HIER OPGEWEKT KENNISSESSIE VERLAAGD TARIEF 10 APRIL 2014, EINDHOVEN

Transcriptie

1 HIER OPGEWEKT KENNISSESSIE VERLAAGD TARIEF 10 APRIL 2014, EINDHOVEN Het kabinet wil met de regeling Verlaagd Tarief de collectieve opwek van elektriciteit stimuleren. Achterliggend idee is dat daarmee niet alleen een bijdrage wordt geleverd aan de doelstelling voor duurzame energie, maar ook aan een groter draagvlak voor duurzame energie en energiebesparing. Burgers worden immers zelf producent. Veel initiatieven zijn in het kader van de regeling bezig met het ontwikkelen van productieinstallaties, zogenaamde postcoderoosprojecten. Maar hoe werkt de regeling? Wie heeft er wat aan? En wat levert het op? Tijdens de HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief in Eindhoven kregen bezoekers antwoord op deze vragen en kwamen zij in contact met experts en ervaringsdeskundigen. Verschillende initiatieven deelden met anderen hoe zij de regeling interpreteren en ermee omgaan. Na een plenaire start met deskundigen gingen de bezoekers in groepjes uiteen om specifieke vraagstukken en casussen te bespreken. Leren van elkaar en antwoord krijgen op prangende vragen dat was het doel. Dit document is een verslag van deze Kennissessie Verlaagd tarief. Het verslag begint met een samenvatting van de plenaire bespreking, met daarna een documentatie van de tafelsessies in vraag-antwoordvorm. HIER opgewekt streeft ernaar zoveel mogelijk vragen beantwoord te krijgen. Vragen die nog niet beantwoord zijn, kunnen alsnog bij HIER opgewekt worden ingediend De Kennissessie is georganiseerd door HIER opgewekt. Het programma werd verzorgd door: Ruud de Bruijne, e-decentraal Michel Chatelin, Eversheds Advocaten- en Notariskantoor Wido van Heemstra, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Gert Jan Vegt en Jan Kiekebosch, de Belastingdienst Ernst van der Leij, Morgen Groene Energie Dominique Doedens, EscoZon Jan Willem Zwang, Greencrowd Met dank aan gemeente Eindhoven voor het ter beschikking stellen van de locatie. Maak je ook gebruik van de regeling Verlaagd Tarief bij collectieve opwek en wil je je coöperatie in dit rijtje terug zien en/of ervaringen delen? Stuur dan een mail naar Team HIER opgewekt Wij nemen contact met je op! Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 1

2 PLENAIRE START 1 januari 2014 trad de regeling Verlaagd Tarief in werking. Veel initiatieven hebben vragen over de belastingkorting, die ingewikkelder is dan het lijkt. De avond staat dan ook in het teken van vraag en antwoord, plenair ingeleid door Ruud de Bruijne van e-decentraal. Wat zijn de belangrijkste voorwaarden voor de regeling? Michel Chatelin (Eversheds): Om van de regeling gebruik te kunnen maken moet je een coöperatie of VvE zijn met een aanwijzing van de Belastingdienst. Er moet sprake zijn van een productie-installatie die hernieuwbare energie opwekt en die juridisch en economisch eigendom is van de coöperatie of VvE. Alleen particulieren die in aanpalende postcodes van de productie-installaties wonen de zogenoemde postcoderoos komen in aanmerking voor het verlaagd tarief. Wanneer is een installatie roerend of onroerend, en heeft dit tot gevolg? Michel Chatelin (Eversheds): Hier kun je over discussiëren. De vuistregel is: kijk naar een installatie op een dak, is die bedoeld om daar lang te blijven liggen of niet? Over het algemeen is een installatie geplaatst voor langere tijd en dan is het een onroerende zaak. Dan kun je te maken krijgen met het natrekkingsprobleem : mocht de gebouweigenaar failliet gaan, dan kan een curator de eigendom van een PV-installatie claimen. Dit kun je oplossen door een recht van opstal te vestigen via de notaris, dan splits je de eigendom van de installatie van het gebouw. Mogen rechtspersonen lid zijn van de coöperatie? Michel Chatelin (Eversheds): Het recht kent natuurlijke personen en rechtspersonen, waaronder coöperaties, VvE s, NV s, BV s en stichtingen. Om in aanmerking te komen voor de regeling mogen alleen natuurlijke personen lid zijn van de coöperatie. De bestuurder van de coöperatie hoeft geen lid te zijn en mag dus wel een rechtspersoon zijn, bijvoorbeeld een BV. Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Rechtspersonen stichtingen, BV s, etc mogen dus geen lid zijn van de coöperatie. Als dit wel zo is, voldoet de coöperatie in zijn geheel niet aan de regeling. Je hebt ook ondernemers die privé als natuurlijk persoon willen deelnemen aan een coöperatie. Dat is toegestaan tot maximaal 5 procent van de leden. Doen er meer ondernemers mee, maar kan de coöperatie de inspecteur overtuigen dat het puur om privédeelname gaat, dan kan de Belastingdienst een uitzondering maken. Bijvoorbeeld in het geval van zzp ers. Dan moet wel minimaal 70 procent van de onroerende zaak ook als woning in gebruik zijn. Overigens is een particulier met zon-pv op het dak fiscaal gezien ook zzp er, maar er is al een uitspraak dat zij niet meetellen voor de 5 procentregel. Op basis van de ledenlijst beoordelen wij of er sprake is van ondernemers of niet. Mensen kunnen ook altijd terecht bij ons met vragen hierover. Hoe kun je hier als coöperatie zicht op houden? Wido van Heemstra (RVO.nl): Je kunt leden om een verklaring vragen. De verantwoordelijkheid ligt bij de coöperatie. Je kunt ook in de statuten opnemen dat het lidmaatschap vervalt zodra een lid ondernemer wordt, zoals Morgen Groene Energie doet bijvoorbeeld. Gert Jan Vegt (Belastingdienst): We zijn streng. Als de coöperatie niet meer aan de regeling voldoet, kunnen alle leden van de coöperatie geen gebruik meer maken van het tarief. Het is een goed idee om een clausule op te nemen in de statuten die de leden zelf verantwoordelijk maakt voor het doorgeven van wijzigingen in hun situatie die gevolgen hebben voor de regeling. Zo is altijd duidelijk waar de schuldvraag ligt. Het blijft echter de verantwoordelijkheid van de coöperatie dat niet meer dan 5 procent ondernemer is, of dat in ieder geval duidelijk is dat het een coöperatie van en voor particulieren is. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 2

