CREDIT MANAGEMENT Alles over debiteurenbeheer, incassotrajecten, factoring en het verruimen van uw werkkapitaal

Transcriptie

1 groei, durfkapitaal & bedrijfsovername + GROEI Hoe brengt u uw bedrijf naar een volgend niveau? Kees de Jong Ondernemer, investeerder en groeiguru (o.a. Blauw, Bloomerce en Agmi Traffic) INTERNATIONAAL Iceberg Interactive verkoopt wereldwijd haar games RECOVERY Steeds meer bedrijven hebben hulp nodig SPECIAL CREDIT MANAGEMENT Alles over debiteurenbeheer, incassotrajecten, factoring en het verruimen van uw werkkapitaal J U N I / J U L I / 9, 9 5 voor professionele ondernemers

2

3 INHOUD 46 Dossier International Iceberg Interactive, een internationale uitgever van online games, verkoopt mede dankzij de opkomst van downloadportals zijn games over de hele wereld verkocht. 18 Q&A Kees de Jong Ondernemer en investeerder Kees de Jong over de geheimen van groei, het belang van doelstellingen en waarom het belangrijk is dat ondernemers uit hun isolement komen. 14 Actueel Nieuwe speler BDO Corporate Finance is sinds kort actief op de markt voor management buy-in-kandidaten. 37 special Credit Management Nu geld steeds schaarser wordt, is verstandig omgaan met uw werkkapitaal actueler dan ooit. Maar hoe pakt u dat aan? 42 Credit Management 30 Onze lijst van de dertig actiefste credit management adviesbureaus in Nederland. mei/juni 2013 brookz 03

4 COLOFON select 06 Duurzame innovatie De koele servers van Schuberg Philis 08 Nationale Overname Dag Een fotoverslag 11 Nieuws Stille noodhulp Opkomst van de stille bewindvoerder. Groei Drones zijn hot Netwerk M&A aan de maas 16 Inflatiespook Edin Majugic waarschuwt voor hyperin atie 26 Thematafel Corporate recovery Een discussie op niveau met Robert Smits (Krüger & Partners), Conny Westdijk (Custom Management) en Jan Willem Bouwman (CMS Derks Star Busmann). deals 22 deal 01 Maurice Buijs Actiepagina.nl 24 deal 02 Bart Labrie H&P Moulding vraag & aanbod 53 Verkoop-, koop- en investeringsprofielen elk nummer 04 Colofon 05 Voorwoord Brookz is een uitgave van C365 Business Media Science Park XH Amsterdam Uitgever/hoofdredacteur Peter Rikhof Eindredactie Wietze Willem Mulder Vormgeving Wonderworks, Heemstede Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Koos Plegt, Sietske Raaijmakers, Koen van Santvoord Marketing Alex Turkawski Adverteren Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost 199 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 1 maand voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of ( 0,10 per minuut) Druk Kroonpress, Estland 2013 C365 Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. 04 brookz mei/juni 2013

5 redactioneel PETER RIKHOF Made in Holland DE BV NEDERLAND PIEPT EN KRAAKT OP DIT MOMENT IN AL ZIJN VOEGEN. DAAR KUNNEN WIJ ALS REDACTIE VAN BROOKZ NATUURLIJK OOK NIET OMHEEN. Alle business verschuift op dit moment in hoog tempo naar internet en dat zet de zaak behoorlijk op zijn kop. Het gaat zo snel dat zelfs een ras-ondernemer als Hans Breukhoven het niet meer kan bijhouden. Grote kans dat zijn eens zo succesvolle Free Record Shop (207 lialen, 1350 medewerkers) nog voor de zomer failliet is. Wat ik de copy al doorlezend een beetje mis in dit nummer zijn de nieuwe trends en technologische doorbraken die inspireren tot nieuwe concepten en business-modellen. Een ontwikkeling die mijzelf de laatste maanden fascineert zijn de mogelijkheden van het drie dimensionaal (3D) printen. 3D printen bestaat al 25 jaar, maar werd tot voor kort vooral gebruikt door grote bedrijven, die het inzetten voor het maken van prototypes. Maar dat stadium zijn we allang voorbij. Voor minder dan 1000 euro heeft u al een (eenvoudige) 3D printer in uw huiskamer staan. De mogelijkheden zijn onbegrensd: er is inmiddels een 3D-geprint huis ontworpen, een 3D-geprinte gitaar en vorige maand ontstond in de media veel opschudding rondom een 3D geprint plastic pistool dat uit de printer rolde. Volgens trendwatchers zal 3D printen de komende jaren tot een nieuwe industriële revolutie leiden en een vergelijkbare impact op de economie hebben als internet. Want het grote voordeel ten opzichte van de traditionele manier van produceren is dat schaalgrootte niet meer dwingend wordt opgelegd door hoge ontwikkel- en productiekosten. Net als bij print on demand hoeft het product alleen geprint te worden als het besteld wordt. Daarmee kan veel productie die nu nog in China en ander lagelonenlanden plaatsvindt weer teruggehaald worden naar Nederland. En kunnen we onszelf weer op de kaart zetten als voorloper op het gebied van industriële productie en design. Kortom, een tweede kans voor Made in Holland. Laten we m vooral grijpen! Peter Rikhof uitgever/hoofdredacteur peter@brookz.nl FOTO: MARCEL BAKKER mei/juni 2013 brookz 05

