Toekomst verkenning. Productschap Margarine, Vetten en Oliën

Transcriptie

1 Toekomst verkenning Productschap Margarine, Vetten en Oliën December 2005

2 Productschap MVO Postbus GB Rijswijk Tel.: Fax:

3 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Aanleiding Vraagstellingen Verantwoording over gevolgde werkwijze Leeswijzer Omgevingsanalyse De Nederlandse oliën- en vettenketen Institutionele en maatschappelijke trends Analyse sectorontwikkelingen De koers van het Productschap MVO Missie en doel Positionering Toekomstige taken Taakopvatting Zelfregulering Serviceverlening en informatievoorziening aan MVO-bedrijven Belangenbehartiging Informatievoorziening aan externe stakeholders Productvoorlichting Marktonderzoek Profiel MVO-organisatie Relatie missie, doelstellingen en prioriteiten Bestuur Public Governance (Goed Bestuur) Financiën Samenwerking met andere productschappen...37 Bijlagen Bijlage 1: Marktontwikkelingen in de MVO-sector Bijlage 2: Eindrapport draagvlakonderzoek Toekomstverkenning MVO Toekomstverkenning MVO november 2005

4 Samenvatting Op verzoek van het kabinet heeft het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO) een toekomstvisie opgesteld. In deze visie is een analyse gemaakt van de uitdagingen voor de oliën- en vettenketen en de daaruit voortvloeiende taken voor MVO in de periode Ook is een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar het draagvlak voor de toekomstvisie bij het aangesloten bedrijfsleven. Omgeving De oliën- en vettensector is met een productiewaarde van 3 miljard Euro een grote speler in de Nederlandse agrosector. Belangrijke ontwikkelingen voor de sector zijn: de grote aandacht voor voeding en gezondheid en de behoefte aan transparante ketenborgingssystemen op het gebied van voedselveiligheid voortschrijdende handelsliberalisatie en toenemende internationale concurrentie door globalisering en schaalvergroting een maatschappelijk speelveld waarin het belang van innovatie wordt erkend voor versterking van de internationale concurrentiepositie maar tegelijkertijd grote terughoudendheid bestaat om het gebruik van een aantal nieuwe technologieën (o.a. op het gebied van biotechnologie) toe te staan. toenemende aandacht voor duurzame teelt en productie Koers van het Productschap MVO Het Productschap Margarine, Vetten en Oliën is een publiekrechtelijke instantie. Dit betekent dat het productschap activiteiten ontplooit die in het belang van de keten zijn én het algemeen belang dienen. Het Productschap MVO wil de organisatie zijn die een gezonde sociaal-economische ontwikkeling van de oliën- en vettenketen bevordert. Een dergelijke ontwikkeling is volgens MVO alleen mogelijk als de keten zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt en producten levert die aansluiten op de wensen van de consument op het gebied van kwaliteit, gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. MVO onderscheidt zich van private brancheorganisaties doordat het zich richt op ketenissues waarbij niet alleen het sectorbelang maar ook het algemeen belang aan de orde is. MVO geeft hieraan invulling door met betrekking tot zaken die de hele keten aangaan en die dus de capaciteit en reikwijdte van individuele bedrijven of brancheorganisaties te boven gaan de rol te vervullen van initiatiefnemer, aanjager, coördinator, dienstverlener en informatiebron. Toekomstverkenning MVO november

5 Kerntaken Voor de periode tot 2010 heeft MVO de volgende kerntaken vastgesteld: 1. Zelfregulering MVO zet zich in voor een maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering in de sector. Hiertoe initieert en coördineert MVO ketenactiviteiten op het gebied van voeding en gezondheid, voedselveiligheid en milieu. Deze ketenactiviteiten zijn waar mogelijk erop gericht concrete sectordoelstellingen te formuleren en vervolgens marktpartijen in de keten te faciliteren om deze doelstellingen te bereiken. Belangrijke prioriteiten voor de komende jaren zijn: verbetering van de vetzuursamenstelling van de voeding bijdrage leveren aan duurzame grondstoffenvoorziening energiebesparing door ketensamenwerking versterken zelfregulering op het gebied van voedselveiligheid 2. Serviceverlening en informatievoorziening aan bedrijven Het in een vroegtijdig stadium ontsluiten van relevante informatie over beleid, wetenschap en maatschappelijke ontwikkelingen, het in kaart brengen en analyseren van mogelijke consequenties en vervolgens hierover de MVO-bedrijven op maat informeren, is de kern van de dienstverlening van het productschap. Vanwege het feit dat de individuele brancheorganisaties in de oliën- en vettensector onvoldoende omvang hebben om alle relevante ontwikkelingen nauwgezet bij te houden, vervult MVO vanuit het oogpunt van efficiency en effectiviteit een centrale rol als informatieen serviceverlener aan de MVO-bedrijven in de keten. De komende jaren wil MVO deze rol blijven vervullen en op een aantal terreinen (voeding en gezondheid, biobrandstoffen, sociale aangelegenheden en duurzame grondstoffenvoorziening) verder uitbreiden. Om de informatievoorziening adequaat afgestemd te houden op de behoefte van de bedrijven, zal regelmatig feedback van hen worden gevraagd. 3. Belangenbehartiging De belangenbehartiging van het productschap is gericht op het zorgen voor een transparante en werkbare wetgeving die een vrije grondstoffenvoorziening mogelijk maakt en ruimte biedt voor innovaties. Prioriteiten voor de komende jaren zijn: zorgen dat wetgeving ruimte blijft bieden aan productinnovaties op het gebied van voeding en gezondheid verdergaande liberalisering van de handel bevorderen van eenduidige en praktisch toepasbare wetgeving voor dierlijke vetten wegnemen van knelpunten voor inzet bijproducten uit de MVO-industrie voor stationaire energieopwekking multi-sourcing strategy voor biotransportbrandstoffen Toekomstverkenning MVO november

