DE MARKT DOORGELICHT

Transcriptie

1 WERELDWIJDE BELEGGINGSVOORUITZICHTEN VOOR 2015 DE MARKT DOORGELICHT Het belang van het bezit van reële activa in het nieuwe jaar 1

2 VESTIGINGSPLAATSEN VAN DE GROEP AMSTERDAM BRUSSEL GENÈVE LONDEN LUXEMBURG MADRID MONACO MÜNCHEN PARIJS EUROPEES NETWERK. LUXEMBURGS HOOFDKANTOOR 2

3 3

4 2015 Wereldwijde algemene beleggingsvooruitzichten DE GROEP IN HOOFDLIJNEN 83 MILJARD VERMOGEN ONDER BEHEER 47 VESTIGINGEN IN EUROPA MEDEWERKERS PRIVATE BANKERS 4

5 KBL European Private Bankers INHOUD 6 WELKOM NAMENS HET GROUP ASSET ALLOCATION COMMITTEE 8 WERELDWIJDE TENDENSEN: KREKELS EN MIEREN 18 MACRO-ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN: EEN LANGE WEG NAAR HET HERSTEL 42 BELEGGINGSVOORUITZICHTEN: DE MARKTEN BEHEERSEN 58 CONTACT OPNEMEN MET ONZE GROEP Dit boekje is samengesteld door KBL European Private Bankers. De inhoud van dit boekje en de hierin geuite standpunten - op basis van informatie die afkomstig is van bronnen die wij als betrouwbaar achten - zijn die van het Group Asset Allocation Committee (GAAC) van KBL epb op datum van december 2014 en kunnen aan veranderingen onderhevig zijn. Dit document is van algemene aard en vormt in geen geval een juridisch, boekhoudkundig, fiscaal of beleggingsadvies. De beleggers dienen in het achterhoofd te houden dat de prestatie uit het verleden geen indicatie vormt voor de toekomstige prestatie en dat de waarde van een belegging kan stijgen of dalen. Copyright KBL European Private Bankers Alle rechten voorbehouden 5

6 WELKOM Het Group Asset Allocation Committee (GAAC) van KBL European Private Bankers heeft het genoegen onze standpunten met betrekking tot de algemene beleggingsvooruitzichten voor 2015 met u te delen. Zoals u zult opmerken in de pagina s hierna, zijn wij voorzichtig optimistisch over de toekomstige evolutie van de wereldeconomie. Ondanks deze voorzichtigheid, blijven wij er vast van overtuigd dat de beleggers belangrijke kansen kunnen aangrijpen in het komende jaar. In onze jaarlijkse Algemene Beleggingsvooruitzichten geven wij ons fundamentele standpunt over de financiële wereld. Dit is een van de pijlers op basis waarvan wij portefeuilles samenstellen. Uiteindelijk komt dit proces neer op het evalueren of activa ondergewaardeerd zijn (of juist het tegenovergestelde). Om dergelijke besluiten te kunnen nemen, volgen wij ook het beleggerssentiment van nabij. Gezien onze asymmetrische kijk VOOR 2015 SCHATTEN WIJ DE KANS OP 10% DAT EUROPA IN EEN CONTEXT VAN DEFLATIE TERECHTKOMT DIE VERGELIJKBAAR IS MET DIE VAN JAPAN op het portefeuillerisico, focussen wij ook op de beheersing van het neerwaartse risico door limieten voor dalingen en volatiliteit te stellen. Deze drie pijlers samen monden uit in onze uiteindelijke visie op de ideale weging van de verschillende activaklassen in een portefeuille. Op het moment van schrijven van dit verslag, december 2014, zijn wij neutraal ten aanzien van de aandelenmarkten, met een voorkeur voor de VS en Japan, en onderwogen op de vastrentende waarden, terwijl wij adviseren te 6

