I-mag INGENIEURSMAGAZINE. Mahymobiles MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Transcriptie

1 BaMa I-mag INGENIEURSMAGAZINE Spraaktechnologie Mahymobiles Tracking & Tracing in Rusland MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 42 nummer 11 november 2004 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632

2 adv nieuw

3 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Leo Wezenbeek Vlieghavenlaan 4, 3140 Keerbergen HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast EINDREDACTEUR Henk Van Nieuwenhove REDACTIERAAD Ing. I. Born - Ing. B. Demol Ing. H. Derycke - Ing. K. De Wever Ing. N. Lagast - Ing. G. Roymans Ing. L. Van Bouwel - Ing. L. Wezenbeek REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax URL: ing@vik.be Doorlopend open van 08u30 tot 17u00 U kan lid worden door betaling op rekening van de VIK te Wommelgem 55,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 30,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid (1 e lidmaatschap tegen 50,00) of voor gepensioneerden 15,00 voor studenten-industrieel ingenieur 70,00 voor leden woonachtig in het buitenland 500,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 250,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.U.P.P.) MAGAZINECONCEPT Avant la Lettre, Mechelen Tel info@avantlalettre.be COVERFOTO: Maison du Tourisme du Tournaisis Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Een doodgeboren kind De Vlaamse regering blaast tezelfdertijd warm en koud. Volgens minister-president Leterme (CD&V) is er een overschot op de begroting, volgens Vandenbroucke (SP.A) is er geen geld. Noch voor onderwijs, noch voor de openbare sector, de nonprofit sector of de privé-sector. Het is allemaal best mogelijk. In elke regering heeft iedereen zijn waarheid. Het volk heeft het nochtans moeilijk om onze ministers nog te geloven. Het verhaal rond de vermeende ongezonde kippen is daar maar een klein voorbeeld van. Was het een leugen of een misverstand? Hebben de wetenschappers zich vergist? Was het een doordachte methode om van regering te wisselen? Het volk is niet dom. Het volk dat in de hogescholen dagelijks paraat staat voor een honderdduizendtal studenten is evenmin dom. Het onderwijzend personeel is niet alleen van een hoog niveau, het wenst vooral niet voor aap te worden gehouden met loze beloften. Een schoolvoorbeeld is het structuurdecreet dat hen taken wil opleggen waarvoor er geen geld is en geen personeel. Het schoentje wringt immers bij de bijkomende financiering die de hogescholen van twee cycli, ondermeer deze voor industrieel ingenieur, broodnodig hebben. Het structuurdecreet op het hoger onderwijs - zeg maar de invoering van de BaMa - dreigt van het hoger onderwijs van twee cycli een puinhoop te maken. Theoretici die het decreet in elkaar hebben gestoken, goochelen met allerlei begrippen. Academisering is er zo eentje. Academisering is inherent aan toegepast wetenschappelijk onderzoek. We hebben er niets op tegen, integendeel. Maar er is natuurlijk geld voor nodig. En, zegt Vandenbroucke, we hebben geen geld. Dezelfde minister zegt ook: We zouden opleidingen van twee jaar kunnen maken en de rest van de opleiding spreiden over het ganse leven. Als de minister straks aftreedt, zitten honderdduizend jonge mensen met de gebakken peren. Herinneren we ons nog minister Luc Vandenbossche die in 1995 bij de fusie van de één en twee cycli opleidingen de Technologische Centra als vzw afschafte aan de hogescholen voor industrieel ingenieur. Ze waren nochtans zelfbedruipend, hadden zelfs overschot om te investeren in nieuwe apparatuur en leverden een belangrijke bijdrage aan het Vlaams economisch en sociaal leven. De huidige minister die in Oxford een doctoraat behaald heeft, moet zijn denkoefening voor meer financiering van de hogescholen maar eens overdoen. Zoniet is het decreet een doodgeboren kind. Ing. Joseph NEYENS Algemeen voorzitter In dit nummer: E D I T O R I A A L Maandblad van de VIK, Vlaamse Ingenieurskamer Jaargang 42 Nummer 11 november 2004 Autocollectie Mahy 4 Spraaktechnologie 10 Productieautomatisering 14 Tracking & tracing 20? BaMa in Rusland 22 Brussels Eureka 37 Groene Energie 40 Geld voor hogescholen 42

4 INGENIEUR EN TECHNOLOGIE Mahy & Zonen Grootste automobielcollectie ter wereld Ghislain Mahy, grondlegger van een wereldcollectie LEUZE-EN-HAINAUT. De collectie Mahy bevat de grootste verzameling auto's van de hele wereld. In 60 jaar tijd heeft Gentenaar Ghislain Mahy, opgevolgd door zijn zonen, bijna voertuigen (oldtimers) verzameld, waarvan 1/4de is ondergebracht in het Brusselse museum Autoworld en 3/4de in het nieuwe museum Mahymobiles in Leuze-en-Hainaut. Alle landen, alle merken, alle tijdperken en alle types van voertuigen zijn in deze indrukwekkende verzameling vertegenwoordigd. Ivan Mahy zet het levenswerk van zijn vader voort. 4 I-mag - NOVEMBER 2004

5 Van onze redacteur Het was grootvader Mahy die in Gent op het eind van de 19de eeuw een bedrijf opstartte dat stoomketels produceerde. Les Ateliers Mahy voerden ketels uit over de hele wereld, in het bijzonder naar het Belgisch Congo van Leopold II. Zijn zoon Ghislain Mahy zag het echter niet zitten om deze activiteiten verder te zetten en begon in 1932 een handel in tweedehands wagens. In 1938 startte hij met verhuring van auto's zonder chauffeur, een soort AVIS avant-la-lettre, en opende 2 bijhuizen in Brussel, wat in die tijd zeer ongewoon was. Het ging goed met de zaken en in 1939 huurde Ghislain Mahy in Gent een oud circusgebouw (na de oorlog kocht hij het) dat hij helemaal ombouwde tot garage. De opening was voorzien op de dag van de mobilisatie Ford T Tijdens de tweede wereldoorlog viel alle industriële activiteit stil. In 1944 kocht Ghislain Mahy een oude Ford T uit 1921, niet als verzamelobject, maar om hem te demonteren en na te gaan hoe een versnellingsbak met epicycloëdale tandwielen werkt. Na de oorlog werd de oude Ford gebruikt voor toeristische uitstapjes en Ghislain Mahy kreeg de smaak te pakken. Hij begon autokerkhoven af te schuimen, op zoek naar wrakken van oude auto's. Wanneer in 1954 eindelijk de garage in het Gentse circusgebouw openging, stonden er 35 gerestaureerde oldtimers te blinken. Waar hij de automechaniek geleerd had? Ghislain Mahy was tot zijn dertiende naar school geweest maar had met zijn handen leren werken in het atelier van zijn vader. De collectie groeide en groeide en zijn twee zonen, Hans en Ivan, werden in de wieg gelegd om zijn levenswerk voort te zetten. Hans Mahy zetelt in de raad van beheer van Wereld Automobiel Centrum vzw dat het Brusselse museum Autoworld exploiteert. Voorzitter van de vzw is de eerste burger van het land, Minister van Staat Herman De Croo. Zijn broer Ivan Mahy is technisch adviseur voor Autoworld en oprichter van het museum Mahymobiles in Wallonië. Na mijn huma- Maison du Tourisme du Tournaisis NOVEMBER I-mag 5

