Draft september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf !!! TV Ventilatie. Ventilatiesystemen in woningen. Draft !!!

Transcriptie

1 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het TV Ventilatie Ventilatiesystemen in woningen Praktijkrichtlijn versie 23/09/2014 Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 1/

2 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Inhoudstabel 1. Ontwerp Systeemkeuze Minimaal geëiste debieten Ontwerpdebieten Totale toevoer en afvoer in balans Bijkomende afvoeren in ruimten zonder (EPB) afvoereisen Afvoerdebieten verhogen in afvoerruimten Recirculatie (enkel voor systeem D) Luchtdoorstroming Balans per ruimte Aantal doorstroomopeningen in serie Regelstrategie Geen regeling: niet aanbevolen Manuele regeling met meerdere debieten Kloksturing Geavanceerde vraaggestuurde regelstrategieën Voorlopige keuze van de componenten Plaats van de luchttoevoeropeningen (in de gebouwschil) Voor alle luchttoevoeren (natuurlijk of mechanisch) Voor de luchttoevoeren van mechanische ventilatie Dimensionering en selectie van natuurlijke toevoeropeningen Capaciteit Producteigenschappen EPB-eisen op productniveau Zelfregelendheid Akoestisch comfort Thermische isolatie Gemak van onderhoud Vraaggestuurde ventilatie Plaats van natuurlijke toevoeropeningen EPB-eisen op installatieniveau Plaats van natuurlijke toevoeropeningen ten opzichte van andere luchtafvoeropeningen Toegankelijkheid voor onderhoud Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 2/

3 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Plaats van natuurlijke toevoeropeningen in de lokalen Dimensionering en selectie van natuurlijke afvoerkanalen en natuurlijke afvoeropeningen Capaciteit Producteigenschappen EPB-eisen op productniveau Gemak van onderhoud Vraaggestuurde ventilatie Ontwerp van afvoerkanalen en afvoeropening in het dak EPB-eisen op installatieniveau Type afvoerkanalen Afvoeropening in het dak Thermische isolatie en luchtdichtheid Dimensionering en selectie van de doorstroomopeningen (DO) Capaciteit Producteigenschappen EPB-eisen op productniveau Akoestisch comfort Ontwerp en dimensionering van het mechanisch distributienetwerk Plaats van de ventilatiegroep Plaats van de luchttoevoeropening en de luchtafvoeropening Keuze type van de luchttoevoeropening en de luchtafvoeropening Aantal ventielen per ruimte Plaats van de ventielen in de ruimten Keuze en plaats geluidsdempers Isolatie van kanalen Voorlopige tekening van het distributienetwerk Vertakt netwerk Collectornetwerk Dimensionering Vertakt netwerk Collectornetwerk Selectie van de ventilator of ventilatiegroep en definitieve keuze van de componenten Algemene selectie van de ventilator(en) op basis van het werkingspunt Bijkomende criteria voor de selectie van ventilator(en) en ventilatiegroep(en) Algemene criteria voor alle ventilator(en) (voor B, C en D) Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 3/

4 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Specifieke criteria voor ventilatiegroepen met warmterecuperatie (enkel D) Bijkomende criteria voor de definitieve keuze van alle componenten Montage installatie Kanalen voor mechanische ventilatie Ventilatoren en ventilatiegroepen Doorboringen van de gebouwschil Ventielen voor mechanische ventilatie Natuurlijke afvoerkanalen en afvoeropeningen Doorstroomopeningen Indienststelling en oplevering Afstelling van debieten door de installateur Algemene principes van de afstelling Twee varianten van afstelmethode Stappen van de vereenvoudigde methode Voorbereiding en initialisatie Noteer de ventilatorafstelling, naar keuze in % of in m³/h Meet de debieten met de ventielen in open stand Stel de ventielen af in de juiste volgorde Stel de ventilator opnieuw af volgens het voorstel Meet de debieten met de nieuwe afstellingen Aanvaard of verwerp de meting Fijnafstelling Afstelling van het tweede netwerk (systeem D) Afstelling van de ventilator(en) bij de andere standen Metingen en zelfcontrole Algemeen Debietsmeting Meting van het elektrische opgenomen vermogen Informatie voor de gebruiker en voor de verantwoordelijk van de EPB berekening (indien van toepassing) Gebruik en onderhoud Terminologie en definities Basisprincipes van ventilatie Geëiste debieten Berekening van drukverliezen en dimensioneren van de kanalen (Rapport n 15). 5. Selectie van de ventilatoren Akoestische aspecten Regelstrategie... Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 4/

5 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het 8. Doeltreffendheid van ventilatie (luchtverdeling) Hygiëne, vervuiling en onderhoud Methode voor debietafstelling Debietsmeting Meten van het elektrisch vermogen van ventilatoren Meten van de luchtdichtheid van de kanalen Meten van de drukverliezen Componenten: type en eigenschappen Inleiding voor gebruikers Type bestek Collectieve woningen/appartementen Ventilatie bij renovatie... Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 5/

6 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Voorwoord/inleiding De praktijkrichtlijn Ventilatiesystemen in woningen wil de ontwerper en installateur van individuele ventilatie-installaties in woningen stap voor stap begeleiden met behulp van concrete informatie en hulpmiddelen. De richtlijnen zijn van toepassing op. Toepassingsgebied Deze technische voorlichting behandelt de basisventilatie van woningen. Basisventilatie is die ventilatie die tot doel heeft een voldoende luchtkwaliteit te garanderen voor de aanwezigheid en de activiteiten van personen in woningen, en die beantwoordt aan de EPB regelgeving ter zake. Noteer echter dat er ook andere mogelijke doelstellingen en toepassingen mogelijk zijn voor ventilatie: bijvoorbeeld intensieve ventilatie voor nachtkoeling in de zomer ( ventilative cooling ), aanvullende ventilatie voor het beheersen van bepaalde specifieke verontreinigingen (tabaksrook bijvoorbeeld), enz. Deze toepassingen, andere dan basisventilatie worden niet in detail behandeld in deze Technische Voorlichting. De hier behandelde woningen zijn eensgezinswoningen of gebouwen met enkele appartementen, eventueel voorzien van een beperkt aantal niet residentiële functies (vb. een dokterscabinet met wachtruimte). De richtlijn bevat 2 grote delen: Het stappenplan o In stappen van ontwerp tot indienststelling. o Kort, direct, praktisch o Eenvoudige regels en aanbevelingen Aanvullende achtergrondinformatie in thematische bijlagen o Meer gedetailleerde informatie per thema o Verantwoording van de eenvoudige aanbevelingen in het stappenplan Het document is opgesteld op basis van diverse bronnen: regelgeving, binnenen buitenlandse normen, technische referentiedocumenten, artikelen en voordrachten, ervaringen van het WTCB en inbreng van diverse marktspelers: de gebruikersgroep OPTIVENT, beroepsfederaties van installateurs en fabrikanten, architecten. Het stappenplan kan voor een groot deel, stap voor stap, worden toegepast met behulp van een speciaal hiervoor ontwikkelde rekentool. Om de lezing en het gebruik van dit document te vergemakkelijken passen we volgende conventies toe: Eisen (met inbegrip van de EPB-eisen) versus aanbevelingen Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 6/