3 Ik heb een coöperatie met ruim honderd leden, waaronder een aantal stichtingen. Met alleen een aantal particuliere leden van de coöperatie willen we een postcoderoosproject starten. Kan dit? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Nee. Er mogen geen rechtspersonen lid zijn van de coöperatie. Voor het bewuste project zul je dan een aparte coöperatie moeten oprichten. Het is wel toegestaan om meerdere projecten binnen één coöperatie op te starten. Voor elk project moet je dan een nieuwe aanwijzing bij de Belastingdienst aanvragen. Wat is de reden voor het uitsluiten van ondernemers? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): De regeling is met spoed in elkaar gezet na het begrotingsakkoord in oktober. Alles wat in Nederland gebeurt waarbij enige vorm van tegemoetkoming aan ondernemers in het spel zou kunnen zijn, moet aan Brussel worden voorgelegd. Die tijd was er niet, dus zijn ondernemers in eerste instantie uitgesloten van de regeling. Het voorstel ligt nu voor in Brussel, dus het zou kunnen dat deelname van ondernemers in 2015 wel is toegestaan. Maar als Brussel van mening is dat er sprake is van ongeoorloofde staatssteun, dan zou het ook helemaal naar nul teruggeschroefd kunnen worden. Ruud de Bruijne (e-decentraal): Tijdens het volgende overleg over het Energieakkoord zal e-decentraal informeren naar de status hiervan. Kom je met een tweedehandse installatie ook in aanmerking voor de regeling? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Ja, maar er geldt wel een voorwaarde. Om voor de regeling in aanmerking te komen mag er van rijkswege geen financiële tegemoetkoming in het spel zijn, niet in de toekomst en ook niet in het verleden. Als de vorige eigenaar rijkssubsidie ontvangen heeft bijvoorbeeld SDE+ of EIA komt de installatie niet in aanmerking voor de regeling. Stapeling van Rijkstegemoetkoming is dus niet toegestaan, tenzij die voor iets anders dan energieproductie verleend is, zoals bijvoorbeeld werkgelegenheid. Provinciale en gemeentelijke subsidies zijn in alle gevallen wel toegestaan. Wat als een lid verhuist naar een plek buiten de postcoderoos? Michel Chatelin (Eversheds): Dan komt diegene niet meer in aanmerking voor het verlaagd tarief. Dan is het de vraag of nog zin heeft om lid te blijven, dat zullen lid en coöperatie onderling moeten afspreken. Je zou een regeling kunnen treffen om je recht op de opbrengst terug te geven en daarvoor enige compensatie te ontvangen. De regeling voorziet hier niet in, dat is aan de coöperatie. Welk risico lopen bestuursleden van een coöperatie? Kun je dit verzekeren? Michel Chatelin (Eversheds): Het bestuur kan alleen aansprakelijk worden gesteld als daar aanleiding voor is. Bijvoorbeeld bij wanbeleid in geval van een faillissement, dan kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Dan moet het bestuur wel een ernstig verwijt kunnen worden gemaakt. Het is gebruikelijk om een bestuursaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Wat als het dak waarop de opwekkingsinstallatie ligt tussentijds vervangen moet worden? Wido van Heemstra (RVO.nl): Dat is wel iets dat je moet meenemen in de businesscase. Idealiter kies je voor een dak dat nog minstens twintig jaar mee gaat. Is dat niet het geval, dan moet je kosten begroten voor een monteur en het tijdelijk verwijderen van de installatie. Zolang de installatie uit de lucht is, derf je inkomsten. Maar dit hoeven geen onoverkomelijke bedragen te zijn. Met welke energiebedrijven moet je afspraken maken? Wido van Heemstra (RVO.nl): Je moet bij de regionale netbeheerder zijn om een netaansluiting voor de installatie te realiseren. Je hebt een energieleverancier nodig die de opgewekte elektriciteit van de coöperatie afneemt. Daarnaast heb je te maken met de energieleverancier die stroom levert aan de leden. Dit kan dezelfde leverancier zijn, maar dat is niet verplicht. Het is aan de coöperatie om hierover afspraken te maken. Een coöperatie kan als voorwaarde stellen dat leden overstappen naar dezelfde leverancier. Het blijft de vrije keuze Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 3

4 van de particulier om onder deze voorwaarde lid te worden van de coöperatie. Leveranciers zijn niet verplicht om mee te werken aan de regeling. Ruud de Bruijne (e-decentraal): Tijdens de onderhandelingen over het Energieakkoord deden sommige leveranciers heel moeilijk. Daarom is e-decentraal blij dat het niet verplicht gesteld is; dan kun je gewoon naar een ander energiebedrijf stappen. Heb je per se een tweede aansluiting nodig? Hans Schneider (Liander): De Belastingdienst stelt als eis dat de installatie een aparte aansluiting op het net moet hebben en dat je niet op een bestaande aansluiting mag invoeden. De kosten voor een tweede aansluiting kunnen hoog zijn, zeker voor een grootverbruikaansluiting. Wij zijn hier ook niet blij mee, want het is een technische oplossing voor een administratief probleem. Hierover gaan we nog over in gesprek. Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Bij een VvE mag je wel gebruikmaken van de bestaande aansluiting. >> Lees alles over de regeling in het Kennisdossier Verlaagd tarief. >> Lees voor een toelichting de Visie van Michel Chatelin: Zonnepanelen, van wie zijn we eigenlijk? >> Raadpleeg het artikel De regeling in het kort in het Kennisdossier Verlaagd tarief. Hier vind je ook artikelen over bijvoorbeeld organisatorische, financiële en juridische aspecten van de regeling. >> Check voor een beknopt overzicht van de relevante wetgeving het artikel Verlaagd tarief: relevante wetteksten in het HIER opgewekt Kennisdossier Verlaagd Tarief. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 4

5 DE REGELING VERLAAGD TARIEF TOEGELICHT Michel Chatelin (Eversheds) Gert Jan Vegt en Jan Kiekebosch (Belastingdienst) Wido van Heemstra (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/RVO.nl ) Ruud de Bruijne (e-decentraal) Met de regeling Verlaagd Tarief in hun achterhoofd zijn veel initiatieven bezig om coöperaties te vormen, productie-installaties te ontwikkelen en postcoderoosprojecten op te starten. Toch zijn er vaak nog veel onduidelijkheden rond de uitvoering en interpretatie van de wet. Sessiebegeleiders Michel Chatelin (Eversheds), Wido van Heemstra (RVO.nl), Ruud de Bruijne (e-decentraal), Gert Jan Vegt en Jan Kiekebosch (Belastingdienst) gaven antwoord op vragen aan de hand van het aanvraagformulier. Het aanvraagformulier is hier te downloaden. VRAAG 1 GEGEVENS COÖPERATIE OF VERENIGING VAN EIGENAREN Wanneer kom je in aanmerking? Michel Chatelin (Eversheds): Alleen coöperaties en VvE s komen in aanmerking voor de regeling. De coöperatie/vve moet dus al bestaan en zijn opgericht bij een notaris. HIER opgewekt heeft standaardstatuten die je kunt gebruiken. Op het formulier moet je het KvK- en fiscaal nummer kunnen invullen. Kun je de coöperatie ook oprichten zonder leden? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Je hebt sowieso twee leden nodig om een coöperatie te kunnen oprichten. Vanaf dat moment kun je de beschikking bij ons aanvragen. We verstrekken dan een aanwijzing op basis die twee leden, maar we kunnen natuurlijk vaker toetsen. Je bent als coöperatie verantwoordelijk voor wijzigingen. Mochten later vier BV s lid blijken te zijn, dan heeft dat consequenties voor de aanwijzing van de hele coöperatie. VRAAG 2 GEGEVENS PRODUCTIE-INSTALLATIE Hoe weet ik welk adres en welke postcodes ik moet invullen? Michel Chatelin (Eversheds): Je zult voor de installatie in de regel een aansluiting moeten aanvragen bij de netbeheerder. Een VvE kan wel gebruikmaken van een bestaande aansluiting. De netbeheerder zal bij een nieuwe aansluiting de precieze adresgegevens van de installatie verstrekken. De postcode van de installatie bepaalt de rest van de postcoderoos. Als de installatie nou net aan de grens zit, kun je met de netbeheerder afspreken dat hij de aansluiting in het gunstigste postcodegebied plaatst. Jan Kiekebosch (Belastingdienst): De aanpalende postcodes vul je zelf in. De regeling verwijst naar de Postwet Daarin staat vermeld dat het ministerie een universele postbezorger aanwijst, wiens postcodesysteem geldt als het officiële postcodesysteem. Onlangs is PostNL opnieuw aangewezen. De kaart van PostNL die vermarkt wordt door dochteronderneming Cendris is voor de Belastingdienst de leidende kaart om te bepalen of een postcode in een aangrenzend gebied valt. Cendris legt nu de laatste hand aan een viewer waarmee je makkelijk de postcodes kunt checken. Of dat geld kost is aan Cendris, maar het wordt sowieso laagdrempelig. Je kunt ook meer gegevens opvragen, zoals het aantal huishoudens per postcode, maar dat zal dan ook meer kosten. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 5