6 4. Informatievoorziening aan externe stakeholders Als vertegenwoordiger van de gehele MVO-keten informeert het productschap externe stakeholders over standpunten van de sector. Het belang om alle relevante externe stakeholders te informeren over hoe de keten anticipeert op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen neemt toe. MVO zal meer aandacht gaan besteden aan informatievoorziening over hoe de keten is georganiseerd en op welke wijze aan zelfregulering wordt gedaan. Ook zal de dialoog met maatschappelijke organisaties worden geïntensiveerd. Op de volgende terreinen wordt de informatievoorziening aan externe stakeholders uitgebreid: innovaties van de sector op het gebied van voeding en gezondheid ketenborging m.b.t. voedselveiligheid biobrandstoffen afkomstig uit bijproducten van de MVO-industrie structuur van de dierlijk-vetsector genetisch gemodificeerde gewassen duurzame grondstoffenvoorziening (teelt van soja en oliepalm) 5. Productvoorlichting In een tijd waar overgewicht zo sterk in de belangstelling staat, wordt regelmatig voorbijgegaan aan het belang van gezonde vetten in een gezonde voeding. MVO voorziet daarom in eenduidige informatie over de rol van oliën en vetten in een gezonde, gevarieerde voeding en kiest hierbij voor productvoorlichting in plaats van productpromotie. Hiertoe wordt samen met de Bond van Nederlandse Margarine Fabrikanten het Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën gefinancierd. De activiteiten van het Voorlichtingsbureau zullen de komende jaren worden gecontinueerd. 6. Marktonderzoek Het productschap verzamelt gegevens over de Nederlandse markt, de EU-markt en een groot aantal andere exportmarkten en maakt hieruit markttrends, exportkansen en de effecten van (voorgenomen) overheidsbeleid op de concurrentiepositie van de sector inzichtelijk. De huidige activiteiten zullen worden gecontinueerd. Een belangrijke prioriteit voor de komende jaren is de monitoring en analyse van nieuwe afzetmarkten zoals biobrandstoffen. Arbeid De belangen van de werknemers zijn in zijn algemeenheid gebaat bij activiteiten die de sociaal-economische positie van de bedrijfstak in het maatschappelijke krachtenveld versterken. MVO zal samen met de werkgevers- en werknemersorganisaties de ondersteunende rol op het terrein van de factor arbeid verder uitbouwen. Dit betreft o.a. vervolgacties op de 2005 gehouden scholingsenquête, een tweemaandelijkse nieuwsbrief, regelmatige informatievoorziening via de website van MVO, een (bij)scholingsdag voor nieuwkomers bij MVO-bedrijven en een jaarlijks seminar over een maatschappelijk issue. Toekomstverkenning MVO november

7 Op het gebied van sociale aangelegenheden werkt MVO samen met de Akkerbouwproductschappen in het Samenwerkingverband Sociale aangelegenheden. In het kader van dit verband worden activiteiten uitgevoerd op het gebied van arbeidsmarkt, werkgelegenheid, scholing en arbeidsomstandigheden. MVO wil deze samenwerking continueren en zo mogelijk verder uitbouwen samen met andere productschappen. Draagvlak Bijna 80% van de ondernemers beoordeelt het Productschap Margarine, Vetten en Oliën in algemene zin als (zeer) positief. Het oordeel over de wijze waarop het Productschap de ondernemers informeert valt ook zeer positief uit. Meer dan 80% van de respondenten is van mening dat de heffing in redelijke verhouding staat tot de producten en diensten die worden geleverd door het productschap. De prioriteiten binnen de 6 kerntaken zijn tijdens de totstandkoming van de toekomstverkenning inhoudelijk afgestemd met de direct betrokken brancheorganisaties en een groot aantal individuele bedrijven. De ondernemers in de sector kunnen zich, blijkens de resultaten van het draagvlakonderzoek, uitstekend herkennen in genoemde prioriteiten. Verder blijkt uit het draagvlakonderzoek dat het productschap wordt gezien als een professionele en deskundige organisatie. De serviceverlening wordt uitermate gewaardeerd. Public Governance Het bestuur bepaalt de kaders en de hoofdlijnen van het te voeren beleid. Binnen de door het bestuur vastgestelde kaders zijn werk- of projectgroepen verantwoordelijk voor de coördinatie van de beleidsinhoudelijke activiteiten. De werkgroepen rapporteren over de voortgang en resultaten aan het bestuur dat een toezichthoudende functie vervult. In het bestuur en ook in de werkgroepen wordt gestreefd naar zo breed mogelijk draagvlak van de besluiten. Ieder MVO-bedrijf kan in een werkgroep participeren, zonder dat er onderscheid wordt gemaakt of bedrijven al dan niet lid zijn van een MVO-brancheorganisatie. Indien het onderwerp dat vereist, worden ook maatschappelijke organisaties, overheid, deskundigen of andere externe stakeholders bij een werkgroep betrokken. Uit het draagvlakonderzoek blijkt dat de ondernemers zich in de huidige bestuurlijke organisatie en werkwijze kunnen vinden. Men is van mening dat er voldoende mogelijkheid is om bestuurlijke invloed uit te oefenen, om deel te nemen aan werk- en projectgroepen. Ook zijn de inzet van MVO en de bereikte resultaten via bestaande informatiekanalen goed te volgen. Samenwerking met andere productschappen Het MVO-bedrijfsleven hecht aan een bestuurlijk herkenbaar en flexibel apparaat, dat snel moet kunnen reageren op voor de sector relevante ontwikkelingen. Daar waar samenwerking voordelen oplevert, wordt er al in samenwerkingsverbanden samengewerkt met andere productschappen (Projectgroep Biotechnologie, Sociaal Samenwerkingsverband, PLW). Men ziet geen noodzaak tot samenvoeging met andere schappen te komen maar sluit verdere samenwerking niet uit. De enquête en de door Berenschot georganiseerde panelsessie wijzen uit dat de ondernemers in de MVO-sector het behoud van de eigen identiteit zeer belangrijk. Stappen in de richting van één plantaardig en één dierlijk schap werden in de panelsessie afgewezen omdat dit naar verwachting teveel ten koste zal gaan van de eigen identiteit. Toekomstverkenning MVO november

8 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In 2003 heeft KPMG in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoek gedaan naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van publiekrechtelijke bedrijfslichamen zoals het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO). Het rapport is opgesteld als input voor het verplichte vierjaarlijkse verslag van het kabinet aan de Tweede Kamer over het functioneren van de publiekrechtelijke bedrijfslichamen (PBO). De Tweede Kamer heeft begin 2004 aangegeven met het kabinet te willen overleggen over de toekomst van het PBO-stelsel en deze evaluatie mede te gebruiken om het beleid te heroverwegen. Het kabinet heeft laten weten hieraan gevolg te zullen geven. Het kabinet trok op basis van het rapport de volgende conclusies: er is de afgelopen vier jaar in de PBO een flinke moderniseringsslag gemaakt (hergroepering, opschoning verordeningen, versterking verantwoording) er zijn weinig of geen problemen met het functioneren van de schappen De KPMG-evaluatie is echter niet gericht geweest op de toekomst van het PBO-stelsel. Het kabinet wil ook deze invalshoek betrekken bij het kabinetsstandpunt en heeft, alvorens tot een definitief standpunt te komen, besloten dat er per schap een realistische toekomstverkenning dient te komen t.a.v. de in de eerstkomende jaren te verwachten en gewenste ontwikkelingen (tot 2010). Het kabinet wil medio 2006 naar aanleiding van de toekomstverkenningen een debat met de Tweede Kamer over de toekomst van de PBO. 1.2 Vraagstellingen Door het Ministerie van SZW, in samenspraak met de betrokken ministers van EZ en LNV, is een lijst met noodzakelijke aandachtspunten voor de toekomstverkenning van elk productschap opgesteld. Bij de toekomstverkenning moeten in ieder geval de volgende aspecten aan bod komen: de wijze waarop een productschap het gemeenschappelijke belang van de ondernemingen en de daarbij betrokken personen behartigt alsmede de relatie tussen dit sectorale belang en het algemeen belang argumenten op grond waarvan wordt gekozen voor een publiekrechtelijke i.p.v. een privaatrechtelijke invulling van activiteiten de democratische legitimiteit (draagvlak voor de activiteiten en de wijze waarop nietgeorganiseerde ondernemers worden betrokken bij deze activiteiten, opvattingen van externe stakeholders) de deelname en representativiteit van ondernemers- en werknemersorganisaties mogelijkheden voor verdergaande samenwerking tussen de schappen Toekomstverkenning MVO november

