Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Verslag van de Algemene Rekenkamer over 990 Nr. 26 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 6 november 99 Naar aanleiding van de brief van de Commisie voor de rijksuitgave van 8 juli 99 (22032, nr. 23) zend ik u hierbij de antwoorden op de door u gestelde vragen inzake de ontwikkeling en de doelmatigheid van de personeelsfunctie binnen de ministeries. De inhoud is tot stand gekomen in nauw overleg met de ministeries. Te uwer informatie zijn tevens een drietal cijferoverzichten bijgevoegd alsmede de integrale antwoorden van de ministeries. De Minister van Binnenlandse Zaken, C. I. Dales Ter inzage gelegd op de bibliotheek. 550F ISSN Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 26

2 Aan de Commissie voor de Rijksuitgaven Ontwikkeling aantal personeelsfunctionarissen Inleiding en samenvatting. Op 8 juli 99 hebt u enkele vragen gesteld betreffende de ontwik keling van de personeelsfunctie in de Rijksdienst van 984 tot 99. Deze vragen zijn inmiddels voorgelegd aan de ministeries. De integrale beantwoordingen door de ministeries treft u hierbij aan als bijlage II. De uitkomsten zijn gebundeld in enkele tabellen, zie bijlage I, tabellen t&m 3. In tabel zijn volledigheidshalve ook de cijfers gepresenteerd van de Belastingdienst. Omdat de Belastingdienst van een geheel andere aard en omvang is dan de ministeries blijft deze verder buiten beschouwing. Hier volgt een samenvatting van de uitkomsten (exclusief de Belasting dienst): - Het totaal aantal personeelsfuncties, uitgedrukt in volle tijdsequiva lenten, is in de periode gestegen van 3275,8 naar 3352,5. - In 984 maakten de personeelsfuncties 2,52% uit van het totaal van de functies in dat jaar. Voor hei jaar 99 is dit cijfer 2,69%. Het percentage voor het totaal van de rijksdienst is dus gestegen met 0,7 (zie tabel ). - In kwalitatieve zin heeft er een verschuiving van lagere naar hogere schalen plaatsgevonden. De categorie functies in schaal en hoger vormde in 984,2% van het totaal aantal personeelsfuncties. In 99 is dit percentage 8,8% (zie tabel 2). In het volgende wordt nader op de beantwoording van de vragen ingegaan. 2. De beantwoording van de afzonderlijke vragen. a. Kan worden aangegeven welke toename van de omvang van de personeelsdienst tussen januari 984en januari 99 is opgetreden bij de Rijksoverheid, waarbij voor elk ministerie op directieniveau wordt aangegeven hoe groot de capaciteit van de personeelsfunctie op de twee peildata was, in relatie tot de capaciteit van het betreffende onderdeel? b. Kan daarbij worden aangegeven met welke definitie voor de perso neelsfunctie precies is gewerkt? c. Kan voor de capaciteit van de personeelsfunctie tevens worden aangegeven hoe de verdeling van de capaciteit over de schalen van het BBRA'84was? Tabel laat zien dat het totale personeelsvolume in de periode bij de meeste ministeries is gedaald. Ook het volume van de personeelsdiensten is bij veel ministeries in absolute zin gedaald De absolute aantallen corresponderen overigens niet geheel met de cijfers uit de begrotingen. Navraag bij de betrokken ministeries heeft geleerd dat verschillende peildata zijn gehanteerd. De totale omvang van de personeelsdiensten neemt toe van 3275,8 naar 3352,5 fte's. Deze toename is het saldo van een sterke stijging van het aantal P-functies bij Justitie, die de daling van de aantallen bij vrijwel alle andere departementen overstijgt. Opgemerkt moet ook worden dat er een verschil is in de opbouw en samenstelling van de Rijksdienst in 99 ten opzichte van 984, doordat inmiddels het Abp, Arbvo, MCS en de Rijksonderwijsinstellingen geen deel meer uitmaken van de hoofdstukken van de Rijksbegroting. De ontwikkeling per hoofdstuk van de rijksbegroting, in absolute aantallen. kan als volgt in beeld worden gebracht: Tweede Kamer, vergaderjaar , 22032, nr. 26