7 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het o o o De eisen van de EPB-regelgeving in de 3 gewesten worden weergegeven in italic. Voor de meest recente informatie over de regelgeving, geldig in het betrokken Gewest, zal de lezer de reglementaire documenten raadplegen. Alle elementen die niet in italic worden weergegeven, zijn dus aanbevelingen die de waarde hebben van een code van goede praktijk, maar die geen verplichtend karakter hebben. Sommige Gewesten hebben eveneens bepaalde regels gepubliceerd, aanvullend aan de eigenlijke regelgeving. Zie bijvoorbeeld de vragen en antwoorden van het Vlaams Gewest. Technische specificaties (STS) o Bepaalde aspecten uit deze Technische Voorlichting hebben een invloed op het prestatieniveau volgens de criteria uit STS-P 75-1 Ventilatie. o Deze aspecten worden in de tekst gemarkeerd aan de hand van de code (voorlopig) «STS». o In bepaalde gevallen wordt er in deze Technische Voorlichting een bepaald prestatieniveau aanbevolen, het blijft echter een aanbeveling. Impact op de berekening van de energieprestatie o o Rekentool o Bepaalde aspecten uit deze Technische Voorlichting hebben een invloed op op de berekening van de energieprestatie 1 volgens de EPB regelgeving (cfr. Infofiche 42.3). Deze aspecten worden in de tekst gemarkeerd aan de hand van de code (voorlopig) «EPB-berekening». De aspecten uit deze Technische Voorlichting die kunnen worden toegepast in de rekentool worden weergegeven in een kaderstuk. Deze Technische Voorlichting werd opgesteld door het WTCB in het kader van het door het IWT gefinancierde project Optivent (VIS-CO-95076). Deze documenten werden met de grootste zorg opgesteld. Het WTCB kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud of voor eventuele schade die door gebruik van deze informatie zou zijn veroorzaakt. 1 De gewestelijke regelgevingen gebruiken verschillende notaties om het peil van primair energieverbruik aan te duiden. In het Waals Gewest spreekt men over niveau Ew, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest over totaal primair energieverbruik (in kwh/m²) en in het Vlaams gewest over E-peil ; In deze TV zullen we ter vereenvoudiging spreken over EPB-berekening. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 7/

8 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Deel I: Praktijkrichtlijn - Stappenplan installateur 1. Ontwerp Voor een overzicht van de individuele ventilatie van woningen en de basisprincipes ervan vind je meer informatie in een inleidingsvideo ( cat=information&sub=video ) en in bijlage Basisprincipes Systeemkeuze Men onderscheidt 4 verschillende ventilatiesystemen A, B, C of D. Voor meer details over de basisprincipes van ventilatie en de types van ventilatiesystemen, zie bijlage Basisprincipes. Elk van deze systemen heeft zijn voordelen en zijn beperkingen. Iedere bouwheer/vrouw zal dat systeem kiezen dat het best is aangepast aan zijn/ haar specifiek project, met adviezen van de architect en de installateur. Een overzicht van de voor- en nadelen van de verschillende systemen voor verschillende criteria, zoals de luchtkwaliteit, het thermisch comfort, het akoestisch comfort, de investerings- en werkingskosten, het energieverbruik, enz., vind je in bijlage Basisprincipes. De keuze van het type systeem is een persoonlijke keuze van de opdrachtgever, in functie van het relatieve belang dat wordt gehecht aan de verschillende criteria, Ook al moet deze keuze al heel vroeg in het bouwproces plaatsvinden, veel elementen van het ontwerp van het ventilatiesysteem kunnen een invloed hebben op de keuze van het type systeem, in het bijzonder: De regelstrategie De ruimte nodig voor de ventilatiegroep en de kanalen van mechanische systemen De ruimte nodig voor de natuurlijke afvoerkanalen van systemen A en B. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 8/

9 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het De invloed van de natuurlijke toevoeropeningen van systemen A en C op vlak van tocht en akoestiek. De verstrengde energieeisen 1.2. Minimaal geëiste debieten Alle systeemtypes Het minimaal geëist debiet volgens de EPB-regelgeving moet worden bepaald voor elke ruimte in het beschermde volume van de woning, in functie van de vloeroppervlakte en het type ruimte. Dit minimaal geëist debiet wordt in Tabel 1 aangegeven voor de luchttoevoer en -afvoer naargelang het ruimtetype. Meer informatie over minimaal geëiste debieten, vind je in de Infofiches 42.2 en in bijlage Geëiste debieten. Tabel 1: Minimaal geëiste debieten voor de luchttoevoer en afvoer naargelang het ruimtetype in woningen Ruimtetype Droge ruimten: Slaapkamer, studeerkamer, speelof hobbykamer (of gelijkaardig) Woonkamer, salon, eetkamer (of gelijkaardig) Natte ruimten: Toilet Gesloten keuken, badkamer, wasplaats (of gelijkaardig) Open keuken Oppervlakte van de ruimte Minder dan 7 m² Tussen 7 en 20 m² Meer dan 20 m² Minder dan 21 m² Luchttoevoer 25 m³/h 3.6 m³/h.m² 72 m³/h 75 m³/h Luchtafvoer naar buiten Tussen 21 en 42 m² Meer dan 42 m² Minder dan 14 m² Tussen 14 en 21 m² Meer dan 21 m² 3.6 m³/h.m² 150 m³/h 25 m³/h 50 m³/h 3.6 m³/h.m² 75 m³/h 75 m³/h Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 9/