9 elk productschap dient tijdens de ontwikkeling van de toekomstverkenning een vorm van externe beoordeling in te passen, met name betreffende de democratische legitimiteit, om op deze wijze de toekomstverkenning te voorzien van een onafhankelijk oordeel 1.3 Verantwoording over gevolgde werkwijze Vanuit het bestuur is een bestuurscommissie benoemd die de totstandkoming van de toekomstverkenning heeft begeleid. De volgende sectoren waren in deze commissie vertegenwoordigd: de oliefabricage, de olieraffinage en de spijsolie- en hardingsindustrie de margarine-industrie de industrie van dierlijke vetten de oleochemische industrie vertegenwoordigers van de CNV Bedrijvenbond en FNV Bondgenoten De commissie, onder leiding van de voorzitter van het Productschap Margarine, Vetten en Oliën is ondersteund door een interne taskforce. In de eerste fase (januari - mei 2005) is door de commissie een toekomstvisie uitgewerkt. Deze toekomstvisie is in de openbare vergadering van het bestuur van 19 mei 2005 voor de eerste maal op bestuurlijk niveau besproken. In de daaropvolgende periode (mei augustus 2005) zijn de resultaten van de eerste fase gebruikt om de leden van de diverse brancheorganisaties te informeren over de visie, de toekomstige taken en de voorgenomen activiteiten. De aldus verkregen input is verwerkt in een herziene versie van de toekomstvisie die in de bestuursvergadering van 1 september 2005 is besproken. Na verwerking van de in de vergadering gemaakte opmerkingen is de Toekomstverkenning MVO op 20 september jl. verstuurd aan alle ondernemingen die aan het productschap heffing betalen. Het door onderzoeksbureau Berenschot uitgevoerde draagvlakonderzoek bestond uit een (on-line) internet enquête onder alle heffingbetalende ondernemingen, aangevuld met een rondetafelbijeenkomst. Berenschot heeft tijdens de bestuursvergadering van 27 oktober jl. de (voorlopige) resultaten van de enquête en de panelsessie gepresenteerd. Na ontvangst van de eindrapportage is de Toekomstverkenning MVO definitief door het bestuur vastgesteld middels een schriftelijke procedure. Toekomstverkenning MVO november

10 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een typering van de sector met een analyse van de economische ontwikkelingen en de maatschappelijke en institutionele trends die voor de MVO-sector voor de komende 5 jaar van belang zijn. Hoofdstuk 3 behandelt de koers van het Productschap MVO. In dit hoofdstuk worden missie, doel en positionering toegelicht. Hoofdstuk 4 geeft een gedetailleerd overzicht van de toekomstige taken van het productschap. Hoofdstuk 5 geeft een toelichting op het profiel van de MVO-organisatie. In dit hoofdstuk worden o.a. de bestuurssamenstelling, representativiteit, public governance, financiële aspecten en de mogelijkheden voor samenwerking met andere productschappen toegelicht. Toekomstverkenning MVO november

11 2. Omgevingsanalyse 2.1 De Nederlandse oliën- en vettenketen De Nederlandse oliën- en vettenketen is sterk internationaal georiënteerd. De keten kent een plantaardige en een dierlijke component. De bedrijven die tot de keten worden gerekend, zijn de verwerkers van oliehoudende zaden, de producenten van gesmolten dierlijk vet, de bedrijven die oliën en vetten raffineren en verder bewerken, de margarine- en sauzenproducenten, de oleochemie en de handel in oliezaden, oliën en vetten en daaruit verkregen producten. Ruim 90% van de plantaardige grondstoffen komt uit het buitenland. Uit Noord- en Zuid- Amerika worden vooral sojabonen ingevoerd, terwijl Zuidoost-Azië vooral ruwe tropische oliën levert en Oost-Europa koolzaad en zonnebloempitten. Nederland is na Duitsland en Spanje de grootste verwerker van oliehoudende zaden in Europa. Oliehoudende zaden worden verwerkt tot plantaardige oliën en eiwithoudend meel. Als producent van geraffineerde en verder bewerkte plantaardige vetten en oliën behoort Nederland tot de grootste van Europa. De Nederlandse dierlijk-vetsector is voor zijn grondstoffenvoorziening voornamelijk op het binnenland aangewezen. Het uitgangsmateriaal van de dierlijk-vetsmelters wordt betrokken van de slachterijen. Oliën en vetten worden niet alleen verwerkt in margarines, mayonaises, slasauzen en spijsolie maar ook in vele andere levensmiddelen, in diervoeder en in non-food producten. Ongeveer 50% van de oliën en vetten die in Nederland worden verkocht gaat naar de voedingsindustrie, 30% wordt geleverd aan mengvoederbedrijven en 20% dient als grondstof voor producten als cosmetica, wasmiddelen, inkten, farmaceutische producten, zepen, verven, smeermiddelen en biobrandstoffen. De oliën- en vettensector is met een productiewaarde van 3 miljard euro een belangrijke speler in de Nederlandse economie. In 2004 werd voor 2,6 miljard euro aan grondstoffen ingevoerd. De waarde van de export bedroeg ongeveer 2,2 miljard euro. Kerncijfers 2004: Productie: 3,0 miljard Invoer: 2,6 miljard Uitvoer: 2,2 miljard Aantal werknemers: Toekomstverkenning MVO november