6 Een De Soto uit 1956: pure rock & roll niora in het atheneum van Gent, wou ik eigenlijk technisch luchtvaartingenieur worden, vertelt Ivan Mahy. Maar ik mocht niet van mijn vader. In die tijd hadden ouders nog iets te zeggen aan hun kinderen. Ik heb dan één jaar automobieltechniek gevolgd, de rest heb ik in de garage bij mijn vader geleerd. Hij kende alles van auto's! In 1960 ben ik mijn eigen zaak begonnen, met de verdeling van Daf, Necker en Autobianchi. Later zijn daar Jaguar en Toyota bijgekomen. Maar van als ik heel jong was, reisde ik de wereld rond om wrakken op te zoeken op autokerkhoven en op te halen. In Amerika verschenen toen artikels in de kranten over een zonderling uit Gent - nabij Amsterdam, jawel - die met zijn zonen de schroothopen uitkamde op zoek naar oude wrakken. Dat waren wij, de Mahy's. Leuze-en-Hainaut De oude textielfabriek van Leuze-en- Hainaut (halfweg tussen Ath en Doornik) werd herschapen tot een aantrekkelijk automobielmuseum, waar 110 auto's tentoongesteld worden. Het museum is tot stand gekomen met steun van de stad Leuze-en-Hainaut, Ideta en de Europese Gemeenschap. In de lente van 2005 zullen nieuwe zalen opengaan, waar nog eens een 100-tal wagens zullen worden tentoongesteld. Op termijn wil Mahymobiles op een oppervlakte van m 2 een circuit van 3,5 kilometer uitbouwen doorheen een collectie van 735 auto's. Er zijn plannen een minicircuit aan te leggen van de Rallye des Ardennes, een polyvalente zaal in te richten waar beurzen en thematische tentoonstellingen zullen plaatsvinden, de bibliotheek (annex een museum) te openen met de collectie boeken en tijdschriften, en een didactische ruimte te voorzien waar jong en oud alles kunnen leren over de mechaniek van de auto door de eeuwen heen. In 2004 telde het museum bezoekers. De collectie Mahy is zowel qua diversiteit als aantal voertuigen, één van de belangrijkste ter wereld. De collectie vindt haar oorsprong in één van de oudste privé verzamelingen van de wereld. De meeste oldtimermusea zijn gebaseerd op merkcollecties. Toen de verzameling van Ghislain Mahy gigantische proporties begon aan te nemen en oldtimers gegeerde verzamelobjecten werden, heeft de familie een vzw opgericht (in 1978) om het patrimonium te beheren en te beschermen. In juli 1970 is uit de collectie een eerste museum ontstaan in het Limburgse Houthalen. Toen dit museum in 1985 gesloten werd vanwege de verstikkende huurprijzen voor de gebouwen, werd een jaar nadien het museum Autoworld geopend aan het Jubelpark in Brussel. De tentoonstelling in Autoworld bestaat voor 95% uit auto's van de familie Mahy. Jaarlijks wordt het museum bezocht door circa toeristen. Het nieuwe museum Mahymobiles in Leuze-en-Hainaut werd op 29 september 2000 geopend. Samen met de Toeristische Federatie van de provincie Henegouwen wordt nu aan de naambekendheid van het museum gewerkt om het aantal bezoekers op te trekken. In 2004 is dit aantal reeds meer dan verdubbeld. De opening van de nieuwe ruimten volgend seizoen zal de aantrekkingskracht van het museum nog vergroten. De Soto De tentoonstelling in Mahymobiles werd per land opgebouwd, te beginnen bij de Verenigde Staten. Naast Ford, Cadillac, Buick, Olsmobile, Chevrolet en Chrysler is er ook een prachtige De Soto te bewon- 6 I-mag - NOVEMBER 2004

7 In Amerika verschenen artikels in de kranten over een zonderling uit Gent die met zijn zonen de schroothopen uitkamde op zoek naar oude wrakken. Dat waren wij, de Mahy's. deren, een decapotable in jukeboxkleuren uit 1956, het jaar van Elvis' doorbraak. Vervolgens komt Frankrijk aan de beurt, het land waar de automobiel doorbrak tijdens het fin-de-siècle van de 19de eeuw. Naast de gekende merken Citroën, Renault en Peugeot, zijn er ondermeer een Delaunay Belleville uit 1911 (de favoriete auto van de Russische tsaren) en een Panhard Levassor (1922) te bewonderen. In Frankrijk werden ook de De Dion motors vervaardigd, die als de beste van de wereld werden beschouwd. Het hoofdstuk Duitsland wordt beheerst door Ferdinand Porsche die in opdracht van Adolf Hitler een wagen voor het volk ontwierp, de Volkauto of K.d.F. (Kraft durch Freude), later omgedoopt tot Volkswagen. Er staat ook een VW-Schwimmwagen (amfibie) van het Duitse leger uit Groot-Brittannië presenteert de Jaguar en Rolls Royce, very British indeed, maar ook de Austin Mini uit 1959, één van de meest geniale ontwerpen. Een rariteit uit Italië is de eenpersoonswagen Volugrafo uit 1946, gebouwd met restanten van neergeschoten vliegtuigen. Van Japan onthouden we het kleinste Hondaatje uit Nederland stelt de onsterfelijke Daffodil (1967) voor, de voorloper van de Daf. En België tenslotte mag niet ontbreken. Naast de Minerva, in zijn tijd een van de beste auto's van de wereld, zijn er ook zeldzame exemplaren te zien van de Vivinus (uit 1900!), Imperia, F.N. en een Germain omnibusje. Eén van de blikvangers op de tentoonstelling is een Ford T uit 1911, die in 2000 uitgeroepen werd tot Auto van de Eeuw. Van de Ford T werden tussen 1909 en 1927 wereldwijd 15 miljoen exemplaren verkocht. De Auto van de Eeuw had net zo goed de Kever kunnen zijn, goed voor 22 miljoen exemplaren. Of de DS of de mini, zegt Ivan Mahy. De politiek zal wel een beetje meegespeeld hebben bij de keuze. Voor de liefhebbers: de auto's in het museum staan op steuntjes om de banden te sparen en zijn niet rijklaar. Er zit geen lek benzine in (vanwege brandgevaar én verzekeringskosten) en de batterijen werden weggenomen. In het museum kan men niet alleen auto's bekijken. Men leert er ook het verschil tussen cilinders in lijn en cilinders in V. En hoe werken zijkleppen en half zijkleppen, kopkleppen en half kopkleppen, een schuivenmotor, een bovenliggende nokkenas, enzovoort? Een kluif voor ingenieurs! Meteen heeft u een origineel idee voor een bezoek in 2005 met uw bedrijf, uw vereniging, uw vriendenkring of voor een leuk uitstapje met de familie. GRATIS TICKETS Mahymobiles geeft een gratis duoticket voor 2 personen weg aan de ingenieur die het beste antwoord geeft op de vraag: Hoe werkt een versnellingsbak met epicycloëdale tandwielen? Een jury o.l.v. Ivan Mahy zal de antwoorden beoordelen. In een latere uitgave van I-mag komen we uitvoerig terug op deze resultaten. Antwoorden sturen naar: VIK - Francine Demaret Herentalsebaan Wommelgem ing@vik.be INFO MAHYMOBILES Het museum is geopend van 1 april tot 30 september, van donderdag tot maandag, van 10 tot 17u (juni, juli en augustus tot 18u). Groepsbezoeken en rondleidingen: het hele jaar door, enkel op afspraak: Mahymobiles Rue Erna Leuze-en-Hainaut Tel: Fax: mahymobiles@skynet.be - Henk VAN NIEUWENHOVE

