BPV Werkboek. VOC Opleiding AST3

Transcriptie

1

2 Pagina 1 van 94

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Beroepspraktijkvorming (BPV)... 4 Beoordeling BPV... 4 BPV Werkboek... 4 BPV Opdrachten sessie BPV Opdracht Basis Elektrotechniek... 8 BPV Opdracht vwbt AES BPV Opdracht vwbt AES BPV Opdrachten sessie BPV Opdracht V1-V4 meting (1)...30 BPV Opdracht V1-V4 meting (2)...36 BPV Opdracht Vervanging verlichtingsunit...42 BPV Opdracht vwbt Schadeherstel elektrische en hybride voertuigen BPV Opdrachten sessie BPV Opdracht Laadsysteem metingen...56 BPV Opdracht Vervanging airbag of gordelspanner...62 BPV Opdracht vwbt Auto Airco BPV Opdracht vwbt Veiligheidssystemen...72 BPV Opdracht Werkorder opstellen...76 BPV Opdracht Wieluitlijnen...88 Pagina 2 van 94

4 Pagina 3 van 94

5 Beroepspraktijkvorming (BPV) Leren in de eigen beroepspraktijk staat centraal binnen de crebo erkende MBO niveau 3 Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL) opleiding. Dit wordt ondersteund door de digitale leeromgeving AST3, de BPV-/ huiswerksessies, de technische AST sessies en de algemeen vormende vakken Loopbaan & Burgerschap (LB)/ Nederlandse taal (Ned)/ Rekenen (Rek). Een belangrijk onderdeel van de VOC opleiding AST3 is de beroepspraktijkvorming. Deze beroepspraktijkvorming start vanaf de eerste sessie, en vindt plaats in een door het kenniscentrum erkend leerbedrijf. Voorafgaande aan de beroepspraktijkvorming wordt er een praktijkovereenkomst opgesteld en ondertekend. In deze overeenkomst staan de inhoud van de beroepspraktijkvorming en de rechten, plichten en afspraken van en tussen de onderwijsinstelling, de deelnemer, het leer/werk bedrijf en het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. Tijdens de BPV-periode profileert de onderwijsdeelnemer zich als een echte werknemer en draait dus ook mee in de dagelijkse werkzaamheden van het erkende leer/werk bedrijf. Tijdens de BPV werkt de onderwijsdeelnemer aan alle competenties die nodig zijn om de werkprocessen behorende bij de kerntaak herstelt voertuigsystemen succesvol uit te voeren en worden deze ook beoordeeld door de BPV-begeleider, welke overlegt met de praktijkopleider. Beoordeling BPV Gedurende de BPV-periode wordt de onderwijsdeelnemer 2x beoordeeld. Tijdens de BPVperiode worden alle competenties behorende bij de kerntaak herstelt voertuigsystemen beoordeeld door de BPV-begeleider, welke overlegt met de praktijkopleider. De beoordeling vindt plaats op een twee-puntenschaal: onvoldoende/ voldoende. De eerste beoordeling, welke plaatsvindt voor sessie 11, is formatief van aard en telt dus niet mee voor de uiteindelijke beoordeling van de BPV. Deze eerste beoordeling is bedoeld om de onderwijsdeelnemer een beeld te geven van waar hij/ zij nu staat en waar hij/ zij nog aan moet werken. De tweede beoordeling van de BPV, welke plaatsvindt tussen sessie 12 en 26, is summatief van aard en telt dus wel mee voor de uiteindelijke beoordeling van de BPV. Deze beoordeling dient voldoende te zijn om deel te mogen nemen aan de Proeve van Bekwaamheid. Het BPV beoordelingsformulier is te vinden op de website BPV Werkboek Tijdens de beroepspraktijkvorming voert de onderwijsdeelnemer de opdrachten uit dit BPV Werkboek uit. Het BPV Werkboek bestaat uit verschillende praktijkopdrachten en voorbereidende web based trainingen. In het BPV Werkboek is een selectie aan verplichte opdrachten opgenomen. In de digitale leeromgeving AST3 staan nog meer opdrachten. Als de onderwijsdeelnemer een BPV opdracht heeft afgerond wordt deze ondertekend door de praktijkopleider. Tijdens de BPV beoordeling controleert de BPV-begeleider ook de gemaakte BPV opdrachten. Pagina 4 van 94

6 Pagina 5 van 94

7 BPV Opdrachten sessie 1-3 Pagina 6 van 94

8 Pagina 7 van 94

9 BPV Opdracht Basis Elektrotechniek Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 8 van 94

10 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je vier metingen uitvoeren: 1. Spanning meten. 2. Spanningsverlies meten. 3. Stroom meten. 4. Weerstand meten. Oriëntatie In sessie 1 wordt elektrische stroom vergeleken met een watermodel. Beantwoord eerst onderstaande vragen, eventueel aan de hand van dit watermodel. Vraag 1. Wat gebeurt er met de stroom als de spanning hoger wordt? Antwoord Vraag 2. Wat gebeurt er met de stroom als we de weerstand verlagen en de spanning gelijk blijft? Antwoord Vraag 3. Wat moeten we doen in het watermodel als we de weerstand willen verlagen? Antwoord Vraag 4. Je ontdekt dat de stroom kleiner wordt, terwijl de weerstand gelijk is gebleven. Wat is er dan met de spanning gebeurd? Antwoord Vraag 5. Hoe luidt de wet van Ohm? Antwoord Pagina 9 van 94

11 Vraag 6. Wat zijn de symbolen voor spanning, stroom en weerstand? Antwoord Vraag 7. Wat zijn de eenheden van spanning, stroom en weerstand? Antwoord Vraag 8. In onderstaand schema brandt de lamp. De klemspanning is 12 V. Welke waarde geeft meter 1 aan, ervan uitgaande dat deze juist is aangesloten? a. 5,0 A b. 0,2 A c. 12 V Pagina 10 van 94