10 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Opmerking: Er zijn ook eisen voor luchtdoorvoer tussen de droge ruimten en de natte ruimten. Deze worden verder behandeld in De debieten voor luchttoevoer moeten gerealiseerd worden met buitenlucht, behalve onder bepaalde condities in geval van recirculatie (enkel voor systeem D, zie ). Aan elke ruimte in het beschermde volume van de woning moet een bepaalde functie worden toegewezen. Hierbij enkele voorbeelden: Een ruimte voor een home cinema zal als droge ruimte beschouwd worden ofwel als bijkomende woonkamer ofwel als hobbykamer. Andere voorbeelden: TV-kamer, logeerkamer, bibliotheek, hobbyruimte, enz. (zie bijlage Geëiste debieten voor meer details). Een ruimte voor het drogen van kleding zal als natte ruimte aanzien worden. Ruimten waarin meerdere ruimtetypes van toepassing zijn, worden ofwel fictief opgedeeld (vb woonkamer en open keuken) ofwel kunnen ze worden samengevoegd (zie bijlage Geëiste debieten ) Er kunnen ook ruimten zijn met een bepaalde functie maar zonder EPB debietseisen, bv.: bergruimte (en zolders en kelders met bergingsfunctie), dressing, enz. Hoewel niet verplicht, kunnen we in deze ruimten toch een ontwerpdebiet voorzien, zie verder. Voor ruimten waar een verbrandingstoestel is opgesteld gelden speciale eisen die afhangen van het type en het vermogen van het toestel. Zie bijlage Geëiste debieten voor meer details. Voor andere speciale ruimten zijn er soms andere eisen dan EPB-eisen, die hier niet besproken worden (bv. liftkokers). De oppervlakte van een ruimte (in m²) moet worden gemeten op vloerniveau, tussen de opgaande scheidingsconstructies die de ruimte omhullen. Bijkomende aanbevelingen (zie ook bijlage Geëiste debieten ): Voor ruimten, volledig of deels onder een hellend dak of onder een trap, wordt de volledige vloeroppervlakte meegerekend, ook al is de hoogte onvoldoende om recht te staan. Bij de bepaling van de gebruiksoppervlakte wordt de vloeroppervlakte onder vaste ingemaakte kasten niet meegerekend. Is een ingemaakte kast echt een te betreden ruimte, dan zal ze als ruimte worden gedefinieerd (vb een berging, zonder debietseisen) Bij ruimten die zich over meerdere bouwlagen uitspreiden (bv. mezzanine), wordt de totale vloeroppervlakte op alle niveaus meegerekend, met inbegrip van de geprojecteerde oppervlakte van een eventuele trap. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 10/

11 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Voor open ruimten (open keuken naast een woonkamer, lofts, enz.), worden de oppervlakken berekend op basis van een te verantwoorden fictieve scheiding tussen de verschillende ruimtefuncties. Meer informatie over EPB-eisen voor ventilatie vind je op energie.wtcb.be en in het bijzonder in Infofiche 42.2 met betrekking tot de eisen voor het ontwerp van het systeem. De volledige referenties naar de EPBregelgeving in elke Gewest, vind je in referentie. De EPB-regelgeving verwijst voor een groot deel naar de Belgische norm NBN D :1991. In de rekentool kan je deze minimaal geëiste debieten op een eenvoudige manier bepalen na het invoeren van het ruimtetype en de oppervlakte van alle ruimten (in het beschermde volume van de woning) op het tabblad debieten Ontwerpdebieten Alle systeemtypes De bepaling van de ontwerpdebieten is noodzakelijk om het ventilatiesysteem in detail te kunnen uitwerken: selectie van natuurlijke openingen, dimensionering van het kanalennet, selectie van de ventilator, enz. Opmerking: In het vervolg van de tekst, daar waar wordt gesporken over de ontwerpregelstand en de ontwerpdebieten, refereren we aan het ontwerp van het ventilatiesysteem voor basisventilatie. Het is altijd mogelijk om één of meerdere bijkomende ontwerpregelstanden te voorzien met ontwerpdebieten die hoger zijn dan de ontwerpdebieten voor de basisventilatie. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn voor eventuele speciale toepassingen van het ventilatiesysteem (bijvoorbeeld intensieve ventilatie voor nachtkoeling, intensieve ventilatie tegen tabaksrook, enz.). Dergelijke bijkomende ontwerpregelstanden zijn toegelaten maar worden in het vervolg van de tekst niet in detail behandeld. Na de berekening van de minimaal geëiste debieten worden de ontwerpdebieten vastgelegd voor elke ruimte. De ontwerpdebieten zullen minstens gelijk zijn aan de minimaal geëiste debieten en kunnen eventueel een beetje groter zijn STS: Voor ruimten met een minimaal geëist debiet (zie Tabel 1), is het verstandig om een extra debiet van minstens 5 tot 10% te voorzien (onzekerheid van berekening, onzekerheid van afstelling en meting van debiet, afwijking tussen het grondplan en de realiteit, enz.). Voor ruimten zonder eisen kunnen we toch een ontwerpdebiet voorzien om verhoogde luchtkwaliteit te verzekeren. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 11/

12 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het We bevelen voor alle systemen aan om de toevoer- en afvoerontwerpdebieten in balans te brengen, op niveau van de woning maar ook op niveau van elke ruimte via doorstroming Totale toevoer en afvoer in balans Deze balans op gebouwniveau is aanbevolen om volgende redenen: Met een systeem D zijn zowel de toevoer als de afvoer mechanisch gecontroleerd. In geval van onbalans veroorzaakt het systeem bijkomende in- of exfiltraties door de gebouwschil en vermindert dus het recuperatierendement op het globale gebouwniveau. Met systemen C en B is de ventilatie meestal gecontroleerd door het mechanische deel dat een onderdruk (systeem C) of een overdruk (systeem B) creëert in het gebouw. In geval van onbalans, zal het totale natuurlijke debiet (toevoer voor C, afvoer voor B) zich globaal aanpassen aan het totale mechanische debiet: het werkelijke debiet ter hoogte van een natuurlijke opening kan dus kleiner of groter zijn dan de theoretische capaciteit bij 2 Pa. Met een systeem A is de thermische trek een van de grootste drijvende krachten van het systeem. In geval van onbalans, zal de laagste van de 2 waarden van de totale capaciteit voor toevoer en voor afvoer bepalend zijn. In de meeste woningen is het totale minimaal geëiste debiet groter voor toevoer dan voor afvoer. Er zijn meerdere praktische oplossingen om deze balans te bereiken, met voordelen en nadelen zoals hieronder beschreven. Aandachtspunt: Deze balans van de debieten moet ook in aanmerking worden genomen bij de regeling van het systeem tijdens het gebruik (zie 1.4). In de rekentool kan je de gekozen ontwerpdebieten invoegen voor elke ruimte met toevoer en/of afvoer op het tabblad debieten. Er is een automatische berekening van de totale toevoer en totale afvoer om de balans te controleren. STS Bijkomende afvoeren in ruimten zonder (EPB) afvoereisen Voordelen: Het is interessant om ruimten zoals berging, dressing, enz. toch te ventileren om voldoende luchtkwaliteit te verzekeren. In geval van systeem D met warmterecuperatie kan het ook interessant zijn om bijkomend warmte te recupereren met behulp van een extra afvoer van warmere lucht in bepaalde ruimten (bijvoorbeeld in een mezzanine, in een hal, enz.) Een bijkomende afvoer kan ook nuttig zijn in sommige toevoerruimten met hogere luchtvervuiling zoals bv. een privé-fitnessruimte, een atelier voor niet-professioneel gebruik, enz. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 12/

