Programmagids 15/16. Fryslân

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Programmagids 15/16. Fryslân"

Transcriptie

1 Programmagids 15/16 Fryslân Taal & Lezen Lichaam & Geest Digitaal & Werk Kunst & Cultuur Smaak & Kleur

2 Volksuniversiteit Fryslân Postbus AB Leeuwarden (058) Verklaring informatiebalk activiteiten: cursus LS o 8x 132,50 Bibliotheek Grou cursus, workshop of lezing cursuslocatie cursuscode prijs excl. cursusmateriaal aantal bijeenkomsten

3 Dat smaakt naar meer! Inhoud In september start alweer het vierde seizoen van Volksuniversiteit Fryslân! We hebben op basis van onze ervaringen en uw feedback weer kritisch naar het aanbod gekeken. De thema s zijn dit jaar anders ingedeeld, zodat u nog sneller vindt wat u zoekt. En omdat Leeuwarden in 2015 Hoofdstad van de Smaak is, treft u extra aanbod aan op het gebied van voeding en koken. Ook nieuw: de cursus Gelukkig, niet perfect en de ouder-en-kind workshops portrettekenen en vilten! Ontdek alle bekende en nieuwe workshops, lezingen en cursussen in deze gids en op Taal & Lezen 5 Lichaam & GeesT 11 Digitaal & Werk 17 Kunst & Cultuur 23 Bibliotheekleden altijd 10% korting! Smaak & Kleur Cursusoverzicht op locatie 42 Praktische informatie 45 Bestelformulier

4

5 Taal & Lezen Taal maakt de mens. Wie dicht bij zichzelf wil blijven, verfijnt de kennis van de Friese taal, leert beter of creatiever schrijven of vereeuwigt het eigen leven. Liever op reis? Voeg dan (extra) buitenlandse talen toe aan uw bagage of laat u door romans meenemen naar andere werelden of levens.

6 (Ontdek uw) cursusniveau Bij Engels en Frans kunt u uw huidige niveau bepalen met de online taaltoets op bit.ly/taaltoets, bij Spaans met de toets op De niveaus in onderstaand overzicht geven het eindniveau van de cursus aan. Taalniveau Spaans voor beginners cursus TL a 20x 250,00 Docent : Geertje Cuperus Data : ma 28/9 t/m 7/12 en 11/1 t/m 21/3 (m.u.v. de schoolvakanties) Tijd : uur Extra : Aan te schaffen lesmateriaal: tekstboek Sí Claro! 1.1 (Intertaal), inclusief audio-cd en werkboek Spaans is een van de meeste gesproken talen ter wereld. Niet alleen in Europa, maar ook in grote delen van Zuid-Amerika, de Filippijnen en in de Verenigde Staten. Ontdek de wereldtaal op deze conversatiecursus voor beginners. De meeste nadruk ligt op luisteren en spreken. Maar er wordt ook aandacht besteed aan het schrijven en de basisregels van de grammatica. Niveaucode Frans/ Engels/ Italiaans Beginner A1 A1.1 Basisgebruiker A2 A1.2 Halfgevorderde B1 A2.1 Onafhankelijke gebruiker B2 A2.2 Gevorderde C1 B1.1 Vaardige gebruiker C2 B1.2 niveaucode Spaans Spaans voor basisgebruikers cursus TL b 20x 250,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Geertje Cuperus Data : ma 28/9 t/m 7/12 en 11/1 t/m 21/3 (m.u.v. de schoolvakanties) Tijd : uur Extra : Aan te schaffen lesmateriaal: tekstboek Con Gusto deel 1 (Intertaal), met audiocd, werkboek niet verplicht Deze cursus is het vervolg op Spaans voor beginners. Maar ook als u al enige ervaring met de Spaanse taal hebt, kunt u instromen. In deze cursus leert u communiceren over dagelijkse situaties en onderwerpen. In de lessen komen ook culturele aspecten van de Spaanstalige landen aan bod. Italiaans voor beginners cursus 3 blokken van 6 lessen per blok 85,00 Docent : Alice Caldelari Extra : Lesmateriaal: Rosanna A. Colicchia & Marco A. Silvani - Prisma taaltraining, Italiaans voor zelfstudie ca. 35,00 plus max. 5,00 aan kopieerkosten, af te rekenen bij de docent Geeft u zich meteen op voor alle drie de blokken Italiaans? Dan krijgt u 25,00 korting, bovenop de korting die u als bibliotheeklid krijgt! De cursuscode is in dit geval: QTL a Blok 1 Code : TL a Data : di 29/9 t/m 10/11 Tijd : uur Blok 2 Code : TL a Data : di 23/2 t/m 5/4 Tijd : uur Blok 3 Code : TL a Data : di 12/4 t/m en 31/5 (m.u.v. de schoolvakanties) Tijd : uur Hebt u altijd al de Italiaanse taal willen leren? Is Italië uw favoriete vakantieland? Leer dan spelenderwijs de basis van de Italiaanse taal. Het accent ligt op spreken en luisteren, maar ook grammatica, lezen en schrijven komen aan bod. De native speaker docente besteedt daarnaast veel aandacht aan de juiste uitspraak. Arrivederci! 6

7 Engels voor gevorderden cursus TL a 20x 250,00 Bibliotheek Burgum Frans, uitbreiden cursus TL a 6x 107,00 Bibliotheek Leeuwarden Taal & Lezen Docent : Klaske Kommery Data : ma 21/9 t/m 7/12 en 1/2 t/m 11/4 (m.u.v. de schoolvakanties) Extra : Cursusmateriaal Fairway (B1), aan te schaffen in overleg met de docente tijdens 1e les U breidt uw basiskennis van het Engels uit en leert onvoorbereid aan gesprekken deel te nemen over vertrouwde onderwerpen. Na de cursus kunt u verder de hoofdlijnen van tv- en radioprogramma s volgen evenals duidelijk gesproken (online) lezingen, verhalen en instructies. Tijdens de cursus gaat u ook aan de slag met een persoonlijke brief en met het lezen van alledaagse teksten. Frans, opstarten of opfrissen cursus TL a 6x 107,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Richtje Groenhof Data : ma 11/1 t/m 15/2 Extra : C est bien ça deel 1, met werkboek en audio-cd, aanschaf in overleg met docent kort voor de eerste les Hebt u (veel) eerder al Franse les gehad en wilt u uw kennis ophalen? Boek dan deze cursus voor aanpakkers. U leert een eenvoudig gesprekje voeren, uzelf voorstellen, boodschappen doen, een hotelkamer/ camping reserveren en inlichtingen vragen bij het toeristenbureau. Tijdens de les wordt onderling zoveel mogelijk Frans gesproken. Docent : Richtje Groenhof Data : ma 4/4 t/m 30/5 (m.u.v. de schoolvakanties) Extra : C est bien ça deel 1, met werkboek en audio-cd, aanschaf in overleg met docent kort voor de eerste les Hebt u de opstarten of opfrissen -cursus gevolgd? Of elders Franse les gehad? Dan is het tijd om uw kennis uit te breiden! Na afloop kunt u onder meer iets bestellen in een restaurant of op een terras, het weerbericht doornemen, uw eigen mening geven en een afspraak maken. Tijdens de les wordt onderling zoveel mogelijk Frans gesproken. Opfryskkursus cursus 3x 59,00 Docent : Afûk Code : TL a Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : wo 18/11, 25/11 en 3/12 Code : TL a Plaats : Bibliotheek Burgum Data : ma 1/2, 8/2 en 15/2 Code : TL a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : ma 4/4, 11/4 en 18/4 Is it útnûging of útnoeging? Skriuwe wy pûs of poes? En hoe sit dat ek al wer mei dy tiidwurden? Op dy fragen wurdt antwurd jûn yn de opfryskkursus. Jo leare de nije staveringsregels dy t sûnt 31 jannewaris 2015 fan krêft binne en kinne ek sels fragen stelle. In tige nijsgjirrige (opfrysk)kursus foar wa t earder Frysk skriuwen leard hat! 7

8 Het verhaal van je leven - beginners cursus TL o 6x 112,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Erna Slangen Data : tweewekelijks van vr 2/10 t/m 11/12 Tijd : uur Extra : Bijkomend materiaal max. 10,-, af te rekenen bij docent Autobiografisch schrijven is boeiend en spannend! Veel mensen overwegen al langer om (een deel van) hun levensverhaal op papier te zetten, maar weten niet goed waar te beginnen, wat te kiezen of hoe er vorm aan te geven. Deze cursus helpt u op weg. Met de aangereikte schrijftips gaat uw verhaal bovendien leven, boeien en prikkelen. Bedoeld voor iedereen die plezier beleeft aan schrijven! Het verhaal van je leven - vervolg cursus TL m 4x 79,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Erna Slangen Data : vr 29/1, 12/2, 26/2 en 11/3 Tijd : uur Extra : Bijkomend materiaal max. 10,00, af te rekenen bij docent Hebt u ervaring met autobiografisch schrijven en wilt u het onderwerp verder verkennen? Dan hebt u veel aan deze vervolgcursus. We oefenen met thema s en vertelvormen. Ook wisselen we ter informatie en inspiratie verhalen en ervaringen uit. Met de tips van de cursusleidster gaan personages leven en worden rode draden helder. Schrijven voor het web cursus TL a 3x 56,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Marjanna Mulder Data : do 10/3, 17/3 en 24/3 Tijd : 19:30-21:30 uur Een pakkende website geeft de bezoeker op een overzichtelijke manier de gewenste informatie. Maar hoe schrijft u effectieve webteksten? Hoe kijkt Google naar uw website? En hoe zorgt u ervoor dat de lezer geprikkeld wordt om verder te lezen? Deze training reikt u tools aan waarmee u lezers- en zoekmachinevriendelijk leert schrijven. We kijken onder meer naar de structuur van de tekst, het taalniveau, het nut van koppen en de aansluiting bij de doelgroep. Daarnaast kijken we hoe de tekst in combinatie met beeld tot het beste resultaat leidt. Tijdens de training gaat u ook zelf aan de slag. Want schrijven is vooral een kwestie van doen! Effectief schrijven zonder fouten cursus TL a 3x 56,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Egbert Spiekstra Data : 14/1, 21/1 en 28/1 Extra : Bijkomende materiaalkosten max. 10,00, af te rekenen bij de docent Tikt u regelmatig rapporten, adviezen, verslagen of verhalen voor werk, hobby of studie? Wilt u uw kennis van taalregels opfrissen en zelfverzekerder schrijven? Dan is deze korte cursus een aanrader. We besteden aandacht aan die spellingen zinsbouwkwesties, waarbij een spellingcorrector u in de steek laat. Denk aan zaken als werkwoordspelling, het wel of niet aaneenschrijven van woorden, interpunctie, zinsbouw en stijl. In de lessen is er veel aandacht voor uw eigen werk. De gebruikte reader bevat, naast oefenmateriaal, een samenvatting van het behandelde. Creatief schrijven cursus TL a 3x 56,00 Docent : Marjanna Mulder Data : di 13/10, 27/10 en 3/11 Stel je eens voor: in uw hoofd popt een mooi verhaal op en tóch eenmaal op papier gezet, sprankelen de woorden u niet tegemoet. Of: die zakelijke tekst blíjft maar zakelijk, ondanks pogingen om er lucht in te brengen. Hoe lastig is het toch om uit uw comfortzone te stappen, want juist daar ligt uw creativiteit. In deze training oefent u met creatieve en praktische schrijftechnieken die u helpen om de schrijfsleur te doorbreken en uw innerlijke criticus uit te schakelen. Het resultaat: soepele teksten die gelezen willen worden! 8