7 KBL European Private Bankers diversifiëren buiten de Europese kernlanden. Tevens raden wij aan te profiteren van een verwachte verdere rally van de US-dollar, en een indirecte blootstelling aan onroerend goed wereldwijd te handhaven. De kans dat ons basisscenario zich voltrekt, ramen we op 50%, rekening houdend met de volgende risico s die van invloed zouden kunnen zijn op onze posities: Europa dat in een Japanachtige deflatoire situatie terechtkomt (10% kans); stijgende geopolitieke risico s, zoals die in verband met Oekraïne en ISIS (15%); en een hoger dan verwachte Europese en wereldwijde groei (25%). Wij verwachten niet dat de eurozone volgend jaar uiteen zal vallen. Hoewel wij vertrouwen hebben in onze activa-allocatiestrategie in het algemeen, erkennen wij dat niemand de toekomst exact kan voorspellen, met name in een tijdsbestek van een heel jaar. Om die reden verschaffen wij deze vooruitzichten op een permanente basis, dat wil zeggen dat wij onze aanbevelingen aanpassen zodra er zich veranderingen voordoen. Voor verdere informatie hierover, aarzel niet om contact op te nemen met onze private bankers, in één van de 50 Europese steden waar KBL epb aanwezig is. Wij wensen u het allerbeste voor Stefan Van Geyt Group CIO Frank Vranken Chief Strategist Ineke Valke Chief Strategist Robert Greil Chief Strategist Kevin Doran CIO, Royal Lothbury HE bourg pley.com 43, Keizergracht Founders 43, boulevard boulevard Court, 617 Royal Royal Lothbury Herrmann Founders Founders Keizergracht Debrouxlaan Court, Court, 617 Lothbury Lothbury 46 L London L-2955 DS Luxembourg EC2R Amsterdam Luxembourg 7HE B-1160 London London 1017 Brussels DS EC2R EC2R Amsterdam 7HE 7HE Luxembourg The United Luxembourg Netherlands Kingdom Belgium United United The Netherlands Kingdom Kingdom Herrmann Keizergracht Keizergracht Pacellistrasse Debrouxlaan B D DS Brussels DS Amsterdam Amsterdam Munich Belgium The The Germany Netherlands Netherlands Pacellistrasse 43, boulevard 16 Herrmann Herrmann Debrouxlaan Debrouxlaan Royal D L-2955 Luxembourg Munich B-1160 B-1160 Brussels Brussels Belgium Germany Belgium Luxembourg Pacellistrasse Founders Pacellistrasse Court, 16 16Lothbury D London D Munich EC2R Munich 7HE Germany United Germany Kingdom Keizergra 1017 DS The Neth 7

8 WERELDWIJDE TENDENSEN KREKELS EN MIEREN In de meeste ontwikkelde landen zijn de verhoudingen schuld/bbp op historische recordhoogte uitgekomen. Terwijl het peil van de staatsschuld onhoudbaar wordt, weerhouden de regeringen hun burgers ervan te sparen, met name via een maatregel die als een «belasting op sparen» kan worden beschouwd. Deze aanhoudende wereldwijde herverdeling van rijkdommen, die heel wat verrassende precedenten telt, zal zijn weerslag hebben op de beleggingsvooruitzichten voor 2015 en de komende jaren. 8

9 9 9

10 Low 2015 algemene beleggingsvooruitzichten EEN WERELD OVERLADEN MET SCHULDEN Soevereine schuld in % van het BBP De geschiedenis leert ons dat wanneer landen veldslagen uitvochten (en financierden), de omvang van staatsschulden aanzienlijk toenam. In 1815, aan het einde van de Napoleontische oorlogen, bereikte de Britse staatsschuld een piek van meer dan 200% van het BBP. 10 Daarmee vergelijkbaar was de Amerikaanse staatsschuld, die na afloop van de Tweede Wereldoorlog opliep tot een ongekend hoogtepunt van 113% van het BBP. Hoewel er vandaag de dag geen sprake is van grootschalige vijandelijkheden, zitten veel landen dieper in de schulden dan ooit, sinds De meeste overheden uit de ontwikkelde landen werken nu zelfs met een schuld/bbp-verhouding die de 80% overschrijdt. (Ter vergelijking: in bijna alle opkomende economieën liggen deze ratio s ver onder de 50%). Landen met extreem hoge schuld/bbp-verhoudingen zijn onder meer: Japan (227%), Griekenland (175%), Italië (133%),

11 KBL European Private Bankers Lagere schuld Hogere schuld Geen gegevens beschikbaar Bron: GAAC IJsland (130%), Portugal (128%), België (102%), de Verenigde Staten (101%), Frankrijk en Spanje (94%), het Verenigd Koninkrijk (91%) en Duitsland (80%). Het aandeel aan vreemd vermogen weegt zwaar op de wereldeconomie. Vooral de laatste Amerikaanse boom, die in 1982 inzette en duurde totdat de vastgoedzeepbel uiteenspatte en de aandelenmarkt instortte, dreef op schulden. De huidige omvang die de staatsschulden hebben, is eenvoudigweg niet te handhaven. Probeer deze situatie eens in persoonlijk perspectief te plaatsen: als uw creditcardfactuur hoger is dan 80% van uw jaarsalaris, dan is wanbetaling onvermijdelijk. Bij dergelijke persoonlijke financiële problemen is er slechts één manier om van uw schulden af te komen: u bekent aan uw schuldeisers dat u uw lening niet kunt terugbetalen, waarna de schuld wordt afgeschreven en uw schuldeiser een permanent koopkrachtverlies lijdt. 11