6 INOVATIE 06 brookz mei/juni 2013

7 Koele servers Datacenters zijn grote energieverbruikers. Dat komt onder andere door de koelcapaciteit die nodig is in verband met de warmteontwikkeling van de opgestelde computerapparatuur. Toen de outsourcing service provider Schuberg Philis het koelingssysteem van haar datacenter moest vervangen, bood dat een uitgelezen kans op een duurzame oplossing. Hierbij ging het bedrijf innovatief te werk door het toepassen van koude-warmte opslag (KWO), koude en warme gangen en optimalisatie van de koude distributie. De duurzame energietechnologie werd geïntroduceerd in een bestaand, operationeel koelsysteem. Het datacenter bleef tijdens de renovatie volledig in bedrijf. Om het project mogelijk te maken is gebruik gemaakt van een subsidie in het kader van het programma Energie Onderzoek Subsidie Demonstratie (EOS DEMO). De innovatieve renovatie leverde een energiebesparing op van circa 86% ten opzichte van de oude situatie en een CO2-reductie. Daarnaast was het bedrijf Schuberg Philis dit jaar tweede in de Green Enterprise IT Awards. Ook duurzaam innoveren? Zelf duurzame energie opwekken zorgt voor minder afhankelijkheid van fossiele energie én een goed imago. Dat geeft u een streep voor op de concurrent bijvoorbeeld in aanbestedingen met duurzame eisen. Kiezen voor duurzame energie leidt tot meer continuïteit en een lagere energierekening. Denkt u na over investeren in energie uit biomassa, zon, wind, bodem of water? Agentschap NL, uitvoeringsorgaan van het ministerie Economische Zaken, helpt u op weg. Kijk op mei/juni 2013 brookz 07

8 Nationale Overname Dag 2013 RUIM 250 KOPERS, verkopers, investeerders en overname-adviseurs kwamen donderdag 25 april naar Kasteel de Vanenburg in Putten. Daarmee was de 5e Nationale Overname Dag wederom een succes. Met dit jaar als primeur een aantal verkopers die hun bedrijf presenteerden. De grote zaal was tot de laatste stoel bezet. De crew van ABN AMRO is er helemaal klaar voor. George Banken hield een inspirerend verhaal: ondernemen is hard werken. Ferry Nahon en Tom Beltman (Marktlink) zoals altijd in gesprek met een klant. George van Houtem verteld over zijn dirty onderhandelingstricks. 08 brookz mei/juni 2013 Peter van Zadelhoff in gesprek met Bart Jan Wijsman (ex New York Pizza). Workshop ABN Amro Mees Pierson: wat te doen met vijf miljoen?

9 Robin Horstmann (DVDW Advocaten) over de juridische valkuilen van een overname. Gastheer en uitgever Peter Rikhof (Brookz) wijst twee oudere deelnemers de weg. Geert Hoedjes en Roland Hoekstra (JAN) waren deze dag uitermate oranjegezind. Het was geen straf om even over het land - goed te lopen naar de volgende workshop. Herard Buis (Hedon) legt de zaal uit waarom hij zijn bedrijf wil verkopen. Uiteraard was er na afloop alle gelegenheid om te netwerken. Sommige deelnemers wisten prima het nuttige met aangename te combineren. Laura Schagen en Anne Huitema (BuyInside) bleven als altijd tot het laatst. mei/juni 2013 brookz 09

10 OVERNAMEKANS? BENUT DIRECT DE KENNIS VAN ONZE OVERNAMESPECIALISTEN Dat is bedrijfsovername anno nu. Een bedrijfsovername is een complex proces. Al in het allereerste stadium is een financieel expert onmisbaar. Benut daarom direct de kennis en ervaring van onze overnamespecialisten. Gedurende het hele proces kunnen zij u adviseren over alle financiële aspecten en zoeken samen met u naar de beste fi nanciële oplossing. Weten wat wij voor u kunnen betekenen? Neem dan contact op met uw relatiemanager of kijk op abnamro.nl/bedrijfsoverdracht

11 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername Stille noodhulp NU VEEL BEDRIJVEN IN NOOD VERKEREN, ontstaat er een nieuw fenomeen: de stille bewindvoerder. Deze door de rechter aangewezen deskundige probeert zoveel mogelijk kapitaalvernietiging te voorkomen door een doorstart in stilte voor te bereiden. De faillissementswetgeving van Nederland is verouderd. De wet die nog stamt uit 1893 is eenzijdig op het belang van schuldeisers gericht. Vooral nu op dit moment duizenden bedrijven in de gevarenzone verkeren, vinden curatoren en insolventie-experts dat er meer mogelijkheden moeten komen voor een kansrijke herstructurering. mei/juni 2013 brookz 11