12 2.2 Institutionele en maatschappelijke trends Voor de komende 5 jaar zijn de volgende institutionele en maatschappelijke trends van belang voor de MVO-sector: Grote aandacht voor het belang van voeding en gezondheid Het besef dat veel welvaartsziekten te maken hebben met het feit dat we te weinig bewegen en een ongezond eetpatroon hebben, is inmiddels wijdverbreid. Vanuit sommige maatschappelijke organisaties bestaat de wens om onderscheid te gaan maken in goede en slechte voedingsmiddelen. In Brussel wordt gewerkt aan wetgeving om aan het gebruik van gezondheidsclaims strikte voorwaarden te verbinden. Alom wordt als uitdaging gezien om de consument beter te informeren over voeding en gezondheid (o.a. met een betere voedingswaardedeclaratie). Het bedrijfsleven staat voor de uitdaging om met productinnovaties in te spelen op het toenemende belang van voeding en gezondheid. Grotere behoefte aan transparantie en afstemming in de agroketens o.a. vanwege voedselveiligheid Nu de grote herziening van de Europese voedselveiligheidswetgeving grotendeels haar beslag heeft gekregen, verschuift de aandacht naar de praktische toepassing en handhaving van deze wetgeving. Daarbij komt het vraagstuk van de verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en bedrijfsleven nadrukkelijk aan de orde. De uitdaging voor het bedrijfsleven is om met transparante ketenborgingsystemen te komen zodat de overheid het door haar gewenste toezicht-op-toezicht-model kan hanteren. Dit moet ertoe leiden dat de voedselveiligheid maximaal is geborgd en dat door middel van praktische, goed werkbare beheerssystemen tegelijkertijd de kosten in de hand worden gehouden. Voortschrijdende handelsliberalisatie en toenemende internationale concurrentie door globalisering en schaalvergroting De liberalisatie van de handel zet door. De WTO-Doha-ronde moet binnen enkele jaren zijn beslag krijgen. Het aantal landen dat toetreedt tot de WTO neemt toe. De EU wordt nog verder uitgebreid met in ieder geval Roemenië en Bulgarije. Ook is de EU van plan met een groot aantal landen vrijhandelsovereenkomsten te sluiten en de bestaande overeenkomsten uit te breiden. Onderkenning van het belang van innovatie maar tegelijkertijd grote maatschappelijke terughoudendheid om het gebruik van een aantal nieuwe technologieën toe te staan Op het gebied van biotechnologie zien we dat internationaal de ontwikkelingen doorgaan terwijl in Europa grote terughoudendheid blijft bestaan, met name op het gebied van genetisch gemodificeerde gewassen. Dit heeft in toenemende mate implicaties voor de beschikbaarheid van grondstoffen. Tegelijkertijd groeit het besef dat innovatie van levensbelang blijft voor de concurrentiepositie van de Nederlandse agrosector. Toekomstverkenning MVO november

13 Toenemende aandacht voor duurzame productie De duurzaamheidstrend vertaalt zich niet alleen in toenemende belangstelling voor duurzame grondstoffenvoorziening maar ook in meer aandacht voor energiebesparing en de inzet van agrarische (bij)producten in de energiesector of als grondstof voor de chemie ( biobased economy ). De groeiende wereldbevolking en de economische groei in landen als China leiden ertoe dat de vraag naar agrobulkgrondstoffen zoals soja en palm aanzienlijk zal toenemen. Vanuit de West-Europese maatschappij wordt aandacht gevraagd voor een zo duurzaam mogelijke uitbreiding en beheer van de productie-arealen. Duurzame energieproductie staat hoog op de agenda, onder andere vanwege CO2-reductie. Dit vertaalt zich o.a. in een grotere belangstelling voor de inzet van biobrandstoffen zowel voor stationaire energieopwekking als voor transport. Naast het duurzamer maken van de energieproductie blijft het besparen van energie een belangrijke prioriteit. Het convenant-instrument blijft hiertoe het belangrijkste middel. Met de MVO-sector is een convenant afgesloten tot Hoewel zeker nog besparingen te realiseren zijn op fabrieksniveau, zal ook steeds meer gekeken moeten worden naar mogelijkheden om door ketensamenwerking energie te besparen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt steeds belangrijker In toenemende mate wordt van het bedrijfsleven gevraagd zich op dit terrein te verantwoorden. Het name and shame -principe (license to produce) komt steeds meer naar voren. Het is van belang om als keten te anticiperen op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen en hier helder over te communiceren naar alle belangrijke stakeholders. Terugtredende overheid De overheid legt zich steeds meer toe op de ontwikkeling van beleidskaders en -normen. De (praktische) invulling wordt overgelaten aan marktpartijen. Omdat de controlecapaciteit van de overheid beperkt is, zal het bedrijfsleven steeds meer ruimte krijgen voor het opereren binnen toezicht op controle -systemen. 2.3 Analyse sectorontwikkelingen De marktontwikkelingen in de periode zijn uitvoerig toegelicht in bijlage 1. De belangrijkste ontwikkelingen in de diverse schakels van de MVO-keten zijn hieronder weergegeven. Oliezadenverwerking Nederland is na Duitsland de grootste verwerker van sojabonen in de EU. De Nederlandse sojaverwerking daalt sinds Dit heeft vooral te maken met toenemende concurrentie van Zuid-Amerikaans sojaschroot. Toekomstverkenning MVO november

14 Belangrijke items voor de oliezadenverwerking voor de komende jaren zijn: de wijze waarop de gmo-discussie zich ontwikkelt afzetmogelijkheden richting biodiesel afzetmogelijkheden bijproducten richting diervoeder en stationaire energieopwekking innovatie: ontwikkeling van biobased producten met hoge toegevoegde waarde transparante ketenborging duurzaamheid van grondstoffenvoorziening en productie Olieraffinage De productie van geraffineerde en verder bewerkte plantaardige oliën en vetten is in de periode met ton gestegen tot 2,2 miljoen ton. Dit is vooral te danken aan de spectaculaire opmars van palmolie. De stijging van de productie is gepaard gegaan met een forse stijging van de uitvoer naar de andere EU-landen. De raffinagecapaciteit in Nederland voor tropische oliën wordt momenteel sterk uitgebreid met de komst van 2 nieuwe spelers en uitbreiding van bestaande capaciteit. Hierdoor zal de concurrentie in Nederland en in Europa toenemen en zal de positie van Nederland op de Europese markt worden versterkt. Belangrijke items voor de olieraffinage voor de komende jaren zijn: de wijze waarop de gmo-discussie zich ontwikkelt gezondheidsinnovaties: toenemende vraag naar producten met minder verzadigd vet en transvet (minder hardingsactiviteiten) benutting mogelijkheden verdergaande handelsliberalisatie transparante ketenborging duurzaamheid van grondstoffenvoorziening en productie Dierlijke vetten De productie van gesmolten dierlijke vetten ligt de laatste jaren op een stabiel niveau van ton. De afzet van dierlijk vet richting diervoeder vertoont een dalende trend. Dit wordt nog niet gecompenseerd door een grotere afzet richting techniek. Het imago van dierlijk vet moet worden verbeterd om de license to deliver zowel richting diervoeder als techniek ook op middellange termijn te versterken. Belangrijke items voor de dierlijke-vettensector voor de komende jaren zijn: transparante ketenborging adequate voorlichting over sector en productcategorie optimaal benutten van nieuwe toepassingsmogelijkheden (o.a. energieopwekking) Europees level playing field voor veterinaire aangelegenheden Margarine, halvarine, bak- en braadproducten en frituurvetten en -oliën De productie van margarine, halvarine, bak- en braadproducten en frituurvetten is met ton in 2004 nagenoeg gelijk aan die van 10 jaar geleden. Door productieconcentratie in Nederland is de uitvoer naar de andere EU-landen de laatste jaren fors gestegen. Aan de daling van de binnenlandse afzet van margarine, halvarine en bak- en braadproducten is sinds enkele jaren een eind gekomen. Toekomstverkenning MVO november