12 Vraag 9. Met welke meter in onderstaand schema wordt de stroom door de lamp L2 gemeten? a. Met meter 1. b. Met meter 2. c. Met meter 3. Vraag 10. In onderstaand schema is een onderbreking getekend. Wat zullen de meters 1 t/m 4 aanwijzen? a. V1 = 12 V V2 = 12 V V3 = 0 V V4 = 0 V b. V1 = 12 V V2 = 0 V V3 = 12 V V4 = 0 V c. V1 = 12 V V2 = 0 V V3 = 0 V V4 = 12 V Pagina 11 van 94

13 Vraag 11. In onderstaand schema loopt door weerstand R1 een stroom van 8 A. Wat zijn de waarden van de stromen door R2 en R3? a. I R2 = 2 A en I R3 = 6 A b. I R2 = 4 A en I R3 = 4 A c. I R2 = 6 A en I R3 = 2 A Vraag 12. Men wil twee mistlampen monteren van elk 12V / 60W. Welk van de onderstaande zekering is het meeste geschikt om deze lampen te schakelen? a. I max = 7,5 A b. I max = 15,0 A c. I max = 30,0 A Vraag 13. Een autoschadetechnicus (AST) vervangt een achterruitverwarming die niet meer goed werkt. De weerstand van deze slechte achterruitverwarming is 4,0 Ω. Wat zal de weerstand van de nieuwe achterruitverwarming zijn? a. 0,1 Ω b. 1,0 Ω c. 8,0 Ω Vraag 14. Wanneer is een elektrische stroom alleen mogelijk? a. Als er een spanningsverschil en een gesloten circuit is. b. Als er een spanningsverschil en een lage weerstand is. c. Als er een hoge spanning en een lage weerstand is. Pagina 12 van 94

14 Vraag 15. Teken in onderstaande afbeeldingen de aansluitingen voor het meten van spanning, stroom en weerstand. Pagina 13 van 94

15 Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je de vier metingen gaat uitvoeren. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: Pagina 14 van 94

16 Uitvoering Voer de volgende vier opdrachten uit. Opdracht 1. Spanning meten Kies een auto uit en meet met een multimeter de volgende spanningen. Gebruik sessie 1 voor de methode van meten. Vul de gegevens in onderstaande tabel in. Bronspanning van de accu. (Bronspanning is de onbelaste spanning). Is de bronspanning van de accu in orde? Klemspanning van de accu. (Klemspanning is de belaste spanning). Is de klemspanning van de accu in orde? Klemspanning tijdens het starten. Hoe hoog moet de klemspanning tijdens het starten minimaal zijn? Spanning tijdens stationair draaien. Wat gebeurt er met de spanning als we het toerental verhogen? Spanning bij stationair draaiende motor, ingeschakelde dimlichten, ingeschakelde achterruitverwarming en ingeschakelde kachelventilator (op de hoogste stand). Opdracht 2. Spanningsverlies meten Met een voltmeter kun je de voedingsspanning van een elektrisch systeem controleren. Ook kun je met behulp van een voltmeter de kwaliteit van de elektrische bedrading en massa beoordelen (spanningsverlies). Bij de volgende metingen wordt duidelijk hoe je daarbij te werk moet gaan. Meet het spanningsverlies in de plus van de verlichting! Houd daarvoor de ene meetpen op de pluspool van de accu en de andere meetpen op de plusaansluiting van het grootlicht. Voer de meting eerst uit met uitgeschakelde verlichting en daarna nogmaals met ingeschakelde verlichting. Vraag 1. Noteer beide waarden in onderstaande tabel. Spanningsverlies bij uitgeschakelde verlichting Spanningsverlies bij ingeschakelde verlichting Vraag 2. Verklaar het verschil in gemeten waarden en geef aan wat de juiste wijze van meten is. Antwoord Pagina 15 van 94

17 Sluit nogmaals de voltmeter aan tussen de plusaansluiting van de verlichting en de plus van de accu. Zoek de zekering van de verlichting op en verwijder deze uit de zekeringkast. Voer de meting eerst uit met uitgeschakelde verlichting en daarna nogmaals met ingeschakelde verlichting. Vraag 3. Noteer beide waarden in onderstaande tabel. Spanningsverlies bij uitgeschakelde verlichting Spanningsverlies bij ingeschakelde verlichting Vraag 4. Verklaar het verschil in gemeten waarden en geef aan wat de juiste wijze van meten is. Antwoord Opdracht 3. Stroom meten Met een multimeter kunnen (beperkt) stromen gemeten worden. Belangrijk hierbij is te bedenken dat de stroom niet al te groot mag zijn. Vraag 1. Wat is de maximale stroom die met jou multimeter gemeten kan worden? Antwoord Bij de volgende meetoefeningen moet duidelijk worden hoe dit gaat. Wees er zeker van dat het contact en alle verbruikers uitgeschakeld zijn. Haal de minpool van de accu los. Sluit de ampèremeter aan tussen de minpool van de accu en de losgehaalde massaklem. Vraag 2. Noteer de gemeten waarde. Antwoord Vraag 3. Wat voor stroom heb je gemeten? Antwoord Pagina 16 van 94

18 Vraag 4. Wat verstaan we onder een clandestiene verbruiker? Antwoord Vraag 5. Op de fitting van de koplamp staat 12V 55/60W vermeld. Hoeveel stroom gaat er door deze lamp als het grootlicht ingeschakeld is? Antwoord Vraag 6. Op de fitting van de koplamp staat 12V 55/60W vermeld. Hoeveel stroom gaat er door het circuit als het grootlicht ingeschakeld is? Antwoord Vraag 7. Bij een auto die opgebouwd is, blijkt één koplamp flauw te branden. Wat is er dan met het elektrische circuit aan de hand? Antwoord Opdracht 4. Weerstand meten Neem van een benzinemotor een bougiekabel en beantwoord onderstaande vragen. Vraag 1. Meet met de multimeter de weerstand van de kabel en noteer deze hieronder. Antwoord Vraag 2. De multimeter geeft de weerstand aan in kilo-ohm. Hoeveel ohm is dit? Antwoord Pagina 17 van 94

19 Vraag 3. Wat zal er met de weerstand gebeuren wanneer we de kabel korter maken? Antwoord Vraag 4. Wat geeft de multimeter aan als de kabel een inwendige breuk heeft? Antwoord Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 18 van 94