12 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT NETWERKEN Q&A Op het moment dat een faillissement wordt aangevraagd kan de rechter bij wijze van spreken dezelfde dag het faillissement uitspreken en de doorstart goedkeuren. In principe was de surseance (uitstel) van betaling juist bedoeld om bedrijven de gelegenheid te geven de zaak te reorganiseren. Maar dat blijkt in de praktijk niet zo te werken. Volgens Jan Willem Bouman, advocaat en hoofd Corporate Restructuring & Insolvency bij CMS, is de surseance in de praktijk het voorportaal van een faillissement. Hoewel in dit stadium een bedrijf de kans zou moeten krijgen om aan een herstelplan te werken, blijkt dat ca. 95% van de bedrijven die surseance aanvragen toch failliet gaan. Dit komt volgens Bouman vooral omdat de separatisten zich van een surseance niets hoeven aan te trekken. Deze separatisten kunnen hun zekerheden uitwinnen ondanks het feit dat surseance is verleend. Bovendien werkt de surseance stigmatiserend. Veel bedrijven weigeren met een onderneming zaken te doen als die in surseance verkeert. Aangezien geen doorleververplichting van handelspartners bestaat, zal het bedrijf doorgaans geen leveranties meer ontvangen en zullen klanten wegblijven. Op basis van haar nancieringsdocumentatie zullen de banken de nanciering stopzetten en verstrekte leningen opeisen. Kapitaalvernietiging voorkomen Een van de oplossingen waar sinds kort ook in Nederland gebruik van wordt gemaakt is een nieuw fenomeen: de zogenaamde stille bewindvoerder. Eind vorig jaar werd bij het failliete bouwbedrijf Moes in Zwolle voor één van de eerste malen zo n stille bewindvoerder ingezet. Dit wordt ook wel aangeduid als prepack. De stille bewindvoerder werd ingezet voordat het faillissement werd uitgesproken. Het voordeel was dat de curator meer tijd had om een succesvolle doorstart voor te bereiden. De casus van bouwbedrijf Moes is nog een uitzondering maar deskundigen verwachten dat er het komende jaar steeds vaker van een pre-pack gebruik zal worden gemaakt. Ook s lands bekendste curator Louis Deterink, onder meer betrokken bij de faillissementen en surseances van Fokker, DAF, UPC, Versatel en LG Philips, is een warm voorstander van de stille bewindvoerder. In een interview met het NRC Handelsblad heeft Deterink hoog op over dit nieuwe fenomeen: Waar een curator door de rechter wordt benoemd na het faillissement om zoveel mogelijk geld terug naar de schuldeisers te krijgen, wordt de stille bewindvoerder in de fase daarvoor aangewezen om kapitaalvernietiging te voorkomen en toezicht te houden op de voorbereiding van de doorstart. Onlangs kreeg Deterink van de rechtbank de taak om te kijken of een faillissement bij champignonproducent Prime Champ voorkomen kon worden. Het bedrijf werd vervolgens overgenomen door het Ierse Monaghan. Volgens Deterink was die doorstart niet gelukt als ze plotsklaps failliet waren gegaan. Als je een dag niet levert, ben je al je klanten kwijt. Deterink had in alle stilte drie weken nodig om de Ieren over de streep te trekken: 650 werknemers hielden hun baan. Geen wettelijke basis Hoewel er inmiddels sporadisch gebruik is gemaakt van een pre-pack, heeft de constructie op dit moment nog geen wettelijke basis. En dat is jammer, vindt ook Jan Willem Bouman. Het is niet in strijd met de wet, maar het is ook niet geregeld in de wet. Daardoor is het niet duidelijk en transparant en ben je als ondernemer afhankelijk van de bereidheid van de rechtbank om mee te werken aan de benoeming van een stille bewindvoerder. En dat is een slechte zaak. Bouman pleit dan ook voor een aanpassing van de huidige Faillissementswet. We hebben in Nederland meer exibiliteit nodig. In navolging van andere landen zou je een pre-pack periode moeten kunnen inlassen. Daarbij kan de stille bewindvoerder, voorafgaand aan een faillissement, in relatieve rust een doorstart voorbereiden. Op het moment dat dan het faillissement wordt aangevraagd kan de rechter bij wijze van spreken dezelfde dag het faillissement uitspreken en de doorstart goedkeuren. Daarmee wordt de bedrijfseconomische schade geminimaliseerd en de kans op een succesvolle doorstart aanmerkelijk vergroot. Uiteindelijk zijn alle stakeholders daar het meeste bij gebaat. 12 brookz mei/juni 2013 tekst PETER RIKHOF