8 INGENIEUR EN TECHNOLOGIE VAN DE HEETNAALD... van Leuven een nieuw EEG-toestel. Het resultaat is sterk geminiaturiseerd én draadloos. Hierdoor kan de arts een elektro-encefalogram nemen terwijl de patiënt niet aan zijn ziekenhuisbed is gekluisterd, maar mobiel kan rondlopen of zelfs in zijn eigen omgeving blijven.het systeem bestaat enerzijds uit elektroden die op welbepaalde plaatsen op het hoofd van de patiënt worden aangebracht. Deze registreren de elektrische hersenactiviteit, waarna de gegevens via een datacontroller naar een pc worden doorgestuurd zodat de arts de signalen kan interpreteren. De datacontroller, die door IMEC werd ontwikkeld, is zo klein als een dobbelsteen. Hierdoor kan het hele EEGsysteem in een pet worden geïntegreerd. Op die manier wordt het mogelijk om bijvoorbeeld epilepsiepatiënten gedurende lange perioden thuis op te volgen. Meer info: Europees consortium wil kostprijs productie zonnecellen halveren. IMEC verkleinde de gegevenscontroller (inzet) zodat een volledig EEG-toestel nu in een pet past. PRODUCTIEKOST ZONNECEL MOET OMLAAG De hoge kostprijs om zonnecellen te fabriceren, is één van de belangrijkste obstakels om ze op grote schaal toe te passen. Zonnecellen vragen niet alleen dure en hoogwaardige materialen; ook het productieproces vereist een grote hoeveelheid energie. Zodoende bedraagt de terugverdientijd van de energie-investering zo'n vier jaar. Bovendien blijft de efficiëntie van de energieomzetting (van zonlicht naar elektriciteit) op een bedroevende 12 % steken. Vandaar dat een aantal Europese bedrijven, universiteiten en onderzoeksinstituten de handen in elkaar hebben geslagen om de productie van zonnepanelen op basis van kristallijn silicium goedkoper en efficiënter maken. Dit Europese consortium (waartoe onder meer IMEC behoort) zal dit omvangrijke onderzoeksproject onder de naam Crystal Clear uitvoeren. Het project wordt financieel ondersteund door de Europese Commissie binnen het Zesde Kaderprogramma. De bedoeling is om over vijf jaar de fabricagekosten met 60 % te verminderen en het energierendement naar 16 % op te drijven. Want enkel indien aan deze voorwaarden wordt voldaan, is zonne-energie in decentrale energiesystemen economisch interessant. Meer info: Interconnect, nr. 4. EEG-TOESTEL IN EEN PET IMEC (het Vlaamse Onderzoekscentrum voor Micro-elektronica) ontwikkelde samen met het Universitair Ziekenhuis MOBIEL BELLEN VANUIT HET VLIEGTUIG Omdat werd aangenomen dat gsm-stralen met de boordapparatuur en het navigatiesysteem van vliegtuigen konden interfereren, was het gebruik van de mobiele telefoon tijdens vliegreizen tot nu toe verboden. Na twee jaar onderzoek komt Airbus tot de conclusie dat de risico's echter verwaarloosbaar zijn en hoopt om vanaf 2006 het mobiel bellen op een aantal van haar toestellen toe te laten. Deze vliegtuigen zullen dan met een picocel worden uitgerust: een kleine, mobiele telefooncel waarmee gesprekken en smsjes worden doorgestuurd naar Globalstarsatellieten die met grondstations in verbinding staan. 8 I-mag - NOVEMBER 2004

9 VAN DE HEETNAALD... Naast het mobiel bellen, heeft Airbus ook draadloze netwerkverbindingen (als Bluetooth, Wi-Fi and breedband CDMA) getest. Ook deze zouden geen probleem voor een veilige vlucht vormen. Intussen wil Boeing eveneens draadloze computeren communicatietechnologie voor passagiers op haar vliegtuigen introduceren. Het richtte daarvoor een apart bedrijf op met de naam 'Connexion by Boeing'. De 'A ' van Airbus zal vanaf 2006 draadloze communicatie voor de passagiers voorzien. Voor een pintje van het vat hoef je voortaan niet langer naar de kroeg. KLEINSTE GITAAR TER WERELD processing toepassingen, alsook als modelsystemen om kwantum fenomenen te bestuderen. Meer info: Nature, 16 september NIEUWE WINDOWS IN 2006 In 2006 zou een gloednieuwe versie van Windows in de winkel moeten liggen. Deze zal echter geen nieuw systeem bevatten om informatie op te slaan en terug te vinden, zoals eerst was voorzien. Dit komt omdat Microsoft onder druk van zijn klanten de nieuwe versie zo snel mogelijk op de markt wil brengen. De WinFS zal echter wel later worden geïntegreerd. Bill Gates zal zelf de release van Longhorn leiden. Het is wel de bedoeling dat de nieuwe Windows Longhorn voor betere prestaties, veiligheid en betrouwbaarheid zal zorgen. THUIS AAN DE TOOG Inbev (het vroegere Interbrew) en Philips hebben de handen in elkaar geslagen om de smaak van 'bier van het vat' bij de consument thuis te brengen. De twee ondernemingen ontwikkelden samen PerfectDraft, een thuistap die dit najaar op de markt wordt gebracht. Het systeem werkt met een echte taphendel, een inwendig koelsysteem, een pomp en een licht metalen vaatje met zes liter bier. De tap bewaart het bier in optimale omstandigheden bij een constante temperatuur van 3 C. Eenmaal het toestel geïnstalleerd, blijft het bier vier weken lang vers. De thuistap wordt in België met Stella Artois en Jupiler gelanceerd. Nadien wordt het toestel ook in andere landen op de markt gebracht. Het getapte pintje is echter verre van goedkoop. De adviesprijs voor de thuistap bedraagt immers 199,99 EUR en voor een vaatje bier moet je 14,99 EUR neertellen. Gitaarsnaar van 1,5 micrometer Paul McEuen van de Cornell University (VS) heeft de kleinste gitaar ter wereld gebouwd. Het toestel bestaat uit een nanobuisje van anderhalve micrometer lang dat aan beide zijden aan twee Au/Cr-elektrodes is verankerd. Wanneer een elektrische stroom doorheen de snaar wordt gestuurd, begint ze te vibreren. Donderderende basdreunen hoef je niet te verwachten, maar de gitaar haalt wel een geluid met een frequentie van 55 Mhz. McEuen's gitaar zal wellicht nooit de wei van Werchter halen, maar de onderzoeker wilde met zijn onderzoek aantonen dat nanobuisjes bijzonder geschikt zijn om in nano-elektromechanische systemen te worden verwerkt. Deze kunnen dan bijvoorbeeld dienen voor ultragevoelige massadetectie en radiofrequentie MICHELIN ONTWIKKELT LUCHTLOZE BAND Michelin, de grootste autobandenproducent van Europa, werkt aan de ontwikkeling van een autoband zonder lucht. Dit massieve gummitype is vooral bestemd voor toepassing op slechte wegen. Vandaar dat Michelin de band binnen de tien jaar voornamelijk op de Chinese en Indiaanse markt zal lanceren, want de producent verwacht dat de weginfrastructuur in deze landen het tempo van de snelle economische ontwikkeling niet zal kunnen volgen. De nieuwe band zal in staat zijn om de schokken van een slecht wegdek beter op te vangen. Bovendien kan de bestuurder nooit 'plat' vallen. Aan de ontwikkeling van deze band komt een flink stuk chemische knowhow te pas, want natuurlijk rubber vormt niet langer het hoofdbestanddeel. Peter RAEYMAEKERS NOVEMBER I-mag 9

10 INGENIEUR EN BEROEP Spraaktechnologie Toenmalig minister-president Gaston Geens wordt door Ing. Noël Lagast (links) rondgeleid op Technologie an zee (1984). MONS. Enkele jaren geleden was Ieper het (wereld)centrum van de spraaktechnologie. De Ieperse society vergat er even een oeroud spreekwoord bij dat zegt: Hoogmoed komt voor de val. De zeepbel spatte uit elkaar en het kind vloeide weg met het badwater. Flanders Language Valley is vandaag een desolate spookstad, een schrikwekkende getuige van hoe het niet moet in de industrie. Aan de andere kant van de taalgrens heeft men zich op geen enkel moment laten opnaaien door de Ieperse glamourboys. Al veel vroeger was men er aan de Faculté Polytechnique de Mons gestart met onderzoek inzake spraaktechnologie. De wetenschap stond steeds centraal. Bescheidenheid siert. De Waalse Acapela Group leert Vlaanderen vandaag hoe verstandig met spraaktechnologie om te gaan. Een bijdrage. Van onze hoofdredacteur De eerste Vlaamse minister-president (toen heette het nog voorzitter van de Vlaamse regering), wijlen Gaston Geens, loodste Vlaanderen in de jaren tachtig de Derde Industriële Revolutie (DIRV) binnen. Sinds de opkomst van de techniek in de 18de eeuw zijn er wel meerdere industriële evoluties en revoluties geweest. Maar midden jaren 1980 heeft men plots de technologische veranderingen om God weet welke reden in Vlaanderen aangeduid als de derde revolutie. Hoe dan ook, de aandacht die Gaston Geens met zijn initiatief vestigde, kende een enorm succes tijdens twee jaarlijkse tentoonstellingen eerst in het Internationaal Congres Centrum aan het Gentse Kuipje, later in de nieuw gebouwde expohal. Minister-president Gaston Geens steunde ook kleinschalige initiatieven, zo ondermeer vier tentoonstellingen in Oostende, die de naam Technologie aan Zee (TAZ) kregen. Deze exposities werden opgezet in samenwerking met de VIK-afdeling Noord-West-Vlaanderen, onder de noemer Promotech Vlaanderen. Geens was niet beroerd om de eerste TAZ in 1984 te openen. Evenmin als wijlen prof. dr. ir. Roger Van Overstraeten, stichter en algemeen directeur van IMEC, die het jaar daarop de opening verzorgde en het regionaal opzet financieel en moreel steunde. Wekenlang lang kon iedereen, jong en oud, zich tijdens het zomerseizoen verkneukelen aan de nieuwe technologieën. Jo Lernout sponsorde er in 1985 een kleine stand waarop hij met zijn vrouw de eerste message reminder-announcer voorstelde. Op de stand legde een van zijn medewerkers, een industrieel ingenieur, de bezoekers haarfijn uit wat de nieuwe spraaktechnologie inhield en welke fantastische toekomst voor de mensheid was weggelegd. De Ieperse taalvallei De opvolger van Geens, die zich tot minister-president liet omdopen, vond dat wat Vlaanderen zelf deed, het ook beter deed. Maar die vlieger gaat niet altijd op en maakt al eens een bruuske landing. Dat was ondermeer het geval met het 10 I-mag - NOVEMBER 2004