13 " september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Er kan ook een afvoer toegevoegd worden in technische ruimten (zie bijlage Geëiste debieten ). Nadelen: Deze oplossing vereist bijkomende afvoerkanalen (natuurlijk of mechanisch) in deze ruimten. Het totaal afvoerdebiet is groter waardoor in bepaalde gevallen een ventilatiegroep met grotere capaciteit nodig is. Een debietregeling laat echter toe om de debieten aan te passen aan de behoeften in normale gebruikscondities. In sommige gevallen kunnen doorstroomopeningen met grotere capaciteit vereist zijn Afvoerdebieten verhogen in afvoerruimten Voordelen: Dit kan interessant zijn voor de luchtkwaliteit in sommige ruimten zoals een grote open keuken, een natte ruimte met meerdere functies (keuken + wasplaats, of een badkamer + wasplaats), enz. Nadelen: Het totaal afvoerdebiet is groter waardoor in bepaalde gevallen een ventilatiegroep met grotere capaciteit nodig is. Een debietregeling laat echter toe om de debieten aan te passen aan de behoeften in normale gebruikscondities. In sommige gevallen kunnen doorstroomopeningen met grotere capaciteit vereist zijn. 2 2 Deze oplossing kan in sommige gevallen leiden tot een minder gunstige EPB-berekening E-peil bij het rapporteren van de gemeten debieten. Om het effect op de EPB-berekening te beperken wordt aanbevolen om de debieten niet meer dan 20 % te verhogen ten opzichte van de minimaal geëiste debieten. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 13/

14 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het " Recirculatie (enkel voor systeem D) Recirculatie is slechts mogelijk voor systemen D onder volgende voorwaarden: Recirculatie moet mechanisch gebeuren, dus met een bijkomende ventilator 3. Het vereiste minimumdebiet in de woonkamer kan geheel of gedeeltelijk gerealiseerd worden met gerecirculeerde lucht. Het totale recirculatiedebiet moet kleiner zijn dan of gelijk zijn aan de som van de toevoerdebieten van de slaapkamers, de studeerkamers en de speelkamers. Deze gerecirculeerde lucht kan afgevoerd worden uit één of meerdere slaapkamers, een studeerkamer, speelkamer, of eventueel uit een nachthal. Bijkomende aanbevelingen: Om recirculatie in gesloten lus van de woonkamer naar de woonkamer zelf te vermijden zal men het punt van de recirculatie-inname vanuit een nachthal zodanig kiezen dat de toestroming van lucht vooral vanuit de slaapkamers (of studeerkamer, speelkamer) plaatsvindt, en niet vanuit de woonkamer zelf. Bijkomende geluidsdempers zijn eventueel nodig om het akoestisch comfort te garanderen in de woonkamer en in het bijzonder in de betrokken slaapkamers. Een bijkomende filter is eventueel nodig op de afvoerzijde om de vervuiling van deze bijkomende kanalen (die een luchttoevoerfunctie hebben) te beperken. 3 Recirculatie door vrije luchtdoorstroming via een doorstroomruimten (hal) en/of doorstroomopeningen is dus niet toegelaten. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 14/

15 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Het regelen van debieten is ook van toepassing op recirculatie. Ideaal gesproken werkt de debietregeling gelijktijdig in op toevoer, afvoer en reciculatie. Voordelen: Het totale ontwerptoevoerdebiet (van buitenlucht) kan verminderd worden en een ventilatiegroep met een kleinere capaciteit kan gebruikt worden. Nadelen: Er is een bijkomende ventilator nodig, met eventuele bijkomende geluidsdempers,filters en regeling. Deze gerecirculeerde lucht heeft niet dezelfde luchtkwaliteit als de buitenlucht: o Zelfs als de afvoerruimten voor recirculatie niet bezet zijn, kan de lucht toch vervuild zijn met andere polluenten, bv. emissies van materialen. o Er is een bijkomend risico van vervuiling van dit recirculatiekanaal. Het specifieke vermogen (per m³/h van buitenlucht) van een systeem met recirculatie kan een beetje hoger liggen dan van een systeem zonder recirculatie Luchtdoorstroming Het basisprincipe van alle ventilatiesystemen is het realiseren van luchttoevoer in de droge ruimten en van luchtafvoer in de natte ruimten. Tussen beiden is er doorvoer nodig. Een belangrijk aandachtspunt is om genoeg doorstroomopeningen (DO) te voorzien om logische luchtstromen tussen de toevoeropeningen/-ventielen en de afvoeropeningen/-ventielen te verzekeren. Dit vereist soms bijkomende doorstroomopeningen in vergelijking met de beperkte vereisten van de EPB-regelgeving. Het doel is om geen doorstromingen te vergeten en ook om geen onmogelijke systemen te ontwerpen we kunnen lucht immers niet stockeren Balans per ruimte We bevelen aan om een balans op ruimteniveau te voorzien tussen de ontwerpdebieten voor toevoer en/of afvoer zoals voorzien in en de ontwerpdebieten voor doorvoer (van of naar deze ruimte). Ook voor doorstroomruimten zoals gang en hal bv. wordt aanbevolen om een balans verzekeren tussen de doorvoerdebieten naar deze ruimte en de doorvoerdebieten vanuit deze ruimte. Het gemakkelijkste is om dit op het grondplan van de woningen te verifiëren met bv. pijlen voor de doorvoerdebieten. Voorbeelden: Een bijkomende DO is nodig indien een hal in 2 verdeeld wordt door een deur. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 15/