6 Wijzigt de postcodekaart wel eens? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Ja, die wijzigt regelmatig. Doordat er woonwijken bij komen en postcodes te vol raken bijvoorbeeld. Je krijgt de aanwijzing op basis van de geldende postcodekaart in het jaar dat je de aanvraag doet. Ook al wijzigt de kaart daarna, dan gelden voor de rest van de tijd nog steeds de postcodegebieden ten tijde van de aanwijzing. Als een postcoderoos heel ongunstig uitpakt, kun je dan ontheffing aanvragen? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Nee dat kan niet. In Ameland pakt de postcoderoos ook ongunstig uit; dat is een langgerekt eiland met vier postcodes. Als je de installatie in het uiterst linkse of rechtse postcodegebied zet, heb je dus maar één aangrenzende postcode die kan meedoen. Dan moet je de installatie daar niet plaatsen, het is niet anders. Overigens is een puntverbinding al voldoende. Kan een coöperatie meerdere installaties hebben? Michel Chatelin (Eversheds): Ja, een coöperatie kan verschillende installaties met een eigen postcoderoos hebben. Die krijgen dan allemaal een aparte beschikking van de Belastingdienst. Je zult dan wel verschillende ledenbestanden moeten maken voor de betreffende postcoderozen. Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Of dit praktisch is, is een tweede. Die ene coöperatie heeft dan de beschikkingsmacht over alle installaties. Om de ledenbestanden en zeggenschap te scheiden is het wellicht praktischer om voor elke installatie en postcoderoos een nieuwe coöperatie op te richten. Je kunt die coöperaties weer onder een overkoepelende coöperatie hangen. Komen er verbetervoorstellen voor de regeling? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Niet vanuit de Belastingdienst, we zijn een uitvoerende instantie die wetten uitvoert. Beleidsverbeteringen zijn een taak voor politici. e-decentraal kan een rol spelen in de lobby. Gert Jan Vegt (Belastingdienst): Signalen die we krijgen geven we wel door aan het ministerie, maar we oefenen er verder geen invloed op uit. Er gebeurt wel een en ander op dit vlak; onlangs is met een wijziging geregeld dat financial lease onder voorwaarden is toegestaan. Ruud de Bruijne (e-decentraal): Met deze sessies over praktijkervaringen verzamelen we casuïstiek. Momenteel wordt onderzocht of de regeling onrechtmatige staatssteun aan bedrijven tot gevolg heeft. Op dat punt wordt de regeling mogelijk aangepast. Dat staat hoog op het prioriteitenlijstje van e-decentraal. Verder praat e- Decentraal met netbeheerders over een regeling voor de netaansluiting. Moet ik de aansluiting al hebben? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Op het formulier moet je de EAN-code van de aansluiting invullen. Die krijg je pas als de investering in de aansluiting is gedaan. Als dat het enige is wat nog niet ingevuld is, kun je het formulier alvast naar de Belastingdienst sturen en dan beoordelen wij of de aanvraag op alle andere punten inhoudelijk voldoet. Je krijgt dan een verklaring van ons waarin staat dat je onder voorbehoud in aanmerking komt voor het verlaagd tarief. Dan kun je daarna de investering in de aansluiting doen en met de EAN-code de aanvraag officieel indienen. Kom je met een tweedehands installatie ook in aanmerking voor de regeling? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Ja, op voorwaarde dat er nooit rijkssteun voor de installatie ontvangen is. Heeft de vorige eigenaar rijkssubsidie ontvangen voor de installatie, dan komt de installatie niet meer in aanmerking voor deze regeling. Wido van Heemstra (RVO.nl): Rijkssteun voor andere doeleinden dan de installatie is wel toegestaan, zoals voor werkgelegenheid. De regeling kan wel gecombineerd worden met provinciale en gemeentelijke subsidies. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 6

7 VRAAG 4 EIGENDOM Mag je geld lenen om de installatie te financieren? Michel Chatelin (Eversheds): Financial lease is nu onder voorwaarden toegestaan. De leaseperiode moet gelijk zijn aan de geschatte levensduur van de installatie. Het economisch eigendom moet nog bij coöperatie liggen en die moet ook de macht hebben om over de installatie te beschikken. Zijn leveranciers verplicht om mee te werken aan het verlaagd tarief? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Nee, dat mag iedere leverancier zelf beslissen. Er zijn leveranciers die hier nog moeite mee hebben. Wat we nu vaak zien is dat er een werkbare businesscase ontstaat als alle leden overstappen naar dezelfde leverancier. Nieuwe klanten zijn geld waard. Ruud de Bruijne (e-decentraal): Voor energiebedrijven is de opgewekte zonne-energie niet de grootste toegevoegde waarde. Dat zijn de leden. Als de coöperatie afspreekt dat alle leden naar dezelfde leverancier gaan, creëer je waarde voor de leverancier: klantbinding. Coöperaties moeten zich realiseren dat dáár de onderhandelruimte zit. Niet op de stroom die je gaat opwekken, maar op de klanten die je inbrengt. e- Decentraal heeft ervoor gepleit om de regeling voor leveranciers niet verplicht te maken, omdat er partijen bij zaten die niet aan de regeling wilden meewerken. Nu kun je gewoon naar de leveranciers stappen die wél willen meewerken. De aanbiedingen die nu worden gedaan zijn erg verschillend, zelfs binnen hetzelfde energiebedrijf. Iedereen is nog zoekende. Een aantal bedrijven stort zich heel actief op de markt en komt met interessante aanbiedingen. Er is geen sprake van gedwongen winkelnering, want iedereen is vrij om wel of niet lid te worden. Michel Chatelin (Eversheds): Je zit ook niet voor tien jaar vast aan een leverancier. De maximumtermijn voor langjarig contract is vijf jaar. Daarna kan de hele coöperatie weer switchen, en dat is uiteindelijk ook een beslissing van de leden zelf. Sowieso hebben leden de vrijheid om op ieder moment over te stappen van leverancier. Dan vervalt alleen de korting. Moeten alle leden van een VvE meedoen of kan het ook een deel zijn? Michel Chatelin (Eversheds): Als het besluit is genomen om de investering te doen, hoeven niet alle leden daaraan mee te doen. Dan moet je de leden die wel meedoen opgeven aan de Belastingdienst. Het voordeel van een VvE is dat deze gebruik kan maken van de bestaande aansluiting. Gert Jan Vegt (Belastingdienst): Coöperaties en VvE s zijn er vrij in om met de leden onderling af te stemmen welk lid hoeveel kwh krijgt toegerekend. Dat deel kan ook nihil zijn. VRAAG 5 GEGEVENS LEDEN VAN DE COÖPERATIE OF VERENIGING VAN EIGENAREN Is het opgeven van de partner een oplossing voor de 5 procentregel voor ondernemers/zzp ers? Gert Jan Vegt (Belastingdienst): Dat zou kunnen. Het lid moet wel dezelfde persoon zijn die ook op de overeenkomst met de energieleverancier staat. Dus je moet wel álles op naam van de partner zetten. We beoordelen of de coöperatie nog steeds het karakter heeft van een coöperatie van en voor particulieren. Als ondernemers de stroom in een onroerende zaak gebruiken die voor ten minste 70 procent als woning wordt gebruikt en door het lid wordt bewoond, dan is dat in principe geen probleem. Jan Kiekebosch (Belastingdienst): Het aandeel zzp ers mag ook 10 procent zijn, als je maar kunt aantonen dat diegene privé meedoet en minimaal 70 procent van de energie privé gebruikt. De Belastingdienst kan dan ook boven de 5 procent een aanwijzing verlenen, maar dan zullen we eerst toetsen. Je moet wel altijd op het formulier aangeven dat ondernemers lid zijn. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 7