12 STAATSFAILLISSEMENT In een nationale context staat dit bekend als een faillissement. In de afgelopen jaren kreeg een aantal landen hiermee te maken, waaronder Rusland (1998), IJsland (2008), Griekenland (2011) en Argentinië (2014). Overheden kunnen echter ook andere middelen inzetten om wat fiscale verlichting te bereiken. Als een land dat zwaar in de schulden zit, een faillissement wil voorkomen, kan die kritieke situatie ook op andere manieren beheerst worden. Denk daarbij aan devaluatie van de valuta en het kunstmatig opdrijven van de inflatie. In beide gevallen - net DE HUIDIGE REGERINGEN ZITTEN DIEP IN DE SCHULDEN EN MOEDIGEN HET SPAREN NIET AAN, TERWIJL ZE DE RENTE VERLAGEN als voor de persoon die failliet gaat aan zijn creditcardschuld - zullen er schuldeisers zijn die koopkrachtverlies lijden. dan wel de volledige aflossing van hun lening tegemoet zien - in de vorm van gedevalueerde valuta, toch zal hun koopkracht afnemen. In het geval van een overheid Door de inflatie op te zijn er twee soorten schuldeisers waarmee rekening moet worden gehouden: buitenlandse en binnenlandse schuldeisers. Als een land zijn valuta devalueert, kunnen buitenlandse schuldeisers drijven kunnen daarnaast de binnenlandse crediteuren volledig betaald worden, maar ook zij zullen toch koopkrachtverlies lijden. (Als bijvoorbeeld de rente op de oorspronkelijke lening was SPAREN MAAR TEGEN WELKE PRIJS? Gecumuleerde winst en verlies op de rentevoeten per inwoner sinds 2010 (in ) Jaar Duitsland Frankrijk Spanje Italië Eurozone ,91-7,41 212,26 74,68 38, ,79 62,37 228,35 111,79 69, ,21 97,41 216,32 172,17 99, ,62 78,52 264,59 162,49 86, e -71,65 59,62 227,01 133,98 65,39 Totaal -281,18 290, ,53 655,11 359,01 Bron: ECB & EMU 12

13 KBL European Private Bankers De Europese rentevoeten bereikten een recorddieptepunt vastgesteld op 3-4% maar de inflatie 6-7% bedraagt, dan trekt de crediteur natuurlijk aan het kortste eind). Dit brengt ons bij de huidige spaarbelasting. Omdat ze momenteel diep in de schulden zitten, wordt sparen door overheden ontmoedigd. Sinds 2008 verlaagden centrale banken de rentetarieven tot bijna nul, en zijn ze bezig met kwantitatieve versoepeling (het aankopen van effecten om rentetarieven te verlagen en de hoeveelheid geld in omloop te laten toenemen). Het doel hiervan is spaarders aan te moedigen hun kapitaal in de economie te investeren, ook door risicovollere beleggingen, en investeringen te stimuleren die productiever zijn voor een nationale economie dan stapels geld die op een bankrekening alleen maar stof vergaren. In grote delen van de wereld is de boodschap aan spaarders dan ook kristalhelder: Stop daarmee! Neem bijvoorbeeld Europa, waar de rentetarieven scherp daalden toen de wereldwijde financiële crisis begon, waarna ze in 2010 iets herstelden, om daarna zelfs nog verder te dalen tot de diepterecords die we nu kennen. De kosten van die dalende rentetarieven zijn voor elk land apart reëel en meetbaar. GELUKKIGE SPANJAARDEN Landen uit deze groep die relatief hoge spaarrentes kennen, zoals Duitsland, werden zwaar geraakt. Gemiddeld betaalden de Duitsers tussen 2010 en 2014 een onofficiële spaarbelasting van bijna 300 euro per hoofd van de bevolking. Over dezelfde periode 13