16 " september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het " Een hal krijgt een hoger ontwerpdebiet voor doorvoer naar deze hal dan vanuit deze hal: een bijkomende doorstroom naar een andere verdieping zal worden voorzien of een bijkomende afvoer zal worden aangebracht in deze hal Aantal doorstroomopeningen in serie We bevelen aan om niet meer dan 3 doorstroomopeningen in serie te plaatsen. Een te lage capaciteit van de doorstroomopeningen of een te groot aantal doorstroomopeningen in serie kunnen de luchtstroom beperken: Met een natuurlijk systeem A, kan deze limiterende stap de totale werkelijke debieten van het systeem beperken. Met de mechanische systemen B, C en D, kan deze limiterende stap bijkomende in- of exfiltratie door de gebouwschil creëren met ofwel bijkomende warmteverliezen ofwel te lage werkelijke debieten. We bevelen aan om naast de rekentool op het grondplan een pijl voor elke DO te tekenen. STS 1.4. Regelstrategie Alle systeemtypes Zodra het systeem gedimensioneerd, geïnstalleerd en correct afgesteld werd, zullen de debieten nog aangepast kunnen worden aan de werkelijke behoeften Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 16/

17 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het van de gebruikers en geregeld worden op lagere 4 debieten dan de ontwerpdebieten. Het potentieel tot debietregeling is voornamelijk afkomstig van: De minimum geëiste debieten worden voor elke ruimte afzonderlijk bepaald. De verschillende ruimten in een woning zijn echter bijna nooit gelijktijdig in gebruik; als de slaapkamers bijvoorbeeld in gebruik zijn (tijdens de nacht bijvoorbeeld) is de woonkamer normaal niet in gebruik, en andersom. De woning wordt normaal gesproken niet 24h op 24, 7 dagen op 7 bezet. Er zijn periodes waarin er geen bewoners aanwezig zijn in de woning, bijvoorbeeld tijdens de werk- of schooluren. Natuurlijke toevoer- of afvoeropeningen kunnen manueel geregeld worden. In mechanische systemen kan een knop voorzien worden voor de manuele snelheidsregeling van de ventilator. De debieten kunnen ook automatisch aangepast worden op basis van een parameter gekoppeld aan de luchtkwaliteit door bijvoorbeeld gebruik te maken van een CO2-sensor, een sensor voor de relatieve vochtigheid of een aanwezigheidsdetector. Dit wordt ook vraaggestuurde ventilatie genoemd. Ventilatiesystemen worden aangeboden op de markt met verschillende optionele regelcomponenten (manuele knop, klokbediening, enz.). Er zijn ook systeemkits beschikbaar met volledig geïntegreerde en coherente componenten voor vraagsturing. De volgende paragraaf zal de eenvoudigste regelstrategieën toelichten en enkele aanbevelingen geven voor de keuze van vraaggestuurde systeemkits of van optionele regelcomponenten. Daar waar de regelstrategie zich richt op het wijzigen van de debieten, bestaan er ook systemen die een min of meer constant debiet (ontwerpdebiet of ander) proberen te houden, zelfs indien de drukverschillen in het systeem variëren. Deze systemen kunnen in een ander kader hun nut hebben, maar staan los van de eigenlijke regelstrategie en worden niet behandeld in deze paragraaf. Bv: Zelfregelende natuurlijke toevoeropeningen met klasse P1 tot P4, die een sterke overschrijding van het gekozen debiet ten gevolge van groter dan normale drukverschillen vermijden. Constant volume ventilatoren (ook ventilatoren met automatische debietregeling genoemd) waarbij het ingestelde debiet redelijk constant wordt gehouden door een automatische aanpassing van het ventilatortoerental, tijdens variatie van de druk (bv. filtervervuiling, wind op de buitenopeningen). Constant volume regelaars (CVR/KVR) op toevoer- en/of afvoerventielen (mechanische ventilatie) houden het debiet redelijk constant binnen 4 Of eventueel hogere, zie opmerking in het begin van paragraaf 1.3 Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 17/

18 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het bepaalde grenzen van het beschikbare drukverschil. " We raden bovendien het gebruik van constant volume regelaars (CVR of KVR) op toevoer- en/of afvoerventielen (mechanische ventilatie) af. Wordt het drukverschil over de CVR/KVR kleiner dan een bepaalde grens (afhankelijk van het product ordegrootte: 80 Pa) dan zal het debiet toch terugvallen (figuur). Dit gebeurt echter niet gelijktijdig voor alle ventielen zodat de debietsverdeling over de verschillende ruimten zeer onvoorspelbaar wordt Een betrouwbare regeling van de debieten met CVR/KVR zonder ander regelsysteem is dus onmogelijk Geen regeling: niet aanbevolen Voor natuurlijke openingen (toevoer of afvoer) is een manuele regelmogelijkheid verplicht in het kader van de EPB-regelgeving (zie 1.4.2). Een mechanisch systeem dat steeds op hetzelfde debiet werkt (één regelstand) is niet aanbevolen. Om conform met de EPB-regelgeving te zijn, is de enige mogelijkheid van een dergelijk systeem om permanent te werken op minstens het minimaal geëiste debiet (of hoger). Dit kan dan niet aangepast worden aan de reële behoeften: bv. afwezigheid tijdens werkuren of lagere bezetting dan de maximale bezetting van het gebouw. Installaties zonder regeling worden afgeraden vanwege het hoge energieverbruik. Merk op dat doorstroomopeningen niet regelbaar mogen zijn Manuele regeling met meerdere debieten Er bestaan eenvoudige systemen die een manuele regeling van de debieten toelaten, bv.: Voor natuurlijk openingen (RTO en RAO) moet de vrije doorsnede van de opening manueel of automatisch regelbaar zijn hetzij continu, hetzij in minstens 5 standen (inbegrepen gesloten en volledig open ). Voor mechanische systemen is er vaak een schakelaar beschikbaar met 3 of meerdere standen die het toerental van de ventilator(en) centraal controleert. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 18/

