De Turks-Europese deal in vier hoofdpunten

Transcriptie

1 pagina 1 van 7 De Turks-Europese deal in vier hoofdpunten Bij deze sluiten we de liveblog af. Nog even de headlines. De top eindigde met terreur. Premier Charles Michel verliet na het akkoord heel snel het Justus Lipsius-gebouw om vanuit de Wetstraat zestien de arrestatie van terreurverdachte Salah Abdeslam te kunnen volgen. Ondertussen haalde de Turkse premier Ahmet Davutoglu hard uit naar Michel omdat hij daags na de Koerdische aanslag in Turkije toelating gaf voor een Koerdische betoging in de Europese wijk in Brussel. De deal zelf: Vluchtelingen die vanaf zondag naar de Griekse eilanden vluchten zullen na een individuele asielprocedure terug naar Turkije gestuurd. Voor iedere terug gestuurde Syriër, zal de EU een andere Syrische asielzoeker die de illegale oversteek niet waagde - opvang verlenen. Dat moet het businessmodel van de mensensmokkelaars breken. De vraagtekens over de deal: dé grote vraag wordt nu of Griekenland logistiek in staat is duizenden vluchtelingen een correcte en snelle asielprocedure te laten doorlopen en hen ondertussen onderdak te verlenen. De Griekse premier Alexis Tsipras zegt dat medewerkers uit andere EU-overheden naar Griekenland komen om te helpen. Het evenwicht in de deal: de Europese landen hopen dat de ongecontroleerde migratiestroom naar de EU daalt of stopt. Turkije krijgt in ruil in miljard euro om vluchtelingenkampen uit te baten, mag één extra en voor Cyprus niet gevoelig hoofdstuk in de EUtoetredingsonderhandelingen openen en mag Turkse burgers zonder visum naar de EU laten reizen als het eerst aan 72 en voor Turkije verregaande voorwaarden voldoet medewerkers uit EU naar Griekenland De Griekse premier Alexis Tsipras toonde zich na afloop van de Europese top positief. We zijn eindelijk geslaagd in wat we al drie maanden proberen: een gezamenlijke oplossing bekomen voor de crisis. Hij gaf de landen die voor de unilaterale oplossing van het sluiten van de grenzen kozen een ferme veeg uit de pan. Tsipras gaf aan dat het vinden van een akkoord geen gemakkelijke oefening was en klopte zich maar wat graag op de borst om de diplomatieke oplossingen van Griekenland. Het echte werk begint nu pas, besefte ook Tsipras. Zijn land staat voor de monumentale opdracht de vluchtelingen op te vangen, hun asielaanvragen te behandelen en hen dan te begeleiden naar de juiste bestemming. De Europese lidstaten zullen binnenkort 2300 mensen naar Griekenland sturen om ons te helpen, zei de Griekse premier. Het gaat om tolken, technici en ook 300 juristen die zullen helpen bij de asielprocedures.