13 Groeimarkt Drones zijn hot EEN OPVALLENDE investering in de Verenigde Staten. Softwaremaker voor drones Airware haalt ruim tien miljoen dollar op bij twee investeerders. In Silicon Valley zoeken ondernemers en investeerders altijd naar The Next Big Thing. Omdat er voorbeelden te over zijn van tech-bedrijven uit deze vallei die wereldwijd succes hebben (Apple, Google, Facebook), brengen wij u dit bericht: investeerders Andreessen Horowitz en Google Ventures stoppen ruim tien miljoen dollar in de Amerikaanse dronemaker Airware. Een drone, ook wel unmanned aerial vehicle (UAV) genoemd, is een onbemand luchtvaartuig vaak met camera die op afstand te besturen is of via een geprogrammeerde opdracht handelt. Airware ontwikkelt software die de hardware leert zien en ruiken. Het Amerikaanse bedrijf richt zich op niet-militaire toestellen die tussen de en dollar kosten. Als investeerders zijn wij altijd op zoek naar briljante ondernemers met gedurfde ideeën, zegt partner Chris Dixon van Andreessen Horowitz. Robotics is een veelbelovende, maar onder de maat presterende markt geweest. Wij denken dat drones die verwachting wel gaat waarmaken. Het kan zomaar zijn dat drones The Next Big Thing is uit de Californische vallei. In ons land blijft het nog opvallend rustig op het gebied van UAV s, dus wellicht is het een mooie kans voor Nederlandse ondernemers en investeerders! M&A aan de Maas Rotterdams fusie- en overnamenetwerk BEGIN APRIL werd het startschot gegeven van M&A aan de Maas. Deze nieuwe community moet de Rotterdamse fusie- en overnamemarkt op de kaart zetten. Dé Rotterdamse ondernemer Leendert Bikker opende voor ruim 200 deelnemers op donderdag 4 april M&A aan de Maas. Deze nieuwe community brengt professionals in de Rotterdamse fusie- en overnamemarkt bij elkaar. Door de regionale M&A-wereld samen te brengen, wil M&A aan de Maas de havenstad op de kaart zetten als fusie- en overnamestad. M&A aan de Maas is een initiatief van advocatenkantoren Dijkstra Voermans en Ploum Lodder Princen, banken ING en Rabobank en corporate nance-kantoren DB&S Corporate Finance en Maasdael Corporate Finance. Professionals die dagelijks te maken hebben met fusies en overnames kunnen zich bij de community aansluiten. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de voor de hand liggende juristen, bankiers en fusie- en overnameadviseurs, maar ook naar ondernemers, investeerders en (overheids-)instellingen die in de M&Awereld actief zijn. Het initiatief is ontstaan als tegengeluid op de Amsterdamse fusie- en overnamemarkt, die wereldwijd bekendheid verwerft als corporate hotspot. Het lijkt soms of je voor een fusie op de Zuidas moet zijn, zegt initiator Tom Ensink van Ploum Lodder Princen op Overfusies.nl. Terwijl wij in de Maasstad net zoveel ervaring hebben. Om Rotterdam als M&A-stad op de kaart te zetten, moet M&A aan de Maas haar netwerk uitbreiden. Ensink is ambitieus. Wat wij eigenlijk nastreven is dat Rotterdam een plaats krijgt naast Amsterdam, zoals Madrid naast Barcelona of Milaan naast Rome, vervolgt hij. Dus een stad met een eigen business community die kan helpen met het sluiten van een deal. Dat gaat wel lukken, want Rotterdam is een heel bekende regio. M&A aan de Maas organiseert op donderdag 26 september een tweede netwerkbijeenkomst in het hoofdkantoor van ING Rotterdam. Kijk voor meer informatie en aanmelding op mei/juni 2013 brookz 13