19 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Deze systemen laten de gebruiker toe het ventilatiesysteem min of meer aan te passen aan zijn behoefte. Voor de 3 standen (of meer) van de mechanische systemen onderscheiden we (minstens) 3 situaties: Hoge stand (bv. stand 3): De ontwerpstand 5 conform met EPB, voor aanwezigheid met actief gebruik of voor periodes met sterke vervuiling. Tussenstand (bv. stand 2): Voor aanwezigheid met beperkte activiteit. Lage stand (bv. stand 1): Een lage stand van 10%-20% van de ontwerpstand, binnen de regelmogelijkheid van de ventilatoren,, voor periodes van afwezigheid 6. " Merk echter op dat een manuele aanpassing door de gebruiker voor elke verschillende periode van aanwezigheid en/of activiteit tijdens een dag en een week niet realistisch is. Daarom kan in sommige gevallen ook een quasi permanente werking van het systeem op een tussenstand debiet toegepast worden. De reële ventilatiebehoefte varieert wel voortdurend, maar gewoonlijk toch eerder langzaam. Met een voldoende hoge tussenstand debiet, kunnen we veronderstellen dat de variaties in vervuiling worden opgevangen door het bufferende effect van het gebouw: Met een bepaalde bron (CO2 van een persoon bv.) zal de concentratie in de ruimte geleidelijk verhogen in functie van het volume van de ruimte en van het ventilatiedebiet. Sommige materialen in onze gebouwen kunnen vocht absorberen op sommige momenten en vrijgeven op andere (gips, hout, leem, enz.). De keuze van dit tussenstanddebiet is erg belangrijk. Dit kan afgesteld worden bv. op stand 2 en zal toch voldoende hoog blijven. Enkele suggesties (kies de hoogste ervan). Tenminste 22 m³/h per persoon in elk van de slaapkamers. Een totaal van tenminste 36 m³/h per bewoner op woning niveau. Een totaal van tenminste 50 m³/h per keuken, bad- en douchekamer, en wasplaats die dagelijks gebruikt worden. 5 Voor basisventilatie, zie ook opmerking in het begin van paragraaf 1.3 Ter herinnering, een regelstand met volledige uitschakeling van de mechanische ventilatie is verboden in 6 de EPB-regelgeving; de ventielen en de ventilatieopeningen mogen ook niet worden afgedicht. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 19/

20 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Een totaal van tenminste 30 m³/h per natte ruimte in totaal op gebouw niveau. Ten minste 50% van het totaal van de minimaal geëiste toevoerdebieten in EPB. Dit tussenstanddebiet zal ook aangepast worden aan het reële gebruik van het gebouw (aantal bewoners, enz.), dus bv. in geval van een wijziging in de gezinssamenstelling. Met dergelijke permanente werking op een tussenstanddebiet zal men toch de mogelijkheid van manuele regeling naar boven of naar beneden behouden: De lage stand kan nuttig zijn voor periodes van langdurige afwezigheid. We bevelen een automatische terugkeer naar het tussenstanddebiet sterk aan. De hoge stand is nuttig voor periodes met sterkere vervuiling (en voor de indienststelling van het systeem: debietsmeting, afstelling, enz.) Kloksturing Wil men voor mechanische systemen een stap verder gaan dan een manuele regeling, dan kan men kiezen voor een programmeerbare kloksturing van de ventilator(en), bij voorkeur met behulp van een klok met weekprogramma, dit laat toe om gedurende het weekend een ander klokprogramma in te stellen dan gedurende de werkweek (bv. andere schakeltijden, overdag ook aanwezig). " In het klokprogramma kunnen we 3 standen (of meer) programmeren, op basis van de 3 situaties voorgesteld in 1.4.3: Hoogste stand: Tijdens vervuilende activiteiten zoals koken en eten, gebruik badkamer, enz. Tussenstand: Waarschijnlijkheid van aanwezigheid met beperkte vervuiling, s nachts en overdag bij voorziene aanwezigheid, tijdens het weekend, enz. Laagste stand: Waarschijnlijkheid van afwezigheid, tijdens de werkuren wanneer men zeker is dat niemand aanwezig zal zijn. Daarnaast kan het interessant zijn om het systeem manueel te kunnen regelen naar een van deze geprogrammeerde standen (bijvoorbeeld boost naar de hoogste stand), idealiter met een automatische terugkeer naar de kloksturing na een bepaalde tijd. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 20/

21 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Geavanceerde vraaggestuurde regelstrategieën Vraaggestuurde systemen kan men realiseren door individuele componenten samen te voegen of door gebruik te maken van een als kit aangeboden systeem. Hier volgen enkele algemene richtlijnen (voor meer detail, zie bijlage regelstrategie ): Luchtkwaliteit is een zeer complex gegeven en wordt beïnvloed door veel verschillende bronnen van polluenten: CO2, vocht en geurtjes van personen, vocht van onze activiteiten in de keuken, de badkamer, de wasplaats, enz., chemische stoffen afgegeven door materialen, Het is bijgevolg moeilijk (of bijna onmogelijk) om alle polluenten gelijktijdig te controleren. Toch bestaan er vereenvoudigde oplossingen: o CO2-sensoren zijn momenteel het meest geschikt voor verontreinigingen door mensen, in het bijzonder in de droge ruimten. o Vochtsensoren zijn interessant om een te hoog vochtgehalte in de natte ruimten te vermijden, maar zijn minder relevant voor de menselijke bezetting. o Aanwezigheidsdetectie zou kunnen gebruikt worden in plaats van CO2 in de droge ruimten en in sommige natte ruimten zoals bv. toiletten (waar er weinig vocht geproduceerd wordt). Er bestaan ook nieuwe VOS sensoren (VOS=Vluchtige Organische Stoffen of VOC ) die de aanwezigheid van personen kunenn detecteren op o een gelijkaardige wijze ans CO2-sensoren. Voor emissies van materialen, is een permanent minimaal debiet nodig, zelfs in periodes van afwezigheid. Een decentraal vraaggestuurd systeem laat toe om de reële behoeften van nog dichter bij te volgen: decentrale detectie met sensoren in alle kamers en decentrale sturing van de debieten per ruimte. Om de energiebesparing te maximaliseren, moet men zorgen voor een gelijktijdige sturing van de toevoer en afvoer, met de totale debieten op woningniveau altijd in balans. Hoewel vraagsturing een interessant potentieel biedt om de debieten te verlagen en energiezuiniger te ventileren, zal er altijd een compromis worden gezocht tussen luchtkwaliteit en energiebesparing. EPB-berekening " Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 21/