20 Pagina 19 van 94

21 BPV Opdracht vwbt AES1 Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 20 van 94

22 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de voorbereidende Web Based Training (vwbt) Auto Elektronica 1 (AES1) uitvoeren. Uitvoering Via kun je inloggen voor een digitaal trainingsprogramma auto-elektronica. In dit programma vind je stapsgewijs uitleg en oefeningen om je kennis van elektriciteit en auto-elektronica te verbeteren. Om in te loggen gebruik je dezelfde inlognaam die je ook gebruikt om in te loggen in de digitale leeromgeving. Als wachtwoord vul je in: Je komt dan in het volgende scherm. Lees voor je begint eerst de uitleg van de bediening van het e-learning trainingsprogramma. Gebruik de huiswerkuren van je opleiding AST3 om vragen stellen aan je trainer wanneer er nog onduidelijkheden over de lesstof zijn. Veel succes. Maak een print screen of foto van je resultaat van de eindtoets. Pagina 21 van 94

23 Voorbeeld print screen resultaat eindtoets. Controle Laat je behaalde score voor de eindtoets controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 22 van 94

24 Pagina 23 van 94

25 BPV Opdracht vwbt AES2 Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 24 van 94

26 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de voorbereidende Web Based Training (vwbt) Auto Elektronica 2 (AES2) uitvoeren. Uitvoering Via kun je inloggen voor een digitaal trainingsprogramma auto-elektronica. In dit programma vind je stapsgewijs uitleg en oefeningen om je kennis van elektriciteit en auto-elektronica te verbeteren. Om in te loggen gebruik je dezelfde inlognaam die je ook gebruikt om in te loggen in de digitale leeromgeving. Als wachtwoord vul je in: Je komt dan in het volgende scherm. Lees voor je begint eerst de uitleg van de bediening van het e-learning trainingsprogramma. Gebruik de huiswerkuren van je opleiding AST3 om vragen stellen aan je trainer wanneer er nog onduidelijkheden over de lesstof zijn. Veel succes. Maak een print screen of foto van je resultaat van de eindtoets. Pagina 25 van 94

27 Voorbeeld print screen resultaat eindtoets. Controle Laat je behaalde score voor de eindtoets controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 26 van 94

28 Pagina 27 van 94

29 BPV Opdrachten sessie 4-11 Pagina 28 van 94

30 Pagina 29 van 94

31 BPV Opdracht V1-V4 meting (1) Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 30 van 94

32 Inleiding Als een elektrische verbruiker niet juist werkt, kan dat verschillende (elektrische) oorzaken hebben. Met een V1-V4 meting is het eenvoudig om een snelle diagnose te stellen waarom de elektrische verbruiker niet juist werkt. In deze BPV Opdracht ga je drie V1-V4 metingen uitvoeren: 5. V1-V4 meting bij ingeschakelde elektrische verbruiker. 6. V1-V4 meting zonder en met de verlengde meetkabels. 7. V1-V4 meting bij uitgeschakelde verbruiker. Oriëntatie Een V1-V4 meting bestaat in de basis uit vier spanningsmetingen. In onderstaande afbeelding worden met een voltmeter vier metingen verricht om de V1-V4 meting uit te voeren. Afbeelding V1-V4 meting V 1 = klem spanning V 2 = component spanning V 3 = spanningsverlies in massa V 4 = spanningsverlies in plus Als er geen storing aanwezig is, worden bijvoorbeeld de volgende spanningen gemeten: V1 = 12,00 Volt V2 = 11,70 Volt V3 = 0,20 Volt V4 = 0,10 Volt De schakeling waaraan een V1-V4 meting wordt verricht is opgebouwd als serieschakeling waarvoor geldt: de grootte van de bronspanning is altijd gelijk aan de som van alle deelspanningen. V1 = V2 + V3 + V4 In het voorbeeld geldt dus: 12,00 = 11,70 + 0,20 + 0,10 Om de V1-V4 meting op de juiste manier te kunnen verrichten moet het te meten circuit ingeschakeld staan en mogen er tijdens de metingen geen stekkerverbindingen worden losgehaald. Spanningsverlies treedt alleen op wanneer er een stroomsterkte aanwezig is. Pagina 31 van 94

33 Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je de V1-V4 metingen gaat uitvoeren. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: Opdracht 1 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: Opdracht 2 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: Opdracht 3 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: In de (werk)voorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je nodig hebt. Je denkt na over: In welke volgorde je de werkzaamheden gaat uitvoeren. Welke materialen en gereedschappen je nodig hebt voor het uitvoeren van de opdracht. Welke veiligheidsmaatregelen je moet nemen. Welke informatiebronnen je kunt raadplegen. Vul nu onderstaande (werk)voorbereiding in. Pagina 32 van 94

34 (Werk)voorbereiding V1-V4 meting Uit te voeren werkzaamheden Stap 1. Benodigde materialen en gereedschappen Te nemen veiligheidsmaatregelen Te raadplegen informatiebronnen Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7. Stap 8. Stap 9. Stap 10. Pagina 33 van 94

35 Uitvoering In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stap al belangrijke informatie verzameld. Je hebt nu een uitgewerkte (werk)voorbereiding. Dit gebruik je als basis voor de uitvoering van je werkzaamheden. Voer de volgende drie opdrachten uit. Opdracht 1. V1-V4 meting bij ingeschakelde elektrische verbruiker Schakel een elektrische verbruiker in, bijvoorbeeld de stadsverlichting. Voer een V1-V4 meting uit aan het elektrische circuit van de verbruiker. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Conclusie na de bovenstaande V1-V4 meting: De verbruiker werkt op een spanning van volt Er bevindt zich een storing / geen storing in het elektrische circuit van deze verbruiker. Als er een storing aanwezig is, dan bevindt deze storing zich in de accu / in de plusverbinding / in de minverbinding / in de verbruiker zelf. Hoe is, na bovenstaande metingen, te constateren dat de elektrische verbruiker zelf defect is? Antwoord: Opdracht 2. V1-V4 meting zonder en met de verlengde meetkabels Als V2 of V4 een te hoge waarde aangeeft (hoger of gelijk aan ± 0,5 volt) dient de meetpen van de multimeter vanaf de verbruiker verplaatst te worden richting de accu pool (min of plus) om de exacte locatie van het spanningsverlies (lees de storing) te kunnen lokaliseren. Voer een V1-V4 meting zo dicht mogelijk bij de accu uit zonder gebruik te maken van de verlengde meetkabels, bijvoorbeeld aan de stadsverlichting. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Voer dezelfde meting nu nogmaals uit, maar dan met de verlengde meetkabels tussen de meter en de accu. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Pagina 34 van 94