8 VRAAG 6 INGANGSDATUM Wanneer gaat de beschikking in? Kan ik ook een eerder of later moment invullen? Michel Chatelin (Eversheds): Je kunt de beschikking met maximaal zes maanden terugwerkende kracht laten ingaan, met 1 januari 2014 als uiterste terugrekendatum. Je kunt de beschikking ook op een toekomstige datum laten ingaan, zodat je vooraf nog dingen voor de coöperatie kunt regelen, zoals leden werven. De installatie hoeft nog niet in werking te zijn om de aanvraag te kunnen doen. Als de wet verandert, geldt de regeling nog tien jaar vanaf de datum op de beschikking. Hoe lang duurt het voor je een beschikking krijgt? Jan Kiekebosch (Belastingdienst): In beginsel binnen acht weken, als we geen aanvullende vragen hebben. Bij vragen duurt het langer. Dan verlengen we de beschikking wel met deze periode van uitstel. Wat is de procedure om gebruik te kunnen maken van de regeling? De coöperatie dient bij de Belastingdienst een verzoek in voor een aanwijzing, zodat de leden in aanmerking komen voor het verlaagd tarief. Dat gaat via een elektronisch beschikbaar gesteld formulier. >> Klik hier voor het formulier 'Aanvraag Aanwijzing voor het verlaagde tarief energiebelasting voor lokaal duurzaam opgewekte elektriciteit van de Belastingdienst >> HIER opgewekt richt haar activiteiten op het faciliteren van kennisdeling en het uitwisselen van ervaringen. Momenteel zijn er nog geen productie-installaties onder deze regeling gerealiseerd. HIER opgewekt houdt een vinger aan de pols, inventariseert businesscases en stelt ze beschikbaar via de website. >> Lees bijvoorbeeld meer over hoe Morgen Groene Energie een aantal zonneparken gaat ontwikkelen in de gemeente Eindhoven in hun blog i.s.m. HIER opgewekt >> Energie-U en Morgen Groene Energie ontwikkelden een manier om te kunnen werken met de regeling. Lees meer hierover in het artikel Construct en rekenmodule collectief lokaal zon Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 8

9 MORGEN GROENE ENERGIE: HET ZONNEPARK EINDHOVEN Ernst van der Leij (Morgen Groene Energie) Het eerste non-profit zonnepark gebaseerd op de regeling Verlaagd tarief en de postcoderoos is onlangs geopend in gemeente Eindhoven. Initiatiefnemer Morgen Groene Energie vertelt in deze sessie over haar aanpak, ervaringen, businesscase en coöperatiestructuur Hoe zit de coöperatiestructuur in elkaar? Het is belangrijk om je coöperatie altijd af te zonderen in een aparte entiteit, anders word je kwetsbaar. De moedercoöperatie Morgen Groene Energie is U.A. (uitgesloten aansprakelijkheid) en niet btw-plichtig. Daar laat je het lidmaatschapsgeld doorheen lopen en vinden de verenigingszaken plaats. Als je gaat investeren wil je btw kunnen terugkrijgen. Wij hebben daarvoor een BV opgericht die 100 procent eigendom is van moedercoöperatie MGE. Daar vinden alle bedrijfsmatige activiteiten plaats. Dat scheelt een hoop belastinggeld. We hebben nu een week of twee geleden een projectcoöperatie opgericht voor het eerste zonneproject in Eindhoven. Die coöperatie bestaat alleen voor dat project en is volledig zelfstandig. De projectcoöperatie heeft wel een relatie met de moedercoöperatie omdat MGE initiatiefnemer was. In de oprichtingsfase vormen ik en een collegavrijwilliger nog het bestuur, maar het is de bedoeling dat het bestuur gevormd gaat worden door de leden zelf. Wel hebben we vastgelegd dat MGE alle stukken moet krijgen (alsof zij lid is van de projectcoöperatie) en spreekrecht heeft in de ledenvergadering van de projectcoöperatie. Zo kan MGE, als het onverhoopt een zootje wordt of iemand een vervelende truc probeert uit te halen, een tegenbeweging op gang brengen onder de leden van de projectcoöperatie. Er is dus wel invloed, maar geen macht. Hoe konden jullie al zo snel beginnen? We hebben de zonnepanelen op risico gelegd, we moesten de deelnemers nog gaan werven. We hadden met de installateur een wat langere betalingstermijn afgesproken zodat we de factuur wat later kunnen voldoen. We konden het risico aangaan omdat de moedercoöperatie ook al wat vermogen heeft opgebouwd. Ook heeft de gemeente Eindhoven aangeboden om de installatie van de coöperatie te kopen als we er achteraf gezien financieel (vooral belastingen) toch niet uit zouden komen. We gaan ervan uit dat het binnen de regels lukt, maar mocht dat toch niet zo zijn, dan hebben we het risico voor de coöperatie goed afgedekt. We zouden de panelen natuurlijk ook weer bij particulieren kunnen leggen, dus de coöperatie kan eigenlijk weinig overkomen. Wij wilden dit snel realiseren omdat we merken dat er veel scepsis is bij collega-coöperaties. Gewoon doen! Dat is onze filosofie. Ook begeven zich commerciële partijen op de markt die eraan willen verdienen, de cowboys. Dat kan het beeld van de gemiddelde Nederlander van postcoderooscoöperaties vervuilen. Met onze non-profit prijsstelling willen we de wind uit de zeilen te halen van die cowboys. Wat is jullie prijsstelling? Wij bieden paneeldelen à 250 wattpiek aan voor 350 euro plus 6 euro contributie per jaar voor structurele kosten. We hebben ingekocht onder de euro per wattpiek goedkoper kan nu echt niet. Dat is ons gelukt omdat we bij MGE al heel groot inkopen voor projecten bij particulieren en we bij het realiseren van zonneparken steeds hebben ingezet op héél Eindhoven, niet op één project. We kunnen de zonneparken niet allemaal tegelijkertijd maken, maar we gaan de komende tijd duizenden panelen afnemen. Daarop hebben we de prijs afgesproken. Het drukken van de kostprijs is heel belangrijk om de businesscase haalbaar te maken. Ik zie een rol voor HIER opgewekt om volume-inkoop te faciliteren, graag deelt Morgen Groene Energie ook die kennis. Wij hebben een aanbesteding georganiseerd. We hebben niet getenderd op prijs, maar op kwh-productie. We hebben heel goed materiaal: zonnepanelen van JA Solar en omvormers van Solar Edge, met power optimizers. We hebben een performance contract en een onderhoudscontract met onze leverancier. Die staat dus aan de lat voor de kwh-productie van de panelen. Hebben ze einde jaar niet voldoende gepresteerd, dan betaalt de installateur het verschil. Dat zal niet snel gebeuren, want hij zorgt er wel voor dat het werkt. We hebben de Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 9