15 In margarines, halvarines en bak- en braadproducten zijn de afgelopen 10 jaar vele innovaties doorgevoerd (uitbannen transvetzuren, forse verlaging verzadigde vetzuren, introductie van vloeibare margarine, introductie producten met een cholesterolverlagend effect). Belangrijke items voor deze sector zijn: grote aandacht voor voeding en gezondheid de wijze waarop de gmo-discussie zich ontwikkelt transparante ketenborging adequate voorlichting over productcategorie ontwikkelingen biodiesel gezondheidsinnovaties (wettelijke ruimte voor gezondheidsclaims) benutting mogelijkheden verdergaande handelsliberalisatie duurzaamheid van grondstoffenvoorziening en productie Handel De rol van de handel richting food en feed is de afgelopen jaren kleiner geworden. Nieuwe kansen liggen er voor de handel in MVO-producten voor non food en non feed toepassingen. Belangrijke items voor deze sector zijn: de wijze waarop de gmo-discussie zich ontwikkelt Europees level playing field voor veterinaire aangelegenheden adequate voorlichting over productcategorie afzet richting biodiesel en stationaire energieopwekking benutting mogelijkheden verdergaande handelsliberalisatie duurzaamheid van grondstoffenvoorziening Toekomstverkenning MVO november

16 3. De koers van het Productschap MVO 3.1 Missie en doel Missie Het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO) is een publiekrechtelijke instantie. Dit betekent dat het productschap activiteiten ontplooit die in het belang van de keten zijn én het algemeen belang dienen. MVO wil de organisatie zijn die een gezonde sociaal-economische ontwikkeling van de oliën- en vettenketen bevordert. Een dergelijke ontwikkeling is alleen mogelijk als de keten zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt en producten levert die aansluiten op de wensen van de consument op het gebied van kwaliteit, gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. Doel De bovengenoemde missie vertaalt zich in de volgende 4 doelstellingen: 1. Stimuleren van de afzet van de sector Key items: versterken van afzetpositie, positief imago MVO-sector en MVO-producten, stimuleren van innovatieve toepassingen, inspelen op beleids- en maatschappelijke ontwikkelingen. 2. Versterken concurrentiepositie van de sector Key items: waarborgen van een vrije grondstofvoorziening, energiebesparing, praktisch uitvoerbare wetgeving, ketentransparantie. 3. Bevorderen maatschappelijk verantwoord ondernemen in de sector Key items: zelfregulering t.a.v. verbetering vetzuursamenstelling in MVO-producten, creëren van maatschappelijk draagvlak voor innovaties, benutten kansen duurzame productie. 4. Ondersteunen van de rol van de factor arbeid Key items: informatievoorziening aan de werknemers in de bedrijven over arbeidsomstandigheden en maatschappelijke issues die spelen in en rond de oliën- en vettensector; MVO werkt samen met de werkgevers- en werknemersorganisaties op die terreinen waar het een ondersteunende rol op het gebied van de factor arbeid kan vervullen en, indien wenselijk, uitbouwen. 3.2 Positionering MVO is door zijn positie als ketenorganisatie en als intermediair tussen de bedrijven en externe stakeholders bij uitstek het platform voor overleg, meningsvorming en afstemming binnen de keten, maar ook voor overleg van de keten met overheid, wetenschap en maatschappelijke organisaties. Toekomstverkenning MVO november

17 Publiekrechtelijk versus privaatrechtelijk In de Wet op de Bedrijfsorganisatie is bepaald dat een productschap de belangen van de ondernemingen en de in die ondernemingen werkzame personen behartigt waarvoor het productschap is ingesteld, terwijl ook een het algemeen belang dienende bedrijfsvoering moet worden bevorderd. Het algemeen belang is op deze wijze ingekaderd in de doelstellingen van een productschap. MVO geeft hieraan invulling door met betrekking tot zaken die de hele keten aangaan en die dus de capaciteit en reikwijdte van individuele bedrijven of brancheorganisaties te boven gaan, de rol te vervullen van initiatiefnemer, aanjager, coördinator, dienstverlener en informatiebron. MVO onderscheidt zich dus van private brancheorganisaties doordat het zich richt op ketenissues waarbij niet alleen het sectorbelang maar ook het algemeen belang aan de orde is. Daar waar ontwikkelingen de belangen van een afzonderlijke schakel overstijgen, neemt MVO het initiatief tot een gezamenlijke aanpak. Deze bestaat o.a. uit activiteiten die het maatschappelijk verantwoord ondernemen stimuleren (zoals het opzetten van ketenprojecten) en voorlichtingsactiviteiten. Dit alles ten behoeve van een economisch gezonde sector die in staat is nieuwe maatschappelijke uitdagingen op te pakken en die in internationaal opzicht concurrerend is. Toekomstverkenning MVO november

18 MVO fungeert als kenniscentrum over ketenissues. Ontwikkelingen in overheidsbeleid, wetenschap en politiek en bij maatschappelijke organisaties worden gesignaleerd en geanalyseerd. Vervolgens worden de MVO-bedrijven in de keten hierover geïnformeerd waardoor zij tijdig op deze ontwikkelingen kunnen inspelen. Hiermee ondersteunt MVO de bedrijfsvoering in de sector. De Wet op de Bedrijfsorganisatie biedt de oliën- en vettensector de mogelijkheid om door middel van het productschap hun gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid op een doelmatige wijze in te vullen. Het productschap is daarbij het verlengstuk van individuele bedrijven en brancheorganisaties om de door maatschappij en sector gewenste activiteiten en doelstellingen na te streven. Met een publieke organisatie en met behulp van een publieke heffing is er geen discriminatie tussen leden van brancheorganisaties en niet-leden. Dit schept gelijkwaardige concurrentieverhoudingen. Alle MVO-bedrijven profiteren van de resultaten van de activiteiten van het productschap. Hierbij zij opgemerkt, dat door de verscheidenheid aan bedrijven -en dus belangenuiteraard niet elke activiteit voor alle ondernemers hetzelfde voordeel zal opleveren. De variatie in activiteiten zorgt echter voor een brede spreiding over meer sectoren. MVO wordt volledig gefinancierd door de bedrijven in de oliën- en vettenketen en bestuurd door werkgevers en werknemers. Zij bepalen samen waar de prioriteiten in de keten liggen en welke activiteiten het productschap dient te ontplooien. Door de mogelijkheid om verordeningen aan de hele sector op te leggen kan het productschap indien noodzakelijk freerider -gedrag voorkomen. MVO maakt beperkt gebruik van de verordenende bevoegdheid omdat gestreefd wordt naar zelfregulering op basis van overeenstemming. Het hebben van een verordenende bevoegdheid op de achtergrond is een stimulans om het bereiken van overeenstemming te bespoedigen. Toekomstverkenning MVO november