36 Welke conclusie kan je trekken uit de meting zonder en met de meetkabels? Antwoord: Geef hier een verklaring voor. Antwoord: Opdracht 3. V1-V4 meting bij uitgeschakelde verbruiker Voer een V1-V4 meting uit aan een uitgeschakelde verbruiker, bijvoorbeeld aan het remlichtcircuit terwijl het rempedaal niet wordt bediend. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Bedenk drie mogelijke storingen als je bovenstaande meetwaarden zou hebben gemeten als de verbruiker wel was ingeschakeld. Bijvoorbeeld als je bovenstaande meetwaarden zou hebben gemeten terwijl wel op het rempedaal was getrapt. Antwoord: Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 35 van 94

37 BPV Opdracht V1-V4 meting (2) Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 36 van 94

38 Inleiding Als een elektrische verbruiker niet juist werkt, kan dat verschillende (elektrische) oorzaken hebben. Met een V1-V4 meting is het eenvoudig om een snelle diagnose te stellen waarom de elektrische verbruiker niet juist werkt. In deze BPV Opdracht ga je drie V1-V4 metingen uitvoeren: 8. V1-V4 meting bij ingeschakelde elektrische verbruiker. 9. V1-V4 meting zonder en met de verlengde meetkabels. 10. V1-V4 meting bij uitgeschakelde verbruiker. Oriëntatie Een V1-V4 meting bestaat in de basis uit vier spanningsmetingen. In onderstaande afbeelding worden met een voltmeter vier metingen verricht om de V1-V4 meting uit te voeren. Afbeelding V1-V4 meting V 1 = klem spanning V 2 = component spanning V 3 = spanningsverlies in massa V 4 = spanningsverlies in plus Als er geen storing aanwezig is, worden bijvoorbeeld de volgende spanningen gemeten: V1 = 12,00 Volt V2 = 11,70 Volt V3 = 0,20 Volt V4 = 0,10 Volt De schakeling waaraan een V1-V4 meting wordt verricht is opgebouwd als serieschakeling waarvoor geldt: de grootte van de bronspanning is altijd gelijk aan de som van alle deelspanningen. V1 = V2 + V3 + V4 In het voorbeeld geldt dus: 12,00 = 11,70 + 0,20 + 0,10 Om de V1-V4 meting op de juiste manier te kunnen verrichten moet het te meten circuit ingeschakeld staan en mogen er tijdens de metingen geen stekkerverbindingen worden losgehaald. Spanningsverlies treedt alleen op wanneer er een stroomsterkte aanwezig is. Pagina 37 van 94

39 Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je de V1-V4 metingen gaat uitvoeren. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: Opdracht 1 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: Opdracht 2 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: Opdracht 3 uitgevoerd aan de volgende verbruiker: In de (werk)voorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je nodig hebt. Je denkt na over: In welke volgorde je de werkzaamheden gaat uitvoeren. Welke materialen en gereedschappen je nodig hebt voor het uitvoeren van de opdracht. Welke veiligheidsmaatregelen je moet nemen. Welke informatiebronnen je kunt raadplegen. Vul nu onderstaande (werk)voorbereiding in. Pagina 38 van 94

40 (Werk)voorbereiding V1-V4 meting Uit te voeren werkzaamheden Stap 1. Benodigde materialen en gereedschappen Te nemen veiligheidsmaatregelen Te raadplegen informatiebronnen Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7. Stap 8. Stap 9. Stap 10. Pagina 39 van 94

41 Uitvoering In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stap al belangrijke informatie verzameld. Je hebt nu een uitgewerkte (werk)voorbereiding. Dit gebruik je als basis voor de uitvoering van je werkzaamheden. Voer de volgende drie opdrachten uit. Opdracht 1. V1-V4 meting bij ingeschakelde elektrische verbruiker Schakel een elektrische verbruiker in, bijvoorbeeld de stadsverlichting. Voer een V1-V4 meting uit aan het elektrische circuit van de verbruiker. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Conclusie na de bovenstaande V1-V4 meting: De verbruiker werkt op een spanning van volt Er bevindt zich een storing / geen storing in het elektrische circuit van deze verbruiker. Als er een storing aanwezig is, dan bevindt deze storing zich in de accu / in de plusverbinding / in de minverbinding / in de verbruiker zelf. Hoe is, na bovenstaande metingen, te constateren dat de elektrische verbruiker zelf defect is? Antwoord: Opdracht 2. V1-V4 meting zonder en met de verlengde meetkabels Als V2 of V4 een te hoge waarde aangeeft (hoger of gelijk aan ± 0,5 volt) dient de meetpen van de multimeter vanaf de verbruiker verplaatst te worden richting de accu pool (min of plus) om de exacte locatie van het spanningsverlies (lees de storing) te kunnen lokaliseren. Voer een V1-V4 meting zo dicht mogelijk bij de accu uit zonder gebruik te maken van de verlengde meetkabels, bijvoorbeeld aan de stadsverlichting. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Voer dezelfde meting nu nogmaals uit, maar dan met de verlengde meetkabels tussen de meter en de accu. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Pagina 40 van 94