22 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het 1.5. Voorlopige keuze van de componenten Alle systeemtypes In de praktijk worden de componenten van het systeem eerst voorlopig gekozen, bijvoorbeeld met globale eisen in het lastenboek, of voor het opstellen van een prijsopgave door de installateur. Pas in latere fase zal de installateur bij het detailontwerp een definitieve keuze maken, en die eventueel voorleggen aan de architect of opdrachtgever. De voorlopige keuze is dus wel degelijk een stap in het realisatieproject, maar deze wordt niet afzonderlijk in dit document behandeld; detaileisen voor de componenten komen verder aan bod. Merk op dat vele van deze voorlopige keuzen wel degelijk effect hebben op de realisatie: De kostprijs van het geheel van de installatie Nodige plaats voor de luchtgroep, voor natuurlijke en mechanische kanalen De tot hiertoe doorlopen stappen volstaan in principe als basisontwerp, meestal door de architect vastgelegd in het lastenboek. Voor een voorbeeld van de inhoud van lastenboeken, zie bijlage Plaats van de luchttoevoeropeningen (in de gebouwschil) Voor alle luchttoevoeren (natuurlijk of mechanisch) Om het terugstromen van naar buiten afgevoerde vervuilde lucht naar het ventilatiesysteem te voorkomen, moet er worden gezorgd voor een voldoende afstand tussen de luchttoevoeren (zowel de natuurlijke toevoeropeningen van systemen A en C als de luchttoevoeropeningen van systemen B en D) en afvoeren van vervuilde of afgevoerde lucht van het ventilatiesysteem of afkomstig andere bronnen, namelijk: Uitstoot van verbrandingstoestellen: verwarmingsketels, warmwaterverwarmers, kachels, gasconvectoren enz. Uitstoot van een droogkast Uitstoot van een dampkap Ontluchting van afvalwaterafvoer. Deze nodige afstand tussen een luchttoevoer en een luchtafvoer wordt gekenmerkt door een hoogteverschil en een afstand tussen de openingen: Het hoogteverschil (in m) is het verschil in absolute hoogte tussen de openingen, zie figuur: De afstand (in m) is de kortste afstand die de lucht moet afleggen tussen de twee openingen (dus rekening houdend met eventuele obstakels, zoals een uitspringende hoek tussen 2 gevels, zie figuur). Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 22/

23 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het In de meeste gevallen laten de volgende eenvoudige aanbevelingen toe om het risico op recirculatie te beperken, zonder eventuele complexe berekeningen. STS. Voor de uitstoot van ventilatie, een dampkap, een droogkast of een gasverbranding staan de luchttoevoeren minstens 2 m lager dan elk van de afvoeren (hoogteverschil). Als dit hoogteverschil niet mogelijk is zal de afstand tussen de toevoeren en de afvoeren minstens 10 m bedragen. " Voor de beluchting van de afvalwaterafvoer zal een afstand van 2 m worden gerespecteerd als een strikte minimum waarde. Voor alle andere luchtafvoeren, onder andere van de verbranding van stookolie of hout, wordt aanbevolen om gelijktijdig te voldoen aan de volgende 2 voorwaarden: o De luchttoevoer bevindt zich minstens 2 m lager dan de rookgasafvoer (hoogteverschil). o De luchttoevoer bevindt zich op een andere wand dan de rookgasafvoer (een andere gevel, een gevel in plaats van een dak, enz.) Als het onmogelijk is om te voldoen aan deze eenvoudige aanbevelingen wordt er sterk aanbevolen om een gedetailleerde berekening van de verdunningsfactoren door te voeren, conform aan de STS-P 75-1 die verwijst naar de norm NBN EN 139 (in afwezigheid van andere richtlijnen voor dit onderwerp) STS. De plaats van de luchttoevoeren ligt eveneens zo ver mogelijk van andere eventuele bronnen van verontreiniging (en van lawaai), zoals het verkeer, een parking, begroeiing, een afvallokaal, enz. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 23/

24 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het " Dr af t Voor de luchttoevoeren van mechanische ventilatie De minimale advieshoogte voor de luchttoevoeren bedraagt 0,7 m ten opzichte van de grond of het maaiveld. De luchttoevoeropening zal bij voorkeur gemakkelijk toegankelijk zijn voor latere reiniging. Indien de luchttoevoeropening voorzien is van een fijn rooster dat zeer snel dreigt te vervuilen is dit absoluut noodzakelijk, dergelijk fijn rooster wordt daarom afgeraden (zie bijlage onderhoud). Een praktische oplossing om aan deze vereenvoudigde regels te voldoende bestaat erin de luchttoevoeropening in een gevel op een voldoende doch toegankelijke hoogte (bv. met behulp van een trapladder) te plaatsen en de luchtafvoeropening in het dak, met een hoogteverschil van minstens 2 m. " " Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx / 24

25 " september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Op goed georiënteerde daken kunnen er in een latere fase zonlichtpanelen (PV of thermisch) worden geplaatst. Probeer de hiervoor geschikte zone niet te hypothekeren dank zij een doordachte plaatsing van luchtafvoeropeningen. buitenluchttoevoer- en " Pas op: de plaats van de buitenluchttoevoer- en luchtafvoeropeningen kan een significante invloed hebben op het kanalennetwerk ( ) en dus ook op de drukverliezen ( ) Dimensionering en selectie van natuurlijke toevoeropeningen Systemen type A en C Opmerking: de natuurlijke toevoeropeningen worden ook wel ook Regelbare Toevoer Opening (RTO) genoemd Capaciteit Voor elke droge ruimte (systeem A of C) moet de totale capaciteit van de natuurlijke toevoeropeningen, bij een drukverschil van 2 Pa, minstens gelijk zijn aan het minimaal geëist debiet voor deze ruimte. De totale capaciteit moet gelijk of kleiner zijn aan het dubbele van het voor deze ruimte minimum geëist debiet. 7 7 Deze eis is slechts een aanbeveling in het Vlaams Gewest Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 25/