14 ontvingen de Spanjaarden, die stevige leners zijn, een onofficiële leenbonus van bijna 1150 euro per hoofd van de bevolking. Deze voortdurende herverdeling van rijkdom vindt momenteel in het grootste deel van de ontwikkelde landen plaats. Het fenomeen is niet nieuw, maar werd in het verleden gewoonlijk als illegaal beschouwd. Soms werd het als een dusdanig ernstige misdaad gezien, dat er de doodstraf op stond. ALS BIJ TOVERSLAG In de late zeventiende eeuw, toen rijkdom werd vertegenwoordigd door kostbare metalen in de vorm van gouden en zilveren munten, schraapten gewetenloze kooplieden daar letterlijk de randen van af. De schraapsels werden vervolgens omgesmolten om er nieuwe munten van te slaan, waardoor het geld in feite van gebakken lucht werd gemaakt. Dit proces, dat bekend staat als depreciatie, leidde vaak tot inflatie. En erger nog, het ondermijnde het vertrouwen in het geld dat in omloop was. Het afschrapen van munten en andere vormen van depreciatie werden daarom vaak beschouwd Dankzij Sir Isaac Newton, de als verraad, een zware misdaad Engelse natuurkundige en waarvoor de dader gestraft kon worden met ophanging, verdrinking of vierendeling. wiskundige, kwam er een eind aan deze praktijk. Als een van de grootste denkers van zijn tijd, leefde hij in een tijdperk waarin SIR ISAAC NEWTON HAD EEN EFFECTIEVE OPLOSSING TEGEN HET PROBLEEM VAN HET AFSCHRAPEN VAN DE MUNTEN DOOR DEZE VAN EEN GERIBBELDE RAND TE VOORZIEN Meer dan een eenvoudige natuur- en wiskundige 14

15 KBL European Private Bankers ruwweg 20% van alle munten namaak waren. Newton werd gevraagd het depreciatieprobleem voor de Britse Royal Mint op te lossen. EDELMETAAL Newtons eenvoudige oplossing bestond erin dat munten voortaan werden voorzien van een geribbelde rand zodat de eigenaar van het geld er zeker van kon zijn dat er niet met het metaal geknoeid was. Hoewel het aanbrengen van ribbels lang gedaan werd, gedenkt het Verenigd Koninkrijk zijn grote uitvinder tot op de dag van vandaag met een inscriptie. In de rand van ieder muntstuk van twee pond staat de beroemde uitspraak van Sir Isaac gegraveerd: Standing on the shoulders of giants. Hoewel het probleem van het afschrapen van munten uit de wereld was, bleef het idee van geld scheppen uit gebakken lucht bestaan. Dat is namelijk precies wat kwantitatieve versoepeling is, en de consequenties ervan zijn vandaag de dag dezelfde als in de zeventiende eeuw: het leidt tot depreciatie en het risico dat het vertrouwen in het geld zelf wordt HET VERENIGD KONINKRIJK HERDENKT NOG DE UITVINDER VAN DE KARTELRAND OP DE 2-POND STUKKEN ondermijnd. Het enige verschil bijeengeveegde schraapsels is dat deze actie dit keer door de overheid wordt gesponsord. niet zelf meer. In plaats daarvan proberen ze met deze oneerlijk verkregen verdiensten hun nationale In werkelijkheid worden de munten van spaarders afgeschraapt. Sinds 2009 houden de opbrengsten van spaartegoeden geen gelijke economieën weer in balans te krijgen... een balans waarbij rijkdom wordt overgedragen van spaarders naar leners. tred meer met de inflatie, zoals al eerder in het voorbeeld over Duitsland werd genoemd. WIE NIET WAAGT, NIET WINT Hoewel geen enkele individuele Tegenwoordig gebruiken de rekeninghouder mag verwachten regeringen die de tegoeden dat hij het beleid van de machtige van spaarders afschrapen, de centrale banken kan beïnvloeden, 15

16 zijn er volop beleggingsstrategieën die gebruikt kunnen worden om het leed te verzachten en een zo hoog mogelijke opbrengst te genereren. Ten eerste moeten we ons bedenken dat centrale banken gericht zijn op het vermijden van het faillissementsscenario dat in een deflatoire omgeving kan optreden, en dat ze er alles aan zullen doen om inflatie te creëren in de echte wereld. (De voorzitter van de Europese Centrale Bank sprak zich in november 2014 ondubbelzinnig uit over dit onderwerp: Wij zullen doen wat er nodig is om de inflatie en inflatieverwachtingen zo snel mogelijk te laten toenemen ). Onroerend goed: uitgelezen keuze in 2015 Laten we eens naar obligaties kijken, die net als spaarrekeningen een vast rendement opleveren. Nu de inflatie de rente op deze activaklasse dreigt te overstijgen, kunnen spaarders op deze manier toch winst maken op hun beleggingen. In reële termen kan het aanhouden van dit vermogen echter resulteren in koopkrachtverlies. En dat is in feite een andere naam voor faillissement. 16