9 Friese literatuur anno nu cursus 3x 35,00 Docent : Teake Oppewal Code : TL o Plaats : Bibliotheek Sneek Data : ma 26/10, 16/11 en 14/12 Tijd : uur Code : TL a Plaats : Tresoar Data : di 26/1, 23/2 en 22/3 Spraakmakende boeken lezingen per lezing 8,00 Data Tijd Extra : 7x op een wo : uur : Georganiseerd door De Culturele Onderneming i.s.m. RuG, SBMF en Boekhandel Van der Velde Ook komend seizoen komt de succesvolle lezingenreeks Spraakmakende Boeken naar Leeuwarden! Per avond staat een ander boek centraal, dat op dat moment sterk in de belangstelling staat. Vooraanstaande specialisten die veelal verbonden zijn aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen, verzorgen de lezingen. In worden de volgende boeken besproken: Per lezing te boeken. Geeft u zich meteen op voor alle zeven lezingen? Dan bezoekt u 1 lezing gratis! De cursuscode is in dit geval QTL a Taal & Lezen Wilt u weten hoe de Friese literaire wereld van vandaag in elkaar steekt? Met deze cursus ontdekt u de uitgevers, tijdschriften en prijzen. U krijgt een beeld wie de belangrijke romanschrijvers zijn en welke literaire prozawerken in 2015 in de race waren voor de Gysbert Japicxpriis: de grote literaire prijs van Fryslân. Voor de tweede en derde bijeenkomst leest u in overleg respectievelijk een selectie van gedichten en een roman. U hoeft alleen Fries te kunnen lezen en verstaan. Datum Cursuscode Centraal boek Spreker(s): 30/9 TL a Michel Houellebecq: Onderworpen prof.dr. Liesbeth Korthals Altes 4/11 TL a Nikos Kazantzakis: Leven en wandel van Zorbás de Griek dr. Hero Hokwerda 2/12 TL a Esther Gerritsen: Roxy dr. Janneke Weijermars 27/1 TL a Nog niet bekend, hou de website in de gaten! 24/2 TL a Nikolaj Gogol: Dode zielen dr. Sander Brouwer 30/3 TL a Jenny Erpenbeck: Een handvol sneeuw dr. Anne Bollmann 20/4 TL a Anneke Brassinga: Wachtwoorden prof.dr. Gillis Dorleijn De cursus helpt je herinneringen op te roepen en daar vorm aan te geven. Een cursist over Het verhaal van je leven, de cursus die afgelopen jaar gemiddeld met een 8,8 werd beoordeeld. 9

10 10

11 Lichaam & Geest Staat u (voldoende) in contact met uzelf? En met de mensen om u heen? Het mooie is dat u dit kunt leren. Deskundige trainers geven u kennis en aandacht, veel oefenen levert u inzicht en kracht. Humor, ademhaling, paarden en mindmaps kunnen daarbij uw hulpmiddelen zijn.

12 Mindfulness; Omdat pijn onvermijdelijk is en lijden optioneel cursus 3x 61,00 Docent : Betty Kloosterman ( Extra : Het is van belang om gedurende de drie weken elke dag tijd te nemen voor oefeningen; incl. reader en cd met oefeningen Code : LG o Plaats : Data : do 1/10, 8/10 en 15/10 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : do 29/10, 5/11 en 12/11 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : di 10/11, 17/11 en 24/11 Code : LG a Plaats : Bibliotheek Burgum Data : ma 11/1, 18/1 en 25/1 Code : LG a Plaats : Bibliotheek Grou Data : ma 22/2, 7/3 en 14/3 Stress, onrust, gedachten en emoties leiden maar al te vaak tot kleine oorlogen in ons hoofd. We dwalen af naar situaties waar we ons ongemakkelijk onder voelen (verleden), of naar wensen en vooral angsten die met de toekomst te maken hebben. Mindfulness leert je dat je een keuze hebt om hier anders mee om te gaan. Een goede training zorgt ervoor dat de kans op stressklachten met meer dan 70 procent afneemt. In drie avonden leert u de basisprincipes van Mindfulness. Mindfulness; de verdieping cursus 3x 61,00 Docent : Betty Kloosterman ( Code : LG a Plaats : Data : do 19/11, 26/11 en 3/12 Code : LG a Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : do 4/2, 11/2 en 18/2 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : do 10/3, 17/3 en 24/3 Code : LG a Plaats : Data : do 7/4, 14/4 en 21/4 Hebt u de introductiecursus Mindfulness gevolgd of hebt u er op een andere manier al kennis mee gemaakt? Met deze cursus gaan we dieper in op de zeven basishoudingen die mindfulness-bevorderend werken. We maken veelvuldig gebruik van oefeningen, meditatie en muziek. De verdiepingscursus zal meer rust, ontspanning en bewustzijn in uw leven brengen. Gelukkig, niet perfect! cursus 2x 47,50 Docent : Amanda de Voogd ( Code : LG a Data : di 6/10 en 13/10 Code : LG a Data : di 9/2 en 16/2 Wordt u geleefd door de waan van de dag? Is iets nooit goed genoeg? Dan is het tijd voor deze tweedelige cursus, die zorgt voor rust en ruimte in uw leven. Tijdens de eerste avond leert u de onderliggende betekenis kennen van het perfect willen doen. De tweede avond gaat over wat je daarvoor in de plaats wilt doen. Valt het masker van perfectie weg, dan kun je op zoek naar je diepere behoefte. Weg met dat knagende gevoel van tijdgebrek en tekortschieten: van HARD voor jezelf naar HART voor jezelf! 12

13 Adem- en ontspanningstherapie, methode Van Dixhoorn cursus LG a 4x 65,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Jantine Meinsma Data : do 21/4, 28/4, 19/5 en 26/5 Tijd : uur Extra : Benodigd zijn een (yoga)matje en makkelijk zittende kleding Spanning is nuttig. In tijden van drukte of stress bouwt ieder mens spanning op om te kunnen blijven functioneren. Als de hectiek verdwenen is maar de spanning in het lichaam blijft, dan ontstaan klachten. In deze cursus ontdekt u hoe u omgaat met spanning en leert u oefeningen die de natuurlijke adembeweging helpen herstellen. Hierdoor leert u spanningen te reguleren. De oefeningen sluiten aan bij onze dagelijkse bewegingen en houdingen en worden staand, zittend of liggend uitgevoerd. Provocatief coachen cursus 4x 74,00 Extra : Aanbevolen literatuur: Jaap Hollander & Jeffrey Wijnberg - Provocatief Coachen, de basis, Scriptum Code : LG a Docent : Jeroen Stek Plaats : Data : do 1/10 t/m 29/10 Code : LG a Docent : Jeroen Stek Plaats : Data : do 14/1 t/m 4/2 Code : LG a Docent : Jan Veenstra Plaats : Data : ma 4/4 t/m 25/4 Provocatieve coaching is een nieuwe methode die Humor, Goed contact en Uitdaging combineert. Als de serieuze, goedbedoelende stijl van helpen vastloopt, kan de provocatieve stijl een uitkomst zijn. Humor relativeert en werkt bevrijdend. Zowel uw probleem als de manier waarmee u er mee omgaat wordt uitgedaagd. U wordt stevig aan de tand gevoeld, om u te laten voelen dat u de kracht hebt om uw probleem echt op te lossen. We oefenen veel en er maken gebruik van een beknopte reader, beeldmateriaal en live sessies. Introductie in NLP cursus 4x 79,00 Docent : Johan Vriezinga Code : LG a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : di 6/10 t/m 3/11 Code : LG a Plaats : Data : di 17/11 t/m 8/12 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Data : di 29/3 t/m 19/4 Tijd : uur Hoe gebruiken we onze zintuigen en hersenen en wat bereiken we daarmee? Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) gaat over de normale dingen van het leven. Hoe je met je leven omgaat, beïnvloedt je succes. Tijdens de cursusavonden ervaart u door middel van oefeningen wat communicatie is en waarom iemand doet wat hij doet. Centraal staan persoonlijke ontwikkeling en groei. Leidraad daarbij vormen de volgende zinnen: richt je op wat je wilt en niet op wat je niet wilt. En: als je doet wat je altijd hebt gedaan, krijg je wat je altijd hebt gekregen. Lichaam & Geest Mindfulness kan veel voor mensen betekenen in deze drukke tijd. Cursisten over de cursus van Betty Kloosterman 13