14 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT NETWERKEN Q&A MBI is een serieuze optie geworden SINDS KORT begeeft BDO Corporate Finance zich actief op de markt voor management buy-in kandidaten. Met het aantrekken van MBIspecialist Jasper ter Braak wil de adviesorganisatie beter inspelen op de behoefte aan gekwali ceerde koopkandidaten. Wij hebben MKB-relaties in ons netwerk. Tot voor enkele jaren geleden stond bij veel ondernemers en overnameadviseurs een MBI-kandidaat bepaald niet boven aan het lijstje van de gewenste bedrijfsopvolgers. Te onvoorspelbaar, te weinig ondernemersbloed en vooral veel minder nanciële middelen dan bijvoorbeeld een strategische koper. Hardnekkig is het beeld van de gesjeesde bankdirecteur die met zijn gouden handdruk overal informeert of er nog ergens een leuke toko te koop staat. Om vervolgens aan het eind van de onderhandelingen doodleuk de deal af te kappen omdat zijn vrouw het niet zo ziet zitten. Jonge ondernemers met geld Maar dat beeld strookt inmiddels al lang niet meer met de werkelijkheid, zo is de ervaring van Jasper ter Braak, senior consultant bij BDO Corporate Finance in Utrecht. Er is tegenwoordig een groeiende groep mensen die op een bepaald moment in hun management-carrière de behoefte voelt om een eigen bedrijf te gaan leiden. Daarnaast krijgen wij uit ons BDOnetwerk steeds vaker een ander type MBIkandidaat over de vloer. Relatief jonge exondernemers die hun bedrijf hebben verkocht en op zoek zijn naar een nieuwe uitdaging. Die hebben meestal eerst een aantal maanden gereisd of hun golfhandicap verbeterd, maar na verloop van tijd begint het toch weer te kriebelen. Ter Braak geeft toe dat er binnen BDO jarenlang beperkte aandacht was voor MBI-kandidaten. We waren daar onvoldoende op ingericht. Als er zich iemand meldde dan werd er nog wel een zoekpro- el ingevuld, maar vervolgens werd daar niet actief de markt mee benaderd. We deden het wel maar eigenlijk deden we het dus niet. Mede door het veranderende pro el van een groot aantal MBI-kandidaten (ondernemerservaring en substantiële middelen beschikbaar) is die passieve houding inmiddels behoorlijk veranderd. Bovendien zijn ook veel ondernemers zelf anders gaan aankijken tegen het fenomeen MBI. Ter Braak: Natuurlijk droomt elke verkopende ondernemer van een strategische koper die cash de hoofdprijs betaalt. Maar dat is voor veel bedrijven nou eenmaal niet de realiteit. Daardoor is een gefaseerde verkoop aan een kansrijke MBI-kandidaat een serieuze optie geworden. Ideale bedrijf bestaat niet Sinds maart van dit jaar heeft Ter Braak daarom de opdracht gekregen om binnen BDO een volwaardige MBI-sectie op te zetten. Na jarenlang ervaring te hebben opgedaan als MBI-specialist bij een klein corporate nance-kantoor, krijgt hij nu een ondernemende kans bij de vijfde accountants-adviesorganisatie van Nederland. Een heel mooie uitdaging, aldus Ter Braak. Hij ziet met name veel mogelijkheden in de combinatie van zijn MBIexpertise en de toegang tot het BDO netwerk. Dat eigen netwerk is volgens Ter Braak ook de belangrijkste toegevoegde waarde van BDO. Ik heb een ingang naar MKB-relaties, dat biedt zowel naar de kopende als de verkopende kant enorm veel kansen. BDO gaat zich vooral op de zwaardere MBI-kandidaten richten. Mannen en vrouwen met een stevig trackrecord en bij voorkeur ondernemende ervaring. Daarnaast moeten er voldoende nanciële middelen beschikbaar zijn. Ter Braak: Kandidaten moeten zelf minimaal tweehonderdduizend euro kunnen inbrengen, bij voorkeur nog wat meer. Dat is een absolute voorwaarde in het huidige nanciele klimaat. Anders hoef je niet eens bij een bank aan te kloppen. Dat is kansloos. Als aan deze voorwaarden is voldaan volgt een uitgebreide sessie om te komen tot een acquisitiepro el. In eerste instantie gaat het daarbij volgens Ter Braak om: wie ben je, wat kun je en wat zoek je? Maar belangrijker is volgens hem of er uiteindelijk een match is tussen het DNA van de kandidaat en het DNA van het bedrijf dat hij wil overnemen. Het ideale bedrijf of de ideale kandidaat, dat komt zelden voor. Maar het moet wel voor minimaal negentig procent op elkaar aan- 14 brookz mei/juni 2013 tekst PETER RIKHOF

15 Jasper ter Braak Kandidaten moeten zelf minimaal tweehonderdduizend euro kunnen inbrengen, bij voorkeur nog wat meer. Anders hoef je niet eens bij een bank aan te kloppen. Dat is kansloos. sluiten. Anders kunnen partijen er beter niet aan beginnen. Marktconform Ter Braak heeft naar eigen zeggen geen harde doelstellingen meegekregen maar het is duidelijk dat BDO een serieuze rol wil gaan spelen in de MBI-markt. De afgelopen maanden stonden voor hem vooral in het teken van een interne promotietoer bij alle BDO-kantoren. We hebben vanuit onze accountantsrol natuurlijk een unieke vertrouwenspositie bij onze klanten. Daar zitten ook veel ondernemers tussen die hun bedrijf willen verkopen, of ondernemers die hun bedrijf al verkocht hebben en weer op zoek zijn naar iets nieuws. Op het moment dat zoiets speelt is het belangrijk dat onze MBI-dienstverlening in beeld komt. Volgens Ter Braak zijn de tarieven die BDO voor deze vorm van dienstverlening vraagt marktconform. We vragen een inschrijfbedrag van een paar duizend euro. Dat geeft commitment en daarvoor doen we ook de intake en stellen we een acquisitiepro el op. Alle begeleiding tijdens het verdere proces gaat op basis van een vast uurtarief en als het tot een deal komt krijgen we nog een succesfee. De eerste klanten zijn inmiddels binnen en ondanks het gure economische klimaat is Ter Braak optimistisch gestemd over de toekomst. Als ik me zou laten leiden door alle sombere berichten die dagelijks in de media verschijnen, kan ik beter in bed blijven liggen. Maar ik zie in mijn praktijk dat het echte ondernemerschap juist nu naar boven komt. Daar sluit ik me graag bij aan. mei/juni 2013 brookz 15