3 Aantallen P-functionarissen 984 en HCS FIN SZW O&W BIZA BUIZA E WVC VROM LNV V&W C& JUST mmislene Bij de meeste ministeries is er sprake van een toename van het aantal personeelsfuncties per 00 medewerkers (p00). Uitzonderingen zijn Algemene Zaken; Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, en Onderwijs en Wetenschappen, waar van een daling sprake is. Bezien voor de gehele rijksdienst een toename van 2,52% in 984 tot 2,69% in 99. De volgende grafiek geeft een beeld van aantal P-functionarissen per 00 medewerkers (P00) per begrotingshoofdstuk, in 984 en in 99: t 5- Percentage P-functionarissen I984en l - f L-~? - T"! r (. \ z: Z * z\ I \ r HCS AZ FIN SZW O&W BIZA BUIZA E WVC VROM LNV V&W Cff JUST mmislene f. i :; :-! z:!^ (^ A r. c_ l l D P' 2 P' Z K»- 84 ( W 9 z: ï z:i!< ^7 Tweede Kamer, vergaderjaar , 22032, nr. 26

4 Bij de beantwoording van vraag 5 wordt ingegaan op de verschillen tussen de p00's bij de afzonderlijke begrotingshoofdstukken. Een vergelijkend overzicht waarin een beeld wordt geschetst uitge splitst naar directieniveau is niet goed op te stellen, omdat er tussen de ministeries grote verschillen in de opbouw en de doordecentralisatie van de personeelsafdelingen voorkomen. Bovendien hebben er tussen 984 en 99 vrijwel overal reorganisaties plaatsgevonden. Voor een beeld van de uitsplitsingen per departement wordt dan ook verwezen naar de beantwoordingen door de ministeries zelf, zie bijlage II. b. Nagenoeg alle ministeries hanteren (zij het in verschillende volgorde en bewoordingen) dezelfde elementen in hun definitie voor de perso neelsfunctie, namelijk: personeelsplanning personeelsbegroting formatiebeheer; personeelsbegeleiding vorming en opleiding management deve lopment; werving en selectie personeels en salarisadministratie. In de overzichten zijn de specifieke opleidingsinstituten voor bepaalde personeelscategorieën als politie, voor gevangenispersoneel en voor medewerkers van de belastingdienst niet opgenomen. Ook zijn specifieke wervings en selectieactiviteiten voor het politie en gevangenispersoneel niet opgenomen. c. Op grond van de gegevens in tabel 2 kan worden geconcludeerd dat het aantal personeelsfunctionarissen in de categorie «hoog» (schaal en hoger) sterk gestegen is (van 366,8 naar 63,5). Deze verschuivingen zijn overigens kleiner dan deze tabel op het eerste gezicht suggereert: het merendeel betreft een verschuiving van het «hoog middelbare» niveau van schaal 0 naar het «hoge» niveau schaal. Tabel 3 geeft een overzicht van de percentages p-functies in schaal en hoger per ministerie, in procenten van het totaal aantal p-functies bij dat ministerie. Hieruit blijkt dat deze ontwikkeling zich in meer of mindere mate bij alle ministeries heeft voorgedaan. 2 Kan per ministerie worden aangegeven weke reducties op deze capaciteit worden voorgesteld in het kader van de grote efficiency? Met uitzondering van de ministeries van Defensie en van Buitenlandse Zaken geven de ministeries aan dat de GEO, naar wordt verwacht, een evenredige afname van de grootte van de personele functie tot gevolg zal hebben. De ministeries van Economische Zaken, van Onderwijs en Weten schappen en van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, en Sociale Zaken en Werkgelegenheid kunnen daar nu al concrete aantallen of percen tages bij noemen. Andere ministeries verwijzen in dit verband ook naar een reductie van de stafdiensten in zijn algemeenheid. Op grond van deze inventarisatie is de verwachting gerechtvaardigd, dat de omvang van de personeelsfunctie van de rijksdienst (in elk geval in absolute zin) als gevolg van de GEO zal worden ingekrompen. 3 Kan per ministerie worden aangegeven waar en in welke mate sprake is van uitbesteding van de personeelsfunctie (binnen de definitie zoals gevraagd in vraag ) en welke budgetten daarmee in 990 waren gemoeid? Voor een inzicht in de gegevens per ministerie wordt verwezen naar bijlage II. Voor de belangrijkste activiteiten levert dit voor gehele rijks dienst het volgende beeld op voor 990: Tweede Kamer, vergaderjaar , 22032, nr. 26