14 Basiscursus paardencoaching cursus LG a 3x 47,50 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Carla Onsman-Van der Veen ( Data : ma 26/10, 2/11 en 9/11 Tijd : uur De afgelopen jaren heeft het coachen met inzet van paarden een vlucht genomen. In Nederland kunt u al uit twintig opleidingen kiezen om paardencoach te worden! Deze basiscursus geeft een eenvoudig theoretisch kader met basisinzichten van dit vakgebied. U leert waarom nu juist paarden zo goed kunnen worden ingezet om mensen te ondersteunen in hun leerprocessen. Ook hoort u over de samenwerking, interactie en communicatie tussen mens en paard. Tot slot ontdekt u welke vormen van paardencoaching bestaan. De cursus is geschikt voor professionele trainers/coaches/therapeuten, voor leidinggevenden/leerkrachten en voor iedereen die geïnteresseerd is in het werken met dieren. Na de cursus ervaren wat u hebt geleerd? Dan is de Praktijkdag Paardencoaching op zaterdag 21 november ( uur) een perfect vervolg. Te boeken voor 75,00 (incl. koffie/thee en lunch) via de cursusleidster. Verbindend communiceren cursus 3x 74,00 Code : LG a Docent : Annemiek Shrestha-van der Krogt Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : wo 28/10, 4/11 en 11/11 Tijd : uur Code : LG a Docent : Jai Struijs Plaats : Bibliotheek Sneek Data : wo 18/11, 25/11 en 2/12 Tijd : uur Code : LG a Docent : Jai Struijs Plaats : Bibliotheek Grou Data : ma 11/1, 18/1 en 25/1 Tijd : uur Code : LG a Docent : Christiaan Zandt, CNVC gecertificeerde trainer Plaats : Data : ma 7/3, 14/3 en 21/3 Tijd : uur Wanneer communicatie door een misverstand of vervelende gebeurtenis niet (langer) soepel verloopt, wijs je al snel met beschuldigende vinger naar de ander of jezelf. Dat kan ook anders! Met Verbindende Communicatie (gebaseerd op het gedachtegoed Geweldloze Communicatie van Marshall B. Rosenberg) kunt u een beschuldiging of verdediging omzetten in ondersteuning en samenwerking. De kern: oprechte, wederzijdse belangstelling en verbinding. Tijdens deze interactieve introductieavonden leert u de basisprincipes van GC kennen aan de hand van theorie, oefeningen en praktijkvoorbeelden. Leer ook de taal van het hart! Verbindend communiceren met kinderen/jongeren cursus 3x 74,00 Docent : Annemiek Shrestha-van der Krogt Extra : Gebruikte methodiek: Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg. Verbindend communiceren met jongeren van 12 t/m 17 jaar Code : LG a Plaats : Data : ma 16/11, 23/11 en 30/11 Tijd : uur Verbindend communiceren met kinderen van 8-12 jaar Code : LG a Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : wo 13/1, 20/1 en 27/1 Tijd : uur Verbindend communiceren met kinderen jonger dan 8 jaar Code : LG a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : ma 7/3, 14/3 en 21/3 Tijd : uur Als ouder/opvoeder zijn we geneigd kinderen te berispen voor wat ze fout doen en te belonen voor wat ze goed doen. Terwijl we hen eigenlijk de ruimte willen bieden om te leren. Bovendien werkt straffen en belonen bij tieners vaak helemaal niet meer. Bij Verbindend Communiceren maak je contact vanuit betrokkenheid, acceptatie en vertrouwen. Zo blijf je in verbinding met jezelf en je kinderen en bied je hen de ruimte om zich te ontwikkelen tot zelfverzekerde, zelfstandige volwassenen. De avonden zijn interactief met veel ruimte voor oefeningen en praktijkvoorbeelden. 14

15 Lichaam & Geest Braintraining; train uw geheugen cursus 3x 59,00 Docent : Hetty Dalsheim ( Code : LG a Plaats : Data : do 12/11, 19/11 en 26/11 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Bibliotheek Heerenveen Data : wo 27/1, 3/2 en 10/2 U komt iemand tegen met wie u enige tijd geleden hebt kennisgemaakt. U herkent hem of haar wel, maar de naam kunt u zich niet meer herinneren. Of u hebt gisteren iets opgeborgen en kunt het vandaag al niet meer terugvinden. Een slecht geheugen? Meestal gaat het daar niet om. U weet niet meer hoe u uw geheugen optimaal kunt laten werken. Deze training reikt u geheugentechnieken en praktische oefeningen aan. U ontwikkelt een nieuwe manier van kijken, scherp observeren en bewust bezig zijn. Mindmappen als Leonardo DaVinci cursus LG a 3x 74,00 Docent : Ary Velstra Data : ma 5/10, 12/10 en 26/10 Tijd : 19:00-21:30 uur Leonardo DaVinci was briljant. Hij combineerde beeld en tekst om informatie over te brengen en was daarmee wellicht een mindmapper avant la lettre. Mindmapping is een techniek om je brein beter te gebruiken, meer informatie te verwerken, een beter overzicht te houden en structuur aan te brengen in complexe informatie. In drie dagdelen definiëren we de principes van mindmappen aan de hand van verschillende uitvindingen en kunstwerken van DaVinci. Als u deze vervolgens zelf toepast, verbetert uw creativiteit, intellect en passie. Het enneagram heeft je veel te vertellen cursus 2x 41,00 Docent : Jopie Willekes (ontcijferd.nl) Code : LG a Plaats : Bibliotheek Burgum Data : ma 23/11 en 30/11 Tijd : uur Code : LG a Plaats : Bibliotheek Grou Data : ma 1/2 en 8/2 Tijd : uur Het Enneagram bestaat uit negen basistypen van ons gedrag. Ieder mens herkent alle negen typen meestal wel in zijn/haar eigen leven, maar bij iedereen is er één dominant. Dit dominante type verklaart waarom wij ons op een bepaalde manier gedragen en ook waarom wij een bepaalde kijk op de wereld hebben. Tijdens de cursus ontdekt u uw eigen type en de bijbehorende drijfveren en valkuilen. Het helpt jezelf en anderen beter te begrijpen, te accepteren en gedrag te veranderen. 15

16

17 Digitaal & Werk Bent u het al? Handig met computer en tablet, softwareprogramma s en apps? Die digitale en online bedrevenheid is onmisbaar, zakelijk en privé. Met verschillende workshops en korte cursussen hebt u snel de nieuwste technieken onder de knie!

18 Basiscursus ipad cursus 2x 39,00 Docent : Jeroen van Denderen Code : DW a Plaats : Bibliotheek Grou Data : di 27/10 en 3/11 Code : DW a Plaats : Data : di 5/1 en 12/1 U leert de basisfuncties van de ipad kennen en ontwikkelt de belangrijkste vaardigheden om met uw ipad om te gaan. Vooraf ontvangt u alvast de nodige informatie en kunt u drie problemen indienen waar u in het dagelijks gebruik tegenaan loopt. Beide lessen bestaan uit een korte algemene presentatie van maximaal drie kwartier, afgestemd op de behoefte van de groep. Na de presentatie is er ruimte om - met hulp van de docent - individueel aan de slag te gaan. U hebt een Apple ID nodig; neemt u de inloggegevens vooral mee. Basiscursus Android-tablet cursus DW a 2x 39,00 Docent : Jeroen van Denderen Data : di 10/11 en 17/11 U leert de basisfuncties van de Android-tablet kennen en ontwikkelt de belangrijkste vaardigheden om met uw tablet om te gaan. Vooraf ontvangt u alvast de nodige informatie en kunt u drie problemen indienen waar u in het dagelijks gebruik tegenaan loopt. Beide lessen bestaan uit een korte algemene presentatie van maximaal drie kwartier, afgestemd op de behoefte van de groep. Na de presentatie is er ruimte om - met hulp van de docent - individueel aan de slag te gaan. U hebt een Gmail-mailadres/ Google-account nodig, dat/die u vooraf thuis kunt aanmaken. Neemt u de inloggegevens vooral mee. Dropbox en Drive op uw ipad en tablet workshop DW a 1x 21,00 Docent : Jeroen van Denderen Datum : di 24/11 Legio apps maken het mogelijk om op uw Android-tablet of ipad bestanden te bewaren, delen en/ of samen te bewerken. Tijdens deze workshop maakt u kennis met Google Drive en Dropbox. Van te voren kunt u via de mail drie problemen indienen en/of vragen stellen waar u in het dagelijks gebruik tegen aan loopt. Tijdens de workshop wordt dit behandeld, na een algemeen verhaal over de werking van de apps. Downloadt u vooraf de Dropbox- en Google Drive-app, dan kunt u alvast experimenteren. Neem uw Apple ID of Google-account vooral mee. Veel persoonlijke aandacht en de docent blijft rustig. Goede tips over gebruik van je tablet. Cursisten over de Basiscursus Android-tablet 18

19 Werken met digitale foto s workshop DW m 1x 21,00 Foto en video op ipad en tablet workshop DW a 1x 21,00 Veiligheid en back-ups op uw ipad en tablet workshop DW a 1x 21,00 Digitaal & Werk Docent : Maartje van Sluis Datum : vr 27/11 Tijd : uur Docent : Jeroen van Denderen Datum : di 19/1 Docent : Jeroen van Denderen Datum : di 26/1 In deze workshop leert u de allereerste beginselen van het werken met digitale foto s. We besteden aandacht aan het verplaatsen van foto s van uw fototoestel naar de computer. Daarnaast gaan we aan de slag met eenvoudige fotobewerkingen, zoals bijsnijden, opslaan onder een andere naam en aanpassen van het formaat. Neem uw fototoestel en de bijbehorende kabel mee naar de workshop. Benodigde voorkennis: basisvaardigheden computergebruik. Met apps als Instagram, Apple Photo & Video en Autodesk Pixlr kunt u foto s en video s bewerken en ordenen op uw Androidtablet of ipad. U krijgt een korte presentatie over de apps, waarbij ook wordt ingegaan op vooraf ingediende vragen. Hierna is er ruimte om - met hulp van de docent - individueel aan de slag te gaan. Downloadt u vooraf alvast Instagram, Apple Photo & Video en Autodesk Pixlr en neemt u uw Apple ID of Google-account mee! Vele apps maken het mogelijk om goed om te gaan met veiligheid, wachtwoordbeheer en back-ups op uw Android-tablet of ipad. Tijdens deze workshop maakt u kennis met de apps Dashlane, Keeper, Google Drive, Dropbox en Evernote. De workshop bestaat uit een korte algemene presentatie over de verschillende apps. Daarna wordt er ingezoomd op vooraf ingezonden vragen. Hierna is er ruimte om - met hulp van de docent - individueel aan de slag te gaan. Downloadt u vooraf alvast Dashlane, Keeper, Google Drive, Dropbox en Evernote en neemt u uw Apple ID of Google-account mee! 19

20 Maak kennis met Twitter workshop DW a 1x 21,00 Docent : Franka Slomp Datum : di 17/11 Wat is Twitter nou precies? Wat wordt bedoeld met termen als tweets, trending en hashtag (#)? Waar kun je dit social medium voor gebruiken en hoe ga je van start? Tijdens deze workshop gaat u praktisch aan de slag! Maak kennis met Pinterest en Instagram workshop DW a 1x 21,00 Docent : Franka Slomp Datum : di 26/1 Pinterest en Instagram zijn populaire en snel groeiende social mediatoepassingen, waarbij het draait om afbeeldingen en foto s. Wat kunt u er mee, hoe werkt het en hoe gaat u van start? Een praktische workshop vol ontdekkingen! Verbeter uw LinkedIn profiel workshop 1x 45,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Edwin Hollander ( Code : DW a Datum : di 29/9 Tijd : uur Code : DW a Datum : di 5/1 Tijd : uur In het eerste halfuur van de bijeenkomst wordt een professionele foto gemaakt voor uw LinkedInprofiel. De kosten hiervoor zijn bij de cursusprijs inbegrepen. Als u een baan zoekt, vergroot u uw kansen aanzienlijk als u gebruik maakt van LinkedIn.com. Niet alleen staan er dagelijks zo n vacatures op deze site, ook wordt LinkedIn veelvuldig door werkgevers geraadpleegd voor (meer informatie over) kandidaten. Niet vreemd met 5,3 miljoen Nederlandse gebruikers! Tijdens deze workshop leert u hoe u een professioneel en onderscheidend profiel kunt opstellen en hoe u uw connecties en de informatie op de site kunt inzetten bij het vinden van een baan. 20