42 Welke conclusie kan je trekken uit de meting zonder en met de meetkabels? Antwoord: Geef hier een verklaring voor. Antwoord: Opdracht 3. V1-V4 meting bij uitgeschakelde verbruiker Voer een V1-V4 meting uit aan een uitgeschakelde verbruiker, bijvoorbeeld aan het remlichtcircuit terwijl het rempedaal niet wordt bediend. De gemeten waarden zijn: V1 = volt V2 = volt V3 = volt V 4 = volt Bedenk drie mogelijke storingen als je bovenstaande meetwaarden zou hebben gemeten als de verbruiker wel was ingeschakeld. Bijvoorbeeld als je bovenstaande meetwaarden zou hebben gemeten terwijl wel op het rempedaal was getrapt. Antwoord: Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 41 van 94

43 BPV Opdracht Vervanging verlichtingsunit Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 42 van 94

44 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je een verlichtingsunit van een voertuig vervangen en de werking van de nieuwe verlichtingsunit controleren. Oriëntatie Na een aanrijding moeten er soms storingen opgespoord worden in het verlichtingssysteem. Na vervanging van de verlichtingsunit moet deze weer correct werken zodat de verlichtingsunit volgens de wet functioneert. Beantwoord eerst onderstaande vragen. Schema Vraag 1. Hoe wordt het onderdeel K3 genoemd? Antwoord Pagina 43 van 94

45 Vraag 2. Wat is een relais? Antwoord Vraag 3. Waarom wordt het startcircuit van een auto uitgerust met een relais? Antwoord Vraag 4. Wat is de functie van onderdeel H11? Antwoord Vraag 5. Welke soorten storingen kunnen in elektrische verbindingen voorkomen? Antwoord Vraag 6. Wat is de code voor de mistkoplamp Links? Antwoord Vraag 7. Welke code heeft de schakelaar voor de mistlichtschakelaar vóór? Antwoord Pagina 44 van 94

46 Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je een verlichtingsunit gaat vervangen en controleren. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: In de (werk)voorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je nodig hebt. Je denkt na over: In welke volgorde je de werkzaamheden gaat uitvoeren. Welke materialen en gereedschappen je nodig hebt voor het uitvoeren van de opdracht. Welke veiligheidsmaatregelen je moet nemen. Welke informatiebronnen je kunt raadplegen. Vul nu onderstaande (werk)voorbereiding in. Pagina 45 van 94

47 (Werk)voorbereiding Verlichtingsunit vervangen Uit te voeren Benodigde materialen en werkzaamheden gereedschappen Stap 1. Te nemen veiligheidsmaatregelen Te raadplegen informatiebronnen Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7. Stap 8. Stap 9. Stap 10. Pagina 46 van 94

48 Uitvoering In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stap al belangrijke informatie verzameld. Je hebt nu een uitgewerkte (werk)voorbereiding. Dit gebruik je als basis voor de uitvoering van je werkzaamheden. Voer de opdracht Vervanging verlichtingsunit uit zoals je hebt beschreven bij de Voorbereiding. Controle De verlichtingsunit is nu vervangen. Nu is het tijd om te controleren of de werking van de nieuwe verlichtingsunit aan de wet voldoet. Maak een controlelijst waarmee je het resultaat van je uitgevoerde werkzaamheden kunt controleren. Schrijf in deze lijst op: Welke punten je gaat controleren. Waarom je deze punten gaat controleren. Hoe je deze punten gaat controleren. Vul nu de eerste drie kolommen in van onderstaande controlelijst. Pagina 47 van 94

49 Controlelijst Verlichtingsunit vervangen Te controleren punten Waarom controleren? Hoe controleren? Controle uitvoeren Pagina 48 van 94

50 Voer aan de hand van je opgestelde controlelijst de controle uit en vul de laatste kolom van de controlelijst in. Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 49 van 94

51 BPV Opdracht vwbt Schadeherstel elektrische en hybride voertuigen Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 50 van 94

52 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de voorbereidende Web Based Training (vwbt) Schadeherstel elektrische en hybride voertuigen uitvoeren. Uitvoering Via kun je inloggen voor een digitaal trainingsprogramma auto-elektronica. In dit programma vind je stapsgewijs uitleg en oefeningen om je kennis van schadeherstel aan elektrische en hybride voertuigen te verbeteren. Om in te loggen gebruik je dezelfde inlognaam die je ook gebruikt om in te loggen in de digitale leeromgeving. Als wachtwoord vul je in: Je komt dan in het volgende scherm. Lees voor je begint eerst de uitleg van de bediening van het e-learning trainingsprogramma. Gebruik de huiswerkuren van je opleiding AST3 om vragen stellen aan je trainer wanneer er nog onduidelijkheden over de lesstof zijn. Veel succes. Maak een print screen of foto van je resultaat van de eindtoets. Pagina 51 van 94

53 Voorbeeld print screen resultaat eindtoets. Controle Laat je behaalde score voor de eindtoets controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 52 van 94

54 Pagina 53 van 94

55 BPV Opdrachten sessie Pagina 54 van 94

56 Pagina 55 van 94

57 BPV Opdracht Laadsysteem metingen Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 56 van 94

58 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de prestaties van de dynamo bekijken onder verschillende bedrijfsomstandigheden. Oriëntatie Bestudeer onderstaande informatie over de functie en opbouw van het laadsysteem. Het laadsysteem levert de energie voor de elektrische verbruikers en zorgt ervoor dat de energievoorraad in de accu op pijl blijft (afb. 1). Afb. 1. Laadsysteem zorgt ervoor dat de accu wordt geladen en dat de verbruikers worden aangestuurd. Belangrijk component in het laadsysteem is de dynamo. In de dynamo wordt mechanische energie omgezet in elektrische energie. Hiervoor is het nodig dat de dynamo wordt aangedreven. Een riemoverbrenging brengt de ronddraaiende beweging van de krukas over op de dynamo (afb. 2). Afb. 2. Aandrijving van de dynamo. Pagina 57 van 94