17 KBL European Private Bankers Daarom zouden beleggers nu reële activaklassen moeten aanhouden. In dit geval is een reëel vermogensbestanddeel er een waarvan de gegenereerde cashflow ten minste even hard groeit als de inflatie. Volgens deze definitie zijn harde grondstoffen zoals goud en zilver dus geen reële activa: het aanhouden van deze stoffen genereert helemaal geen cashflow; alleen de toekomstige verkoopopbrengsten doen dat. En cashflows zijn belangrijk, net als het feit dat de gouden standaard in 1933 werd losgelaten. KASSTROOM Wat ons betreft, geven wij de voorkeur aan aandelen (vooral die met prijszettingsvermogen en een aanzwellende dividendstroom), vastgoed (waarvan verhuurders de huren kunnen verhogen), en zachte grondstoffen (waarvan de huidige marktprijs op of onder de marginale kostencurve ligt). Om de opbrengsten te optimaliseren, zouden beleggers niet alleen strategisch selectief hun kansen per activaklasse moeten inschatten, ze zouden DE BELEGGERS ZOUDEN KREDIETEN MOETEN GAAN GEBRUIKEN OM DE BELEGGINGEN IN DE ZOGENOEMDE REËLE ACTIVA TE FINANCIEREN ook een stap terug moeten doen om het bos door de bomen te kunnen zien. Met andere woorden: in een tijd waarin iemand kan kiezen tussen het betalen van een spaarbelasting en het ontvangen van een leenbonus, zouden langetermijnbeleggers ook moeten overwegen krediet te gebruiken voor het financieren van beleggingen in reële activa zoals die welke hierboven beschreven worden. Als dat advies vermijd de belasting en grijp de bonus te voor de hand liggend lijkt om juist te kunnen zijn, denk dan eens aan deze laatste wijze woorden van onze vriend Sir Isaac: De waarheid wordt altijd gevonden in eenvoud, en niet in veelheid en wanorde. n 17

18 MACRO-ECONOMISCHE VOORUITZICHTEN EEN LANGE WEG NAAR HET HERSTEL Het herstel van de wereldwijde groei van het BBP zal zich waarschijnlijk doorzetten in 2015, met name in het tweede deel van het jaar, meegesleept door het herstel van de Amerikaanse economie. Echter, het extreem langzame herstel van de eurozone zal blijven wegen op het wereldwijde groeicijfer en Japan zou kunnen verrassen met een risico van daling. Tegelijkertijd zijn de opkomende markten gezamenlijk klaar voor een solide jaar 2015, ondanks de talrijke uitdagingen die de grondstoffen exportende landen te wachten staan. 18

19 19 19

20 EUROPA Meer dan vijf jaar na het begin van de wereldwijde financiële crisis blijft Europa problemen kennen, ondanks een verwachte versnelde groei met ingang van 2015, en het wegebben van de discussies inzake een Japanisering van Europa. In de eurozone, blijven de vooruitzichten gunstig voor de landen die voorheen in crisis waren en het Verenigd Koninkrijk zal verder bovengemiddeld blijven presteren. 20

21 KBL European Private Bankers 2014 betekende een terugkeer naar positieve groei voor de 18 landen van de eurozone. Op jaarbasis groeide de economie er in het derde kwartaal van 2014 tot 0,8%, en de Europese Commissie (EC) verwacht dat ditzelfde percentage voor het hele jaar zal worden bereikt. In november 2014 maakte de EC bekend voor 2015 een groei van 1,1% in de eurozone te verwachten (wij denken dat die iets hoger zal liggen, op 1,2%), gevolgd door een expansie van 1,7% in Dat percentage ligt overigens nog steeds onder de groeicijfers van rond de 2% uit de periode voor de crisis. Hoewel de binnenlandse vraag 21

