste anciënniteitsvoorwaarde van 1 jaar naar 6 maanden verminderen, voor het opnemen van thematisch verlof (ouderschapsverlof, zorgverlof en palliatief verlof); een mogelijkheid voor zorgouders in nieuw-samengestelde gezinnen om ouderschapsverlof op te nemen; de vergoeding van de thematische verloven (ouderschaps-, zorg- en palliatief verlof) verhogen tot minstens de hoogte van het gewaarborgd minimumloon. Voor eeninkomensgezinnen moet daar nog een toeslag bovenop komen; een rouwkrediet van 7 dagen invoeren, in het jaar na het overlijden van een inwonend familie- of gezinslid; het verlof om dwingende redenen uitbreiden tot een periode van 12 dagen, vermeerderd met 2 dagen (4 voor eenoudergezinnen) per kind per jaar. Deze extra dagen per kind moeten betaalde dagen zijn; een sociaal statuut voor mantelzorgers invoeren. Gezinsvriendelijke werkvloer stimuleren Naast het verbeteren en verfijnen van de bestaande verlofstelsels is het belangrijk om de gezinsvriendelijkheid op de werkvloer te bevorderen. Of je als werknemer in gezinsvriendelijke werkomstandigheden aan de slag bent of niet, maakt in de praktijk een hemelsbreed verschil voor het welbevinden van jezelf, je gezin en de rest van je familie. En de werkgever krijgt er gemotiveerde werknemers voor in de plaats. De Gezinsbond vraagt volgehouden stimuli vanuit de overheid voor ondernemingen om te werken aan een gezinsvriendelijke arbeidsorganisatie. Concreet vragen we: monitoring inzake gezinsvriendelijk personeelsbeleid in Belgische bedrijven; informatie verspreiden naar bedrijven en gezinnen over bestaande maatregelen inzake de combinatie van gezin en werk; sensibilisering over de sancties inzake de niet-toepassing ervan; good practices verspreiden; bedrijven verplichten om in het sociaal overleg op bedrijfsniveau het thema combinatie gezin en werk een plaats te geven; subsidies voor bedrijven die een gezinsvriendelijk personeelsbeleid op poten zetten. Gezinsbond Federaal memorandum

17 Toegang tot verlofstelsels voor pleegouders verhogen Pleegouders zijn vrijwilligers die zich vaak heel intens en langdurig inzetten voor hun pleegkind. Hun engagement in onbetaalbaar. Helaas schiet de regelgeving op tal van vlakken nog tekort om recht te doen aan hun engagement. de mogelijkheid voorzien voor pleegouders om ouderschapsverlof op te nemen; het gemotiveerd tijdskrediet uitbreiden met motief zorg voor kind jonger dan 8 jaar naar pleegouders; het pleegzorgverlof uitbreiden naar 10 dagen per jaar per pleegouder (i.p.v. 6 dagen per koppel); een toegankelijker elektronisch aanvraagsysteem invoeren en verruimen van de motieven waarvoor je pleegzorgverlof mag aanvragen (waaronder onthaal van het kind in het gezin en vorming van de pleegouder). Kinderopvang opwaarderen Voldoende, kwaliteitsvolle en betaalbare kinderopvang is een cruciale schakel in de combinatie van gezin en werk voor gezinnen met niet-schoolgaande kinderen. Vandaag heeft niet iedereen die in de kinderopvang werkt een volwaardig sociaal statuut. een volwaardig statuut voor iedereen die in de kinderopvang werkt, dus ook de onthaalouders. Zondagsrust bewaren voor niet-noodzakelijke dienstverlening Iedere samenleving heeft behoefte aan één gezamenlijke rustdag. De zondag is voor heel wat mensen zo n ijkpunt in de week waarop ze tijd hebben voor allerlei sociale activiteiten en contacten. Het is de dag waarop ze de kans hebben om buiten hun gewone familie- en werkkring andere mensen te ontmoeten. Niet toevallig organiseren ook veel verenigingen hun activiteiten doelbewust in het weekend. Als iedereen echter op een ander tijdstip aan het werk is, worden de mogelijkheden om met het gezin, de familie, vrienden, buren of leden van een vereniging samen te komen steeds kleiner. De Gezinsbond blijft daarom pleiten voor het behoud van een gezamenlijke rustdag. de zondag als collectief rustpunt in de week behouden en versterken. Vrijwilligerswerk ondersteunen Gezinnen leven niet op een eiland. In de school, de buurt, de gemeente en zelfs ruimer zijn er heel wat manieren om een steentje bij te dragen aan een warme en solidaire samenleving. Vrijwilligers is heel verrijkend en gaat verzuring in de samenleving tegen. De overheid moet dit vrijwilligerswerk ondersteunen. de erkenning van het vrijwilligerswerk als basisrecht van iedere inwoner van dit land. Niet relevante beperkingen die mensen tegenhouden om vrijwilligerswerk uit te voeren, moeten opgeheven worden. Bijkomende beperkingen mogen niet ingevoerd worden (bv. moederschapsrust). Gezinsbond Federaal memorandum