11 Ontsluiting van de Vlaamse en Waalse cocooning (1) over de taalgrens Daarover gaat deze bijdrage: over spraaktechnologie die in handen van verstandige wetenschappers en ingenieurs blijft. prof. dr. ir. Roger Van Overstraeten a Ieperse spraaktechnologiebedrijf van het duo Jo Lernout en Pol Hauspie (L&H). Het was nochtans allemaal hoopvol begonnen. Het bedrijf kende een relatief snelle groei. Er stond zelf geen rem meer op. Uitbreiden en bouwen was het leidmotief. Op 10 december 1997 namen Jo en Pol het initiatief voor de oprichting van de vennootschap Flanders Language Valley (FLV) in Ieper. Landbouwgronden maakten plaats voor een campus, een valley, waar alle hoogtechnologische bedrijven in de spraaktechnologie zouden worden bijeengebracht. De gebouwen schoten als paddestoelen uit de grond. Na een paar jaar wapperenden de vlaggen hoog aan de stok. In november 1999 vond de feestelijke opening plaats. Alle excellenties schaarden zich samen met prins Filip rond het Iepers wonderduo. Iedereen met naam en faam kwam geregeld op visite, steevast met de pers en tv-camera's in het kielzog. De L&H publiciteitsmachine werkte op volle toeren. Ieper was de nieuwe place to be. Hier was een toekomst weggelegd voor jonge mensen. En werk was er verzekerd. Daar mocht men niet aan twijfelen. En wie het toch deed was niet meer van deze planeet. Weg met de vorige werkgever uit Brussel, Antwerpen of waar dan ook. In Ieper was de lucht nog onbezoedeld, was er ruimte zat en konden de kinderen naar hartelust ravotten en fietsen. Hier bouwden jonge gezinnen nieuwe woningen en vanuit de woonkamer hadden ze zicht op de koeien en de boerderijen. Een kinderboerderij in de achtertuin, zoiets had men in Vlaanderen nog niet gezien. Aan de andere kant van het land, in Mons, werd eerder reeds, op 24 februari 1997, een gelijkaardig maar kleinschaliger spraaktechnologiebedrijf Babel boven de doopvont gehouden. Babel was een spinoff van de Faculté Polytechnique de Mons (FPMs). De faculteit was reeds in 1980 in alle stilte met spraaktechnologie begonnen. De 7 stichters van Babel, allemaal wetenschappers van de FPMs, hadden voor de oprichting van hun bedrijfje 5 miljoen oude Belgische franken bijeen gebracht. In Ieper zag men het veel groter en ook grootser. De West-Vlaamse ondernemers verdienden voor hun durf en het inbrengen van durfkapitaal de hemel op aarde. Daarvoor was niet eens de tussenkomst van een pastoor nodig, al was een bezoekje van een bisschop aan de spraakmakers eerder vanuit publicitair oogpunt dan vanuit godsvruchtige overwegingen, meegenomen. Bovendien had het begrip durfkapitaal in die tijd in Ieper een andere betekenis dan elders in het land. In de vroege jaren '90 waren Jo en Pol immers merkwaardige tovenaars. Eerst toverden ze geld te voorschijn om de boel op gang te brengen en later - zo goed en zo kwaad als het ging - om alles ook draaiend te houden, al nam de draaisnelheid met de jaren gestadig af. Op recepties, glas champagne in de hand, kon men altijd wel een of ander sterk verhaal over de toverformule horen, vaak beginnend bij het geld van de bakker en de slager uit de streek waarmee het bedrijf werd uitgebouwd en waarover Jo en Pol ook prat gingen. De Ieperse sage De acteurs van de Ieperse sage vormden een triptiek. In het eerste luik vindt men een groepje wetenschappers, ingenieurs en technici die rotsvast in de doorbraak van de spraaktechnologie geloofden en NOVEMBER I-mag 11