22 en investeringen in de eurozone iets toenemen, blijft er twijfel bestaan over de omvang van het algemene herstel. Dit blijkt vooral uit verzwakkende vertrouwensindicatoren en tegenvallende harde cijfers in het najaar van VRAAG EN AANBOD De toenemende binnenlandse vraag zal naar verwachting van cruciaal belang blijven voor versnelde groei, vooral nu de Europese export, met name in Rusland, bedreigd blijft worden door geopolitieke risicofactoren. Wel moet er worden opgemerkt dat de impact van de Russische crisis op de EUexport tot nu toe beperkt is gebleven: het Russische aandeel in de EU-export bedraagt minder dan 5%, en de vraag naar West- Europese producten nam in de eerste fase van de crisis met een beheersbare 14% af. Maar zelfs hoewel de directe invloed op de algemene handel Risicofactor in 2015? in absolute termen relatief klein is, blijft de mogelijke negatieve invloed op het vertrouwen in de economie een belangrijke risicofactor. Tegelijkertijd blijft de EU-export ook gevoelig voor de onderliggende zwakte van opkomende economieën zoals Brazilië (waar voor 2014 een groei van nauwelijks 0,25% wordt verwacht). Desalniettemin blijven regio s met een relatief hoge groei, zoals DE LANDEN VAN DE EUROZONE DIE UIT DE CRISIS KOMEN, ZOALS IERLAND EN SPANJE, PROFITEREN VAN DEZE GUNSTIGERE VOORUITZICHTEN de Verenigde Staten en grote delen van Azië, waaronder China, de vraag naar EU-producten bevorderen, iets waarop ook de voortdurende zwakte van de euro van invloed is. Die trend wordt tegengewerkt door de futloze exportvraag binnen de eurozone. Duitsland en Frankrijk, die steeds meer de rol krijgen van belangrijkste binnenlandse markten, en die de twee grootste economieën van de eurozone zijn, konden een recessie in het derde kwartaal van 2014 maar ternauwernood voorkomen: op kwartaalbasis scheerde Duitsland met een groei van 0,1% langs de rand van de afgrond. Frankrijk noteerde een groei van 0,3%, wat voornamelijk te danken was aan de overheidsuitgaven. Ondanks het feit dat de recente economische indicatoren beleidsmakers zorgen baren, blijft het Duitse consumentenvertrouwen hoog, gesteund door de robuuste arbeidsmarkt van het land. Over heel 2014 genomen, wordt er voor Duitsland een groei van 1,3% verwacht. Frankrijk, de tweede grootste EU-economie, bleef te lijden hebben onder een onduidelijk economisch beleid en een 22

23 KBL European Private Bankers laag ondernemersvertrouwen. De groei steeg er in het derde kwartaal desalniettemin sneller dan verwacht, waarmee de waarschijnlijkheid toeneemt dat de regering Hollande haar jaardoelstelling van 0,4% groei zal halen. Voor 2015 wordt er verwacht dat het land een bescheiden groei van het BBP van 0,7% zal noteren, nu de consumentenuitgaven achterblijven en investeringen verder krimpen. In Italië wekt de regering Renzi nieuwe hoop op de zo noodzakelijke structurele hervormingen, die echter nog niet zijn uitgevoerd. Deels als gevolg van die vertraging moest de EC in november de jaarcijfers voor de Italiaanse groei, die in mei nog voorzien werden op 0,6%, terugbrengen tot een krimp van 0,4% over heel In relatief opzicht zijn de vooruitzichten in de eurozone ongetwijfeld het meest positief voor voormalige crisislanden. In Spanje worden in het najaar van 2015 verkiezingen gehouden die wel eens een aanzienlijke winst voor de populisten zouden kunnen betekenen. Het land blijft profiteren van de structurele veranderingen die het op cruciale vlakken doorvoerde, zoals de DE IEREN ZIJN EUFORISCH Jaarlijkse groei van het BBP in Europa 4 % 3 % 2 % 1 % 0 % -1 % -2 % Eurozone België Frankrijk Duitsland Italië Nederland Zwitserland Spanje Verenigd Koninkrijk Ierland e 2015e Bron: Bloomberg hervorming van de arbeidsmarkt. verbeterd. In beide landen De Spaanse werkloosheid daalde worden in 2015 belangrijke in het derde kwartaal van 2014 verkiezingen gehouden, zelfs tot 23,7%, het laagste waaronder de Griekse niveau in drie jaar. Een kwartaal presidentsverkiezingen. eerder bedroeg dat percentage Die zouden tot vervroegde nog 24,5%. De economie in haar parlementsverkiezingen kunnen geheel gaat er de goede kant leiden, en daarmee een uit: in 2014 kon er een positieve verschuiving in het pro-euro groei van grofweg 1% politieke landschap in Athene worden genoteerd, en voor kunnen veroorzaken. Hoewel deze verkiezingen aanleiding 2015 wordt er een verdere kunnen zijn voor een opleving stijging tot 1,7% verwacht. van de eurocrisis, beschouwen Ook in Portugal en Griekenland zijn de vooruitzichten aanzienlijk wij het totale risico op een dergelijk scenario als laag. 23