2 pagina 2 van 7 Ten slotte benadrukte Tsipras dat alle landen zullen moeten helpen om te voorkomen dat Griekenland tot een opslagplaats voor vluchtelingen verwordt. Hij richtte zich, net als Merkel, rechtsreeks tot de mensen die vastzitten in Idomeni, het Griekse dorpje aan de Macedonische grens. Verlaat de grens en blijf niet leven in de modder. Diplomatiek incident over PKK 'Ik verwacht respect voor onze pijn nu onze natie treurt om dood van 35 slachtoffers van een terreuraanslag. Ik ben dan ook diep ontgoocheld dat eenzelfde organisatie die 35 Turkse doden maakte, kon betogen dicht bij het gebouw van de Europese top.' Op de afsluitende persconferentie na de top EU-Turkije haalde premier Ahmet Davutoglu zwaar uit naar de betoging en vlaggen van aanhangers van de Koerdische verzetsbeweging PKK nauwelijks een straat verwijderd van het Justus Lipsiusgebouw, waar de top doorging. Davutoglu richtte ook een boodschap tot de internationale gemeenschap om geen onderscheid tussen terreurorganisaties te maken: 'Er is geen verschil tussen IS en PKK.' Vrijdagochtend had ook de Turkse president Recep Tayyip Erdoganook al verontwaardigd gereageerd op de betoging. De Europese Unie danst in een mijnenveld. Wanneer de bommen in jullie steden ontploffen zullen jullie het wel verstaan. Maar dan is het te laat. in de namiddag was Davutoglu persoonlijk ook al zwaar uitgevallen tegen premier Charles Michel over de PKK-betoging. Michel antwoordde erop dat het recht op vrije meningsuiting belangrijk is in ons land. Onder Belgische impuls komt er in de besluiten van de EU-top ook een uitdrukkelijke verwijzing naar 'het respect voor democratie, rechtsstaat, respect voor de fundamentele rechten door Turkije, inclusief vrije meningsuiting'. Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker reageerde erg gepikeerd toen Davutoglu de kwestie opnieuw opwierp tijdens de persconferentie: Hij zei respect te hebben voor het Turkse lijden, maar hekelde de buitensporoige en beledigende taal aan het adres van het koninkrijk België, die hij een 'grote natie' noemde. Waarop Davutoglu zich haastte te zeggen dat ook hij alle respect heeft voor België en de Belgische burgers. 'Maar we hebben het recht te vragenn dat de EU-landen aan onze zijde staan.' Europees Raadsvoorzitter Donald Tusk beklemtoonde dat vrije meningsuiting een niet-onderhandelbare Europese vrijheid is. Terreur even belangrijker dan top De bedrijvigheid stijgt in Justus Lipsius: hoewel iedereen nog wacht op de officiële persconferenties, verlaten veel internationale correspondenten en cameraploegen het pand. Ze trekken allen naar Molenbeek om de huiszoekingen in Molenbeek te verslaan na geruchten dat er ook schoten zouden zijn gelost. Ook onze premier Michel verliet meteen na de vergadering het gebouw om de invallen in Molenbeek beter te kunnen opvolgen. Hij geeft 'wegens omstandigheden' geen persconferentie.

3 pagina 3 van 7 Deal rond, maar zal hij werken? The proof of the pudding is in the eating. Ook al is er nu een akkoord, dat blijft wel dode letter totdat het ook uitgevoerd kan worden. Daar knelt het schoentje momenteel: Griekenland waar alle vluchtelingen toekomen of vastzitten is momenteel niet in staat om dat te doen. Verschillende landen, waaronder België en Duitsland, gaven gisteren al aan Griekenland te willen helpen. Wat is daarvoor nodig? Eerst en vooral moeten de vluchtelingen die toekomen op de Griekse eilanden daar een asielaanvraag kunnen indienen. De behandeling van die asielaanvraag is nog steeds een Griekse competentie, wat impliceert dat er tolken arabisch en andere talen, asielexperts en judirische deskundigen en rechters op de eilanden aanwezig zullen moeten zijn. Het is nog niet geheel duidelijk of Europa Griekenland kan helpen bij die asielaanvragen. Misschien is een mix van het personeel mogelijk, waarbij Europese ambtenaren de Griekse ondersteunen, zegt een diplomaat. Wat vast staat, is dat de uiteindelijke beslissing wel door een Griekse rechter moet gebeuren. Eenmaal toegekomen moeten de vluchtelingen natuurlijk ook opgevangen worden. Dat betekent een heuse logistieke klus voor Griekenland: tenten, toiletten, voedselvoorziening, eerste hulp, en zelfs detentiecentra voor de problematische gevallen Voor de top weerklonk al de kritiek dat hier nog geen voorbereidingen voor waren getroffen. De vraag blijft wie het voortouw zal nemen in