10 productie ook verzekerd, bijvoorbeeld voor het geval dat de leverancier failliet gaat. Zo nemen we alle risico s op de productie weg bij de deelnemers en blijft als enige risico nog over de ontwikkeling van de kwh-prijs op de reguliere energiemarkt. En natuurlijk de fiscale afhandeling op termijn. Wat krijgen leden voor hun Paneeldelen? Leden ontvangen, naar rato van het aantal Paneeldelen, de opgewekte stroom. De baten waarmee dan gerekend kunnen bestaan ten eerste uit de netto kwh-prijs van 7 cent de gangbare kwh-prijs van de regioleveranciers. Daarnaast krijgen ze met de regeling 7,5 cent korting op de energiebelasting en sparen ze 21 procent btw uit over de twee voorgaande bedragen. Totaal komt dit neer op circa 17,5 cent baten per kwh. In dit filmpje, ook te vinden op onze website, leggen we de werking aan de mensen uit. Wat is het rendement van de investering? Daar zeggen we niks over, omdat dit afhankelijk is van de stijging van de energieprijs. Dat is het meest onzekere. Op onze website kun je met je eigen inschatting van de stijging van de energieprijs het rendement berekenen. Als je uitgaat van een stijging van 2 procent is het rendement 7 procent (IRR) onder de gedane aannamen. Geen vetpot, maar dat is oké. Als de prijs harder stijgt, wordt de businesscase aantrekkelijker. Op de website kun je het voordeel berekenen. De terugverdientijd ligt tussen de tien en twaalf jaar. Met de fiscale regeling van in ieder geval tien jaar heb je de investering dus wel terug. Als de regeling wegvalt, heb je nog steeds de opbrengt van de kwh. Maar ik verwacht niet dat de belastingkorting ineens naar 0 terugloopt, als de politiek de regeling afschaft zal wel een afbouwperiode komen. Maar dat weten we niet daar zijn we eerlijk over. Met welke leverancier zijn jullie in zee gegaan? De moedercoöperatie MGE heeft een contract met Greenchoice. Voor de projectcoöperatie zijn we in zee gegaan met Qurrent. We hebben met één leverancier afspraken gemaakt, wat betekent dat leden van de projectcoöperatie hun stroom van Qurrent zullen krijgen. Dat wijkt af van de wet waarbij vrije leverancierskeuze mogelijk is, maar anders is de administratieve druk te hoog. We hebben geregeld dat je alleen lid kunt worden van de coöperatie als je klant wordt van de energieleverancier van de projectcoöperatie (nu dus Qurrent). De administratie ligt bij Qurrent, die moet je niet in een vrijwilligersorganisatie onderbrengen. De coöperatie zelf moet zo min mogelijk handelingen doen, om niet kwetsbaar te worden. Daarom ligt het voor de hand om voor één leverancier te kiezen. Hoe efficiënter de organisatie, hoe meer geld er overblijft in de businesscase. De complexiteit zit hem niet in de zonne-installatie, maar in alle procedures met de verschillende partijen. We gaan een handboek publiceren met alle documenten, inclusief onze afspraken met Qurrent. Hoe reageren mensen op het verplichte overstappen? Toen we in 2011 begonnen met Morgen Groene Energie was 60 procent van de Nederlanders nog nooit van leverancier geswitcht. We dachten daar toen heel makkelijk over: we gaan groene stroom leveren voor een beetje lagere kosten, daar doet iedereen aan mee. Toch bleek het een grotere stap dan gedacht. Maar als we een uur aan de keukentafel zitten om het uit te leggen, stapt bijna iedereen over. Persoonlijke gesprekken werken perfect. Dat hebben we nu ook gedaan, en dat is ook niet zo raar bij een investering van een paar duizend euro. Daar moet je goed over nadenken en de risico s kennen. Samen met andere deelnemers bén je straks de coöperatie. We vinden het belangrijk dat mensen zich daarvan bewust zijn. Wat is de winst voor de energieleverancier? Helemaal niks. Daarom hebben we nu ook voor Qurrent gekozen. In het businessmodel van Qurrent staat dat ze geen marge maken op het variabele deel het verbruik in kwh. Ze vragen daarentegen een relatief hoog bedrag voor het vastrecht: 146 euro, bijna eens zoveel als bij de meeste energieleveranciers. Maar dat bedrag staat wel vast, hoeveel energie je ook gebruikt. Zo creëer je een maximale prikkel om naar 0 kwh te komen. Als een energieleverancier verdient op kwh, dan heb je daarentegen als bedrijf juist zoveel mogelijk energieverbruik tot doel. Qurrent heeft dezelfde filosofie als wij: we willen naar 0 op de meter. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 10

11 De moedercoöperatie werkt met Greenchoice en de projectcoöperatie met Qurrent. Kunnen MGE-leden dus niet deelnemen aan de projectcoöperatie? Dat klopt. De leden van MGE zitten vooral in Nuenen en Helmond, waar we ook aparte afdelingen hebben. De zonneparken zijn helemaal gericht op Eindhoven, dus dat ligt ook geografisch afgezonderd. Het ligt wel voor de hand om straks met meerdere leveranciers afspraken te gaan maken. Nu hebben we het zo simpel mogelijk proberen te houden. Alles wat niet nodig was, hebben we weggelaten. Greenchoice wil wel graag, maar was hier nog niet aan toe. Jongere organisaties zoals Qurrent zijn misschien flexibeler want die hebben nog niet zo n grote organisatie. Bij Qurrent was in ieder geval een hele grote bereidheid om dit mogelijk te maken, wat we erg waarderen. Hoe lopen de geldstromen? Ons model zit als volgt in elkaar: Installateur: beheer en onderhoud stroom E-leverancier: Qurrent stroom Projectcoöperatie bijdrage Lid We willen de geldstromen voor de opgewekte en geleverde stroom tegen elkaar wegstrepen, dat is het eenvoudigst en ook fiscaal het beste. Over de totale kosten, inclusief de extra door Qurrent geleverde stroom, wordt gewoon btw geheven. Qurrent maakt eens per jaar de jaarafrekening op en rekent af met de leden. We hebben de productie gemaximeerd: je mag maximaal 85 procent van je eigen verbruik opwekken. Ga je op sabbatical en verbruik je tijdelijk niets, dan kun je je productie verdelen over de andere leden van de coöperatie. Zo zorgen we dat de coöperatie nooit meer produceert dan deze verbruikt. In een brief aan de Belastingdienst hebben we gevraagd of we het fiscaal juist hebben ingericht. Onze insteek lijkt op die van de Winddelen. Het wegstrepen is een belangrijk onderdeel van ons model. Als we uitsluitsel hebben van de Belastingdienst, dan is er daarmee voor ons en alle energiecoöperaties duidelijkheid. Daarna kunnen we verder opschalen, want het animo bij de Nederlanders voor lokale groene energie is enorm. Wat als leden uit de coöperatie willen stappen? De paneeldelen zijn verhandelbaar. De verkoopprijs wordt elk jaar opnieuw vastgesteld in ledenvergadering. Dit zal neerkomen op de prijs waarvoor je de paneeldelen gekocht hebt, minus het bedrag waarvoor je geprofiteerd hebt. We gaan er niet van uit dat mensen erin stappen om snel weer te vertrekken, dus begint de handelperiode pas over een paar jaar. Het ligt voor de hand dat je de paneeldelen eerst binnen de coöperatie probeert te verhandelen, aan andere of nieuwe leden. Lukt dit niet, dan kan de coöperatie de paneeldelen tijdelijk innemen tot een nieuw lid ze wil kopen. De laatste optie is om de paneeldelen vrij te verhandelen. Kun je niet beter een constructie bedenken met SDE+ bijvoorbeeld? Nu ben je gebonden aan de postcoderoos en aan één leverancier De praktijk wijst uit dat weinig mensen hier weinig bezwaar tegen hebben, al hebben we daar nog wel wat huiswerk te doen. Natuurlijk is het zinvol om af te wegen of je met SDE+ een goede businesscase kunt maken waardoor je niks met de postcoderoos van doen hebt. Met genoeg geld kan SDE+ een prima begaanbare weg Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 11