59 In de dynamo wordt een wisselspanning opgewekt. De accu kan echter niet worden geladen met een wisselspanning. De energie die op het ene moment aan de accu wordt geleverd, zal dan even later weer aan de accu worden onttrokken. Daarom moet de wisselspanning worden gelijkgericht (afb. 3). Afb. 3. De spanning die de dynamo opwekt wordt gelijk gericht Het gelijkrichten zorgt ervoor dat de wisselspanning wordt omgezet naar een gelijkspanning. Met een gelijkspanning kan de accu worden geladen. De dynamo is zo geconstrueerd dat deze bij lage motortoerentallen al voldoende spanning levert. Het gevolg hiervan is dat bij hogere toerentallen de dynamospanning te hoog kan worden. Om dit te voorkomen is de dynamo uitgevoerd met een spanningsregelaar (afb. 4) Afb. 4. Spanning wordt geregeld, dit om een hoge spanning te voorkomen. Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je de prestaties van de dynamo gaat bekijken onder verschillende bedrijfsomstandigheden. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: Pagina 58 van 94

60 Zoek van het voertuig waarbij je de prestaties van de dynamo gaat bekijken de gegevens op die betrekking hebben op het laadsysteem. Voeg deze gegevens bij de BPV Opdracht. Uitvoering Voer de volgende twee opdrachten uit. Opdracht 1. Gegevens van de dynamo Vraag 1. Bestudeer het laadsysteem en vul de onderstaande tabel in. Afgeregelde spanning van de dynamo: Maximale laadstroom van de dynamo: Maximale laadstroom wordt geleverd bij het volgende toerental: Volt Ampère Omwentelingen per minuut Opdracht 2.Trekkracht in de V-snaar Vraag 1. Vul de onderstaande tabel in bij een onbelast laadsysteem. Laadsysteem onbelast Motortoerental: Laadspanning: Laadstroom: Stationair 2000 omw/min 4000 omw/min Vraag 2. Belast nu de installatie door het grootlicht, de achterruitverwarming en de aanjager in te schakelen. Vul de onderstaande tabel in bij een belast laadsysteem. Laadsysteem belast Motortoerental: Laadspanning: Laadstroom: Stationair 2000 omw/min 4000 omw/min Vraag 3. Bij welk toerental wordt de maximaal afgeregelde spanning bereikt? Antwoord: Pagina 59 van 94

61 We gaan nu de trekkracht in de V-snaar bepalen bij de drie verschillende toerentallen en belast laadsysteem. Het rendement van de installatie stellen we op 60%. Voor het berekenen van het koppel moeten we gebruik maken van de diameter van de krukas-poelie. Meet deze diameter op en bepaal de belaste straal van de poelie. Vraag 4. Bereken Paf, Ptoe en het koppel (T) aan de poelie en vul onderstaande tabel in. Motortoerental (omw/min) Stationair Aandrijfkracht in de V-snaar bepalen P afgegeven P toegevoerd Koppel (W) (W) (Nm) Kracht in de snaar (N) Vraag 5. Wanneer het koppel aan de poelie bekend is, kunnen we de trekkracht in de poelie berekenen. Vul de berekende waarden in bovenstaande tabel in. Paf = Uk x I Ptoe = Paf : 60% (0,6) P = T x 2π x n T = P : (2π x n) T = F x a F = T : a (Afgegeven vermogen = klemspanning x stroom) (Toegevoerd vermogen = afgegeven P : 60%) in W (Vermogen = Koppel x 2π x rotatiefrequentie) in W (Koppel = Vermogen : 2π x rotatiefrequentie) in Nm (Koppel = Kracht x arm) in Nm (Kracht = Koppel : arm) in N Vraag 6. Wat gebeurt er met de trekkracht in de V-snaar bij het verhogen van het toerental? Verklaar je antwoord. Antwoord: Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 60 van 94

62 Pagina 61 van 94

63 BPV Opdracht Vervanging airbag of gordelspanner Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 62 van 94

64 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je een airbag of gordelspanner vervangen. Oriëntatie Bestudeer onderstaande theorie over airbags en gordelspanners. Airbag Afhankelijk van het soort aanrijding moeten (ook) verschillende airbag onderdelen worden vervangen. Wanneer de frontale airbags zijn afgegaan moeten de volgende onderdelen worden vervangen: de geactiveerde airbags; de airbag regeleenheid; de lintkabel (spiraalveer); de onderdelen die zichtbaar beschadigd zijn; de front vertragingssensoren (indien aanwezig). Wanneer de zij airbags zijn afgegaan moeten de volgende onderdelen worden vervangen: de geactiveerde zij airbags; de airbag bevestigingsschroeven; de bekleding van de stoel; de betreffende vertragingssensor; de airbag regeleenheid; de onderdelen die zichtbaar beschadigd zijn. Als de kabelbundel door de aanrijding is beschadigd, dan moet deze in zijn geheel vervangen worden. Als tijdens een aanrijding geen airbags zijn geactiveerd en ook het storingslampje geen afwijking aangeeft, dan is het niet nodig om onderdelen te vervangen. Veiligheid Bij het werken aan airbagsystemen moeten de voorschriften van de fabrikant altijd zorgvuldig worden opgevolgd. Meestal gaat het om de volgende voorschriften: Meet met de door de fabrikant toegestane meters op die plaatsen waar dat is voorgeschreven. Maak nooit gebruik van een multimeter om de weerstand van de airbag te meten. De meetspanning van de ohm meter is voldoende om de airbag te laten afgaan. Voor de- of montage eerst het contact uitzetten en daarna de massakabel van de batterij los nemen. Na het los nemen van de massaklem minimaal 10 minuten wachten om de noodstroomvoorziening te ontladen (zie ook voorschriften van de fabrikant). Let bij demontage goed op hoe de beveiliging van de stekkerverbindingen werkt, raadpleeg zo nodig de werkplaatshandleiding. Onderdelen van het airbagsysteem niet openen of repareren. Altijd nieuwe onderdelen gebruiken. Een gedemonteerd airbagmodule moet altijd met de stuurwielkap naar boven worden neergelegd. (in verband met lancering in geval van ongewild afgaan). Airbagmodulen mogen niet aan temperaturen boven de 90 C blootgesteld worden, dit in verband met explosiegevaar. Pagina 63 van 94