deze organisatie. Griekenland beloofde de afgelopen maanden al vaker om de opvang en registratie op punt te krijgen maar faalde daar keer op keer in. Ook over het terugsturen van de illegale vluchtelingen naar Turkije kunnen de nodige vragen gesteld worden: hoe gaat dat gebeuren, wie zal die vluchtelingen vervoeren, wie zal opdraaien voor de kosten, enz. Dezelfde vragen gelden voor de hervestiging van de Syrische vluchtelingen uit de Turkse vluchtelingenkampen naar Europa. De economisch slechte situatie van Griekenland vormt een extra moeilijkheid. De Europese Commissie berekende afgelopen week nog dat de opvang en verwerking van de asielzoekers in Griekenland tot twintig miljoen euro per maand kan kosten. Het is duidelijk dat Hellas die kost niet alleen kan dragen. De Europese Unie en Turkije hebben zichzelf bovendien strakke deadlines opgelegd: wie na 20 maart toekomt op de Griekse eilanden, wordt teruggestuurd. Concreet zullen migranten die geen asiel aanvragen bij aankomst in Griekenland terug naar Turkije moeten. Syriërs met een statuut van tijdelijke bescherming moeten eveneens terug en hetzelfde geldt voor asielzoekers wiens aanvraag is geweigerd. Wie asiel aanvraagt en wordt geweigerd, maar in Griekenland beroep aantekent, wordt niet teruggestuurd zolang de beroepsprocedure loopt. Officieel is het doel van het akkoord om het business model van de illegale mensensmokkelaars te breken. Uiteindelijk willen de lidstaten vooral dat de vluchtelingenstromen op korte termijn opdrogen. De voorbije dagen werd reeds vaak geopperd dat als het mechanisme van één illegale vluchtelingen uit Griekenland voor één Syrische vluchtelingen uit Turkije niet snel resultaat oplevert, het akkoord met Turkije dode letter blijft. Het hele akkoord valt of staat met andere woorden met een snelle uitvoering. De vraag blijft echter: Hoe?

4 pagina 4 van 7 Deal rond, zegt Tusk Het EU-akkoord met Turkije is rond, zegt Donald Tusk, de voorzitter van de Raad. Akkoord inhoudelijk rond De regeringsleiders en staatshoofden van de 28 EU-landen zijn op dit moment een laatste keer door de officiële tekst aan het gaan van het vluchtelingenakkoord dat ze met Turkije sloten. Ook de Turkse regering moet nog een laatste keer door de officiële tekst gaan. Maar inhoudelijk is de deal gesloten. Dit zijn de hoofdlijnen - Vluchtelingen die vanaf zondag 20 maart op de Griekse eilanden aankomen, zullen terug naar Turkije moeten. Dat betekent dat wie vandaag of morgen nog wordt geregistreerd in Griekenland, onder het oude regime valt. - Griekenland zal logistieke hulp krijgen om alle asielaanvragen - die dus geweigerd zullen worden - officieel te verwerken. - Turkije kan een extra hoofdstuk openen in de toetredingsgesprekken tot de EU, krijgt 3 miljard euro extra geld voor het beheer van vluchtelingenkampen. Turkse burgers zullen visumvrij kunnen reizen in de EU, maar voor het zover komt zal Turkije eerst nog 72 hervormingen moeten doorvoeren, die gevoelig liggen in Turkije. Terugname start nu zondagavond De EU-leiders beraden zich over een ontwerpakkoord dat Tusk, Juncker en Rutte sloten met de Turkse premier Ahmet Davutoglu. Tusk vraag de 28 EU-leiders dit compromis zonder wijzigingen goed te keuren. Het belangrijkste is de snelle inwerkingtreding van het akkoord. Vanaf nu zondagavond om middernacht zouden vluchtelingen die aankomen in Griekenland automatisch teruggenomen worden door Turkije. Of Griekeneland tegen dan die berg werk aan kan, is nu de grote vraag. Er zijn tekstwijzigingen gebeurd op vier punten: 1. De legaliteit van het akkoord. Er komen meerdere referenties naar de bestaande EU- en internationale wetgeving inzake individuele screening van asielaanvragen en het principe van non-refoulement, zodat vluchtelingen niet teruggestuurd worden naar regio's waar ze blootstaan aan geweld en vervolging. 2. De startdatum voor de terugname van alle migranten die aankomen op de Griekse eilanden, is bijzonder vroeg: nu zondagavond 24 uur. Turkije zal zowel de uitgeprocedeerde migranten als de economische asielzoekers terugnemen, maar ook de vluchtelingen die recht hebben op internationale bescherming. Wie al in Turkije genoot van bescherming, kan op minder dan twee dagen terug worden gestuurd en beroep schort de terugreis niet op. Wie in Griekenland een asielaanvraag indient, zal de hele procedure kunnen doorlopen, maar die wordt ook ingekort.