5 Formatiewerk Vorming en Opleiding Interimmanagement Werving Pers. en salarisadministratie Totaal f f f f f f De cijfers lijken op het eerste gezicht aan te geven dat er afgezet tegen het gehele personeelsbudget slechts in zeer beperkte mate sprake is van uitbesteding. Naar mijn mening is het beeld echter niet compleet Door de aard van de vraagstelüng is het denkbaar dat activiteiten die minder direct tot de P-activiteiten worden gerekend wel zijn uitbesteed, zoals bijv. de ontwikkeling van Personeelsmanagement-informatiesys temen. Deze gegevens zijn niet altijd achteraf uit de financiële admini stratie te halen. Het is ook denkbaar dat er over meerdere jaren bekeken een wat ander beeld zou ontstaan, omdat activiteiten zoals formatieorganisatiewerk een hausse aan uitbestedingen kunnen geven in het ene jaar, terwijl deze in een volgend jaar niet voorkomen: Zowel centraal als decentraal is achteraf een deel van de uitgaven niet altijd meer te herleiden tot het p-budget. Uit de nu verstrekte gegevens is echter wel af te leiden dat er, met uitzondering van de opleidingen, geen sprake is van een kostbare uitbe steding op grote schaal van de reguliere P-activiteiten. Kan (desnoods met behulp van schattingen) per ministerie een nadere specifikatie worden gegeven van de met de volgende activiteiten gemoeide capaciteit (op januari 99) en budgetten (in 990) in relatie tot de personeelsomvang van de totale capaciteit voor personeelszaken: - vorming en opleiding; - salarisadministratie; - het maken en bewaken van managementcontracten; - management development en loopbaanbegeleiding; - selectie en werving; - eventueel andere relevant geachte categorieën. In bijlage II wordt een beeld gegeven van de verhoudingen zoals deze nu door de ministeries kunnen worden aangeleverd. Deze gegevens zijn zo wisselend in detaillering en opzet, dat geen samenvatting is gemaakt. Op basis van deze schattingen zijn echter weinig algemeen geldende indikaties af te leiden. " Met betrekking tot de Hoge Colleges wordt opgemerkt dat de personele onder steuning ten behoeve van de leden van de Tweede Kamer, de Europarlementariêrs, en het ambtelijk personeel van de Hoge Colleges van Staat is opgenomen bij BiZa. Hierdoor geven zowel het relatief hoge getal van Biza, als liet relatief lage getal bij de HCS, een vertekend beeld van de werke lijkheid. Bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid, waar een sterke interne decentralisatie heeft plaatsgevonden, is het streven gericht op het onderbrengen van meer staftaken (waaronder de personeelsfunctie) bij het decentrale management. Voor deze ontwik keling is echter enige tijd nodig. Kan, indien bij de beantwoording van vraag t&m 4 blijkt dat er grote verhoudingsverschillen zijn tussen de ministeries, een verklaring worden gegeven voor die verschillen? Zoals aangegeven bij de beantwoording van vraag is er over het geheel genomen sprake van een kwantitatieve en kwalitatieve groei van de personeelsdiensten van de ministeries. In tabel 2 zijn per begrotings hoofdstuk de verhoudingsgetallen gegeven van het aantal personeels functies per 00 medewerkers (p00). Zowel in 984 als in 99 zijn er tussen de p00's van de afzonderlijke begrotingshoofdstukken duide lijke verschillen te constateren. In 99 variëren zij van,98 bij de Hoge Colleges * tot 4,06 bij Sociale zaken en Werkgelegenheid. Een afdoende verklaring van alle verschillen die op basis van de nu door de ministeries verstrekte gegevens kunnen worden geconstateerd, is niet te geven. Hiervoor zou een grondiger onderzoek nodig zijn, waarbij onder meer zorg zou moeten worden gedragen voor volledige, en beter onderling vergelijkbare basisgegevens. Tweede Kamer, vergaderjaar , 22032, nr. 26

6 Voor oordeelsvorming zou het voorts nodig zijn de gevonden cijfers in samenhang te zien met andere, in de eerste plaats met die van de overige beheersfuncties binnen de rijksdienst. Door de decentralisatie van alle beheersfuncties is het voor de minis teries nog meer dan voorheen mogelijk om deze functies naar eigen inzicht in te richten, te versterken, te combineren met andere functies, of juist af te bouwen. Dit geldt voor de personele functie evenzeer als bijvoorbeeld voor de financieel-economische functie. In het algemene zin is er zeker een verklaring te geven voor de kwanti tatieve en kwalitatieve groei van de personeelsdiensten. Zo is er sprake geweest van een investering in loopbaanbegeleiding en management-development gericht op een betere inzet van personeel en kwalitatieve verbetering van het management. Om onder meer deze nieuwe taken op een adequaat niveau uit te voeren heeft er zich een sterke professionalisering in de personeelsfunctie voltrokken, die zowel tot uiting komt in het opleidingsniveau als in de salariëring. Daarnaast heeft de rijksdienst in de afgelopen 0 jaar te maken gehad met minimum aan gedwongen ontslagen en een maximum aan verbe tering van het operationele vermogen van de departementen. Dit vrfaagt verhoudingsgewijs om een intensieve personeelsbemoeienis. Tweede Kamer, vergaderjaar , 22032, nr. 26 6