18 ZORG EN GEZONDHEID Betaalbare, kwalitatief hoogstaande en toegankelijke gezondheidszorg Onze gezondheidszorg, als kwalitatief hoogstaande zorg, voor iedereen toegankelijk en betaalbaar houden, blijft een belangrijke uitdaging voor de toekomst. We moeten ons behoeden voor een gezondheidszorg met twee snelheden, goede zorg voor de kapitaalkrachtigen en minimale of geen zorg voor de rest. De Gezinsbond is ervan overtuigd dat de collectieve ziekteverzekering de beste garantie biedt op een voor iedereen toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg. Voldoende middelen dienen vrijgemaakt te worden om een coherent en doeltreffend gezondheidsbeleid te voeren. Een vereenvoudiging van de regels moet de efficiëntie verbeteren en gezinnen een duidelijker beeld geven van wat de kostprijs van gezondheidszorg is. automatische algemene derdebetalersregeling in te voeren waardoor de patiënt enkel het remgeld betaalt; klinisch psychologen, psychotherapeuten, seksuologen en orthopedagogen te erkennen en een wettelijke regeling voor psychotherapie te voorzien, waarbij een kwaliteitsgarantie ingebouwd wordt; hulpverlening door erkende klinisch psychologen, psychotherapeuten, seksuologen en orthopedagogen terugbetalen; de abonnementsgeneeskunde breder toepassen. Hierdoor komt er een erkenning en betere geografische spreiding van gezondheidscentra die werken met het systeem van abonnementsgeneeskunde; inkomensafhankelijke en gezinsgemoduleerde persoonlijke bijdrage (remgeld); kostenloze eerstelijnsgezondheidszorg voor kinderen, zolang zij recht hebben op kinderbijslag; automatische toekenning van de voorkeursregeling in de ziekteverzekering en het OMNIO-statuut aan de rechthebbenden en voor ieder gezin dat met armoede of schuldoverlast kampt; uitgebreider gamma van medische kosten opnemen in de teller van de maximumfactuur. Regelmatige uitbreiding en aanpassing aan de (technologische) innovaties in de gezondheidszorg worden voorzien; huidige plafond van 450 euro bij de maximumfactuur voor de laagste inkomens verder verlagen; leeftijdsgrens voor het individuele plafond van 650 euro per kind in de maximumfactuur, dat momenteel beperkt is tot 19 jaar, uitbreiden zolang een kind recht geeft op kinderbijslag; om bij de maximumfactuur het individuele plafond voor alle kinderen op 450 euro te brengen (nu 650 euro en sommige gevallen 550 euro); op alle hulpmiddelen (zoals ziekenhuisbedden, rolstoelen, trapliften ) aangeschaft in het kader van thuiszorg, een Btw-tarief van 6 % heffen. Gezinsbond Federaal memorandum

19 Geneesmiddelen: goedkoper en beschikbaar Naast de verdere toepassing van het systeem van openbare aanbesteding om de prijs van geneesmiddelen te bepalen, vraagt de Gezinsbond om de uitgaven voor de gezondheidszorg onder controle te houden en om patiënten de toegang te geven tot de geneesmiddelen die ze nodig hebben. het referentieterugbetalingssysteem versterken. Dit is ingevoerd om het voorschrijven van geneesmiddelen die zowel voor de patiënt als voor de gemeenschap minder duur zijn, te stimuleren. Maatregelen kunnen genomen worden om het goedkoopste geneesmiddel beter terug te betalen; artsen verder stimuleren om een groter deel goedkope geneesmiddelen voor te schrijven; om de overschakeling van goedkope geneesmiddelen uit patent naar dure geneesmiddelen binnen patent tegen te gaan; Efficiënte gezondheidszorg door overconsumptie aan te pakken Betaalbaarheid van de gezondheidszorg realiseren kan niet zonder ook de efficiëntie van de gezondheidszorg te bekijken en de