5 pagina 5 van 7 In ruil start Europa ook met de spreiding van de vluchtelingen die al vastzitten in Griekenland. Europa zal gedurende de periode dat de terugname duurt, ook vluchtelingen uit de kampen in Turkije opnemen. Alles samen zijn plaatsen beschikbaar. De hervestiging gebeurt wel op vrijwillige basis, zodat onder meer Hongarije en Polen niet mee hoeven te doen. De korte tijdspanne is bedoeld om te vermijden dat veel migranten nu nog snel de oversteek naar Griekenland maken. Het gaat wel uitdrukkelijk om een 'tijdelijke en uitzonderlijke maatregel'. 3. Europa gaat samen met Turkije zoeken naar een snelle besteding van de al toegezegde 3 miljard euro aan Turkije. Dat geld gaat specifiek naar de opvang, scholing en voeding van migranten die in Turkije verblijven. Voor hervestiging naar Europa komen in de eerste plaats de vluchtelingen in aanmerking die niet probeerden over te steken naar Griekenland. 4. Nog voor eind juni zal één hoofdstuk in de toetredingsonderhandelingen worden geopend. Het hoofdstuk nummer 33, begroting, werd tot nog toe door niemand geblokkeerd en is dus ook voor Cyprus niet problematisch. 'We are almost there' De 28 lidstaten zijn begonnen aan hun onderhandelingen met de Turkse premier Ahmet Davutoglu. Ondertussen gaat het gerucht dat de finish stilaan in zicht komt. We are almost there, laat een diplomaat optekenen. Michel: 'Ik ga democratische waarden verdedigen' Premier Michel hamert er tijdens de top op dat de vrijheid van meningsuiting essentieel is in een democratie. Er zijn bij verschillende lidstaten grote vragen over die rechten in Turkije. Michel zegt in zijn tweet de waarden te zullen verdedigen op de op. Finale van migratietop kan starten De gesprekken tussen Tusk, Juncker, Rutte en Davutoglu zitten erop. Dat laat Preben Aamann, de woordvoerder van Tusk, weten. Volgende stap is een rondetafelgesprek waar alle 28 lidstaten mee aanschuiven. Onderhandelingen spitsen zich toe op vier thema's De gesprekken gaan vooruit, zegt een hooggeplaatste EU-official. Terwijl Tusk, Juncker, Rutte en Davutoglu terug samen rond de tafel gaan zitten, lekt ook naar buiten op welke thema s de onderhandelingen zich toe lijken te spitsen. 1. De legaliteit van het akkoord. Er moet continu teruggekoppeld worden naar de juristen die aanwezig zijn, wat de onderhandelingen moeizaam maakt.