19 4. Toekomstige taken 4.1 Taakopvatting Uit de missie van MVO blijkt dat zij zich als publiekrechtelijke organisatie richt op activiteiten die in het belang van de keten zijn én het algemeen belang dienen. Achterliggende filosofie van MVO is dat bevordering van een gezonde economische ontwikkeling van de sector op de (middel)lange termijn alleen mogelijk is als de sector adequaat inspeelt op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen. Het productschap richt zich op de volgende aandachtsgebieden: voeding en gezondheid kwaliteit en voedselveiligheid diervoederveiligheid duurzaamheid biobrandstoffen (inclusief biobased products) biotechnologie sociale aangelegenheden handelspolitiek veterinaire aangelegenheden marktontwikkelingen De komende jaren staat de Nederlandse oliën- en vettensector voor grote uitdagingen. Deze zijn reeds uitgebreid beschreven in hoofdstuk 2. Kort samengevat zijn vooral de volgende zaken van belang: de trend waarbij maatschappelijk verantwoord ondernemen meer en meer op de voorgrond treedt. In dat kader wordt overigens ook nadrukkelijk gekeken naar sociale aspecten. Ingespeeld moet daarbij worden op de toenemende aandacht voor voeding en gezondheid en duurzame teelt en verwerking van agrarische grondstoffen de toenemende populariteit van biobrandstoffen biedt niet alleen kansen maar kan ook negatieve gevolgen hebben voor de sector het spanningsveld tussen noodzakelijke innovatie en de maatschappelijke terughoudendheid om nieuwe technologieën toe te staan neemt toe de behoefte aan meer transparantie in de keten zal moeten worden geadresseerd. voortschrijdende handelsliberalisatie en toenemende concurrentie Voor MVO betekent dit dat voor de periode de volgende prioriteiten worden gesteld: sterker inzetten op zelfregulering door de sector op het gebied van voeding en gezondheid (zie ), voedselveiligheid (zie ) en duurzaamheid (zie en 4.2.3) intensivering van de informatievoorziening aan de MVO-bedrijven over duurzame teelt en productie, voeding en gezondheid, sociale aangelegenheden en biobrandstoffen (zie 4.3.2) Toekomstverkenning MVO november

20 de focus van belangenbehartiging blijft gericht op het bevorderen van eenduidige en praktisch toepasbare wetgeving die een vrije grondstoffenvoorziening mogelijk maakt en ruimte biedt voor innovatie (zie 4.4) uitbreiding van de informatievoorziening aan externe stakeholders over hoe de keten is georganiseerd en op welke wijze wordt ingespeeld op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen en welke rol nieuwe technologieën daarbij kunnen spelen (zie 4.5) continuering van de activiteiten op het gebied van productvoorlichting en marktonderzoek (zie 4.6) uitbreiden van marktonderzoek op het gebied van biobrandstoffen (zie 4.7) In het vervolg van dit hoofdstuk zijn bovengenoemde prioriteiten nader uitgewerkt aan de hand van de 6 kerntaken van het productschap: zelfregulering serviceverlening en informatievoorziening aan MVO-bedrijven belangenbehartiging informatievoorziening aan externe stakeholders productvoorlichting marktonderzoek 4.2 Zelfregulering MVO zet zich in voor een maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering in de sector. Hiertoe initieert en coördineert MVO ketenactiviteiten op het gebied van voeding en gezondheid, voedselveiligheid en milieu. Deze ketenactiviteiten zijn waar mogelijk erop gericht concrete sectordoelstellingen te formuleren en vervolgens marktpartijen in de keten te faciliteren om deze doelstellingen te bereiken. Belangrijke prioriteiten voor de komende jaren zijn: verbetering van de vetzuursamenstelling van de voeding bijdrage leveren aan duurzame grondstoffenvoorziening energiebesparing door ketensamenwerking versterken zelfregulering op het gebied van voedselveiligheid Verbetering van de vetzuursamenstelling van de voeding In een tijd waarin voeding en gezondheid en de relatie met welvaartziekten zoals overgewicht zo sterk in de belangstelling staan, staat het bedrijfsleven voor de uitdaging om hier met productinnovaties en adequate consumenteninformatie op in te spelen. MVO heeft samen met de sector besloten een forse inspanning te gaan leveren om de vetzuursamenstelling van de voeding te verbeteren. De volgende concrete doelstellingen zijn geformuleerd: verhoging van het aandeel vloeibare margarines en bak- en braadproducten van 24% in 2004 tot 40% in 2010 verhoging van het aandeel vloeibare frituurvetten in de retail van 68% in 2004 tot minimaal 90% in 2010 Toekomstverkenning MVO november