16 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT NETWERKEN Q&A Inflatiespook TERWIJL ONDERNEMERS VOORAL WORSTELEN met een stagnerende economie, ziet Edin Mujacic een nog veel groter probleem. De econoom maakt zich grote zorgen om een gierende in atie die op de loer ligt. Vroeg of laat gaat deze money bubble barsten. Onlangs vierde de Dutch Corporate Finance Association haar tienjarig bestaan. Om het feestelijke diner op Slot Zeist inhoudelijk op te luisteren had de lustrumcommissie onder andere de econoom en onderzoeker Edin Mujagic uitgenodigd. En waar de andere spreker Bob de Kuyper van likeurenproducent De Kuyper uit Schiedam ( opgericht in 1695) een enthousiast en inspirerend ondernemersverhaal hield, zette de Tilburgse econoom Mujacic de ruim honderd aanwezige adviseurs weer even met beide voeten op de grond. Inflatie onvermijdelijk Volgens de econoom, die als kind de gevolgen van een gierende in atie in zijn geboorteland Joegoslavië van nabij meemaakte, zijn centrale banken op dit moment druk doende de resterende waarde van het geld verder te vernietigen, doordat ze banken (om een implosie van het nanciële systeem te voorkomen) sinds 2008 overladen met grote hoeveelheden geld. In de ogen van de monetair econoom, die dit jaar hoopt te promoveren aan Tilburg University, hebben de centrale banken in de voorbije eeuw gestaag de koopkracht van ons geld uitgehold. Na honderden jaren relatief waardevast te zijn gebleven, verloor 1 dollar sinds 1913 zo n 95 procent aan koopkracht. Met name in de periode na 1971 (toen de munt ontkoppeld werd van goud) ging het hard. En dat terwijl alle voordelen van toenemende globalisering en innovatie in die jaren eigenlijk tot een inke prijsdaling (en dus de atie) hadden moeten leiden, meent Mujagic. Net zoals na de industriële revolutie het geval was. Maar de centrale banken hebben de - nanciële markten overspoeld met een tsunami van geld. Volgens Mujagic zijn op dit moment alle ingrediënten aanwezig voor een perfecte storm van rap oplopende geldontwaarding. Een periode van rap oplopende in atie ziet Mujagic zelfs als onvermijdelijk. Hij rekent op een in atie van 5 à 10 procent tot soms wel 15 procent. Deze money bubble gaat een keer barsten. Onbeheersbaar Mujagic verwijt de centrale banken zelfs geldmoord, niet heel toevallig ook de titel van zijn eind vorig jaar verschenen boek. Toch plaatst een toenemend aantal economen vraagtekens bij de veronderstelde relatie tussen geldhoeveelheid en in atie. Die relatie is inderdaad minder sterk dan voorheen. Maar vroeg of laat komt het effect er wel. Vergelijk het met ipperen: het balletje kan op de weg terug her en der blijven plakken en stuiteren, maar komt uiteindelijk toch naar beneden. Hoe diep de crisis nu mag zijn, er kómt herstel en dan gaan banken hun natuurlijke functie weer uitoefenen door het geld waar ze nu op blijven zitten uit te lenen. Volgens de laatste cijfers van het CBS bedraagt de in atie op dit moment 2,6 procent op jaarbasis. Dat is toch niet zoveel veel. Dat is maar hoe je het bekijkt aldus Mujagic. Wat mij juist angst aanjaagt is dat zélfs nu de economie krimpt, de in atie al is opgelopen van -0,6 procent in 2009 tot 2,6 procent nu. Als dat al gebeurt bij nulgroei, wat gaat er dan gebeuren als straks de economie écht aantrekt? DCFA De Dutch Corporate Finance Association is een landelijke vereniging voor financiële professionals met tenminste vijf jaar relevante werkervaring in de corporate finance-sector. Meer informatie op 16 brookz juni/juli 2013 tekst PETER RIKHOF

17 De grootste onafhankelijke bedrijfsovername specialist Bent u op zoek naar een bedrijf dat te koop staat en geschikt is voor u of denkt u er juist aan uw eigen bedrijf te koop te zetten? Dan bent u bij Marktlink Fusies & Overnames aan het juiste adres. Wij zijn adviseur bij de aan- en verkoop van bedrijven zowel nationaal als internationaal. Wij begeleiden zowel kopers (MBI, Strateeg of PE) als verkopers bij het totale proces van het zoeken naar partijen, dealmaking, financiering tot de (juridische) afronding. Op basis van onze ervaring en pragmatische aanpak brengen wij 95% van de opdrachten die wij oppakken samen met de betreffende ondernemer tot een goed einde! Amsterdam Deventer Gouda