21 3D ontwerpen met SketchUp cursus DW a 3x 56,00 Docent : Albert Smeding Data : ma 4/1, 18/1 en 1/2 Extra : Bij de cursus zit een DVD met meer dan vijf uur aan videolessen; kosten 39,00, af te rekenen bij de docent Een nieuwe keuken, een aanbouw, een vogelhuisje of eigen sieraden: alles kunt u in 3D ontwerpen. Met deze cursus leert u het met behulp van het computerprogramma SketchUp 3D. Aan bod komen: de basishandelingen, de te gebruiken gereedschappen en materialen en het maken van een animatie om het eigen project aan alle kanten te kunnen bekijken. De cursus geeft ook informatie over printers en het specifiek ontwerpen voor een 3D-printer. Photoshop Elements cursus DW a 3x 61,00 Docent : Albert Smeding Data : ma 11/1, 25/1 en 8/2 Extra : Bij de cursus hoort een DVD met meer dan vijf uur aan videolessen; kosten 39,00, af te rekenen bij de docent Digitale foto s worden unieker en beter met behulp van computerbewerkingsprogramma Adobe Photoshop Elements. U kunt foto s inkleuren, achtergronden aanpassen, teksten invoegen of storende elementen verwijderen. En door te knippen, spiegelen, retoucheren en effecten toe te voegen creëert u precies het beeld dat u wilt. In deze cursus leert u hoe alle gereedschappen werken, hoe u foto s kunt beheren en een fraai fotoalbum kunt samenstellen. Albert Smeding: wat een aardige, vrolijke docent, zéér bereid om te helpen! Website maken met Wordpress cursus 3x 61,00 Docent : Albert Smeding Extra : Bij de cursus hoort een DVD met meer dan vijf uur aan videolessen; kosten 39,00, af te rekenen bij de docent Code : DW a Plaats : Data : ma 26/10, 9/11 en 23/11 Code : DW a Plaats : Bibliotheek Sneek Data : ma 2/11, 16/11 en 30/11 Code : DW a Plaats : Data : ma 15/2, 7/3 en 21/3 Op internet kunt u zichzelf of uw bedrijf naar eigen smaak presenteren. Met een website die overzichtelijk is, eenvoudig, toegankelijk en aantrekkelijk. Het ontwerpen, bouwen en onderhouden van zo n site is een tijdrovend en vaak lastig karwei. Met Wordpress - een veelgebruikte tool - wordt het u een stuk makkelijker gemaakt. Na afloop van de cursus weet u hoe u een website kunt bouwen of hebt u het grootste gedeelte van uw website zelfs al gemaakt! Digitaal & Werk 21

22 22

23 Kunst & Cultuur Wat hangt er in musea en hoe ziet de geschiedenis van kunst eruit? Welke gebouwen vond en vindt u in Italië? Wat vertelt klassieke muziek u en welke lessen leert u van filosofen? Kent u de wortels en woonplaatsen van uw familie? Het thema Kunst & Cultuur laat u ontdekken, graven en ervaren!

24 Inleiding in de kunstgeschiedenis cursus per blok 5x per blok 110,00 Docent : Renske Bakker Blok I - Klassieke oudheid Code : KC a Data : do 1/10 t/m 5/11 Tijd : uur Blok II - Vijftiende eeuw en zestiende eeuw Code : KC a Data : do 12/11 t/m 10/12 Tijd : uur Blok III - Zeventiende t/m negentiende eeuw Code : KC a Data : do 14/1 t/m 11/2 Tijd : uur Deze Per blok te boeken. 15-delige Geeft u zich meteen op cursus voor alle drie de blokken? (3 x 5 lessen) Dan krijgt u 25,00 korting! De cursuscode is in dit biedt u een geval: QKC a overzicht van de westerse beeldende kunst. We beginnen bij de Klassieke Oudheid en richten ons vervolgens op de vroegchristelijke en Byzantijnse kunst, waarna we uitkomen bij de Romaanse en Gotische Middeleeuwen. In het tweede deel behandelen we de vijftiende eeuw met zijn Vlaamse Primitieven, zoals Jan van Eyck. Daarna volgt de 16e eeuw, met de Renaissance en het daar uit voortkomende Maniërisme in Italië. In deel drie worden de 17e, 18e en 19e eeuw besproken, van de Barok en de Nederlandse schilderkunst tot en met de Verlichting en de Romantiek. Thema s uit de kunstgeschiedenis - serie 1 Hollandse Meesters cursus KC o 6x 107,00 Docent : Renske Bakker Data : di 10/11 t/m 15/12 Tijd : uur In deze reeks blijven we dichtbij huis: de (nog altijd) booming Nederlandse kunst in de zeventiende eeuw: Rembrandt, Frans Hals, Johannes Vermeer, Albert Cuyp. Hoe kan het dat er in zo n korte tijd zoveel succesvolle kunstenaars van Nederlandse bodem kwamen? Michelangelo, Da Vinci, Rafaël en de Renaissance cursus KC o 6x 107,00 Docent : Renske Bakker Data : di 16/2 t/m 29/3 Tijd : uur We duiken in de Renaissance: een tijd van grote veranderingen in het denken over de wereld en de positie van de mens. We kijken naar de oeuvres (en de invloed op collega s) van de Italiaanse grote drie : Rafaël, Michelangelo en Leonardo Da Vinci. Thema s uit de kunstgeschiedenis - serie 2 De opkomst van de Moderniteit cursus KC a 6x 107,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Renske Bakker Data: di 29/9 t/m 10/11 Tijd: uur Hoe is de moderne kunst ontstaan? Deze serie leert u er alles over, van 19e eeuwse schilderkunst tot Pop Art. We beginnen bij het Realisme van eind negentiende eeuw, dat het begin van het modernisme in de twintigste eeuw inluidde. Dan volgt een overzicht van de vele stromingen van de 20e eeuw: van het Impressionisme van Claude Monet tot Andy Warhol en Pop Art. Kunst na 1945 cursus KC a 6x 107,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Renske Bakker Data : di 5/1 t/m 9/2 De experimenten van de eerste helft van de 20e eeuw hebben de kunst voorgoed van het ambacht losgeweekt. Na de tweede wereldoorlog is de autonome kunst volop in ontwikkeling. Kunstenaars worden beroemdheden, verkoopprijzen stijgen en de vraag rijst wat werkelijk waardevolle kunst is. Minimal Art, Fluxus, Arte Povera, Post-Modernisme zijn enkele van de vele stromingen en groeperingen die voorbij komen in deze kleurrijke cursus. In cursusjaar bieden we twee series aan, die beide bestaan uit twee cursussen van zes lessen. Boekt u direct beide cursussen binnen een serie? Dan krijgt u 15,00 korting, bovenop de korting die u als bibliotheeklid krijgt! Code voor de hele serie 1: QKC o. Code voor de hele serie 2: QKC a. 24

25 De invloed van fotografie cursus KC a 6x 107,00 Bibliotheek Leeuwarden Docent : Renske Bakker Data : do 7/4 t/m 26/5 (m.u.v. van de schoolvakanties) De relatief jonge kunstdiscipline fotografie heeft al een hele ontwikkeling doorgemaakt. Van imitatie van de schilderkunst tot autonome kunstvorm. We kijken naar fotografen die vanuit een concept werken en onder te verdelen zijn in verschillende werkvormen, zoals: het verzamelen, het vertellen van een verhaal, het portretteren van de mens en het puur fotografisch onderzoek. Tegen de achtergrond van de moderniteit ontdekt u wat fotografie tot zo n bijzonder medium maakt! Kunstfilosofie cursus KC a 6x 107,00 Docent : Renske Bakker Data : di 5/4 t/m 24/5 (m.u.v. van de schoolvakanties) Deze cursus behandelt in historisch perspectief filosofische theorieën over de kunst vanaf Plato tot nu. Wat is kunst? Wat is mooi? Wat is het nut van kunst? Al eeuwenlang houden grote denkers zoals Aristoteles, Leo Tolstoi en Immanuel Kant zich met deze vragen bezig. De cursus werpt een verhelderend licht op begrippen als esthetiek en schoonheid, moderniteit en postmoderniteit, de context en de werkingsgeschiedenis van het kunstwerk. Actuele kunst cursus KC a 6x 107,00 Docent : Renske Bakker Data : di 16/2 t/m 29/3 Welke (grotere) tentoonstellingen zijn er op dit moment te zien in de Nederlandse musea? Wat zijn historische achtergrond en brede context van een expositie waarover u veel leest en ziet in de media? De cursus is zo actueel mogelijk, houdt u daarom vufryslan.nl in de gaten voor de exacte inhoud. Mediakunst studiedag KC m 1x 25,00 op locatie, Leeuwarden De moderne kunst heeft veel uitleg en achtergrond nodig. Renske Bakker weet dat heel goed te doen. Docent : Renske Bakker Datum : zo 8/12 Tijd : uur Extra : de toegang tot de tentoonstelling is bij de cursusprijs inbegrepen I.s.m. Media Art Festival! Eenmalige les tijdens - en in samenwerking met - Media Art Festival in november. Inclusief bezoek aan de tentoonstelling en kennismaking met een mediakunstenaar. Kunst & Cultuur Een cursist Kunstgeschiedenis 25