21 verhoging van het aandeel vloeibare frituurvetten in de fastfoodsector. Kortetermijndoelstelling hiervoor is dat eind 2006 minimaal 50% van de ondernemers in de fastfoodsector frituurt in vloeibaar frituurvet informeren over de voedingswaarde van margarine, halvarine, bak- en braadproducten en frituurvetten Samen met de afnemers van industrieel bewerkte plantaardige oliën en vetten (verenigd in de Task Force Verantwoorde Vetzuursamenstelling) gaat MVO werken aan een reductie van transvetzuren en verzadigde vetzuren in producten als snacks, aardappelproducten, gebak en koek. Om bovengenoemde doelstellingen te realiseren zal MVO meer aandacht besteden aan voorlichting en kennisoverdracht en zal waar nodig innovatief onderzoek worden uitgevoerd. Ook zullen innovaties worden gestimuleerd door workshops te organiseren waarbij vetleveranciers en afnemers bij elkaar worden gebracht. De voortgang zal jaarlijks worden gemonitord Duurzame grondstoffenvoorziening Palmolie en sojaolie zijn de meest gebruikte oliën ter wereld. Oliepalm groeit vooral in Azië. Sojabonen worden vooral geteeld in Noord- en Zuid-Amerika. De komende jaren zal de mondiale vraag naar palm- en sojaolie naar verwachting fors toenemen. Dit zal gepaard gaan met een uitbreiding van de arealen. Met name in West-Europa ontstaat steeds meer aandacht voor de mogelijke gevolgen van deze uitbreiding voor natuur en biodiversiteit. Maatschappelijke organisaties dringen er in toenemende mate op aan dat ook de bedrijven in Nederland en andere Europese landen zich rekenschap geven van deze ontwikkeling. In 2003 is de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) opgericht om het beheer en de uitbreiding van de oliepalmteelt op een duurzame manier te laten plaatsvinden. MVO ondersteunt dit initiatief. Onlangs heeft Nederland met Indonesië en Maleisië het Partnership Palmolie opgericht. MVO participeert namens de Nederlandse oliën- en vettenketen in dit partnership. Duurzaamheid staat bij het partnership nadrukkelijk op de agenda. In samenwerking met de overheid en maatschappelijke organisaties zal MVO zich inspannen voor duurzaamheidsprojecten in de productielanden ter ondersteuning van de RSPO Energiebesparing door ketensamenwerking MVO was en is de drijvende kracht achter het Energiebesparingsconvenant (MJA2) met de overheid. Energie-efficiencyverbetering past niet alleen binnen duurzaam ondernemen, het leidt ook tot kostenreductie voor de bedrijven. Deelname aan de MJA2 biedt ook financiële ondersteuning waardoor procesverbeteringen eerder rendabel zijn door te voeren wat leidt tot verbetering van de concurrentiepositie van de Nederlandse MVO-industrie. De MJA2 loopt tot Het zal een grote uitdaging worden om de komende jaren nog meer energiebesparing te bereiken. Toekomstverkenning MVO november

22 Nadrukkelijk moet worden onderzocht wat de mogelijkheden zijn om door ketensamenwerking energie te besparen. MVO gaat hier samen met SenterNovem mee aan de slag. Concrete activiteiten die MVO in het kader van het energieconvenant zal uitvoeren de komende jaren zijn o.a.: het organiseren van workshops voor de sector over innovatieve vormen van energiebesparing, advisering van bedrijven en het faciliteren van de monitoring Zelfregulering op het gebied van voedsel- en diervoederveiligheid MVO verwacht dat de behoefte van de MVO-bedrijven om op ketenniveau samen te werken op het vlak van kwaliteit en voedselveiligheid groot zal blijven. Dit wordt gevoed door een strikt wetgevingskader, een maatschappelijk veld dat de afgelopen jaren overgevoelig geraakt is voor - al dan niet vermeende - voedselveiligheidsincidenten en de aanwezigheid van grote A-merkfabrikanten, grootwinkelbedrijven en diervoederbedrijven die de borging van hun toeleveringsketens tot speerpunt gemaakt hebben. Belangrijk algemeen aandachtspunt is de versterking van de communicatie over de inspanningen van de sector op het gebied van voedselveiligheid (zie 4.5.2). Andere belangrijke prioriteiten zijn: EU-harmonisatie feed safety standaarden Doordat een wettelijk kader voor voedselveiligheid in de diervoederketen lange tijd ontbroken heeft, is in de EU een wirwar aan nationale private systemen voor de borging van voederveiligheid ontstaan. In de komende jaren zullen de genoemde nationale systemen voor diervoedergrondstoffen op Europees vlak worden geharmoniseerd. MVO participeert hiertoe in een samenwerkingsverband met o.a. FEDIOL (Europese raffinage- en crushindustrie), FEFANA (Europese diervoederadditievenindustrie), Coceral (Europese handel), AAC (Europese zetmeelindustrie), EFPRA (Europese dierlijkvet- en meelindustrie) en Fefac (Europese mengvoederindustrie). Up to date houden risicoanalyses van de oliën- en vettenketens De afgelopen jaren heeft MVO in samenspraak met de bedrijven risicoanalyses van de oliënen vettenketens voor levensmiddelen- en diervoedertoepassing opgesteld. De komende jaren zal MVO deze risicoanalyses regelmatig updaten en afstemmen met ketenpartijen (toeleveranciers, afnemers). Op deze manier levert MVO een belangrijke bijdrage aan structurele borging van voedselveiligheid in de oliën- en vettenketens. Sectormonitoring op contaminanten Steeds duidelijker is geworden dat bij de voorbereiding van nieuwe contaminantnormen, maar ook in het geval van incidentenmanagement, goede analysegegevens van betrokken contaminanten onontbeerlijk zijn. MVO zal dan ook de huidige sectorinitiatieven m.b.t. de verzameling van analysegegevens uitbouwen tot een monitoringsysteem dat alle belangrijke contaminanten en pesticidenresiduen omvat. Normering en standaardisatie van analysemethoden Internationale bulkmarkten zoals oliezaden en oliën en vetten functioneren alleen als er naast kwaliteitsnormen ook goed bruikbare analysemethoden voorhanden zijn. Internationale platforms voor standaardisatie van analysemethoden zullen dan ook blijven floreren. Toekomstverkenning MVO november

23 Dit wordt gevoed door de behoefte aan nieuwe methoden ter ondersteuning van productontwikkeling en de stijgende internationale aandacht voor analyse van contaminanten. MVO blijft de komende jaren dan ook de vertegenwoordiger van de nationale NEN-commissie oliën en vetten en melen tijdens ISO- en CEN-overleg. MVO zal ringtesten blijven houden bij grote nieuwe projecten op het vlak van standaardisatie van analysemethoden, terwijl de ringtesten nodig voor het beheer van bestaande methoden overgelaten worden aan commerciële partijen. Uitbouwen Partnership Palmolie MVO zal zich samen met de Nederlandse overheid inspannen het Palmoliepartnership van Nederland met Maleisië en Indonesië op het gebied van voedselveiligheid de komende jaren verder uit te bouwen. In samenwerking met de overheid werkt MVO aan projecten op het vlak van standaardisatie van analysemethoden, bepaling van het natuurlijke gehalte aan alkanen en uitwisseling van informatie over palmoliegerelateerde wetgeving. Dit zal leiden tot intensieve samenwerking van betrokken partijen rondom kwaliteit en voedselveiligheid van palmolie. 4.3 Serviceverlening en informatievoorziening aan MVO-bedrijven Het in een vroegtijdig stadium ontsluiten van relevante informatie over beleid, wetenschap en maatschappelijke ontwikkelingen, het in kaart brengen en analyseren van mogelijke consequenties en vervolgens hierover de MVO-bedrijven op maat informeren is de kern van de dienstverlening van het productschap. Vanwege het feit dat de individuele brancheorganisaties in de oliën- en vettensector onvoldoende omvang hebben om alle relevante ontwikkelingen nauwgezet bij te houden, vervult MVO vanuit het oogpunt van efficiency en effectiviteit een centrale rol als informatie- en serviceverlener aan de MVO-bedrijven in de keten. De komende jaren wil MVO deze rol blijven vervullen en op een aantal terreinen (voeding en gezondheid, biobrandstoffen, sociale aangelegenheden en duurzame grondstoffenvoorziening) verder uitbreiden. Om de informatievoorziening adequaat afgestemd te houden op de behoefte van de bedrijven, zal regelmatig feedback van hen worden gevraagd Directe communicatie met de bedrijven MVO hecht bijzonder aan directe communicatie met de bedrijven. Er wordt daarbij op geen enkele wijze onderscheid gemaakt tussen bedrijven die aangesloten zijn bij een brancheorganisatie en bedrijven waarbij dat niet het geval is. Bedrijven die bij MVO zijn aangesloten, geven desgevraagd aan op welke nieuwsbrieven zij zich willen abonneren. Voor de volgende onderwerpen zijn elektronische nieuwsbrieven ontwikkeld die de bedrijven snel en to the point informeren over actuele ontwikkelingen. Toekomstverkenning MVO november