18 groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT NETWERKEN Q&A Kees de Jong (44) richtte al tijdens zijn studententijd, samen met Wout van der Wijk, zijn eerste bedrijf op. Het duo startte in 1991 met marktonderzoeksbureau Blauw Research, dat in de beginjaren zo goed draaide dat ze beide hun opleiding Business Administration aan de Erasmus Universiteit Rotterdam niet afronden. Tien jaar later begint De Jong als spin-off van Blauw met Bloomerce, een online onderzoeksbureau. In 2005 verkoopt hij dit bedrijf aan het Survey Sampling International (SSI). Toen de resultaten kelderde van dit Amerikaanse bedrijf, werd De Jong in 2009 binnengehaald om orde op zaken te stellen. Per midden 2012 zit De Jong in de Board van SSI als vice chairman. Inmiddels is De Jong ook investeerder, met deelnemingen in onder andere verkeersbordenproducent AGMI en softwaremaker. Daarnaast was hij voorzitter van de Entrepreneurs Organization Netherlands en Europe s 500. Hij richtte hij onder andere Spark Leadership Foundation op, een begeleidingsprogramma voor ondernemers met de Verne Harnish-methode, op. De Jong schreef de afgelopen twee jaar wekelijks een column in Het Financieele Dagblad, waarvan een aantal gebundeld zijn in zijn eerste boek Het Groeiboekje. 18 brookz oktober 2012

19 Q&A KEES DE JONG. Ondernemer en groeiexpert select Discipline maakt je vrij KEES DE JONG verkocht al voor zijn veertigste zijn bedrijf voor een miljoenenbedrag aan een Amerikaans beursgenoteerde onderneming. Sindsdien probeert hij ook andere ondernemers de kneepjes van het ondernemerschap te leren. Duurzaam succes is geen toeval. De ondernemerscarrière van Kees de Jong (43) is in alle opzichten het klassieke van krantenjongen tot miljonair -verhaal. Begin jaren negentig begon hij met partner Wout van der Wijk vanaf de zolderkamer het marktonderzoekbureau Blauw Research. Na tien jaar rijden op de linkerbaan van de snelweg met je ogen dicht wisten ze in 2005 de onlinetak (Bloomerce) voor vele miljoenen te verkopen aan het Amerikaanse Survey Sampling International (SSI). Het leverde beide heren prompt een notering op in de Quote 500 Junior, de lijst met 100 rijkste Nederlanders onder de 40 jaar. Na een welverdiende sabbatical werd De Jong door SSI gevraagd om als CEO het bedrijf (met paar duizend medewerkers) te gaan leiden en even wat orde op zaken te stellen. Het werden uiteindelijk drie tropenjaren waarvan hij ongeveer de helft doorbracht in Amerika. Sinds enkele maanden is De Jong neergestreken in een rustiek gelegen villa die hij vorig jaar heeft laten bouwen aan de rand van Blaricum. De Jong is zijn hele leven al gefascineerd door ondernemerschap en groei. Hij had tot voor kort een wekelijkse column in Het Financieele Dagblad, was voorzitter van de Entrepreneurs Organization Netherlands, was voorzitter van Europe s 500, een Europees netwerkplatform voor snelgroeiende bedrijven en richtte de Spark Leadership Foundation op, een groei- en begeleidingsprogramma voor ondernemers. De Jong is er van overtuigd dat een gestructureerde aanpak van het ondernemerschap de kans op groei en succes aanmerkelijk vergroot. De eerste jaren als ondernemer deed ik maar wat. Het heeft jaren geduurd voordat ik doorkreeg wat je wel en vooral ook niet moet doen om succesvol te zijn. U begon in 1991 vanaf de zolderkamer met Blauw Research en dat ging zeker niet onverdienstelijk. Waardoor kreeg u het idee dat het toch anders moest? Ik kreeg ergens midden jaren negentig contact met Leendert Bikker, een succesvolle Rotterdamse ondernemer die een paar jaar eerder dan ons was begonnen. Leendert was eigenlijk mijn coach zonder dat ik het zelf wist. Bikker zei me een keer dat het na tien jaar van hard werken aan mijn bedrijf, tijd was om aan mezelf te werken. Hij adviseerde mij om het Entrepreneurial Masters Program aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) te gaan volgen. Waar heeft hij het over, dacht ik. Maar ik heb me toch ingeschreven. Drie jaar lang ben ik, samen met 65 andere ondernemers, in de maand mei een week naar Amerika gegaan om daar de geheimen van succesvol ondernemerschap te leren. tekst PETER RIKHOF en WIETZE WILLEM MULDER / fotografi e MARCEL BAKKER mei/juni 2013 brookz 19