12 g uk h ee q ook in dit vak geschoold waren. Op de L&H-fuiven voelden ze zich niet zo goed thuis. Bezig zijn met de ontwikkeling van de spraaktechnologie achter hun pc thuis, in een labo of studiebureau lag hun beter dan hun tijd met zwetsen te verknoeien. In het tweede luik ziet men de aandeelhouders: kleine, middelgrote, grote, zeer grote en super grote. Mensen die over hun centen dromen en op een dineetje onder vrienden uitleggen hoe kapitaal razend snel kan aangroeien, bijvoorbeeld door het te beleggen in het Iepers bedrijf. Alles stond immers in het teken van de grote getallen. Geld heeft natuurlijk een kleur, zwart of wit. Over wat zwart is bijeengebracht, wordt in de gewone omgangstaal niet luidop gesproken. De spreektaal is er een van niet geijkte uitdrukkingen en van streekgebonden codes. De buur heeft er trouwens geen zaken mee. En dan waren er ook degene die de kat uit de boom keken, de figuranten, het derde luik. Zij die gewoon afwachtten en de West-Vlaamse hype in de pers volgden en een plakboek met krantenknipsels over de razend snelle technologische vorderingen aanlegden, voor de kleinkinderen, het nageslacht weet je wel. Wall Street Journal Op een dag werd een krantenknipsel wereldnieuws. Een journalist van de Wall Street Journal had de jaarrekeningen van het Iepers bedrijf uitgevlooid en de financiële transacties van L&H in Korea en Singapore bestudeerd. De stichters van FLV werden plots aangeschoten wild. Er gingen schokgolven door economisch en politiek Vlaanderen, met uitlopers ver daarbuiten. Uiteindelijk ging het schip ten onder in een faillissement. De schuldenlast bedroeg 22 miljard frank! De aandeelhouders tuimelden uit hun droom en het imago van de Vlaamse technologiesector werd in het buitenland zwaar beschadigd. Wat we zelf deden, werd helaas slecht uitgevoerd. Vandaag is FLV een desolaat spookdorp. De achttien gebouwen met kantoren en auditoria staan er bijna allemaal leeg bij. Hier en daar sijpelt water binnen. Restaurant, bank, wasserette en andere gebouwen voor dienstverlening zijn weg. Achtergelaten of gedumpt bouwmateriaal ligt tussen het opschietend onkruid al helpt de Ieperse beschutte werkplaats zo veel als mogelijk om de grasperken kort geschoren te houden. Kortgeschoren zijn ook de 30 West-Vlaamse zakenlui, De grootste fout die ingenieurs begaan, is te denken dat technische dierenartsen en varkenshouders die de luchtbel rond L&H hielpen financieren. Ze eisen hun 12,25 miljoen euro geïnvesteerd kapitaal terug, om maar te zwijgen van het kapitaal dat 90 percent van de Ieperlingen in de zaak van de wonderboy- 's stak. De Waalse inhaalbeweging Al die tijd werkte men aan de Polytechnische Faculteit van Mons aan de ontwikkeling van de spraaktechnologie. Daarover gaat deze bijdrage: over spraaktechnologie die in handen van verstandige wetenschappers en ingenieurs blijft, door hen wordt bewaakt, gepromoot en ontwikkeld. Over mensen die lak hebben aan malafide lui die er steeds weer op uit zijn om de nieuwe ontwikkelingen van de technologie te misbruiken. In 1980 is men in alle stilte in het Laboratorium voor Circuit Theorie en Signaalverwerking (TCTS) aan de Faculté Polytechnique de Mons gestart met de ontwikkeling van taaltechnologie. Met de opkomst van L&H in Ieper stapten twee burgerlijk ingenieurs en topmedewerkers van het TCTS, Hervé Boulard en Georges Zanelotto (beide hadden in Mons gestudeerd), over naar het Iepers bedrijf. Ze werkten er tussen 1989 en De onderzoekers geloofden steevast in de doorbraak van de spraaktechnologie. Die is er ook gekomen, niet bij L&H, wel in Mons, hun thuishaven. Niet zonder enig leedvermaak verwijst de Waalse minister-president Jean-Claude Van Cauwenberghe (PS), - monsieur van Cau, een Vlaamse afstammeling - soms naar het L&H-debacle, vooral als hij een vergelijking maakt tussen de Waalse en de Vlaamse economische ontwikkeling. Toegegeven: Wallonië heeft ten opzichte van Vlaanderen een ernstige inhaalbeweging verwezenlijkt. Het verheugt ons. Waalse wetenschappers zijn helemaal niet tuk op de neerbuigende verhalen van hun minister-president. Als men hen spreekt over het ter ziele gegaan Ieperse bedrijf, dan onthouden ze zich van commentaar. Deze faire houding geldt niet in het minst voor onze gesprekspartner ir. Vincent Fontaine, algemeen directeur van het spraaktechnologiebedrijf Acapela (let op de schrijfwijze) in Mons. Over het debacle van L&H zelf spreekt hij liever niet, wel over de technologie die er werd toegepast. Babel Technologies Vincent Fontaine, 34 jaar, studeerde aan de Faculté Polytechnique de Mons voor burgerlijk ingenieur richting elektrotechniek-communicatie (1992). Hij is afkomstig van Moeskroen, huwde een Ieperse, woonde 5 jaar in Roeselare en reed elke dag vandaar om den brode naar Mons, waar hij na zijn studies aan de Faculté onderzoek deed in spraaktechnologie. Hij spreekt vloeiend Nederlands. Nu woont hij in Doornik. Tijd om te doctoreren heeft hij nooit gevonden. Zijn passie is de telecommunicatie, de spraaktechnologie. Hij ontvangt ons in een prachtig achttiende eeuws herenhuis, aan de boulevard Dolez in Mons, genoemd naar François Dolez, van 1866 tot 1879 burgemeester van deze stad. Het pand, ooit een hotel particulier, paalt aan de TCTS-faculteit en behoorde destijds toe aan een notaris. Enkele jaren deed het ook dienst als studentenverblijf. Na een tijd van leegstand werd het aangekocht door de provincie. Vincent Fontaine en zijn onderzoeksgroep lieten het restaureren. De fraaie ruime vertrekken, laboratoria en bureaus, werden functioneel ingericht. Het geheel is een streling voor het oog. Aan de inkomdeur hangt een bord waarop Babel Technologies prijkt. Babel verwijst naar de beroemde Toren van Babel, het mekka van de babbeltaal. Maar dat is een beetje achterhaald, zegt hij. Onze groep heet nu Acapela. De Waalse cluster Ir.Vincent Fontaine ontmoette ik destijds in het stadscentrum van Luik, tijdens een bijeenkomst van de Cluster Auto-Mobilité de Wallonie, in een prachtig gerestaureerd pand dat dienst deed als opvang voor wezen en verlaten kinderen. De cluster groepeert een 100-tal Waalse innoverende bedrijven, ondernemingen die actief zijn in de ontwikkeling van producten, technieken en software voor de automobielindustrie, een sector die in Wallonië ruim mensen tewerkstelt. De cluster is een onafhankelijk interdisciplinair en dynamisch netwerk dat innovatie aanmoedigt. Onder haar talrijke leden telt ze ook 4 universiteiten (Brussel, Luik, Louvain-la-Neuve en Mons), hogescholen en een 10-tal R&D-centra, gespecialiseerd in toekomstgerichte technologieën. De Acapela Group is er één van. 12 I-mag - NOVEMBER 2004

13 en technologische kennis volstaan om commercieel succes te halen. Ir. Vincent Fontaine Het vormingscentrum van de cluster is gevestigd op het circuit van Spa- Franchorchamps. Het is een samenwerking tussen de universiteit van Luik en het Institut für Kraftfahrwesen in Aachen. De 4 universiteiten, de hogescholen en de 10 zelfstandige onderzoek- en ontwikkelingscentra worden ondersteund door verscheidene privé-bedrijven en openbare diensten voor onderzoek, financiering en commerciële expansie. Spraaktechnologie is sinds 1980 een van de onderzoeksdomeinen van de ingenieursfaculteit in Mons. In dit onderzoeksdomein werkte ir. Fontaine tussen 1992 en 1995 in een samenwerkingsverband met collega's van Lernout & Hauspie en van een drietal andere bedrijven, uit Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië. Het grootste onderzoeksproject voor spraaktechnologie was dat van L&H. Het werd uitgevoerd in het kader van Europese projecten. Het TCTS-lab kreeg daarvoor van Europa een belangrijke financiële ondersteuning. Met als doel de economie in de regio van Mons te stimuleren, investeerde het Waalse Gewest in 1995 fors in de spraaktechnologie. Daardoor kon het TCTS-lab een 10-tal nieuwe onderzoekers in dienst nemen. Maar, beklemtoont ir.fontaine het klinkt misschien allemaal heel mooi. Toch zagen we spoedig in dat een overheidssubsidiëring onvoldoende was om onze doelstellingen te bereiken. We moesten zelf inkomsten genereren. De onderzoeksresultaten dienden gecommercialiseerd te worden. Dit kon alleen via een spin-off. In 1997 werd Babel, de eerste spin-off van het TCTS opgericht. Begrijp me goed. Dit gebeurde niet als tegenzet tegen het Vlaamse L&H en ook niet als een vorm van concurrentie. Babel is niet uit het niets ontstaan. Aan de faculteit was reeds een belangrijke potentieel aan expertise inzake spraaktechnologie aanwezig. Spin-offs in Wallonië Bij de creatie van een spin-off - zeg maar het commercieel valoriseren van de onderzoeksresultaten - speelt de specialiteit van de universiteit een grote rol. Waren de Vlaamse universiteiten vele jaren koploper met hun spin-offs, vanaf 1995 werden ze, althans volgens een studie van de universiteit van Luik, voorbij gestoken door deze uit de Franstalige Gemeenschap. Babel ontstond tegen de achtergrond van Europese structuurprogramma's en heeft als spin-off een exclusieve licentie-overeenkomst met het TCTS-lab van de Polytechnische Faculteit. Het werd op 24 februari 1997 gesticht door 7 onderzoekers. Ir. Vincent Fontaine was er één van. Ze brachten 5 miljoen oude Belgische franken aan kapitaal bijeen. In een volgende fase verkochten ze een deel van hun aandelen door aan nog 11 andere onderzoekers van het laboratorium. In ruil voor royalty's kregen ze van de universiteit het alleenrecht voor het commercialiseren van de spraaktechnologie. Daarmee was de kous niet af. Tegen deze gang van zaken volgde een klacht van het Waalse Gewest dat opperde dat de financiële opbrengsten, voortspruitend uit gesubsidieerd onderzoek, eigendom zijn van de overheid. Het geschil werd enkele maanden nadien bijgelegd. Babel kon onder een goed gesternte verder werken. Voor klanten gelden echter andere wetmatigheden dan voor onderzoekers. Dit ondervond ook het onderzoeksteam tijdens de opstartfase van Babel. Het ontbrak het team aan commerciële visie. Er moest ook fors geïnvesteerd worden in marketing en in het verwerven van naambekendheid. In het begin was het aantal klanten op de vingers van één hand te tellen, een viertal slechts. De Zweedse telecomoperator Telia, waarmee TCTS tussen 1990 en 1993 had samengewerkt in een Europees Espritproject, kon één en ander goedmaken, zegt Fontaine. Maar het Telia-contract in spraaksynthese dat van 1997 dateerde, bracht pas vanaf 1999 de eerste royality's op. Die werden hoofdzakelijk gebruikt voor publiciteit, drukwerk en een aanwezigheidspolitiek op beurzen. Al mogen we wat dit laatste betreft niet klagen. We konden vaak, dankzij het mecenaat van een of andere instelling, gratis aan beurzen deelnemen. De grootste fout die ingenieurs begaan, is te denken dat technische en technologische kennis volstaan om commercieel succes te halen. We hebben ons denkpatroon heel wat moeten bijsturen. Babel ontwikkelde niet alleen een commerciële feeling, het bouwde ook een reputatie op inzake spraakherkenning, spraaksynthese, spraakcompressie, stemverificatie, enzovoort. Het bedrijf heeft een lange lijst van klanten, stuk voor stuk stevige referenties. Klanten die bij L & H om de gekende redenen afhaakten, konden bij Babel terecht. De stem van de Proximus voice mail is bijvoorbeeld een creatie van de Babel-technologie. g uk h q Acapela Group In 2001 herstructureerde het Zweedse Telecom en stootte haar spraaktechnologiegroep Elan Speech af. Babel kocht die meteen op. Op 1 januari 2004 kwam er een hergroepering van drie spraaktechnologieafdelingen: Elan Speech, Babel Technologies en Babel Infovox. De nieuwe groep is vandaag actief onder de naam Acapela Group. Ir.Vincent Fontaine is algemeen directeur. De groep, die een 60- tal werknemers telt, heeft een financieel directeur (met zetel in Mons), een marketing directeur (in Toulouse) en een commercieel directeur (in Stockholm). Acapela ontwikkelt omzeggens alle soften hardware voor spraaktechnologietoepassingen, maar geen CD's voor medische spraaktoepassingen met computer. De groep is zeer actief in toepassingen voor visueel minder validen. Het scala van toepassingen kan men raadplegen op Op onze vraag of een uitbreiding in het vooruitzicht wordt gesteld, antwoordt een vriendelijke en bescheiden ir. Fontaine: Niet voor onmiddellijk. We zullen nu een beetje stabiliseren, wat niet betekent dat we op onze lauweren gaan rusten. Hij dankt ons heel hartelijk voor onze belangstelling die hij ervaart als een ontsluiting van de Vlaamse en Waalse cocooning (sic). Vincent Fontaine is blij dat de ingenieurs daarin het voortouw nemen. Kom gerust wat meer langs, wuift hij ons uit. Beloofd. Ing. Noël LAGAST p NOVEMBER I-mag 13