26 De huizen van uw voorouders workshop KC a 1x 15,00 Tresoar Docent : Sietske Bloemhof (Tresoar) Datum : di 27/10 Wilt u weten welke huizen, boerderijen of gronden uw voorouders bezaten? Dan kan het uitzoeken daarvan een leuke uitdaging zijn. Sinds 1832 legt het kadaster gegevens vast over onroerend goed in Nederland. Daardoor is het mogelijk onderzoek te doen naar de geschiedenis van ieder perceel in ons land. Wie waren de eigenaren, hoe groot was het, waar lag het en wat is er veranderd in de loop der tijd? Dat zijn allemaal vragen waar u na de workshop antwoord op kunt geven. U raakt vertrouwd met het zoeken in de kadastrale registers en krijgt praktische tips voor het onderzoek. Staten en Stinzen: lekker ontspannende cursus! Franeker Universiteit studiedag KC o 1x 35,00 Museum Martena in Franeker Docent : Dr. Jacob van Sluis Datum : vr 20/11 Tijd : uur Extra : Cursusprijs is inclusief lunch Vanaf de oprichting in 1585 tot aan de sluiting door koning Lodewijk Napoleon in 1811 kende Friesland in Franeker een volwaardige eigen universiteit. Tijdens deze studiedag worden diverse vragen beantwoord. Waarom werd de universiteit opgericht en waarom in Franeker? Welke vorm had het onderwijs en hoe werd er gestudeerd? Waarom werd de universiteit opgeheven en kort daarna in 1813 weer opgericht? Er wordt gekeken naar de politieke en culturele context. In het bijzonder wordt er aandacht besteed aan boeken als blijvende erfenis: de boekencollectie van Tresoar gaat immers uiteindelijk terug op de Franeker collectie! Docent dr. Jacob van Sluis (1953) werkt als vakbibliothecaris oude drukken bij Tresoar en heeft over de Franeker universiteit gepubliceerd. Staten en Stinzen; een cursus op locatie! cursus KC m 5x 106,00 diverse locaties, start in Docenten : diverse docenten van Stichting Staten en Stinzen Data : vr 11/3 t/m 15/4 Tijd : uur Friesland kent verschillende monumentale staten, landhuizen en buitenplaatsen. Vaak omgeven door een park met bijzondere flora. De geschiedenis van sommige staten gaat terug tot in de Middeleeuwen, net als die van de nog bestaande torenstins. Interessante en eigenaardige bewoners hebben er hun sporen nagelaten. In deze cursus bezoekt u (op eigen gelegenheid) een aantal staten, waaronder Epemastate (Ysbrechtum) en Dekema State (Jelsum). In een overzicht worden de vele aspecten van de Friese states belicht en daarna treden we in detail over de adellijke bewoners (door Bearn Bilker) en de tuinhistorie (door Rita Radetzky). Ook hoort u wat het betekent om zulk erfgoed te bewaren en te tonen aan publiek. Speuren naar de Tweede Wereldoorlog cursus KC o 3x 42,50 Tresoar Docent : Otto Kuipers (Tresoar) Data : di 15/3, 22/3 en 29/3 Tijd : uur Wie informatie zoekt over de Tweede Wereldoorlog, kan soms wel wat hulp gebruiken. Hoewel er in Friesland veel archief uit de oorlogsperiode is vernietigd, is er toch ook het nodige bewaard gebleven. Daarnaast is er over de jaren veel geschreven in kranten, tijdschriften en boeken. In deze korte cursus leert u zoeken naar en in allerlei informatiebronnen, zowel bij Tresoar als bij andere instellingen. Het programma is inclusief een rondleiding langs de bijzondere oorlogsdocumenten die Tresoar bewaart. 26

27 Stamboomonderzoek voor beginners cursus 3x 42,50 Docent : Sietske Bloemhof (Tresoar) Code : KC a Plaats : Bibliotheek Burgum Data : ma 2/11, 9/11 en 16/11 Code : KC a Plaats : Tresoar Data : di 12/1, 19/1 en 26/1 Altijd al willen weten wie uw voorouders waren, maar geen idee over hoe u het onderzoek aan moet pakken? Dan is deze korte cursus iets voor u! U leert welke vormen van genealogie er zijn en hoe u zelf onderzoek kunt doen. Het vertrekpunt daarbij is internet: wat vindt u online over uw voorouders? Ook krijgt u uitleg over historische bronnen die u kunt raadplegen voor het verder aankleden van uw stamboom. U ontdekt allerlei bijzonderheden over uw familie: waar kwamen ze vandaan, hoe is de achternaam ontstaan en zit er misschien een zwart schaap in de familie? Stamboomonderzoek is spannend en kan zelfs verslavend zijn! In overleg met de docent kunt u als vierde bijeenkomst een gratis rondleiding bij Tresoar krijgen. Stamboomonderzoek, vervolgcursus cursus KC a 3x 42,50 Tresoar Docent : Sietske Bloemhof (Tresoar) Data : di 9/2, 16/2 en 23/2 Hebt u de cursus Stamboomonderzoek voor beginners gevolgd? En wilt u uw kennis over genealogie verdiepen? Dan is dit het ideale vervolg! We behandelen bronnen zoals notariële archieven, memories van successie (aktes erfenisbelasting), belastingkohieren (lijst van belastingschuldigen) en rechterlijke archieven. Ook is er gelegenheid voor het bespreken van uw eigen genealogische vragen. Kunst & Cultuur 27

28 Blok 1 - Architectuur en cultuur van Italië cursus KC a 5x 107,00 Docent : Luca Coppola Data : ma 26/10 t/m 23/11 Tijd : uur Tijdens deze cursus maakt u op afstand een reis door Rome, met uitstapjes naar Napels en Florence. De eerste drie lessen lopen we door Rome. Eerst over de oude pleinen en langs de Middeleeuwse kerken van de Italiaanse hoofdstad. Dan zoeven we naar het heden en bekijken de moderne architectuur van Rome, waaronder de Flaminio wijk en Museum MAXXI. In de vierde les bezoeken we Napels. Van de restanten van de oorspronkelijke stad tot de bijzondere metrostations van nu. In de laatste les van dit blok bestuderen we de invloed van Filippo Brunelleschi in Florence en Michelangelo in Rome. Blok 2 - Architectuur en cultuur van Italië cursus KC a 5x 107,00 Docent : Luca Coppola Data : ma 21/3 t/m 25/4 Tijd : uur In het tweede blok van de cursus, ook los te boeken, gaan we terug naar Rome. We zien dat de zeven oude basilieken nog steeds verbonden zijn en ontdekken de invloed van de meesters Bernini, Borromini en Pietro da Cortona. In de derde les gaan we even naar Napels. We bekijken daar onder meer de wijk Spagnoli, vol kleine soldatenhuisjes. Pauselijke gebouwen en schitterende villa s in Noord-Italië worden bewonderd in de vijfde les. Het blok wordt afgesloten met de rol van Italië als decor in films. Levensfilosofische vraagstukken cursus KC a 5x 117,00 Docent : Bas Nabers Data : do 28/1 t/m 25/2 Tijd : uur Wat maakt ons leven goed, geslaagd, zinvol? En welke vrijheid hebben we om het beter, geslaagder, zinvoller te maken? In deze cursus staan we stil bij wat filosofen van vroeger en nu te zeggen hebben over thema s als eenzaamheid en vriendschap, wonen en reizen, gezondheid en dood. Ons leven is ingebed in een sociale context en een gedeelde cultuur, die onze vrijheid onder druk kunnen zetten, maar een zinvolle invulling daarvan ook mogelijk maken. Bas Nabers studeerde geschiedenis en filosofie in Groningen, Tübingen en Berlijn. Hij werkt als filosoof, schrijver en docent. 28

29 Identiteit in de filosofie cursus KC a 7x 125,00 Docent : Albert Bouwman Data : do 29/10 t/m 10/12 Waarom heeft een geschoold iemand uit een welvarend land hier meer kans op werk dan een vluchteling met vergelijkbare diploma s? Waarom neemt onze aversie tegen pedofielen fors toe? Hoe kan het dat we positiever zijn over Chinese migranten dan over Antilliaanse of Marokkaanse, terwijl de eerste bevolkingsgroep meestal minder integreert? Als het gaat om identiteit nemen we vaak een stevig standpunt in. Terwijl de onderliggende vragen over wat identiteit is en hoe deze wordt gevormd vaak onbeantwoord blijven. In deze cursus geven we aan de hand van zeven invalshoeken, met bijpassende filosofen, antwoorden op die vragen. U hebt geen voorkennis nodig, wel wordt verwacht dat u openstaat voor verschillende perspectieven. De opzet is informeel, met veel ruimte voor gesprek. Het Weihnachtsoratorium van Bach cursus KC a 2x 39,00 Docent : Hans Algra Data : wo 25/11 en 2/12 In 1734 componeerde Johann Sebastian Bach zijn magistrale Weihnachtsoratorium BWV 248. Deze toonzetting van het kerstverhaal over de geboorte van Jezus Christus wordt jaarlijks over de gehele wereld uitgevoerd en begint inmiddels de populariteit van de Matthäus Passion te evenaren. In deze lezing belicht musicoloog Hans Algra de achtergronden en het ontstaan van het kerstoratorium, de structuur van het werk, de verschillende vormen van symboliek en de relatie tussen tekst en muziek. Inleiding muziekgeschiedenis cursus KC a 6x 107,00 Docent : Hans Algra Data : ma 18/1 t/m 22/2 Houdt u van klassieke muziek? En wilt u zich verdiepen in de ontwikkeling van de westerse muziek door de eeuwen heen? Leer dan in deze boeiende cursus over de voornaamste stromingen en componisten in hun cultuurhistorische context. Ook is er veel aandacht voor de ontwikkeling van muzikale vormen en genres. Een fantastische docent, waarbij je de gehele tijd door zijn enthousiaste en kundige presentatie GOED luistert en onthoudt. Kunst & Cultuur Een cursist over Hans Algra 29

30

31 Smaak & Kleur Doe uw computer uit, ga maken! Vind de creativiteit in uzelf en ontdek de puurste smaken. In het kader van Leeuwarden Hoofdstad van de Smaak bezoeken we lokale vakmensen en steken we ook zelf de spade in de grond. Maar u kunt ook zilveren sieraden maken, fotograferen, tekenen, drukken en uzelf verfraaien.

32 In het kader van Leeuwarden, Hoofdstad van de Smaak 2015, organiseert Volksuniversiteit Fryslân in het najaar een flink aantal workshops die te maken hebben met lekker, ambachtelijk en streekgebonden eten. Maak uw eigen geitenkaas workshop 1x 30,00 Doeties geiten, Jubbega Docent : Doetie Trinks (facebook.com/ doetiesgeiten) Extra : 7,00 bijkomende kosten voor de kaas, af te rekenen bij de boerin Code : SK o Data : do 29/10 Tijd : uur Code : SK o Data : do 26/11 Tijd : uur U leert verse worst maken bij de Kempenaer, waar vlees van eigen varkens wordt verwerkt tot heerlijke grill- of bakworstjes. U snijdt en maalt het vlees en kruidt het naar eigen smaak of volgens beproefd recept. Na het keuren en afmaken van het zogenaamde gehakt, stopt u het in natuurdarmen. We gaan ook worstjes grillen en proeven. Als het even kan buiten, op het luxe terras. Uiteraard neemt u aan het eind de zelfgemaakte en -verpakte worstjes mee naar huis: om te proeven en om mee te pronken! Koken door de seizoenen cursus SK a 3x 65,00 Docent : Ellen Starreveld Data : vr 30/11, 6/11 en 13/11 Tijd : 1e 2x: uur en 3e x: uur Extra : de kosten voor de maaltijd zijn bij de cursusprijs inbegrepen. Tijdens twee theorielessen en een food safari ontdekt u hoe u een smakelijk en gevarieerd (seizoens)menu kunt samenstellen van ambachtelijke en duurzame streekproducten. Eerst behandelen we de feiten en cijfers over voeding in Nederland. Ook komen de trends (zoals clean eating, homecooking, kaniwa, insecten, paleo, smoothies en superfoods) aan bod en krijgt u een basisadvies over duurzame voeding. Met een food safari stelt u uw favoriete menu samen, dat voldoet aan de criteria: lekker, gezond en uit de buurt. In een afsluitende les bereidt u op basis van de ingrediënten die gekozen zijn een heerlijke maaltijd. Nadat de boerin s ochtends vroeg de Toggenburger geiten heeft gemolken, verwerkt ze deze samen met u tot rauwmelkse kaas. De melk wordt gestremd, gesneden, gewassen en in malletjes gedaan om vervolgens geperst te worden. Dit alles neemt zo n drie uur in beslag. Tijdens het stremmen is er tijd voor een rondleiding over het bedrijf. Na enkele weken rijpen kunt u uw eigen kaasje ophalen bij de boerin! Zelf worst maken workshop 1 x 30,00 De Kempenaer, Echtenerbrug Docent : Jaap Frerichs (www. eerlijkvlees.nl) Extra : 8,00 bijkomende kosten voor de worst, af te rekenen bij de boer Code : SK m Data : do 15/10 Tijd : uur Code : SK m Data : vr 6/11 Tijd : uur Wildplukken excursie 1x 33,00 bos/weiland nabij Leeuwarden Docent : John Zijlstra (facebook.com/dewilde.oogst) Code : SK m Datum : zo 4/10 Tijd : uur Extra : Vervoer naar het bos op is eigen gelegenheid. Bij onverhoopt slecht weer wordt de excursie uitgesteld. Wilt u de natuur eens anders beleven en ontdekken wat eetbaar is? Het rijke palet aan friszure en licht bittere smaken van planten en vruchten ervaren? Ga dan mee en leer in bos en/of weiland planten als fluitenkruid, hondsdraf en duizendblad, vruchten, kruiden en paddenstoelen herkennen. U kunt kleine hoeveelheden verzamelen en John Zijlstra adviseert u over de manier van bereiden, net zoals hij vele topkoks adviseert! De precieze locatie wordt kort van tevoren bepaald op basis van wat de natuur biedt. 32