12 zijn, Deltawind is daar een goed voorbeeld van. Het is wel de verwachting dat het verlaagd energiebelastingtarief voor particulieren de meest toepasselijke regeling is en blijft. Een groot veld met zon-pv is belastend voor het net. Hoe gaan netbeheerders daarmee om? Bij ons heeft de netbeheerder erg zijn best gedaan om het mogelijk te maken. Normaal gesproken moet je een bouwtekening inleveren en heel lang wachten. Nu was de aansluiting 3x80 binnen twee dagen geregeld. Voor velden gaan we waarschijnlijk met dunne film zonnepanelen werken. Voor Chinese panelen geldt een vaste bodemprijs. Dunne film komt uit Amerika, dus kunnen we door de prijsbodem zakken. We gaan globaal uit van 1 hectare = 1 MW = 1 miljoen euro aan kosten. Hoe pakken jullie uitbreiding aan? We hebben bewust gecommuniceerd op niveau van de hele stad. De man in de straat denkt niet in projecten, die wil gewoon meedoen. Daarom hebben we samen met gemeente Eindhoven besloten om het product te vermarkten op niveau van de stad. Waar geïnteresseerde deelnemers zijn, zorgen we voor een project. Daarmee neem je onduidelijkheid weg, maar het heeft ook consequenties, want niet elk project heeft hetzelfde kostenplaatje. We hebben besloten om in ieder geval in alle projecten met dezelfde paneelprijs te werken. We gaan ervan uit dat we altijd wel rond de 350 euro kunnen uitkomen per paneeldeel. Bij elk nieuw project richten we een nieuwe coöperatie op. Dat hoeft niet per se; je kunt meerdere projecten in een postcoderoos onder één coöperatie laten vallen. Toch vinden wij dat niet voor de hand liggen, want dan worden leden op verschillende momenten en voor verschillende projecten lid van de coöperatie. Om het simpel te houden brengen we elk project onder in een eigen coöperatie. Dat is ook makkelijk in verantwoording naar de fiscus. Aan de andere kant levert het ook ballast op, want je moet veel jaarverslagen gaan produceren. In de praktijk willen dit werk bundelen in de moedercoöperatie om dit kostenefficiënt te kunnen doen. Wat voor locaties hebben jullie? Gemeente Eindhoven stelt haar gemeentelijke vastgoed voor niets ter beschikking voor zonneparken, maar daarnaast hebben we ook gesproken over 2 hectare braakliggende grond. De gemeente heeft tot doel om klimaatneutraal te zijn in 2045, maar kan dat niet zelf achter de voordeur bij particulieren en bedrijven realiseren. Het gebied is niet geschikt voor wind, dus zet de gemeente volledig in op zon. Dan is er maar één manier: het faciliteren van coöperaties. Ons lukt het namelijk wel om de inwoners tot deze stap te bewegen. Hoeveel projecten wil je doen? We doen er nu twee bij, met nieuwe vrijwilligersgroepjes en één van ons als missionaris. Er is enthousiasme genoeg. We hebben een wachtlijst, dus mensen verwachten nieuwe projecten in hun postcoderoos. Van die twee projecten gaan we naar vier en van vier naar acht et cetera. Heel Nederland aan de lokale zonnestroom! Wat doe je als straks half Brabant belt? Of heel Nederland? Dan zeg ik: zoek vrijwilligers, want heel ingewikkeld is het niet om onze insteek te kopiëren. Nu kost het nog veel tijd, maar het wordt straks de standaard. Gelukkig hebben we in deze regio veel techneuten, die vinden dit helemaal geweldig. Ik heb zelf de fiscale en juridische kant gedaan. Dat is inmiddels zo hapklaar dat anderen daar ook gebruik van kunnen maken. HIER opgewekt kan hierin een belangrijke taak vervullen. Zoals kennisdelen, live en via de website. Het moet hoe dan ook organisch gaan, met nieuwe groepjes vrijwilligers voor nieuwe projecten. Hadden jullie alle benodigde kennis zelf in huis of ingehuurd? We hadden al wel statuten gemaakt voor MGE en ik ben zelf redelijk juridisch onderlegd, maar we wilden nu een stapje verder doordenken. We hebben Onno van Bekkum ingehuurd, een coöperatiespecialist die ook statuten maakt voor vele andere coöperaties en Campina en de Rabobank. Bij zonneparken ga je naar onze verwachting tamelijk passieve leden krijgen die erin stappen om ontzorgd te worden en niet allemaal naar Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 12

13 ledenvergaderingen komen. De projectcoöperatie moet wel stabiel zijn. Onno heeft met ons aan de statuten gewerkt en we hebben een fiscalist ingehuurd om een brief naar de Belastingdienst te sturen ook een vak apart. Met Floris Bruning van Energie-U heb ik samen de driehoekconstructie bedacht en de bijbehorende rekensommen gemaakt. De kracht zit in de eenvoud. We proberen het steeds zo makkelijk mogelijk te maken. Voor de realisatie van het zonnepark hebben we daarnaast veel gehad aan de netwerkbeheerder Endinet en installateur EigenEnergie.net. Hoe werven jullie mensen? Groene mensen bereiken is relatief eenvoudig, maar hoe bereik je de grote grijze massa? Daar zijn we benieuwd naar en daarom doen we mee aan een onderzoek van PON. Zij onderzoeken de motieven van leden voor hun deelname. De meeste mensen willen graag lokaal hun eigen verbruik opwekken. We dachten van tevoren dat we meer mensen nodig zouden hebben voor het park, maar gemiddeld willen ze ongeveer tien panelen. >> Lees meer over hoe Morgen Groene Energie een aantal zonneparken gaat ontwikkelen in de gemeente Eindhoven in hun blog i.s.m. HIER opgewekt. >> Energie-U en Morgen Groene Energie ontwikkelden een manier om te kunnen werken met de regeling. Lees meer hierover in het artikel Construct en rekenmodule collectief lokaal zon. >> Presentatie: Zonneparken in Utrecht. >> Raadpleeg voor meer informatie over de energiemarkt, leveringsvergunningen en programmaverantwoordelijkheid het HIER opgewekt Kennisdossier Energie leveren. >> Lees voor meer informatie over het meekrijgen van deelnemers de HIER opgewekt Kennisdossiers Ledenwerving en ledenaanbod en Communicatie. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 13

14 GREENCROWD: DO S & DONT S BIJ HET OPSTELLEN VAN EEN BUSINESSCASE Jan Willem Zwang (Greencrowd) Wat zijn de do s en dont s voor een businesscase in duurzame energie? Jan Willem Zwang, directeur van Greencrowd, beantwoordt vragen over het financiële verhaal, de financiële bijsluiter, de communicatieaspecten en de risico s rondom de businesscase. Wat doet Greencrowd? We ontwikkelen en exploiteren duurzame energie. We zijn al een jaar bezig met het ontwikkelen van een businesscase met de postcoderoosregeling. In eerste instantie was ik aangenaam verrast door de 7,5 cent korting, omdat ik in de veronderstelling was dat de regeling minimaal vijftien jaar zou lopen. Toen bleek dat het slechts om vier jaar ging, was dat een forse tegenvaller. De zekerheid van de regeling is dankzij een motie verlengd naar tien jaar. Toch blijkt een businesscase met het verlaagd tarief lastig. Wat zijn jullie uitgangspunten? Particulieren krijgen 7,5 cent korting op de energiebelasting plus btw: 9 cent korting totaal. Je hebt opbrengsten van de stroom die je verkoopt aan een energiebedrijf. We rekenen voor de komende vijf jaar met groothandelprijzen (ICEENDEX) en die gaan de komende jaren uit van een kleine daling in de energieprijs. Na 2018 houden we zelf rekening met een lichte inflatie. Als je daarbij alle kosten voor de installatie en de coöperatie optelt, kom je uit op een negatief rendement van -0,5 procent. Dan heb je dus geen businesscase. Wij hebben nu een case ontwikkeld met een rendement tussen de 4 en 8 procent, met een looptijd van 25 jaar en de kortingsregeling van 10 jaar. Hoe komen jullie op een positieve businesscase? Door te onderhandelen met leveranciers over een vergoeding voor de klanten die inbrengt. Die blijven waarschijnlijk voor tien jaar bij die leverancier, dat is wat waard. Het kost energiebedrijven een hoop geld om klanten te werven; Essent zo n 227 euro per klant voor 3 jaar. Als je kunt bedingen dat de leverancier per klant 25 euro per jaar aan de coöperatie betaalt, zit je al op een rendement van 4 procent. Hierover kun je onderhandelen. Energiebedrijven zijn allemaal in crisis en hebben een imagoprobleem. Daarop kun je inspelen. 25 euro is nog een lachertje. Wij willen minimaal 35 euro per klant per jaar, maar we zetten in op 50. Voor minimaal tien jaar, zolang de regeling loopt. En na tien jaar? We zijn ervan overtuigd dat de kortingsregeling na tien jaar ophoudt. Maar in ons model laten we zien hoe de businesscase zou ontwikkelen als de regeling wel langer blijft bestaan. Dan heb je een veel hoger rendement. Het is de moeite waard om te onderzoeken of er provinciale of gemeentelijke subsidies voor het project mogelijk zijn. Provincie Gelderland verleent bijvoorbeeld subsidie als je vijftig mensen voor minimaal vijf jaar met een inleg van minimaal 50 euro via crowdfunding laat meedoen in een project. Als dit lukt, betaalt de provincie het door jou gecrowdfunde bedrag nog eens als subsidie uit, tot een maximum van 25 procent van de investering. Dat is een flinke boost voor je rendement. Welke investering vraag je van leden? We rekenen nu met een investeringsbedrag voor leden van 350 euro per paneel. De btw laten we buiten beschouwing, want die kan de coöperatie terugvragen. Die zul je wel moeten voorfinancieren, dat kan lastig zijn voor een nieuwe energiecoöperatie zonder kapitaal. Maak dit bespreekbaar bij de leverancier van de installatie. Spreek bijvoorbeeld af dat je de factuur voldoet, maar de btw later betaalt. Ik heb nog nooit meegemaakt dat een leverancier hier niet aan mee wil werken. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 14