65 Veiligheidsvoorschriften Gordelspanners Een gordelspanner die eenmaal geactiveerd is geweest, moet altijd worden vervangen. Een geactiveerde gordelspanner is herkenbaar doordat de zuiger van het spanmechanisme zich boven in het huis bevindt. Bij werkzaamheden aan elektrische pyrotechnische gordelspanners moet je altijd de massaklem van de batterij losnemen. Dit om ongewenste activering van de gasgenerator te voorkomen. Voor componenten van gordelspanners geldt het volgende. Na een botsing waarbij de gordelspanners in werking zijn geweest, moeten deze worden vernieuwd. De onderdelen mogen niet geopend en/of gerepareerd worden. Onderdelen die van een hoogte van meer dan 0,5 meter op de grond zijn gevallen, mogen niet meer worden gebruikt. Ze mogen niet met vet, reinigingsmiddelen en dergelijke worden behandeld. Stel ze nooit bloot aan temperaturen boven de 100 C. Monteer ze altijd direct na uitgifte van het magazijn. Pagina 64 van 94

66 Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarbij je een airbag of gordelspanner gaat vervangen. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: In de (werk)voorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je nodig hebt. Je denkt na over: In welke volgorde je de werkzaamheden gaat uitvoeren. Welke materialen en gereedschappen je nodig hebt voor het uitvoeren van de opdracht. Welke veiligheidsmaatregelen je moet nemen. Welke informatiebronnen je kunt raadplegen. Vul nu onderstaande (werk)voorbereiding in. Pagina 65 van 94

67 (Werk)voorbereiding Airbag of gordelspanner vervangen Uit te voeren Benodigde materialen en werkzaamheden gereedschappen Stap 1. Te nemen veiligheidsmaatregelen Te raadplegen informatiebronnen Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7. Stap 8. Stap 9. Stap 10. Pagina 66 van 94

68 Uitvoering In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stap al belangrijke informatie verzameld. Je hebt nu een uitgewerkte (werk)voorbereiding. Dit gebruik je als basis voor de uitvoering van je werkzaamheden. Voer de opdracht Vervanging airbag of gordelspanner uit zoals je hebt beschreven bij de Voorbereiding. Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 67 van 94

69 BPV Opdracht vwbt Auto Airco 1 Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 68 van 94

70 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de voorbereidende Web Based Training (vwbt) Auto Airco 1 uitvoeren. Uitvoering Via kun je inloggen voor een digitaal trainingsprogramma auto-elektronica. In dit programma vind je stapsgewijs uitleg en oefeningen om je kennis van Auto Airco en het terugwinnen van F-gassen te verbeteren. Om in te loggen gebruik je dezelfde inlognaam die je ook gebruikt om in te loggen in de digitale leeromgeving. Als wachtwoord vul je in: Je komt dan in het volgende scherm. Lees voor je begint eerst de uitleg van de bediening van het e-learning trainingsprogramma. Gebruik de huiswerkuren van je opleiding AST3 om vragen stellen aan je trainer wanneer er nog onduidelijkheden over de lesstof zijn. Veel succes. Maak een print screen of foto van je resultaat van de eindtoets. Pagina 69 van 94

71 Voorbeeld print screen resultaat eindtoets. Controle Laat je behaalde score voor de eindtoets controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 70 van 94

72 Pagina 71 van 94

73 BPV Opdracht vwbt Veiligheidssystemen Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 72 van 94

74 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je de voorbereidende Web Based Training (vwbt) Veiligheidssystemen uitvoeren. Uitvoering Via kun je inloggen voor een digitaal trainingsprogramma auto-elektronica. In dit programma vind je stapsgewijs uitleg en oefeningen om je kennis van veiligheidssystemen te verbeteren. Om in te loggen gebruik je dezelfde inlognaam die je ook gebruikt om in te loggen in de digitale leeromgeving. Als wachtwoord vul je in: Je komt dan in het volgende scherm. Lees voor je begint eerst de uitleg van de bediening van het e-learning trainingsprogramma. Gebruik de huiswerkuren van je opleiding AST3 om vragen stellen aan je trainer wanneer er nog onduidelijkheden over de lesstof zijn. Veel succes. Maak een print screen of foto van je resultaat van de eindtoets. Pagina 73 van 94

75 Voorbeeld print screen resultaat eindtoets. Controle Laat je behaalde score voor de eindtoets controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 74 van 94

76 Pagina 75 van 94

77 BPV Opdracht Werkorder opstellen Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 76 van 94

78 Inleiding Om een voertuig met schade te kunnen herstellen moet er een werkorder worden opgesteld. Hierin beschrijf je onder andere welke componenten moeten worden vervangen of worden hersteld. Zo nodig geef je hierop aan welke componenten afgesteld, inregelt, gereset en gecontroleerd moeten worden. In deze BPV Opdracht ga je een zo volledig mogelijke werkorder invullen. Het volledig en goed invullen van een werkorder zorgt ervoor dat het reparatieproces zo efficiënt mogelijk zal verlopen. Oriëntatie Niet van toepassing bij deze BPV Opdracht. Voorbereiding Schrijf hieronder de voertuiggegevens op van het voertuig waarvoor je een werkorder gaat opstellen. Voertuiggegevens Carrosserietype: Merk: Type: Kleur: Brandstof: Cilinderinhoud: Massa ledig voertuig: Aantal zitplaatsen: Bestudeer de foto s en eventueel het schadevoertuig zelf. Voeg de gemaakte foto s bij deze BPV Opdracht. Vul na het bestuderen van de foto s en eventueel het schadevoertuig zelf onderstaande tabel in. Geef in de tabel aan of het voertuigsysteem wel of geen schade heeft opgelopen. Het kan ook zo zijn dat voertuigsystemen schade hebben opgelopen, maar dat dit niet zichtbaar is. Zet dan een kruisje onder risico. Voertuigsystemen Schade Geen schade Risico Verlichtingsystemen Comfortsystemen Aandrijfsystemen Besturingssystemen Wielophangingsystemen Remsystemen Pagina 77 van 94