20 select groei, waardecreatie & bedrijfsovername NIEUWS SPOTLIGHT NETWERKEN Q&A Maar u was zelf al tien jaar goed bezig als ondernemer De cursus was voor mij vooral een eyeopener. Ineens zag ik wat ik de eerste tien jaar allemaal goed maar ook fout had gedaan als ondernemer. Daarnaast was het een belangrijk kantelpunt in mijn persoonlijke ontwikkeling. Het heeft me geïnspireerd om ook anderen te helpen in hun ondernemerschap. Wat heeft u dan tijdens dat MIT Master s Program geleerd? Van tevoren kreeg ik een boek toegestuurd, Mastering the Rockefeller Habits van Verne Harnish, een strategieconsultant die ook veel met Michael Dell had gewerkt. Ik had geen idee wie de man was. Ik las het door en mijn eerste reactie was: wat een waardeloos boek. Véél te Amerikaans geschreven en ik dacht, zo werkt mijn bedrijf helemaal niet. Maar nadat Harnish voor de klas zijn verhaal tot in detail uitlegde, begon het kwartje te vallen. Ik heb het boek nogmaals gelezen en zag ineens wel de waarde en relevantie van alle principes waar Harnish altijd zo op hamert. De meeste ondernemers werken veel te hard in hun bedrijf in plaats van aan hun bedrijf. Die zitten zo vast in de dagelijkse operatie dat als je ze vraagt waar ze over drie jaar willen zijn, ze het je niet kunnen vertellen. Welke principes zijn dat dan? Dat alle succesvolle bedrijven zijn gebaseerd op duidelijke doelen en afspraken om ergens te komen. Duurzaam succes is geen toeval, maar het resultaat van heel hard en consicieus aan iets werken. Wat betekent dat concreet? Dat je als ondernemer allereerst een duidelijke visie moet hebben. Waar wil je je bedrijf naartoe brengen, hoe ziet het bedrijf er over vijf jaar uit? Wees daar zo concreet mogelijk in want dat beeld zorgt ervoor dat iedereen bewust of onbewust naar hetzelfde einddoel toewerkt. Vervolgens moet je elke dag, elke week en elke maand hier aan werken. Met duidelijke doelstellingen, prioriteiten, vergaderritmes, feedbackdata en bijsturing als dat nodig is. Het gaat om het ritme en het consequent volhouden van deze manier van werken. Dat kost in het begin veel moeite maar levert uiteindelijk veel duidelijkheid en daarmee tijdswinst op. Zoals Verne Harnish dat zo mooi zegt: Discipline sets you free. Het is de enige manier om grip te krijgen op je bedrijf. En dat inzicht kreeg u pas nadat u zelf al tien jaar aan het ondernemen was? Inderdaad. Wij deden de eerste jaren maar wat. Als je als doel hebt om te groeien, moet je wel weten welke richting je op wilt groeien. We waren een onderzoeksbureau, maar we hadden geen focus, pakten eigenlijk alles aan. Daardoor maakten we steeds verspillende uitstapjes die wel leuk waren, maar niets opleverden en in feite de normale bedrijfsprocessen ondermijnden. Maar dat gebeurde allemaal omdat ik en mijn partner vrij opportunistisch werkten en geen duidelijk plan hadden in welke segmenten en onderzoeksmethodes we wilden groeien. Toch groeide Blauw ieder jaar met mooie cijfers. Hoe kan dat dan? Dat overkwam ons eigenlijk. Aan ons eerste idee hebben we heel lang veel geld verdiend. Eén onderzoek doen en dat tien keer verkopen aan andere partijen. Maar als we ons niet hadden laten a eiden door allerlei klanten die om andere dingen vroegen, hadden we nog harder kunnen groeien. Had ik dit inzicht vijf jaar eerder gehad dan had ik vijf jaar eerder beter en succesvoller kunnen ondernemen. Moet iedere ondernemer het niet gewoon zelf leren met vallen en opstaan? Zeker, fouten maken is onvermijdelijk. En je leert het meeste van je eigen fouten. Maar het gaat erom hoelang het duurt voordat je inziet dat je niet goed bezig bent. Als je de juiste kennis en inzicht hebt, kun je veel sneller bijsturen. Zo hebben wij jarenlang geen goed inzicht gehad in de nanciële situatie van ons bedrijf. We wisten alleen dat we meer omzet factureerden dan de maand ervoor. Dus dat moest wel goed zijn. Maar wat we deden qua marges, hoe we er qua liquiditeit en solvabiliteit precies voorstonden? Geen auw idee. Totdat het fout gaat. In 2001 zaten we dicht tegen een faillissement aan omdat we de groei van onze start-up Bloomerce nancierden met het werkkapitaal van Blauw. En toen sloeg de internetcrisis ineens toe. Dat had zomaar de ondergang van beide bedrijven kunnen zijn. Nog meer fouten waar we wat van kunnen leren? Niet te lang doormodderen met mensen die niet geschikt zijn voor hun functie. Bij Bloomerce had ik een operations manager die niet voldeed. Ik was toen bezig met de verkoop van het bedrijf en werkte ongeveer honderd uur per week. Maar alle operationele problemen kwamen nog steeds op mijn bordje. Toch bleef ik elke keer maar excuses zoeken om hem niet 20 brookz mei/juni 2013