overconsumptie van medicatie aan te pakken. We kunnen veel leren van goede praktijken die reeds gangbaar zijn. een doorgedreven erkenning van de eerstelijnsgezondheidszorg in een multidisciplinair verband als spil van de zorg te realiseren, om de zorgverstrekking beter te sturen; patiënten blijvend aanzetten om een globaal medisch dossier te laten opmaken en de verplichting van de arts om dit op te volgen; grondig wetenschappelijk onderzoek stimuleren om een betere dosering van geneesmiddelen op basis van individuele kenmerken te bekomen. Een betere dosering is ook nodig m.b.t. de hoeveelheid medicatie die per aandoening moet worden gekocht. Het voorschrijven van kleinere verpakkingen en pillen per stuk moeten mogelijk zijn. Een volwaardige plaats voor de geestelijke gezondheidszorg Steeds opnieuw blijkt dat de geestelijke gezondheid het zorgenkindje van de gezondheidszorg is. Er zijn te weinig psychiaters en therapeuten; psychische begeleiding wordt minder terugbetaald; thuisbegeleiding en nazorg blijven achter. De wachtlijsten voor de residentiële opname van kinderen met een psychiatrische problematiek zijn bijzonder schrijnend. Een hele hoop uitdagingen die een inspanning vragen van de verschillende overheden samen. een toegankelijke, betaalbare en deskundige behandeling van mensen met psychische problemen. Therapie en (langdurige) begeleiding van patiënten zijn gelijkwaardig aan medicatie. Remgelden voor psychische hulpverlening kunnen ook ingebracht worden in de maximumfactuur; Gezinsbond Federaal memorandum

20 bijkomende middelen inzetten in de geestelijke gezondheidszorg; inclusief meer opnamemogelijkheden voor kinderen en jongeren met een psychische problematiek; waar mogelijk ambulant en via thuisbegeleiding werken. Pilootprojecten in het kader van art. 107 (omzetten van psychiatrische ziekenhuisbedden naar ambulante zorgvormen) worden verder gezet en opgedreven. Menswaardig levenseinde De meerderheid van terminaal zieke patiënten geeft aan dat ze liefst in de vertrouwde thuisomgeving en in de nabijheid van naasten wenst te sterven. Een goede levenseinde zorg houdt hiermee rekening door palliatieve thuiszorg verder uit te bouwen, maar voorziet ook in alternatieven voor zij die niet wensen thuis te sterven of voor wie dit niet mogelijk is. voldoende plaatsen programmeren en erkennen in palliatieve eenheden van ziekenhuizen; vorming over vroegtijdige zorgplanning en levenseindezorg opnemen in de vorming van artsen, verbonden aan hun accreditatie. Patiëntenrechten versterken Als patiënten correct en voldoende over hun gezondheidstoestand worden geïnformeerd, komt dit hun gezondheid ten goede. Het informeren van de patiënt is een recht, opgenomen in de Wet op de Patiëntenrechten. de patiënt blijvend informeren over zijn rechten en het bestaan van ombudsdiensten in ziekenhuizen. Ook de patiënt daartoe aansporen via affiches in de wachtzaal, voldoende brochures en voortdurende sensibilisatiecampagnes; neutraliteit van de ombudsdiensten in ziekenhuizen garanderen; een voldoende sterke vertegenwoordiging van patiënten in de federale Commissie voor de Rechten van de patiënt en een grondige evaluatie van de Wet op de Patiëntenrechten uitvoeren. Consumenten De Gezinsbond verwacht dat de overheid een sterk consumentenbeleid voert waarbij het versterken van consumenten centraal staat: informeren, beschermen, een goede klachtenbehandeling en de inspraak van consumentenverenigingen zijn daartoe essentieel. Financiële risico s inperken Nooit was de achterstallige schuldenberg van de Belgische wanbetalers zo hoog. Almaar meer Belgen geraken in financiële problemen zodat ze hun kredieten niet meer tijdig kunnen afbetalen. Gezinnen worden vaak te weinig of niet goed geïnformeerd vooraleer financiële beslissingen te nemen, zowel op vlak van kredietverlening als inzake beleggen. Zij hebben nood aan objectieve en realistische informatie. Kredietverstrekkingen moeten erop gericht zijn dat deze de nodige investeringen mogelijk maken (bv. inzake energie- Gezinsbond Federaal memorandum