24 Tot slot verdient de snelst groeiende EU-economie speciale aandacht: nadat de Ieren in 2010 nog noodhulp kregen, verwacht de EC dat het land in 2014 met 4,6% zal groeien. En bijna net zo belangrijk: het Ierse begrotingstekort krimpt en zou in 2015 tot 2,9% teruggedrongen moeten zijn. Buiten de eurozone blijft het Verenigd Koninkrijk meer dan goed presteren. Het BBP groeit er volgens de Bank of England in 2014 naar verwachting met 3,5% en in 2015 met 2,9%. Naar onze mening zijn deze cijfers echter wat te optimistisch, en wij verwachten dat het BBP er in 2015 met 2,6% zal toenemen. Gezien de continue positieve basistrends voor zowel DE AANKOPEN VAN OBLIGATIES ZOUDEN NIET NODIG MOETEN ZIJN OM DE EUROZONE NIEUW LEVEN IN TE BLAZEN consumptie als investeringen, zou de door diensten gedomineerde Britse economie in 2015 echter een stevige groei kunnen doormaken. Die zal iets onder het niveau van 2014 liggen, maar nog steeds gezond zijn omdat de buitengewoon hoge indicatoren naar een normaal niveau zullen terugzakken. Hoewel er van de Amerikaanse Federal Reserve wordt verwacht dat ze de eerste grote bank zal zijn die het belangrijkste rentetarief zal verhogen (ergens midden 2015), zal de Bank of England niet lang achterblijven. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft zulke plannen niet, maar Mario Draghi bereidt meer ongebruikelijke maatregelen voor om de deflatoire tendensen te keren. Door de uitbreiding van de inkoopprogramma s door te zetten, zal de ECB nog meer vers geld in het systeem pompen. DRUK OP DE INFLATIE Belangrijkste sleutelindicatoren 10 % 8 % 6 % 4 % 2 % 0 % -2 % -4 % -6 % -8 % Producentenprijsindex in de eurozone Consumentenprijsindex Richtrente ECB Bron: Bloomberg Het politiek controversiële opkopen van staatsschulden zou niet nodig moeten zijn om de eurozone een injectie van 1 biljoen aan liquide middelen te geven, hoewel de ECB-voorziter het inkopen van staatsobligaties expliciet als mogelijke stimuleringsmaatregel noemde. Om de economische groei te steunen en de deflatoire tendensen te bestrijden, mag het eenvoudigweg drukken van meer geld geen oplossing zijn. 24

25 KBL European Private Bankers In plaats daarvan zou de ECB, in het kader van haar minstens twee jaar durende programma voor het opkopen van effecten met activa als onderpand (ABS), meer effecten kunnen opkopen dan momenteel door de markt wordt verwacht. Banken willen immers ook weer meer leningen gaan verstrekken door verder verpakte kredietrisico s uit het totaal van 16,8 biljoen euro aan leningen van financiële instellingen via ABS te verkopen aan inwoners van de eurozone. De ECB-maatregelen zouden ervoor moeten zorgen dat de kredietcyclus van de banken in de loop van 2015 geleidelijk versnelt, gebaseerd op vroege verbeteringen in de krediettendensen. Die trend zal ondersteund worden door het toenemende Europese consumentenvertrouwen, de dalende werkloosheid (die naar verwachting in ieder geval licht zal dalen ten opzichte van de 11,5% die in september geregistreerd werd), verder stijgende lonen en een groter optimisme onder ondernemers door de grotere vraag. Zowel de consumentenuitgaven als investeringen zullen naar verwachting op een bescheiden manier stijgen. Als gevolg 30% 25% 20% 15% 10% BETERE TIJDEN OP KOMST? Europees werkeloosheidspeil 5% 0 % 09/05 09/06 09/07 Griekenland Spanje 09/08 daarvan verwachten we dat ook de kredietvraag zal toenemen. Maar totdat het geld snel de reële economie zal instromen (zoals dat ook in de Verenigde Staten en Japan gebeurt) zullen significante hoeveelheden kapitaal hun weg naar de financiële markten vinden. Samen met de traag verbeterende monetaire aggregaten, zal de nog steeds wijdverbreide deflatoire omgeving, vooral in de Europese perifere landen, niet op korte termijn verdwijnen. Gesteund door de verwachte stabilisatie van de grondstoffenprijzen, zou de situatie echter moeten normaliseren. 09/09 Portugal Italië 09/10 09/11 09/12 09/13 09/14 Ierland Duitsland Bron: Bloomberg Wij verwachten dat dit in 2015 zal uitmonden in een gemiddelde inflatie van 1,0%, waarbij de stijging van consumentenprijzen in het Verenigd Koninkrijk rond de 2% zal blijven liggen. In 2015 zouden deflatoire zorgen daarom in de meeste delen van West- Europa moeten overwaaien en aan het eind van het jaar vrijwel verdwenen moeten zijn. De ECB blijft tijd kopen zodat regeringen de nodige structurele hervormingen kunnen doorvoeren, maar neemt daarmee de druk bij hen weg om snel en besluitvaardig op te treden. Daarom zal het kernprobleem in de eurozone, wijdverbreide, hoge begrotingstekorten, in 25