15 Hoe staan mensen tegenover overstappen? Dat is een uitdaging. Vaak is 80 procent van de regio nog steeds lid van het regionale energiebedrijf. Maar heel weinig mensen switchen van leverancier. Alleen vorig jaar stapten veel mensen over omdat Trianel failliet ging. Je kunt het aantrekkelijker proberen te maken door een gunstige energieprijs af te spreken met het energiebedrijf. Je zult misschien niet de groothandelprijs krijgen, maar je kunt wel afspraken maken over de indexering. De groothandelprijs is vaak veel stabieler dan de consumentenprijs. Je kunt bedingen dat je dezelfde indexering krijgt voor de consumentenprijs, zodat de prijs door de jaren heen op hetzelfde niveau blijft. Welke kosten heb je voor de coöperatie? Je zult ieder jaar een jaarrekening moeten laten opstellen. Veel coöperaties hebben wel iemand in de gelederen die accountant is. We rekenen met een bescheiden bedrag van 500 euro per jaar. Je zult ook verzekeringen moeten afsluiten, voor de productie van de installatie, aansprakelijkheid, etc. Wij sluiten geen recht van opstal af. Dat levert extra kosten op, zo n euro, en ik ben niet zo bang voor natrekking. Het is wel goed om te regelen dat men niet zomaar iets anders op het dak kan bijplaatsen denk aan een antenne die de installatie beschadigt of de productie belemmert. Hoeveel kosten reken je voor onderhoud? Voor onderhoud rekenen we totaal 8 procent van de investeringskosten, als je 25 jaar garantie op je omvormer koopt. Standaard heb je op panelen twintig jaar garantie en op omvormers tien jaar. Tijdens de looptijd zal de omvormer minimaal één vervangen moeten worden. Je kunt de onderhoudskosten in één keer afkopen bij de leverancier van de installatie, of je kunt gedurende de looptijd zelf voorzieningen opbouwen om de kosten te dekken. Het zou kunnen dat de omvormer pas na achttien jaar aan vervanging toe is. Het voordeel van onderhoud afkopen bij de leverancier is dat je volledig ontzorgd bent. Heb je altijd een tweede aansluiting nodig? Vooralsnog wel, maar hier is veel discussie over. Het is een technische oplossing voor een administratief probleem. Netbeheerders moeten geld in rekening brengen voor een tweede aansluiting, maar hebben toegezegd dat ze voor deze projecten met een kleinverbruikaansluiting onder 3x80 geen capaciteitstarief in rekening brengen. Voor de tweede aansluiting rekenen we in de businesscase eenmalig ongeveer 2 procent van de investeringskosten, maar dit is afhankelijk van de aansluiting. Hoe kom je aan een dak? Wij richten ons op maatschappelijk vastgoed. Stap dus naar de gemeente, zorginstelling of brandweer. Dat zijn partijen die hun dak om niet beschikbaar willen stellen. Daarmee druk je de kosten in de businesscase. Gemeenten kun je aanspreken op maatschappelijk gedrag en imago. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 15

16 ESCOZON: ENERGIEPARK HEETEN Dominique Doedens (EscoZon) Energiepark Heeten wil grondgebonden zonnepanelen plaatsen op (gemeente)grond en op daken. Dominique Doedens vertelt over de investering, de exploitatie, obstakels, stakeholders en de krachtenvelden. Wat is Escozon? Ik heb samen met Frank Middelkoop Escozon opgericht, een ondernemerscoöperatie voor duurzame energieprojecten. We geven advies, bijvoorbeeld aan scholen, begeleiden projecten, aanbestedingen en dergelijke op het gebied van zonne-energie. Wij kijken ook verder naar andere vormen, zoals waterstof, wind en biogas. Energiepark Heeten is één van onze projecten en wordt ondersteund door Stichting Duurzaam Heeten, Plaatselijk Belang en de Ondernemersvereniging. We werken op basis van no cure no pay. Voor mij is het vooral pr en ontwikkeling. Wat is Energiepark Heeten? Een combinatie van grondgebonden en dakgebonden zonnepanelen. Om Heeten energieneutraal te maken heb je zonnepanelen nodig (het verbruik in Heeten is 13 miljoen kilowatt) zonnepanelen lijkt ons te veel voor een klein dorp, 10 tot 20 procent is reëel. Daarom beginnen we met panelen, waarvan op ongeveer 3 hectare grond. We zetten bewust op dit aantal, misschien komen er meer zonnepanelen op daken dan op die grond, wie zal het zeggen? Worden de deelnemers lid van de coöperatie? Ja. Wij doen de voorbereiding en ontwikkeling. Zodra het geïnstalleerd kan worden, neemt de op te richten energiecoöperatie het over. Die wordt eigenaar en geniet de belastingaftrek via haar leden met de postcoderoos. Waar staan jullie nu? Voor de grondgebonden installatie zijn we in overleg met de gemeente over pachtduur en pachtprijs. Voor zonne-energie is 25 jaar pachtduur wenselijk en eigenlijk noodzakelijk. En een pachtprijs die vergelijkbaar is met de pachtprijs die een agrariër betaalt voor het telen van maïs. De grond kopen kan eventueel onderzocht worden. Qua planning willen we het in 2014 planologisch doorlopen en in 2015 realiseren. We verwachten dat we met de dakgebonden zonnepanelen wel eerder kunnen starten. Waar loop je tegenaan? Je voelt je soms net een soort koorddanser met zijwind. Mensen met andere visies, doelen, belangen en agenda s en mensen die het niet zien zitten of het gewoon niet mooi vinden. Maar we gaan voor een betere wereld en daar willen we met Energiepark Heeten een kleine bijdrage aan leveren. Hoe los je die tegenwind op? Je moet een stevige visie hebben en draagvlak ontwikkelen. Heeten heeft een Plaatselijke belangorganisatie en een Ondernemersvereniging. Vanaf het begin trekken we met hen op en tasten we bij hen af wat mogelijke wensen en bezwaren zijn. Waarom start je meteen zo groot? Omdat we willen laten zien wat er kan, ook in een klein dorp als Heeten. Het kan altijd minder en het zullen er misschien ook minder worden. Maar de eerste stap is: wat zou je willen? Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 16

17 Heb je overwogen om het in fasen te ontwikkelen? Nee. We gaan voor 9.000, dat is als één geheel doorgerekend. Het is inderdaad ambitieus, maar we hebben gekeken naar de doelstelling op dorpsniveau. Voor 500 zonnepanelen moet je dezelfde planologische procedure voeren, dus dat maakt geen verschil. Hoe zit het met verzekeren en garanties? We zoeken naar de meest optimale opbrengst en productgaranties, zodat het risico bij de leverancier of installateur ligt en niet bij de energiecoöperatie en haar deelnemers. Hoe ziet het park er straks uit? De oppervlakte is ongeveer 2,8 hectare. De zonnepanelen staan tot maximaal 2 meter hoog, maar dat moeten we nog uitwerken in het inrichtingsplan. Hoger kan, maar heeft niet onze voorkeur. Het is aan de rand van het dorp dus we vinden: hou het klein en maak het landschappelijk inpasbaar. Het maaiveld verlagen is eventueel een optie en dat kan eventueel tot 50 cm zonder archeologisch onderzoek en dergelijke. Rondom het energiepark kan bijvoorbeeld een talud of groenstrook aangelegd worden om het enigszins uit het zicht weg te nemen, maar we willen ook graag laten zien dat we in Heeten energie opwekken. Kun je de grond eronder ook gebruiken? Zeker, we kijken samen met andere partijen naar een meervoudig grondgebruik zoals; kunnen we het combineren met paddenstoelenteelt, heesters of andere planten? Ook kijken we naar mogelijke opslag, zodat de piekbelasting verlaagt. Wat is jullie ambitie? Dat het energiepark te kopiëren is, want in onze ogen heeft elk dorp recht op een eigen energiepark. In hoeverre is de businesscase al doorgerekend? De investering voor de installatie van grondgebonden en dakgebonden zonnepanelen is doorgerekend en door diverse partijen gecontroleerd. Hierin zitten ook de extra kosten voor het grondgebonden systeem, zoals een hekwerk, beveiliging en infrastructuur. Hoe financier je het? Door verkoop van zonnekavels aan de inwoners van Heeten en de omliggende postcoderoos, eventueel tijdelijk aangevuld met een lening maar dat heeft niet onze voorkeur. Rijksgeld mag niet als je gebruik wilt maken van de energiebelastingaftrek. Wat zijn de kosten voor de deelnemer? Een deelnemer kan een zonnekavel kopen die de opbrengst van een nog te bepalen aantal zonnepanelen vertegenwoordigt. In Nederland lopen de prijzen erg hoog op, tot maar liefst 500 euro per paneel. Wij hopen hier toch echt ruim onder te blijven. De definitieve kavelprijzen zijn nog niet vastgesteld. Verdienen jullie eraan? Misschien een vergoeding op basis van no cure no pay. Het vraagt erg veel tijd om het hele proces in goede banen te leiden en alle stakeholders te betrekken. We zijn twee en een half jaar bezig. Zakelijk gezien kan het eigenlijk niet uit. Je moet het doen vanuit een besef en passie voor duurzaamheid en dat we het voor onze kinderen doen. En bovenal het is erg leuk om te doen. Heb je financiële tips? Kijk waar een middenkabel ligt zodat je op kabels bespaart. Kijk waar transformatorhuisjes staan. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 17