14 Vorming Master in productie-automatisering Een succes over de hele lijn De Master in productie-automatisering is aan zijn zevende editie toe. De programmadirecteurs Ing. Erwin Smet en Jacques Verhaeghen spreken over een succes over de hele lijn. De voorbije jaren werden circa 150 collegae/cursisten opgeleid. Het slaagpercentage ligt zeer hoog (93%), wat meteen het beste bewijs is voor de gedrevenheid van cursisten én docenten. We laten enkele cursisten aan het woord. Van onze redacteur Meer dan ooit blijkt in onze hedendaagse productiebedrijven een nood te bestaan aan degelijke kennis inzake automatisering. De vraag naar industrieel ingenieurs, gespecialiseerd in productieautomatisering is enorm hoog. Het aanbod van gespecialiseerde ingenieurs in deze richting is te klein. Vandaar het grote succes van deze Master, die niet alleen gericht is op technische kennisverbreding maar ook de nodige managementmethodiek wil bijbrengen om volwaardig te kunnen participeren in multidisciplinaire projecten. Beide voeten op de grond Ing. Karel Van Herp (48 jaar, Edegem) was er al bij tijdens de eerste editie van de Master in productie-automatisering. Van Herp studeerde industrieel ingenieur elektro-mechanica aan het Don Bosco Instituut in Hoboken en startte nadien een eenmanszaak op: Pneumatic Service Van Herp, gespecialiseerd in persluchtautomatisering en olie- en vetsmering. Een niche die het duidelijk goed doet want collega Van Herp zit niet om klanten verlegen. Om de eenvoudige reden dat men in alle sectoren waar machines draaien, een beroep kan doen op zijn diensten. Ik ben wellicht een apart geval omdat ik door VIK gevraagd werd om de Master te volgen, lacht Karel Van Herp. Men zocht iemand die naast het volgen van de cursus ook begeleider wou zijn van het team cursisten. Blijkbaar had iemand mijn naam ingefluisterd. De combinatie van die twee maakte het avontuur echt boeiend. Het was het eerste jaar dat de cursus werd ingericht. Dus was er ook enige feedback nodig van de cursisten. Zo organiseerde ik verscheidene evaluatievergaderingen met de cursisten en met de docenten. Over de opleiding zelf is Karel Van Herp al even enthousiast. Makkelijk was het niet. Ik was tenslotte al 18 jaar afgestudeerd. Maar zo'n opleiding brengt je met beide voeten op de grond. Als je met techniek bezig bent, kom je willens nillens in een bepaalde niche terecht. Dankzij de Master worden je registers opnieuw opengetrokken. Je komt in aanraking met technieken die niet meteen betrekking hebben op je beroep. Je wisselt ervaringen uit met collega's die allemaal met hun specifieke problemen worstelen. En af en toe gaat er een lampje branden. Ik kan zeggen dat deze opleiding een invloed gehad heeft op mijn manier van werken. Door zelf een case uit te werken wordt het erin gehamerd dat het nuttig en nodig is om gestructureerd te werken. Ik merk dat ik dat ook in mijn job wat meer ben gaan toepassen. Promotie voor het einde van de cursus Germain Ghys (41 jaar, Brakel) studeerde graduaat industrieel informatica aan het Hoger Instituut Sint-Antonius in Gent. Als maintenance engineer bij Samsonite had hij veel te maken met automatisering, met nieuwe projecten inzake machinebouw en prototypebouw, het vorsen van nieuwe ontwikkelingen. Dat niet alleen voor de lokale plant maar ook voor andere vestigingen van het bedrijf. Op eigen initiatief vroeg hij de directie om de Master in productie-automatisering te kunnen volgen en kreeg groen licht. Het heeft hem geen windeieren gelegd. Nog voor het einde van de cursus werd hij benoemd tot automation engineering supervisor. Of de Master zijn doorstroming in het bedrijf beïnvloed heeft? Ja, zeker. Ik had er ook de ambitie voor, zoniet had ik die Master nooit gevolgd. De opleiding was op de perfecte leest geschoeid voor mijn job. In mijn werk was ik redelijk detaillistisch bezig. 14 I-mag - NOVEMBER 2004

15 Vorming Dankzij de cursussen ging ik ruimer en verder kijken vanuit een helikopterview. De case die ik kon uitwerken had alles te maken met mijn job: automatisering van de magazijnen, efficiëntieverbetering doorvoeren, enzovoort. Door de economische situatie ging onze plant zich meer op de distributie toespitsen en daar heb ik me in gespecialiseerd. Germain Ghys is inmiddels verder doorgegroeid tot technical manager voor het logistiek service center in Oudenaarde. Case top secret Ing. Andy April (27 jaar, Buggenhout) is de jongste van het trio. Hij volgde de Master tijdens het academiejaar Collega April behaalde het diploma industrieel ingenieur elektromechanica aan het De Nayer Instituut in Sint-Katelijne-Waver. Hij werkte als development engineer bij Createch Engineering in Huizingen, een dochtermaatschappij van Colruyt. In zijn job had hij vooral te maken met concept- en prijsstudies voor machines, verpakkingsautomatisering én robotica. Sedert enkele weken is Andy April gepromoveerd tot chef productie. Na mijn studies industrieel ingenieur wou ik al deze Master in productie-automatisering volgen, zegt Andy April. Maar ik vond het zinvol om eerst enkele jaren praktische ervaring op te doen. In mijn job heb ik veel te maken met automatisering. Het interessante aan de cursus is de koppeling van technische aspecten met managementtechnieken. We hadden een goede groep cursisten, het was zeer aangenaam werken onder collega's en het merendeel van de docenten wist heel wat bij te brengen. Tevreden dus. Bovendien werd de case die ik heb uitgewerkt, nadien in de firma uitgevoerd. Het ging om een geavanceerd project om producten in te leggen met robots. Meer kan ik er niet over vertellen. Het is nogal top secret. Bij Createch Engineering werken een tiental ingenieurs. Geregeld worden er vormingscursussen gevolgd. Andy April is vastbesloten om over enkele jaren ook de cursus Bedrijfsmanagement te volgen. Als de tijd rijp is. Henk VAN NIEUWENHOVE PRAKTISCH De Master in Productie-automatisering gaat van start op 11 januari De infovergadering is voorzien op 30 november e.k. om 19u30 op de KdG campus in Hoboken. Verder informatie kan men terugvinden bij of aanvragen bij - Tel: Zelfkleverslag Maandelijks delen we met de stickeractie een aantal prijzen uit. Kleef uw VIK-sticker op een leuke plaats (auto, fiets, brievenbus, enz.). U kunt in de prijzen vallen als een attente collega uw sticker opmerkt en ons dat meldt. Ing. Alain Thijs (nummerplaat HRM 068) uit Schelle merkte zijn nummerplaat op in onze vorige uitgave. Zijn prijs werd hem inmiddels reeds toegezonden. Uit de nummerplaten die onze fulltime speurploeg doorseinde, lootten we de volgende nummers: AKJ 265 DJE 074 HCS 360 KSZ 775 NVX 323 Als één van deze nummerplaten de uwe is, stuur dan een kopie van het inschrijvingsbewijs en van uw VIK-lidkaart op naar het VIK-secretariaat, t.a.v. Francine Demaret, Herentalsebaan 643 Wommelgem, fax: , francine.demaret@vik.be Succes! NOVEMBER I-mag 15