6 pagina 6 van 7 2. Het openen van de hoofdstukken in de toetredingsonderhandelingen met Turkije. Turkije wil een ferm engagement om de voor bereiding op te starten voor de zomer en vor het jaareinde nieuwe hoofdstukken te openen. Welke hoofdstukken open moeten, wordt niet gespecifieerd. 3. De zogenaamde cut-off date : op welke datum zal het akkoord in werking treden. Dat moet snel, om een aantrekkingseffect de komende weken te vermijden, maar vergt grote organisatorische talenten van Griekenland, met hulp van de EU en de lidstaten. 4. Het geld dat aan Turkije beloofd is. Het extra bedrag van drie miljard euro wordt niet betwist, wel de manier waarop het besteed wordt. Het mag bijvoorbeeld niet gaan naar het terugsturen van illegale mimgranten vanuit Turkije naar hun land van oorsprong. Opvallend is dat er geen gewag gemaakt wordt van de VISA-liberalisering. Volgens Turkse bronnen is dat een bilateraal engagement van Turkije om voor eind april aan alle voorwaarden te voldoen die drie jaar geleden al werden vastgelegd. Van de 72 zogenaamde benchmarks heeft Turkije er nu zowat de helft doorgevoerd. Vooral het aanmaken van biometrische paspoorten dreigt problematisch te worden, omdat daar nog een openbare aanbesteding voor moet gebeuren in Turkije. 'Zaken zien er beter uit dan voorheen' Het voorbije uur stroomden de meeste leiders toe in het Justus Lipius-gebouw. De meerderheid deed dat zonder commentaar. De Spaanse premier Rajoy maakte een uitzondering. Hij zei dat een deal niet nabij is, maar dat hij tevreden is met de vooruitgang. De zaken lopen beter dan voorheen, klonk het nog. In afwachting van het resultaat van de gesprekken tussen Davutoglu, Tusk, Juncker en Rutte, organiseren de andere leiders bilaterales over tal van onderwerpen. Onder meer de situatie in Libië is een gespreksonderwerp. Het is onduidelijk wanneer alle leiders weer samenzitten. Erdogan boos om Brusselse betoging De Turkse president maakt zich vrijdag niet alleen boos over de Europese kritiek op zijn vluchtelingenbeleid, hij haalt ook uit naar ons land vanwege een Koerdische manifestatie die in Brussel wordt toegelaten. Er is een top in Brussel en net achter het gebouw mag de PKK - een organisatie die verboden is door de EU - een tent plaatsen en met vlaggen zwaaien, zegt hij Wie houden ze daar voor de gek. Erdogan lijkt zo allesbehalve van plan zich stil te houden terwijl zijn premier in Brussel onderhandelt met de 28 lidstaten. De Europese Unie danst in een mijnenveld, zei hij nog. Wanneer de bommen in jullie steden ontploffen (waarmeer hij verwijst naar de aanslag in Ankara deze week, nvdr.) zullen jullie het wel verstaan. Maar dan is het te laat. Deense premier vertrekt naar huis Nog voor de eindonderhandelingen van start zijn gegaan op Schuman, is de Deense premier weer naar huis gevlogen. Even was onduidelijk waarom, maar de man moet volgens Deense

7 pagina 7 van 7 journalisten in Kopenhagen zijn voor overleg met vakbonden over een lokale kwestie. Hij zou later op de dag weer naar Brussel vliegen. Erdogan: 'Dat Europa eerst in eigen boezem kijkt' De Turkse president heeft vrijdagochtend gezegd dat Europa best eerst naar de eigen aanpak van de vluchtelingencrisis kijkt, alvorens kritiek te geven op zijn land. 'Op een moment dat Turkije drie miljoen migranten huisvest, moeten zij die nog geen handvol plaatsen voor vluchtelingen vinden eerst eens in eigen boezem kijken', zei Erdogan tijdens een televisietoespraak. Zo zet hij de toon voor wat moeilijke onderhandelingen beloven te worden tussen de Europese leiders en de Turkse premier Ahmet Davutoğlu. Tusk, Juncker en Rutte onderhandelen met Turkije Welkom op dag twee van de Europese top over migratie. Vanochtend onderhandelt de Turkse premier Ahmet Davutoglu met een kleine kerngroep - raadsvoorzitter Tusk, commissievoorzitter Juncker en de Nederlandse premier Rutte - over een vluchtelingendeal. Die gesprekken duren tot vrijdagmiddag 13 uur, is afgesproken. Daarna komen de 28 EU-leiders weer bijeen om de deal te beklinken. In de deal die Tusk, Juncker en Rutte verdedigen, moet Turkije alle migranten die van de Turkse kusten naar de Griekse eilanden vluchten, terug nemen. Voor iedere Syriër die terug keert, verleent de EU opvang aan een andere Syriër, die de illegale oversteek niet maakte. Dat moet het business model van de mensensmokkelaars kapot maken. Herlees hier onze live blog van gisteren. Herlees hier onze analyse na afloop van dag één vannacht. Bron: De Tijd Advertentie Copyright De Tijd