18 Kijk verder dan de installateur op de hoek. Zeg gewoon: je mag meedoen. Als hij een vergoeding wil, maak dan vooraf goede afspraken. Het mooiste is als je partijen als partner kunt interesseren en met de opbrengst mensen achteraf betaalt. Dat verlaagt de risico s voor de coöperatieleden. Een deel van de werkzaamheden kun je misschien met vrijwilligers doen, dat scheelt arbeidskosten. Bijvoorbeeld het tuinonderhoud van het energiepark. Andere tips? Werk niet met een grote omvormer voor het hele park. Daarvoor lijkt in Nederland te weinig kennis in huis, dus dan moet je bij een storing iemand invliegen. Gebruik kleinere omvormers in het park zelf. Wat zijn de vooroordelen? Er wordt zo vaak uit onwetendheid gezegd dat er genoeg daken beschikbaar zouden zijn voor zonnepanelen, maar we zien dat er vele beperkingen zijn om in te kunnen spelen op het huidige energieakkoord en gebruik te maken van de korting op de energiebelasting. We moeten daarom zowel koersen op dak- als grondgebonden systemen. Nederland is er klaar voor. Waarom eerst ontwikkelen en daarna een coöperatie? Het kan ook andersom, maar wij doen het zo omdat we actief zijn in het veld. En zien doet geloven. Als je de vergunningen binnen hebt, is het logischer om een coöperatie op te richten en leden te werven. Zijn er fiscale regels die bijdragen aan een beter businessmodel? Een idee zou zijn om ook belastingskortingen voor ondernemers zoals de EIA, KIA en Vamil te benutten. Echter mag je de belastingkorting niet combineren met andere vormen van rijkssteun, tenzij de subsidie voor iets anders dan energieproductie verleend is, zoals bijvoorbeeld werkgelegenheid. De regeling mag wel vrij gecombineerd worden met provinciale en gemeentelijke subsidies. In alle gevallen is de businesscase flinterdun. Door alle actoren zo goed mogelijk af te dekken is het haalbaar te maken. Wat is de rol van de gemeente? De gemeente kan vanuit haar ondersteunende rol helpen om het energiepark vorm te geven. De steun van de gemeenteraad en het college is daarbij onmisbaar. Deze hebben we begin 2014 gekregen. Overigens moet zo n energiepark in elk dorp van onderaf komen. Met wie werk je samen bij de gemeente? De gemeente is niet de gemeente, maar raadsleden, bestuurders en ambtenaren. Praat met verschillende fracties en het college, want zij beslissen. Stuur mails en voer voortgangsgesprekken. Neem ze mee in het proces, dan kunnen zij je adviseren met wie je moet praten. Praat vooral ook met de juiste ambtenaren die beslissingen nemen. Politiek heeft een tijdelijk karakter, ambtenaren zijn er voor de langere termijn. Hoe heb je het geregeld in het bestemmingsplan? Nog niet, maar dat moment is aangebroken. Het college en de raad zien het Energiepark Heeten als een pilot. We moeten eerst een inrichtingsplan maken. De schetsfase is bijna klaar, daarna volgt het voorlopig ontwerp en start de planologische procedure, waarvoor een gespecialiseerd bureau aangetrokken wordt. Rekent de gemeente leges? Dat is een obstakel om de businesscase rond te krijgen. Jazeker, en het kan een obstakel zijn, dat klopt. De prijs om te kunnen starten met een bestemmingsplanprocedure is ongeveer euro. Daarnaast betaal je leges voor de omgevingsvergunning. We hebben vooraf met de gemeente hierover gesproken. De gemeente berekent leges over het bouwwerk, niet over de zonnepanelen. Voor zonnepanelen zitten we waarschijnlijk onder de euro. Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 18

19 Heeft de provincie ook een stem? Ja, die kan het afkeuren. Ik adviseer om ook de provincie er in een vroeg stadium bij te betrekken. Het moet namelijk passen in provinciaal beleid. Werken bedrijven ook mee? Lokale bedrijven kunnen zeker een belangrijke rol spelen in het slagen van het energiepark. Kijk naar ieders belang in het grotere geheel en probeer daar op te anticiperen. Dan bereik je het beste resultaat. Communiceren jullie met inwoners? Ja, dat is belangrijk, onder andere via het lokale dorpsblaadje en de regiokrant. Doe het wel in de juiste volgorde: eerst de grondeigenaren, dan de gebruikers, dan het dorp en daarna de regio. Hoe zit het met de Landbouworganisatie? De toekomstige groenstrook is nog in gebruik bij agrariërs. De Landbouworganisatie is hier niet blij mee vanwege de wereldvoedselproblematiek. Maar dat probleem lossen we niet op in Heeten. Ze zeggen ook: gebruik eerst alle daken, maar een dak ligt vaak niet in de juiste richting ten opzichte van de zon of er is geen trafo in de buurt. Je moet óók grondgebonden werken, wil je de ambities halen. Wat zijn de kosten van de netbeheerder? Ik vind de kosten van Enexis (het Netbeheerbedrijf) te hoog. We moeten aangesloten worden op het middennet, omdat grondgebonden zonnepanelen 1,5 miljoen kilowatt opwekken. Dan heb je een trafo van 1750 KVA nodig. De investering in de trafo kost meer dan euro. De 400 meter kabel naar de transformator toe kost euro. Alleen om terug te kunnen leveren op het net kost al bijna euro. Voor 25 jaar zit je aan Enexiskosten in totaal op euro. Samen dus euro en vergeleken met de totale investering is dat erg hoog. De bedragen zijn ook nog niet geïndexeerd. Hoe gaat de samenwerking met de netbeheerder? Daar mag nog wel een slag geslagen worden. De taak van de netbeheerder is om ons te ondersteunen en meedenken, het is immers een overheidsbedrijf. Heb je tips qua stakeholders? Breng ze in een vroeg stadium in beeld. En laat iedereen meeliften. Als je met een voldongen feit aankomt, schieten mensen in de verdediging. Analyseer steeds: waar sta je ten opzichte van de omgeving? Wie is voor, wie is tegen? Zorg in ieder geval voor een goede visie en een goed verhaal. Dan kun je iedereen in de ogen blijven kijken. >> Lees alles over de regeling in het Kennisdossier Verlaagd tarief. >> Lees voor meer informatie over het meekrijgen van deelnemers de HIER opgewekt Kennisdossiers Ledenwerving en ledenaanbod en Communicatie >> Lees voor meer informatie over de samenwerking met de gemeente het HIER opgewekt Kennisdossier Samen met de lokale overheid. Bijvoorbeeld het artikel Hoe word je een serieuze partner van de gemeente? Verslag HIER opgewekt Kennissessie Verlaagd tarief 10 april 2014 Eindhoven pagina 19