16 Vorming Fellow in Gerechtelijke Expertises Basiscursus VIK-Ingenieur-Expert De nood aan competentie neemt iedere dag toe in een steeds complexer wordende maatschappij. De juiste technische expertise vinden is niet eenvoudig, aangezien er een nijpend tekort is aan experts die zowel technisch als juridisch onderlegd zijn. Komt daarbij dat de expert meestal onbekend is en over geen officiële erkenning beschikt. Het is dan ook een lovenswaardig initiatief om senior ingenieurs, die over de nodige ervaring en knowhow beschikken, onder bepaalde voorwaarden de titel van VIK- Ingenieur-Expert toe te kennen. Technische expertise kan een hulp bieden in tal van gespecialiseerde materies en specifieke situaties. Wij denken hier onder meer aan de afhandeling op het vlak van justitie, aan arbitrage bij betwistingen in industriële of contractuele omstandigheden en ook aan de afhandeling van schadeclaims bij verzekeringen. Kennis van zaken Bijkomende vorming is ook hier aan de orde en de VIK is goed geplaatst om hierop in te spelen met de nodige kennis van zaken en de correcte mentaliteit. Een aangepaste opleiding zal worden aangeboden om de industrieel ingenieur de kans te geven als VIK-Ingenieur-Expert erkend te worden door een bevoegde jury. De programmacommissie die de kwaliteit van de cursus bewaakt, kan ook niet-industrieel ingenieurs toelaten tot deze opleiding. Voor deze gevallen wordt de titel van VIK-Ingenieur- Expert niet toegekend. Acht sessies en proefschrift De cursus zal uit 8 sessies bestaan die om de veertien dagen op een zaterdagmorgen plaatsvinden. Ieder hoofdstuk zal in één sessie behandeld worden met uitzondering van de praktijkgevallen waarvoor twee sessies worden voorzien. De cursus start op zaterdag 19 februari 2005 en eindigt eind april. Het proefschrift dient aangeboden tegen 1 augustus 2005 en de jury zal deze proefschriften begin september behandelen. De cursisten zullen voor hun proefschrift uit een tiental onderwerpen kunnen kiezen maar ook zelf een onderwerp kunnen voorstellen, dit in samenspraak met de examencommissie. Het proefschrift wordt gepresenteerd in de vorm van een fictief expertiseverslag waarbij de VIK jury zal nagaan of de basiskennis van de cursus wel degelijk verwerkt is. Inhoud van de cursus 1. Algemeen Bedoeling VIK-INGENIEUR-EXPERT Titel VIK-INGENIEUR-EXPERT - toekenning door een VIK-jury / voorwaarden Plichtenleer Reglement jury Proefschrift Accent op het verloop van een expertise Accent op een technisch onderwerp met argumentatie van de stellingname Voorbeelden: actualiteiten uit de kranten Proeflopen bij een gerechtelijke expertise Beoordeling door de jury 2. Juridische vorming Structurele benadering van expertise 3. Administratieve vorming Aanvaarding opdracht (J / N) Installatievergadering Termijn onderzoeken / rapporten Overige bijeenkomsten Contact met de Rechter / verloop van de expertise Verslag in voorlezing / behandeling van ieder punt van de opdracht Administratieve hulpmiddelen Uitstraling en presentatie Eindverslag 4. Psychologische vorming Voorbereiding / kennis dossier Alles tegensprekelijk Altijd onafhankelijk Installatievergadering: luisteren / zien / noteren / vragen stellen Poging tot minnelijke regeling U niet te vroeg blootgeven Conflictenleer Assertiviteit Deontologie 16 I-mag - NOVEMBER 2004

17 Vorming 5. Verzekeringswezen Waarom verzekeringen - rechten en plichten Praktijk van de expertises voor verzekeringen Relatie expert / verzekeringen 6. Financieel-sociaal-fiscale vorming Schaderaming - materiële en immateriële schade Bedrijfseconomische gevolgen van sinisters Facturatie van prestaties door derden Erelonen en aanrekenen van onkosten Fiscale aangifte en personenbelastingaangifte Boekhouding en bewaarplicht van documenten 7. Praktijkgevallen Rechter - wat verwacht een rechter van een deskundige / samenwerking / feedback Behandeling van een aantal praktijkgevallen Aanvulling op techniciteit Bovenstaande onderwerpen gaan uit van het feit dat VIK met zijn cursus een aanvulling wil voorzien op de techniciteit van de kandidaat VIK-Ingenieur-Expert. Tijdens de sessies wordt ook een pauze voorzien zodat de nodige contacten kunnen gelegd worden met de docenten, de andere cursisten en VIK vertegenwoordigers. De hier gelegde contacten kunnen een blijvende hulp vormen voor de latere professionele werking en alzo het leven van de expert aangenamer en nuttiger maken. Ing. Jef ADRIAENSSENS INFO Infovergadering! dinsdag 25 januari u30, VIK-huis Wommelgem Vooraf aanmelden of ria.brughmans@vik.be vraag de uitgebreide folder aan! De cursus verbonden aan de toekenning van de titel VIK-Ingenieur-Expert, is VIK-Masterclass-Certified en gaat door onder de naam: Fellow in Gerechtelijke Expertises. Startdatum: zaterdag 19 februari 2005 in het VIK-huis te Wommelgem PROJECTMANAGEMENT 3de promotie > Vanaf maart 2005 Lopen ook in uw onderneming alsmaar meer projecten? Zijn de uitgevoerde projecten altijd op tijd en binnen budget? Bent u ook projectleider geworden omdat het nu eenmaal moest? Verloopt het leiden en opvolgen van een project soms problematisch? Wordt een bepaalde methodiek gevolgd bij projectmatig werken? Deze Fellow in PROJECTMANAGEMENT - Masterclass Vik-Certified, voorheen master in projectmanagement, loopt over het hele jaar en speelt perfect in op de actuele noden die men ondervindt bij het beheersen van projecten. Heeft u interesse? Een uitgebreid programma wordt u op aanvraag toegestuurd en meteen ontvangt u gegevens over de info-avond die als voorbereiding zal georganiseerd worden. Voor bijkomende inlichtingen contacteer Ria Brughmans ria.brughmans@vik.be of raadpleeg NOVEMBER I-mag 17