33 Barista workshop workshop 1x 27,50 Docent : Bouwinus Sikkes (coffeeonroad.nl) Code : SK a Data : wo 11/11 Tijd : uur Code : SK a Data : wo 3/2 Tijd : uur Code : SK a Data : wo 18/5 Tijd : uur Barista zijn is een ambacht op zich met koffie als de basis. Geen koud kunstje. Zelf dat kunstje leren? Volg de Barista workshop en maak kennis met de wondere wereld van koffie. Na ontvangst met een heerlijk kopje koffie, espresso of cappuccino start de workshop met een presentatie over koffie, waarbij de oorsprong, bereiding en techniek aan bod komen. En dan is het tijd voor actie! Ervaren Barista Bouwinus Sikkes demonstreert u hoe je goede koffie en cappuccino herkent. Tevens proeft u verschillende bereidingen en ontdekt u de veelzijdigheid van het product koffie. Daarna kunt u zelf met de machine experimenteren. Wijnwijs cursus SK a 4x 79,00 Docent : Peter Leon Data : do 15/10 t/m 12/11 Tijdens deze cursus doet u kennis op over wijnen, wijnbouw, moderne en traditionele vinificatie (wijnbereidingsmethoden), druivenrassen, wijnstreken en -landen. Zodoende leert u karakteristieken (her)kennen van wijnen uit de hele wereld. Ook leert u passende wijn/ spijscombinaties te maken. In de laatste les brengt u alle geleerde kennis in praktijk tijdens een wijnproeverij. Wijn is de bloem in het knoopsgat van de beschaving. J.W.F. Weremeus Buning Smaak & Kleur 33

Programmagids. Fryslân

Programmagids. Fryslân 2015 2016 Programmagids Fryslân Taal & Lezen Lichaam & Geest Digitaal & Werk Kunst & Cultuur Smaak & Kleur Dat smaakt naar meer! Inhoud In september start alweer het vierde seizoen van Volksuniversiteit

Nadere informatie

Gymnasium. Op het Hondsrug College. Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst!

Gymnasium. Op het Hondsrug College. Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Gymnasium Op het Hondsrug College Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Gymnasium Hondsrug Het Gymnasium Hondsrug is een afdeling van het Hondsrug College. Het is onderdeel van het vwo,

Nadere informatie

KureghemNet is een project van MAKS vzw. Computerles Programmaboekje sep dec 2014

KureghemNet is een project van MAKS vzw. Computerles Programmaboekje sep dec 2014 @ KureghemNet is een project van MAKS vzw Computerles Programmaboekje sep dec 2014 2 Iedereen mee met de PC Heb je nog nooit een computer gebruikt en wil je de basis leren? Zoek je werk of wil je beter

Nadere informatie

Cursussen digitale vaardigheden. januari - juni 2016

Cursussen digitale vaardigheden. januari - juni 2016 Cursussen digitale vaardigheden januari - juni 2016 Een leven lang leren Steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden. Goede digitale basisvaardigheden zijn een voorwaarde voor informatievaardigheid.

Nadere informatie

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw

Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

cursuskalender 2019/2020 WELKE CURSUS GA JIJ DOEN? Veenendaal

cursuskalender 2019/2020 WELKE CURSUS GA JIJ DOEN? Veenendaal cursuskalender 2019/2020 WELKE CURSUS GA JIJ DOEN? Veenendaal WELKOM IN DE CULTUURFABRIEK! ONTDEK HET ZELF Bij de Bibliotheek in De Cultuurfabriek ben je van harte welkom voor het volgen van een cursus,

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD)

GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD) N e d e r l a n d s I n s t i t u u t A t h e n e Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών Netherlands Institute at Athens NIA INTERUNIVERSITAIRE CURSUS GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD) Nederlands Instituut in

Nadere informatie

Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken. Voor kinderen van 6 12 jaar

Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken. Voor kinderen van 6 12 jaar Ursula Gareis CREATIEF WERKEN MET PORTRET EN ZELFPORTRET Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken Voor kinderen van 6 12 jaar Elke pagina van dit

Nadere informatie

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015 19 Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015 32015 22 1843 2014 971 1840 Inhoudsopgave Algemene informatie 4 Lezingen 5 Workshops 6 Cursussen Cursus paleografie voor beginners 8 Inleiding Ook

Nadere informatie

Computercursussen en workshops. Cursusoverzicht voorjaar 2012

Computercursussen en workshops. Cursusoverzicht voorjaar 2012 Computercursussen en workshops Cursusoverzicht voorjaar 2012 Op zoek naar een leuke cursus of workshop? Cursussen en workshops In dit informatieboekje vindt u alle cursussen en workshops van de bibliotheken

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

Hand-out Methodiek Lookalike

Hand-out Methodiek Lookalike Hand-out Methodiek Lookalike Methodiek Lookalike www.lookalike-traject.nl Amsterdam 2011 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE LOOKALIKE... 3 FILOSOFIE EN WERKWIJZE... 3 INTRODUCTIE VOOR HET ONDERWIJS... 3 KUNSTZINNEGE

Nadere informatie

Nieuwe cursussen. Ons aanbod in dit voorjaar 2016:

Nieuwe cursussen. Ons aanbod in dit voorjaar 2016: Eigen Herd is officieel erkend als leercentrum van Seniorweb voor het geven van computercursussen. Op www.seniorweb.nl/lessen/leercentra vindt u meer informatie over deze leercentra voor senioren. Onze

Nadere informatie

allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone augustus t/m december 2018 aan de Vliet

allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone augustus t/m december 2018 aan de Vliet allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone augustus t/m december 2018 aan de Vliet Programma augustus t/m december 2018 Onze digitale samenleving verandert snel. Om digitaal

Nadere informatie

Verbindende Communicatie

Verbindende Communicatie in samenwerking met VakantieInZICHT Verbindende Communicatie Inspiratie voor impact, dialoog en samenwerking Verbindende Communicatie (VC) is een eenvoudig en krachtig concept voor iedereen die op een

Nadere informatie

Cursussen Fries 2016-2017

Cursussen Fries 2016-2017 afuk.frl Wolkom by de Afûk! Bent u in Friesland komen wonen en wilt u de taal graag kunnen verstaan? Of wilt u voor uw werk graag Fries kunnen spreken? Bent u Friestalig en wilt u het Fries graag leren

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS 19 Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS 2015-2016 32015 22 1843 2014 971 1840 Inhoudsopgave Algemene informatie 4 Cursussen Paleografie 5 Lezingen 8 Workshops 10 Inleiding Bent u geïnteresseerd

Nadere informatie

Verbindende Communicatie

Verbindende Communicatie in samenwerking met VakantieInZICHT Verbindende Communicatie Inspiratie voor impact, dialoog en samenwerking Verbindende Communicatie (VC) is een eenvoudig en krachtig concept voor iedereen die op een

Nadere informatie

Taal en digitaal Cursusprogramma

Taal en digitaal Cursusprogramma Taal en digitaal Cursusprogramma januari - juli 2017 Een leven lang blijven leren Steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden. Goede digitale basisvaardigheden zijn een voorwaarde voor informatievaardigheid.

Nadere informatie

Zoals gebruikelijk presenteert Cultura aan het einde van het cursusseizoen met trots de resultaten van de cursisten van Cultura.

Zoals gebruikelijk presenteert Cultura aan het einde van het cursusseizoen met trots de resultaten van de cursisten van Cultura. Zoals gebruikelijk presenteert Cultura aan het einde van het cursusseizoen met trots de resultaten van de cursisten van Cultura. Opening zaterdag mei om 6.00 uur Elise Huijberts, beheerder van de Cultura

Nadere informatie

Uitgeverij Intertaal Adressen Uitgeverij Intertaal Informatie voor docenten Klantenservice en bestelinformatie

Uitgeverij Intertaal Adressen Uitgeverij Intertaal Informatie voor docenten Klantenservice en bestelinformatie Inhoud IntertaaL Voor u ligt de catalogus van uitgeverij Intertaal. geeft taalstudie- producten uit voor het Nederlands taalgebied. Deze uitgaven kunnen worden gebruikt in het voortgezet onderwijs, middelbaar

Nadere informatie

Spreek tot de verbeelding

Spreek tot de verbeelding De beste training; spreken met PowerPoints Wegens succes!! Extra training op 20 september 2013 Unieke training pakt alle aspecten voor inspirerende presentaties Voor wie - Directeuren - Managers - Adviseurs

Nadere informatie

Leren omgaan met... Computers, internet en nieuwe media

Leren omgaan met... Computers, internet en nieuwe media Leren omgaan met... Computers, internet en nieuwe media Vooraf Leren omgaan met internet, de computer, de ipad of andere tablet? Met nieuwe of sociale media? Dat kan in de bibliotheek! Ook dit jaar zijn

Nadere informatie

Training Social Media optimaal gebruiken

Training Social Media optimaal gebruiken Training Social Media optimaal gebruiken Wat levert deze training voor u op? U heeft de zaak al aardig voor elkaar en als ondernemer bent u op zoek naar een manier om meer omzet te genereren. Door social

Nadere informatie

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College mei 2018 Wat zal je het meeste bijblijven van de training: - De PMA methodiek. - De 5 stappen van de PMA methodiek. - De groepsgesprekken.