26 De directrice van het IMF raadt aan de Europese overheidsuitgaven te verhogen in vrijwel zeker niet worden opgelost. BEGROTINGSTEKORTEN directrice van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) Christine Lagarde, de EU oproepen de in Maastricht afgesproken schuld/ In feite zullen de Europese BBP-verhouding, die nu de structurele hervormingen, in 60% niet mag overschrijden, te een tijd waarin de bereidheid om te bezuinigen zich op een versoepelen. (Daarbij merken dieptepunt bevindt, waarschijnlijk we op dat de schuld/bbpverhoudingen blijven teleurstellen. Dat wordt in de hele EU vooral duidelijk wanneer midden 2014 gemiddeld 93% besluitvormers, zoals de bedroegen). MEVR. LAGARDE VRAAGT DE EU HET SCHULDENNIVEAU VAN 60% VAN HET BBP TE OVERSCHRIJDEN Naast een versoepeling van de Maastrichtse criteria, moedigde Lagarde (en anderen) ook grotere overheidsinvesteringen aan, die nu in de pijplijn zitten. Hieronder vallen ook de EU-plannen voor een extra investering van 300 miljard euro, uitgesmeerd over vijf jaar, en de intentie van de Duitse regering om tussen nu en miljard euro te investeren. Wij verwachten dat er de komende maanden nog meer dergelijke programma s worden aangekondigd. Deze publieke uitgaven, samen met de langzaam verbeterende arbeidsmarktomstandigheden, lagere grondstoffenprijzen 26

27 KBL European Private Bankers en een nog steeds zwakke eenheidsmunt, ondersteunen ons standpunt dat we de komende jaren meer groei kunnen verwachten. Wij zien hierin de basis voor een licht toegenomen optimisme over de vooruitzichten voor 2015 voor Europa, inclusief een versnellende groeidynamiek vanaf eind 2015 en daarna. In feite zou de eurozone in 2015 gekenmerkt moeten worden door gematigd positieve trends, vooral in de tweede helft van het jaar. Een jaarlijkse groei van 1,2% moet daarbij een realistisch scenario zijn, ondanks de iets lagere verwachtingen van de EC, die in november 2014 stelde dat de eurozone in 2016 een jaarlijkse groei van 1,7% zou bereiken. Ondertussen verwachten wij een verschuiving van deflationaire zorgen naar normaliserende prijsontwikkelingen, die in de licht stijgende inflatie weerspiegeld wordt. De geruchten over een Japanisering van Europa zullen in 2015 daarom waarschijnlijk verdwijnen. Nu de inflatieverwachtingen langzaam toenemen, zou in plaats daarvan de dreiging van verminderde koopkracht kunnen terugkeren op de Europese agenda. Dit is al het geval in het Verenigd Koninkrijk, waar contanten op spaarrekeningen sinds 2009 al een vijfde van hun reële koopkracht hebben moeten inboeten. In ieder geval zal het debat in het Verenigd Koninkrijk gedomineerd worden door zeer uiteenlopende onderwerpen. Denk hierbij onder meer aan de waarschijnlijke ommekeer in de rentetariefcyclus en een mogelijk verlaten van de EU, afhankelijk van de resultaten van de parlementsverkiezingen in mei Deze zouden kunnen leiden tot veel meer invloed voor anti-europese groeperingen zoals de UK Independence Party (Ukip). n EUROPA NAAR DE STEMBUS Verkiezingskalender voor 2015 Land Kroatië Denemarken Estland Finland Griekenland Letland Polen Portugal Slovenië Spanje Ver. Koninkrijk Soort verkiezing Presidentsverkiezingen Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Presidentsverkiezingen Parlementsverkiezingen Presidentsverkiezingen /Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Parlementsverkiezingen Datum 1ste kwartaal september maart april (of eerder) februari oktober juni september/oktober Te bevestigen 4de kwartaal mei Bron: GAAC 27