24 Nieuwsbrief Voeding en Gezondheid Onderzoek Vetten en Gezondheid Kwaliteit en Voedselveiligheid Energie en Milieu Marktonderzoek Handelspolitiek Wetgeving dierlijk vet Informeert de sector over Voedingsbeleid, voedingsvoorlichting, voedingstrends Wetenschappelijk onderzoek over relatie vetten en gezondheid Private ketenborging, wetgeving en praktische toepassing Wetgeving, technische ontwikkelingen Marktonderzoek, statistische publicaties en updates van de databanken WTO-zaken, EU-handelsakkoorden en updates van de databanken Veterinaire aangelegenheden met de nadruk op wetgeving en uitvoeringstechnische kwesties Biobrandstoffen Biotransportbrandstoffen en biomassa voor stationaire energieopwekking Sociale aangelegenheden Arbeidsomstandigheden, werkgelegenheid 1) Diervoederveiligheid Biotechnologie GMP-aangelegenheden, feed safety wetgeving Etikettering, toelatingen, nieuwe toepassingen, traceerbaarheid en veiligheid 2) 1) Samen met HPA 2) Samen met GZP en PDV De komende jaren zal deze uiterst succesvolle wijze van informatievoorziening worden gecontinueerd. Daarnaast zal MVO ook de komende jaren regelmatig bij MVO-bedrijven toetsen of de informatievoorziening nog op maat is. Individuele bedrijven kunnen bij MVO terecht voor vragen over ketenissues maar ook voor praktische problemen bij in- of uitvoer. Hiervan wordt met grote regelmaat gebruik gemaakt. Daarnaast voorziet MVO de bedrijven ook via de website workshops en platformbijeenkomsten van actuele en accurate informatie die van invloed is of kan zijn op de bedrijfsvoering Uitbreiding informatievoorziening MVO wil de komende jaren qua informatievoorziening aan de bedrijven adequaat inspelen op het toenemende belang van voeding en gezondheid, de maatschappelijke aandacht voor duurzaamheidsissues en de mogelijkheden voor zgn. biobased products. Ook zal de informatievoorziening over sociale aangelegenheden sterk worden uitgebreid. Dit vertaalt zich in de volgende prioriteiten: 1. Voeding en gezondheid Meer dan voorheen zal worden ingegaan op mondiale trends. Ook zal de informatie over nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van vetten en gezondheid beter toegankelijk worden gemaakt. Vaker zullen ook voedingswetenschappers en voedingsvoorlichters worden uitgenodigd om het debat aan te gaan met mensen uit het MVObedrijfsleven om nieuwe inzichten te duiden. Toekomstverkenning MVO november

25 2. Biobrandstoffen De stormachtige ontwikkelingen m.b.t. biobrandstoffen niet alleen in Europa maar ook in Amerika en in de nabije toekomst waarschijnlijk ook Azië zullen de internationale marktverhoudingen in de oliën- en vettensector sterk beïnvloeden. MVO zal het biobrandstoffenbeleid in de Europese landen en daarbuiten en de wijze waarop de markt hierop inspeelt nog intensiever gaan monitoren en de bedrijven hierover informeren. 3. Sociale aangelegenheden MVO wil samen met de werkgevers- en de vakorganisaties zoeken naar terreinen waar het zijn ondersteunende rol op het terrein van de factor arbeid kan uitbouwen. Eind 2004 zijn nieuwe afspraken gemaakt met de vakorganisaties waarbij de nadruk heeft gelegen op de intensivering van de informatievoorziening. Daarnaast zal worden bezien of andere activiteiten op het gebied van de factor arbeid kunnen worden opgestart. MVO zal de werknemers in de sector en hun vertegenwoordigers van de vakbonden frequenter gaan informeren over arbeidsomstandigheden, sociaal-economische kerngegevens en over maatschappelijke issues die van belang zijn voor de MVO-sector. Instrumenten die worden ingezet, zijn een tweemaandelijkse nieuwsbrief, internet en een jaarlijks seminar. Daarnaast zal MVO voor nieuwkomers bij bedrijven uit de sector 1 x per jaar een (bij)scholingsdag gaan verzorgen over relevante wetgeving en trends op het gebied van voedselveiligheid en voeding en gezondheid. MVO wil de huidige samenwerking op dit terrein met HPA continueren. 4. Duurzame grondstoffenvoorziening MVO gaat een nieuwe e-nieuwsbrief opzetten voor de MVO-bedrijven waarin duurzaamheidsissues t.a.v. de teelt van sojabonen en oliepalm aan bod komen. 5. Innovatieve toepassingen van MVO-(bij)producten in chemie en farmacie Veel wordt verwacht van een grotere inzet van agrarische (bij)producten die na 1 of meer bewerkingsstappen als een duurzame grondstof of halfproduct kunnen worden ingezet voor de productie van chemicaliën (vergroening chemie) of voor geneesmiddelen. In dat kader wordt in breder verband gesproken over de ontwikkeling van een biobased economy. Om de technologie van morgen te ontwikkelen vindt op vele universiteiten en kennisinstellingen in Nederland en daarbuiten onderzoek plaats naar nieuwe toepassingsmogelijkheden; onderzoek dat o.a. wordt gestimuleerd op basis van innovatieprojecten van de overheid. MVO ziet het als zijn taak om de kennisuitwisseling tussen wetenschap en MVO-sector op dit terrein te bevorderen. Toekomstverkenning MVO november