Nadere informatie

PLUSLESSEN MAVO-2 2015-2016

PLUSLESSEN MAVO-2 2015-2016 PLUSLESSEN MAVO-2 2015-2016 Veendam, oktober 2015 Beste leerling van mavo-2, Net als in het brugjaar krijg je in dit tweede leerjaar iedere week een plusles. Iedere pluslesserie duurt 6 weken. We starten

Nadere informatie

Nederland - Dagworkshop basiskennis fotografie, 1 dag Over het verschil tussen een 'kiekje' en een prachtige foto, De basisbeginselen van fotografie

Nederland - Dagworkshop basiskennis fotografie, 1 dag Over het verschil tussen een 'kiekje' en een prachtige foto, De basisbeginselen van fotografie Europa / Nederland Code OS110 outdoor school Niveau Nederland - Dagworkshop basiskennis fotografie, 1 dag Over het verschil tussen een 'kiekje' en een prachtige foto, De basisbeginselen van fotografie

Nadere informatie

John Geven Studio s. Fotografiecursussen en workshops

John Geven Studio s. Fotografiecursussen en workshops John Geven Studio s Fotografiecursussen en workshops John Geven Studio s geeft in samenwerking met professionele fotografen en beeldbewerkers cursussen, modules en workshops voor beginnende en gevorderde

Nadere informatie

Lokaal De VUZ 2019 in vogelvlucht!

Lokaal De VUZ 2019 in vogelvlucht! Programma Volksuniversiteit Zaanstreek tijdens FluXus by Night op 11 januari 2019: Klaas Katerstraat 7b Zaandam De VUZ neemt bezoekers deze avond mee op een interactieve ontdekkingstocht langs alle zintuigen!

Nadere informatie

mindfulness workshop

mindfulness workshop mindfulness workshop 1 mindfulness workshop Deze workshop wordt gegeven om een indruk te krijgen wat mindfulness inhoudt. Ook kan worden gekeken in welke training de workshop als onderdeel kan worden ingezet,

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Voor een groep. Korte Workshop Time-management. Slim Werken + Creatief Werken

Voor een groep. Korte Workshop Time-management. Slim Werken + Creatief Werken Voor een groep Korte Workshop Time-management Slim Werken + Creatief Werken edere dag een SlimWerken.COM Julianapark 48-5 5046 GB Tilburg T 013-5770495 M 06-27326562 E contact@slimwerken.com W www.slimwerken.com

Nadere informatie

JAARCURSUSSEN 15/16. Pipe Smet. GC t Blikveld

JAARCURSUSSEN 15/16. Pipe Smet. GC t Blikveld JAARCURSUSSEN 15/16 Pipe Smet GC t Blikveld Elk jaar opnieuw geven een dertigtal enthousiaste lesgevers onze jaarcursussen aan geïnteresseerde deelnemers. Onderstaande cursussen vinden wekelijks plaats

Nadere informatie

Dé taaltraining voor zakelijk succes!

Dé taaltraining voor zakelijk succes! TAALTRAINER VOOR PROFESSIONALS Uw carrière een boost geven? Met uw bedrijf succesvol zakendoen in het buitenland? Uw communicatie met collega s en klanten optimaliseren? Dé taaltraining voor zakelijk succes!

Nadere informatie

LIVE PERFORMANCE. Bijlage Onderzoek Social Media. Sander van de Rijt PTTM22

LIVE PERFORMANCE. Bijlage Onderzoek Social Media. Sander van de Rijt PTTM22 LIVE PERFORMANCE Bijlage Onderzoek Social Media Sander van de Rijt PTTM22 Inhoudsopgave Social Media onderzoek Heesakkers & Daniels bestrating 3 Wat is social media? 3 Voor- en nadelen social media 3 Voordelen

Nadere informatie

Workshops en lezingen

Workshops en lezingen Workshops en lezingen Donderdag 16 maart 2017 van 19:00 tot 21:45 uur Workshop Inhoud Doelgroep Voor Voor wie? 1. Ervaringscircuit Een interactieve workshop waarin je beleeft hoe het is om een te hebben.

Nadere informatie

Het verhaal van mijn leven. Biografische cursus waarin buurtgenoten zich verbinden

Het verhaal van mijn leven. Biografische cursus waarin buurtgenoten zich verbinden Het verhaal van mijn leven Biografische cursus waarin buurtgenoten zich verbinden Cursus voor Fact-cliënten en andere buurtbewoners door Ria Velema, Ann Evers-Schillhorn van Veen, casemanagers Fact Lentis

Nadere informatie

allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone januari t/m juli jaar aan de Vliet

allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone januari t/m juli jaar aan de Vliet allemaal digitaal! Cursusaanbod voor computer, tablet, e-reader en smartphone januari t/m juli 2019 1919-2019 100 jaar aan de Vliet Programma januari t/m juli 2019 Onze digitale samenleving blijft veranderen.

Nadere informatie

SeniorWeb. januari t/m juni 2016. aan de Vliet

SeniorWeb. januari t/m juni 2016. aan de Vliet SeniorWeb januari t/m juni 2016 aan de Vliet SeniorWeb Ook dit najaar verzorgt SeniorWeb opnieuw interessante computercursussen en workshops voor beginners en gevorderden in de locaties Leidschendam, Rijswijk

Nadere informatie

Professioneel Effectief & Persoonlijk

Professioneel Effectief & Persoonlijk Professioneel Effectief & Persoonlijk Academie voor NLP NLP Master Practitioner Beweeg mee met je Perspectief Academie voor NLP De Academie voor NLP staat voor persoonlijke ontwikkeling van mensen. Wij

Nadere informatie

Kook en Proefstudio Den Haag

Kook en Proefstudio Den Haag Geachte heer/mevrouw, Via deze weg willen wij ons graag aan u voorstellen. De Kook en Proefstudio Den Haag is dé gelegenheid waar collega's, vrienden en familie samen aan de slag gaan. Samen koken, samen

Nadere informatie

Mindful Coachen Amsterdam tweejarige opleiding

Mindful Coachen Amsterdam tweejarige opleiding Mindful Coachen Amsterdam Academie voor Open Bewustzijn Wil je minder gehaast je werk doen en meer aandacht hebben voor mensen? Wil je weten hoe je stress bij jezelf en anderen kunt herkennen en verminderen?

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

JEAN-LOUIS & SYLVIE KOP

JEAN-LOUIS & SYLVIE KOP JEAN-LOUIS & SYLVIE KOP 06 52794061 INFO@KOPCOMMUNICATIE.NL Persoonlijke ontwikkeling. Teambuilding. Hei-sessies. Daar neem je de tijd voor; dat doe je op comfortabele plek. Wij voegen daar een extra dimensie

Nadere informatie

Mindful Coachen Zuid-Nederland tweejarige opleiding

Mindful Coachen Zuid-Nederland tweejarige opleiding Academie voor Open Bewustzijn Wil je minder gehaast je werk doen en meer aandacht hebben voor mensen? Wil je weten hoe je stress bij jezelf en anderen kunt herkennen en verminderen? Wil je mindfulness

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

Presenteren & Promoveren 2014

Presenteren & Promoveren 2014 Presenteren & Promoveren 2014 Een training voor promovendi De dissertatie is af. Het was een klus, maar de manuscriptcommissie heeft haar goedkeuring gegeven. De datum voor de promotie is al weken bekend.

Nadere informatie

Opleiding Creatieve Therapie

Opleiding Creatieve Therapie Opleiding Creatieve Therapie Kunst van het leven Veel mensen vinden het lastig om te verwoorden wat zij denken, voelen en ervaren. Ze hebben er geen woorden voor of juist zoveel dat ze er geen wijs uit

Nadere informatie

Mindful Coachen Rotterdam tweejarige opleiding

Mindful Coachen Rotterdam tweejarige opleiding Academie voor Open Bewustzijn studiejaar: 2016-2017 Wil je minder gehaast je werk doen en meer aandacht hebben voor mensen? Wil je weten hoe je stress bij jezelf en anderen kunt herkennen en verminderen?

Nadere informatie

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Voorjaar 2019

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Voorjaar 2019 Programmaboekje Voorjaar 2019 Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles Vóór 50 + (en jonger) en dóór 50 + Leren in een rustig tempo SeniorWeb Veldhoven is een stichting met als doelstelling

Nadere informatie

EtuConsult. cursus Cultuur en Creativiteit. Voor pedagogisch medewerkers

EtuConsult. cursus Cultuur en Creativiteit. Voor pedagogisch medewerkers EtuConsult cursus Cultuur en Creativiteit in de BSO Voor pedagogisch medewerkers Cultuureducatie is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Daarom bieden steeds meer bso s culturele activiteiten

Nadere informatie

Inleiding. Meer informatie Digitaal Leerplein -

Inleiding. Meer informatie Digitaal Leerplein - Inleiding Deze catalogus bevat een overzicht van alle programma s uit het Digikundig Sollicitatie-pakket. Het Digikundig sollicitatie-pakket is de e-learningportal van Digitaal Leerplein; hét startpunt

Nadere informatie

Mindful Coachen Rotterdam tweejarige opleiding

Mindful Coachen Rotterdam tweejarige opleiding Academie voor Open Bewustzijn Wil je minder gehaast je werk doen en meer aandacht hebben voor mensen? Wil je weten hoe je stress bij jezelf en anderen kunt herkennen en verminderen? Wil je mindfulness

Nadere informatie

TRAINING 1. Tijd: Onderwerp: Waarom Resultaat Werkvorm Materiaal

TRAINING 1. Tijd: Onderwerp: Waarom Resultaat Werkvorm Materiaal DRAAIBOEK TRAINING 1, 2,3,4,5 REALISTEN ROADMOVIE De prezi presentatie voor de trainingsbijeenkomsten vindt u via de onderstaande link. https://prezi.com/0txqqdqmauta/training-realisten-roadmovie-5-bijeenkomsten/

Nadere informatie

In Zuid-oost Drenthe diverse cursussen en workshops gegeven. Er zijn ook inloopmiddagen.

In Zuid-oost Drenthe diverse cursussen en workshops gegeven. Er zijn ook inloopmiddagen. In Zuid-oost Drenthe diverse cursussen en workshops gegeven. Er zijn ook inloopmiddagen. CURSUSSEN Windows 10 Basis incl. Intern&Email 9 lessen prijs 75 Cursussen najaar gestart. Nieuwe cursussen starten

Nadere informatie

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids?

Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? Werkschrift : Hoe werk ik op WikiKids? WERKBOEK WIKIKIDS Welkom bij het werkboek van WikiKids. In dit werkboek staan opdrachten waarmee je stap voor stap leert werken met WikiKids. Er staan 15 opdrachten

Nadere informatie

Tekenen in de Tweede fase

Tekenen in de Tweede fase Tekenen in de Tweede fase Wat kun je verwachten? Wat kun je verwachten? Lessen per week: Havo 4 / 5 2 uur praktijk en 1 uur theorie (KG/KB) Vwo 4 2 uur (de verdeling praktijk / theorie wisselt door het

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen.

Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. 2015/2016 Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. Aansluiting en uitdaging weg. Ondervindt u ook vaak dat uw hoogbegaafde kind niet vanzelfsprekend makkelijk leert? Merkt u ook dat uw kind moeite

Nadere informatie

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Waarom? Ik heb het idee dat ik wel eens tekortschiet als het erom gaat anderen duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik

Nadere informatie

Transport en Logistiek. Klaar voor de toekomst - Online leren

Transport en Logistiek. Klaar voor de toekomst - Online leren Transport en Logistiek Klaar voor de toekomst - Online leren Bepaal zelf hoe je leert Onze leervormen 2 Iedereen is anders en iedereen leert anders. Daarom kunnen medewerkers in onze online leeromgeving

Nadere informatie

Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013

Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013 Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013 Haags Gemeentearchief onder auspiciën van Geschiedkundige Vereniging Die Haghe Inhoudsopgave blz. Inleiding 3 Algemene informatie 4 Cursussen Cursus paleografie

Nadere informatie

CERRETO GUIDI, VINCI.

CERRETO GUIDI, VINCI. CERRETO GUIDI, VINCI. Events ENNEAGRAM ACADEMIE TRIP TO ITALY Naast het reguliere programma dat bij de Enneagram Academie plaatsvindt, worden er ook twee jaarlijks events georganiseerd op de meest bijzondere

Nadere informatie

E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten. Professionaliseringsaanbod. Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl

E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten. Professionaliseringsaanbod. Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten Professionaliseringsaanbod Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl Schooljaar 2018/2019 Inleiding Professionalisering, er is nog nooit zoveel over geschreven.

Nadere informatie

DELFTSE METHODE. 30 jaar Delftse methode: praktijkgericht, onconventioneel en natuurlijk. www.delftsemethode.nl

DELFTSE METHODE. 30 jaar Delftse methode: praktijkgericht, onconventioneel en natuurlijk. www.delftsemethode.nl 30 jaar Delftse methode: praktijkgericht, onconventioneel en natuurlijk www.delftsemethode.nl OVER DE DELFTSE METHODE Snel en effectief Nederlands leren doe je met de Delftse methode. De Delftse methode

Nadere informatie

WORKSHOPS EN CURSUSSEN KUNSTSCHOOL ZAMENHOF

WORKSHOPS EN CURSUSSEN KUNSTSCHOOL ZAMENHOF WORKSHOPS EN CURSUSSEN KUNSTSCHOOL ZAMENHOF Op het bedrijventerrein Zamenhofstraat in Amsterdam Noord huizen een aantal kunstenaars die regelmatig workshops en cursussen aanbieden aan volwassenen, kinderen

Nadere informatie

Het gymnasium: iets voor jou?

Het gymnasium: iets voor jou? Het gymnasium: iets voor jou? Stel jezelf eens de vraag... Ben ik nieuwsgierig? Heb ik een brede belangstelling? Hou ik van onderzoeken? Ben ik gek op cultuur? Houd ik van nieuwe dingen leren? Ben ik kritisch?

Nadere informatie

Taal en digitaal Cursusprogramma

Taal en digitaal Cursusprogramma Taal en digitaal Cursusprogramma Juli - december 2016 Een leven lang blijven leren Steeds meer informatie wordt digitaal aangeboden. Goede digitale basisvaardigheden zijn een voorwaarde voor informatievaardigheid.

Nadere informatie

Spreek tot de verbeelding

Spreek tot de verbeelding De beste training; spreken met PowerPoints Unieke training pakt alle aspecten voor inspirerende presentaties Voor wie - sprekers - Directeuren - Managers - Adviseurs - jou Wat - Presenteren van plannen

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

SestraSelectie verzorgt de komende maanden weer een aantal workshops en trainingen:

SestraSelectie verzorgt de komende maanden weer een aantal workshops en trainingen: SestraSelectie verzorgt de komende maanden weer een aantal workshops en trainingen: 1. Workshop: Ontdek jouw communicatietalent! Data: woensdag 10 september, woensdag 24 september, woensdag 29 oktober,

Nadere informatie

Mens- en wereldbeeld - HV 12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61301

Mens- en wereldbeeld - HV 12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61301 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 June 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61301 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Inhoud Tip: doorzoek de elektronische versie van dit boek kosteloos op yin.do/5974c

Inhoud Tip: doorzoek de elektronische versie van dit boek kosteloos op yin.do/5974c Inhoud Tip: doorzoek de elektronische versie van dit boek kosteloos op yin.do/5974c Inleiding 10 Hoofdstuk 1: Wat is een weblog 12 Waarom een weblog 13 Wat kun je doen met een weblog 14 Dagboek 14 Hobby

Nadere informatie

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 6 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 7 Uw voorkennis 7 Hoe werkt u met dit boek?

Inhoudsopgave Voorwoord 5 Nieuwsbrief 6 Introductie Visual Steps 6 Wat heeft u nodig? 7 Uw voorkennis 7 Hoe werkt u met dit boek? Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Nieuwsbrief... 6 Introductie Visual Steps... 6 Wat heeft u nodig?... 7 Uw voorkennis... 7 Hoe werkt u met dit boek?... 7 Website... 8 Toets uw kennis... 8 Voor docenten...

Nadere informatie

Training Leer Balans Leven

Training Leer Balans Leven Training Leer Balans Leven In 5 maanden meer balans in je leven Wil je minder stress? Wil je meer werkplezier? Wil je jouw doelen effectiever bereiken? Wil je handiger communiceren? Wil je efficiënter

Nadere informatie

Leren in een rustig tempo en nog gezellig ook!!!

Leren in een rustig tempo en nog gezellig ook!!! COMPUTERCURSUSSEN in groepen of individueel PRESENTATIES ADVIES & HULP Uitgave voorjaar 2017 Locaties Bibliotheek van Veldhoven en Rundgraafpark complex Voor 50 + Door 50 + Leren in een rustig tempo en

Nadere informatie

PTA Kunst HAVO Belgisch Park cohort

PTA Kunst HAVO Belgisch Park cohort Examenprogramma Kunst Het eindexamen Kunst bestaat uit: een schoolexamen Kunst Beeldende Vormgeving en een centraal schriftelijk examen Kunst Algemeen. Domeinen Kunst Beeldende Vormgeving PTA Kunst HAVO

Nadere informatie

Let s Ynnovate! Let s Ynnovate! LET S YNNOVATE! OVER FLEUR & ESTHER FLEUR PULLEN & ESTHER VAN DER STORM

Let s Ynnovate! Let s Ynnovate! LET S YNNOVATE! OVER FLEUR & ESTHER FLEUR PULLEN & ESTHER VAN DER STORM LET S YNNOVATE! Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg, riep Einstein al een dikke eeuw geleden. Wil je innoveren, dan zul je uit je routine moeten stappen. Maar hoe kun je succesvol

Nadere informatie

LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk.

LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. PROFESSIONALISEREN DOOR ALLE BENODIGDE SOFTSKILLS VAN DE MANAGER TE TRAINEN

Nadere informatie

Latijn: iets voor jou?

Latijn: iets voor jou? : n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de

Nadere informatie

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Lekker in je vel Leren omgaan met stress voor kinderen Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Heeft uw kind wel eens last van stress? Voelt uw kind zich wel eens niet lekker en weet u niet

Nadere informatie

School en computers. Paulusse BedrijfsOpleidingen

School en computers. Paulusse BedrijfsOpleidingen School en computers School en computers Computers zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Kinderen van nu spelen vaak al computerspelletjes voor ze naar groep 1 gaan. Op school nemen computers een

Nadere informatie

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles

Nadere informatie

INTERVISIE ALGEMEEN INLEIDING

INTERVISIE ALGEMEEN INLEIDING INTERVISIE ALGEMEEN 1 INLEIDING Met deze waaier kunnen intervisiegroepen (en begeleiders daarvan) nieuwe, aantrekkelijke en dynamische werkvormen kiezen die intervisie tot een succes maken. Nieuwe werkvormen

Nadere informatie

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Informatiebrochure Inhoud Waarom een Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder? 3 Voor wie is de Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder bestemd? 3 Resultaten van de opleiding

Nadere informatie

Training & Support: "Hoe beter je het na de training oppakt, hoe hoger het rendement van de training!"

Training & Support: Hoe beter je het na de training oppakt, hoe hoger het rendement van de training! COMPUTER-COLLEGE.NL Telefoon 0182 633 123 Internet www.computer-college.nl Training & Support: "Hoe beter je het na de training oppakt, hoe hoger het rendement van de training!" Een nieuwe aanpak voor

Nadere informatie

Brochure. Training HR en timemanagement. In 1 dag slimmer met je tijd om leren gaan

Brochure. Training HR en timemanagement. In 1 dag slimmer met je tijd om leren gaan Brochure Training HR en timemanagement In 1 dag slimmer met je tijd om leren gaan Inhoudsopgave Over HRM Academy 3 Training HR en timemanagement 4 Algemene informatie over de training 6 Maatwerk 7 Contact

Nadere informatie

Voor alle cursussen geldt Wijzigingen voorbehouden

Voor alle cursussen geldt Wijzigingen voorbehouden Locatie cursussen FNV Scholing FNV Scholing & IT Werkgroep Kantooradres: Nieuwe Fellenoord 7, 5612 KB EINDHOVEN Postadres: p/a Gentiaanweg 8, 5643 CB EINDHOVEN Telefoon 06 1513 3287 (na 14.00 uur) E-mail:

Nadere informatie

Online Presence. Praktijkgerichte computercursussen voor particulieren en bedrijven

Online Presence. Praktijkgerichte computercursussen voor particulieren en bedrijven Online Presence Praktijkgerichte cursussen voor particulieren en bedrijven Online Presence Compu Act Opleidingen onderscheidt zich op het gebied van flexibiliteit, prijsniveau en individuele mogelijkheden.

Nadere informatie

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten

Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten Intuïtief Website Stappen Plan voor een Doorlopende Stroom Klanten 2015 Annie Massop Hart en Ziel Marketing - Alle rechten voorbehouden - 1 Inleiding Dit stappenplan sluit aan op de workshop Hoe je intuïtief

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

In gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en

In gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht

Nadere informatie

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1 faalangst de baas! training www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl 2 KINDERPRAKTIJK LANDSMEER FAALANGST DE BAAS! TRAINING 3 faalangst de Baas! training

Nadere informatie