79 Veiligheidssystemen Motormanagementsysteem Brandstofsystemen Uitlaatsystemen Koelsystemen Smeersystemen Carrosseriesystemen Interieursystemen Uitvoering In deze stap ga je aan de slag! Je hebt de afbeeldingen zorgvuldig bekeken en de voertuigsystemen aangekruist die mogelijk beschadigd zijn. Dit gebruik je als basis voor de beschrijving van je werkorder. Voer de volgende twee opdrachten uit. Opdracht 1. Stel je werkorder op volgens de 19 handelingsstappen die in 4 fases zijn verdeeld op. Niet iedere handelingsstap is uit te voeren of te beschrijven. Geef bij iedere handelingsstap aan welk component of systeem aandacht nodig heeft. Vul in de kolom bevindingen in wat je ziet. Welke onderdelen moeten worden hersteld of worden vernieuwd? Vul in de kolom uitvoerende werkzaamheden in wat jij denkt dat er moet gebeuren en hoe het op een zorgvuldige manier hersteld moet worden. Geef in de afbeelding aan waar de schade zich bevindt. Pagina 78 van 94

80 Handelingen Fase 1 Component / Systeem Bevindingen Uitvoerende werkzaamheden 1. Reinigen 2. Visueel controleren 3. Uitlezen en opslaan storingen 4. Resetten Pagina 79 van 94

81 5. Testen 6. Meten 7. Diagnose stellen Pagina 80 van 94

82 8. Werkopdracht bepalen 9. Voorbereiden reparatie Pagina 81 van 94

83 10. Demonteren en verwijderen 11. Repareren / herstellen 12. In- / om- / uitbouwen Pagina 82 van 94

84 13. Monteren / opbouwen / aanbrengen / overbouwen 14. Afstellen / afhangen / stellen 15. Inregelen / inleren / uitlijnen / ontluchten 16. Controleren op (juiste) werking Pagina 83 van 94

85 17. Resetten 18. Afleveringsklaar maken 19. Eindcontrole Pagina 84 van 94

86 Pagina 85 van 94

87 Opdracht 2. Tijdsbepaling Geef in onderstaande tabel aan hoeveel tijd je denkt nodig te hebben om dit voertuig zorgvuldig en goed te kunnen herstellen. De- en montage Tijdsbesteding in uren Herstelwerkzaamheden Richtwerkzaamheden Spuiten van onderdelen Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 86 van 94

88 Pagina 87 van 94

89 BPV Opdracht Wieluitlijnen Naam: Studentnummer (= inlognaam): Cohort: Pagina 88 van 94

90 Inleiding In deze BPV Opdracht ga je diagnose stellen aan de hand van een uitlijnrapport. Oriëntatie Bestudeer onderstaande tabel met informatie over uitlijnen. Uitlijninformatie Definitie Afbeelding Functie Effect Wielvlucht Wielvlucht is de verticale hoek naar binnen of naar buiten van het wiel. As kanteling As kanteling is de voorwaartse of achterwaartse hellingshoek van de stuuras ten opzichte van een verticale lijn. Vermindert de spanning op delen van de stuurinrichting en ophanging, reduceert het effect van oneffenheden in de weg, helpt bij de rechtuit rijstabiliteit en zorgt voor een optimale levensduur van de band. Zorgt voor stuurstabiliteit, het terugkeren van het stuur en voor stuurgemak in de bocht. Niet juiste wielvlucht kan bandenslijtage aan de zijkant van het profiel veroorzaken. Het veroorzaakt ook dat het voertuig gaat trekken of zoeken. Niet juiste as kanteling kan veroorzaken dat het voertuig gaat trekken of onstabiel wordt, grote schokken van de weg doorgeeft en zwaar gaat sturen. Sporing per wiel Sporing per wiel is de hoek tussen de rijrichting van het wiel en de hartlijn van het voertuig. As verzet As verzet is de afstand naar voren of naar achteren van het ene voorwiel ten opzichte van het andere voorwiel. Statische sporingshoeken zijn nodig om de wielen parallel te zetten als het voertuig in beweging is. Kan gebruikt worden bij het vaststellen van problemen en het opsporen van beschadigde componenten. Niet juiste sporing kan grote bandenslijtage veroorzaken en een verhoogd brandstofgebruik. Een zaagtand slijtpatroon is typerend voor voorwielen en een diagonaal slijtpatroon is typerend voor achterwielen. Indien zeer hoog, kan as verzet ongunstig rijgedrag en trekken van het voertuig veroorzaken. Pagina 89 van 94

91 K.P.I. K.P.I. is de hoek gevormd door een denkbeeldige lijn getrokken door het stuuras en een verticale lijn. Totale hoek Totale hoek is de som van de wielvluchthoek en de K.P.I.-hoek. Zorgt voor stuurstabiliteit en terugkeren van het stuur en helpt samen met wielvlucht trillingen van de weg op te vangen en vermindert spanning op onderdelen. Kan gebruikt worden bij het vaststellen van problemen en het opsporen van beschadigde componenten. Onjuiste K.P.I. kan algemene onstabiliteit veroorzaken en dat de wielen niet vanzelf terugkomen na een bocht. Totale hoek kan gebruikt worden om vast te stellen of een voertuig een kromme astap of veerpoot heeft. Rij hoek Rij hoek is de hoek gevormd tussen de rijlijn van de achteras en de hartlijn van het voertuig. Wordt gebruikt als basis voor een totale vier-wiel uitlijning en als hulpmiddel bij de diagnose. Rij hoek kan indien niet gecorrigeerd of ingecalculeerd een niet recht stuurwiel veroorzaken en een hoge bandenslijtage. Voorbereiding Niet van toepassing bij deze BPV Opdracht. Pagina 90 van 94

92 Uitvoering Voer de volgende twee opdrachten uit. Opdracht 1. Uitlijnrapport Peugeot 308 Stel de diagnose aan de hand van het uitlijnrapport van de Peugeot 308. Antwoord: Pagina 91 van 94

93 Opdracht 2. Uitlijnrapport Renault Twingo Stel de diagnose aan de hand van het uitlijnrapport van de Renault Twingo. Antwoord: Pagina 92 van 94

94 Controle Laat je uitgevoerde werkzaamheden en ingevulde formulieren controleren door je praktijkopleider. Indien de praktijkopleider akkoord is, tekent hij deze BPV opdracht af. Datum akkoord: Handtekening praktijkopleider: Pagina 93 van 94

95 Pagina 94 van 94