18 Vorming Tracking & Tracing in de voedselketen Symposium - woensdag 25 november 2004 Hoewel er aan voedsel geen gebrek in onze westerse maatschappij, kan aan de kwaliteit en veiligheid van de productieprocessen nog heel wat verbeterd worden. Zal het er met de invoering van de General Food Law (GFL) allemaal beter op worden? Vanaf 1 januari 2005 treedt deze GFL in heel Europa in werking. Tijdens het VIK-symposium Tracking & Tracing leert u er alles over. General Food Law bevat een aantal nieuwigheden voor alle ondernemingen die actief zijn in de voedselketen, met name de productaansprakelijkheid, de autocontrole, de meldingsplicht en de traceerbaarheid. In de wetgeving, zowel Europees als nationaal, werden voorschriften opgenomen die de traceerbaarheid moeten verhogen. Het blijft de opdracht van elke onderneming om deze eisen in een efficiënt en doeltreffend traceerbaarheidssysteem om te zetten. Voedselproducerende bedrijven zijn m.a.w. vanaf volgend jaar wettelijk verplicht hun bedrijfs-processen en administratie dusdanig in te richten dat op transparante wijze inzicht in de herkomst van grondstoffen en bestemming van eindproducten wordt gerealiseerd. Alle exploitanten van levensmiddelen- en diervoederbedrijven zullen moeten beschikken over systemen en procedures die traceren bij welke leveranciers welke producten werden aangekocht en aan welke bedrijven zij zelf hun eigen producten hebben geleverd. Deze informatie zal op verzoek aan de bevoegde autoriteiten moeten worden verstrekt. Ongetwijfeld brengt de General Food Law meer vragen dan antwoorden met zich mee. 1. Heeft uw toeleverancier voldoende organisatie in zijn systeem ingebouwd? 2. Kunt u garanderen dat uw eindproduct volledig voldoet aan de eisen van uw afnemers? 3. Hoe heeft u de goederenstroom van binnenkomende en uitgaande producten geregistreerd? 4. Kunt u aantonen wat er precies is gebeurd tijdens uw productieproces? 5. Wat te doen als u van een afnemer een claim krijgt? te laten verlopen. Belangrijke spelers zijn ook de grote afnemers van levensmiddelen. Zij verwachten immers van hun leveranciers dat ze voldoen aan de Europese standaardisatie. Dat in vele gevallen geschikte software voor een oplossing moet zorgen, hoeft weinig betoog. Dat iedereen op 1 januari 2005 klaar zal staan, is een andere zaak. Tijd dus om u te informeren. Tijdens het symposium geven deskundige sprekers informatie over de nieuwe verplichtingen. Na de voorstelling van het wettelijke kader wordt onmiddellijk overgegaan tot de praktische invulling ervan. Tijdens de namiddagsessies zullen verschillende sprekers uit de voedingsindustrie uiteenzetten hoe zij in hun bedrijf deze wettelijke verplichtingen zullen invullen en welke stappen zij hiervoor reeds hebben gezet. Voor wie? Iedereen die actief is in de voedingsmiddelenindustrie en meer in het bijzonder: algemeen managers, kwaliteitsverantwoordelijken, informatici en productiechefs. Programma 08u30 Ontvangst met koffie, uitreiking van de documenten. 09u00 09u15 10u15 10u45 11u00 Tracking en tracing in de voedingsindustrie: de sleutelprocessen. Een introductie door dagvoorzitter, dr. ir. Mia Eeckhout, Hoofddocent Hogeschool Gent, departement Biotechnologische Wetenschappen, vakgroep voedingsindustrieën. Tracering, het wettelijk kader. dr. Jean-Marie Robyns, dr. in de Diergeneeskunde, directeur Databank en Traceerbaarheid - FAVV. Traceerbaarheid op macro-niveau: de enige garantie voor een daadwerkelijk beheer van de voedselveiligheid. Jurgen De Baerdemaeker, handelsingenieur, Managing Partner BIVTrace. Koffiepauze EANoUCC standaarden en traceerbaarheid. Leen Danhieux, Handelsingenieur, Assistant Project Manager ADC - EAN Belgium-Luxembourg. Een aantal bedrijven heeft reeds heel wat inspanningen geleverd en vanuit de verschillende beroepsfederaties werden initiatieven opgezet om de invoering van deze wettelijke verplichtingen vlot 11u30 Traceerbaarheid binnen de voedselketen. Eric Van Beneden, Quality Control Manager, Carrefour Belgium nv. 18 I-mag - NOVEMBER 2004

19 Vorming 12u00 12u45 14u15 15u00 15u25 15u50 16u00 16u25 16u50 Opzetten van een traceerbaarheidssysteem: een stappenplan. prof. dr. ir. Mia Eeckhout, Hogeschool Gent. Lunch Knelpunten van traceerbaarheid op subsectorniveau. Lic. Kristien Neyts, Verantwoordelijke cel kwaliteit en voedselveiligheid, Universiteit Gent. Tracering bij Pauwels Sauzen. ir. Christophe Claes, Zaakvoerder, CynopCis bvba. Hoe traceerbaarheid past in een geïntegreerde Manufacturing Execution Systems (MES) strategie. De h. Werner François, Business Development Simatic IT, Siemens. Koffiepauze Doel en positionering van de traceerbaarheid als doorslaggevende factor voor kwaliteit. dr. Frank Vandendriessche, Directeur R&D-QA, Imperial Meat Products. Tracering in een industriële bakkerij: van bloem tot distributie. Willy Goossens, Afgevaardigd-Beheerder, CAB-Software nv. Afsluiting symposium. Plaats: Hotel Beveren, Gentsesteenweg 280, 9120 Beveren. Datum: woensdag 25 november Kostprijs: * 240 EUR: voor leden VIK - NIRIA - vzw-bachelor.be * 270 EUR: niet-leden * 90 EUR: voor leraars/studenten VIK - NIRIA - vzw-bachelor.be * 120 EUR: voor leraars/studenten niet-lid. Een uitgebreide folder kan u op aanvraag bekomen: ria.brughmans@vik.be (03/ ). NOVEMBER I-mag 19

20 Vorming Cursusoverzicht najaar 2004 vanaf november 2004 Bouwkunde TECHNOLOGIE Rioleringen 6A*A Basiscursus Allplan Engineering voor betontekenen 2D*A Allplan Engineering 4D*A Betonbouw 2: scheurgedrag - vervorming - bijzondere gevallen 6A*G Kostprijsberekening in de bouw 5A*A Gewapende betonconstructies 2D*A Steigerwerken en stellingen 3A*A S7 Speciale Programmeer en Communicatietechnieken 5D*A PLC Siemens Step 7 Service cursus 5D*A Scheikunde Inleiding tot de chemie van de kruiden 3A*A Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks 2D*A Droogtechnologie: droogsnelheid en -tijd 3V*A Kleur in textiel 1N*G Voeding - Biotechnologie Genetic Engineering 6A*Ge HACCP-BRC 2N*A BEDRIJFSKUNDE Elektriciteit- Elektronica Frequentieregelaars 3A*A Aandrijvingen 1D*A Elektriciteit voor automatisatie 2D*A Energie - Koeltechnieken Verwarmingstechnische calculaties: basis 5A*A Verwarmingstechnische calculaties: basis + gevorderden 10A*A Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 1N*B HVAC 5A*A Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 1N*G Verwarmingstechnische calculaties: gevorderden 5A*A Koeltechniek: gevorderden 5A*A Kunststoffen Rubbertechnologie 3V*A Recycling van kunststoffen 3A*A Mechanica Praktische mogelijkheden van eindige elementen simulaties 5A*G Piping & Engineering: stromingsleer en drukvalberekening 2A*A Piping & Engineering: sterkte- en flexibiliteitsberekening 1A*A Piping & Engineering: montagerichtlijnen voor buisleiding - EN A*A Meet- en regeltechniek Meet- en regeltechniek in de praktijk: Regeltechniek 3N2D*G Meet- en regeltechniek in de praktijk 5N3D*G GEMMA 2D*A Automatisering 3D*A PLC Siemens Step 7 Basiscursus 5D*A Meet- en regeltechniek in de praktijk: Meettechniek 2N1D*G PLC Siemens Step 7 Gevorderden 5D*A Arbeidsanalyse Effectieve Performance Measurement systemen 1D*A Tijdstudie en normtijden 2D*A S: werkplaatsorganisatie in 5 stappen 1A*A Beheer van gebouwen Duurzaam bouwen en Rationeel Energie Gebruik 3A*A Kwaliteit Basisprincipes en opbouw van een verantwoord kwaliteitssysteem 1D*A Productie en Logistiek Voorraadbeheer ( Module MLM) 9A*A Fysieke distributie ( Module MLM) 5A*A Milieu Regenwatertechniek 1N*A Milieu: meldingen, heffingen en subsidies 3D*A Zonne-energie: toepassingen voor KMO en industrie 1N*A Onderhoud Basiscursus onderhoudskunde en -management 5D*A Total Productive Maintenance 4A*A Predictief onderhoud 6A*A Predictief onderhoud: inleiding 1A*A Predictief onderhoud: trillingsmetingen 1A*A Predictief onderhoud: olie-analyse 1A*A I-mag - NOVEMBER 2004