26 " september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Deze totale capaciteit zal eveneens minstens gelijk zijn aan het totale ontwerpdebiet voor deze ruimte. Voor openingen met variabele lengte zal de capaciteit van een opening voor een gegeven lengte berekend worden op basis van gegevens die verstrekt worden door de fabrikant: de capaciteit van de opening per strekkende meter (q1) en de lengte (L0). Zo is bijvoorbeeld voor q1 = 50 m³/h.m en L0 = 0,06 m de capaciteit van een opening met een dagmaat van 1,2 m gelijk aan (1,2 m 0,06 m) x 50 m³/h.m = 57 m³/h. De dagmaat wordt meestal gedefinieerd als de zaagmaat. Zie voor natuurlijke toevoeropeningen met erkende capaciteiten Producteigenschappen EPB-eisen op productniveau Volgende EPB eisen zijn op productniveau van toepassing (zie ook Infofiche 42.4): Regelbaarheid: ofwel traploos regelbaar ofwel met minstens 5 standen, waaronder volledig open en volledig gesloten. Bescherming tegen binnendringend ongedierte: het mag niet mogelijk zijn een metalen bolletje van 4 mm diameter, of een metalen schijfje van 10 mm diameter en 3 mm dik, door de opening te laten passeren. 8 Waterdichtheid: regendicht bij een drukverschil gelijk aan of lager dan 150 Pa in gesloten stand en gelijk aan of lager dan 20 Pa in volledig open stand. 4 In de praktijk voldoen bepaalde openingen niet altijd aan deze EPB-eisen. Zo is bijvoorbeeld het debiet soms onbekend. Om een gegeven opening als natuurlijke toevoeropening te kunnen gebruiken, moet de overeenstemming met de EPB-eisen van het betrokken Gewest zorgvuldig gecontroleerd worden. Dit geldt vooral voor de volgende soorten openingen: opening van een raam in kantelstand; 8 De eisen in verband met thermisch comfort, indringing van insecten en waterdichtheid zijn slechts aanbevelingen in het Waalse Gewest. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 26/

27 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het gebruik van kierstandventilatie; combinatie van een buitenrooster, een binnenrooster en een kanaal van verschillende oorsprong, Zelfregelendheid Het werkelijke debiet van toevoeropeningen is afhankelijk van het werkelijke drukverschil ter hoogte van de opening, van de wind of de verschillen tussen binnen- en buitentemperatuur. Om energie te besparen en het comfort te verhogen, wordt aanbevolen te kiezen voor zelfregelende toevoeropeningen van klasse P3 of P4. " Akoestisch comfort Om de impact van het buitengeluid te verminderen, wordt aanbevolen natuurlijke toevoeropeningen te installeren die voorzien zijn van een geluidsabsorberend materiaal. De lengte van het traject van de lucht doorheen dit geluiddempende materiaal is bepalend: hoe langer het traject, hoe meer geluiddemping. Fabrikanten geven gewoonlijk de mate van geluiddemping op in hun documentatie. In sommige gevallen wordt een betere geluiddemping verkregen met een opening in een muur (langer traject) dan met een opening in het schrijnwerk. Bij een te hoog extern geluidsniveau kan het noodzakelijk een ander type ventilatiesysteem te kiezen. STS Thermische isolatie Natuurlijke toevoeropeningen kunnen een zwak punt vormen in de thermische isolatie van de gebouwschil. Ze hebben een impact op de EPB-eisen op het vlak Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 27/

28 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het van warmtetransmissie. Om het energieverlies te beperken, condensatie te vermijden en het comfort te verhogen, wordt de voorkeur gegeven aan openingen met een zo laag mogelijke U-waarde (warmteoverdrachtscoëfficiënt). STS Gemak van onderhoud Natuurlijke toevoeropeningen kunnen na verloop van tijd vuil worden. Kies om het onderhoud te vergemakkelijken voor gemakkelijk te reinigen openingen (bijvoorbeeld gedeeltelijk demonteerbaar). Wij raden de fabrikanten ten zeerste aan om richtlijnen voor onderhoud en reiniging te voorzien Vraaggestuurde ventilatie In geval van een ventilatiesysteem met een geavanceerd regelstrategie (zie 1.4), zijn soms natuurlijke toevoeropeningen met speciale regelkenmerken nodig. Dat zijn bv. natuurlijke toevoeropeningen uitgerust met een luchtkwaliteit sensor voor droge ruimten, bv. een sensor van de CO2 concentratie in de ruimte, op basis waarvan de opening wordt geregeld (bv. met een gemotoriseerde klep) volgens de behoeften. Dergelijke natuurlijke toevoeropeningen met vraagsturing vragen eventueel een elektrische voeding ter hoogte van de opening Plaats van natuurlijke toevoeropeningen EPB-eisen op installatieniveau De EPB-eisen over de plaats van natuurlijke toevoeropeningen zijn: Thermisch comfort: Het onderste deel van de natuurlijke toevoeropening moet op een hoogte van minstens 1,8 m boven de afgewerkte vloer aangebracht worden. Zoniet moet er een testverslag over de luchtverspreiding afgeleverd worden (zie EPB-regelgeving voor meer details). 8 Wanneer de opening dient voor luchtaanvoer vanuit een aangrenzende onverwarmde ruimte, moet deze aangrenzende onverwarmde ruimte ook voorzien zijn van één of meerdere natuurlijke toevoeropening(en) van buitenaf die zorgen voor het minimum geëist debiet bij een drukverschil van 2 Pa. Wanneer de opening aangebracht is in een ruimte onder een hellend dak, mag de opening gemaakt worden in dat hellend dak met een helling van 30 of meer wanneer er in deze ruimte geen verticale gevel met een nuttige hoogte van minstens 2 m aanwezig is of wanneer deze gevel een gemeenschappelijke muur is of op de grens van de mede-eigendom ligt. Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 28/

29 september 2014 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Plaats van natuurlijke toevoeropeningen ten opzichte van andere luchtafvoeropeningen De regels van goed vakmanschap van toepassing op de plaats van natuurlijke toevoeropeningen worden beschreven in Toegankelijkheid voor onderhoud De natuurlijke toevoeropeningen zijn bij voorkeur gemakkelijk toegankelijk, via de buitenzijde, voor latere reiniging Plaats van natuurlijke toevoeropeningen in de lokalen Voor de natuurlijke regelbare toevoeropeningen zal men deze verdelen over de verschillende beschikbare wanden om een goede verdeling van de lucht in de ruimte te bevoordelen. De nodige aandacht zal worden besteed om ongewenste tocht te vermijden door ze bijvoorbeeld niet in de directe omgeving van een zitmeubel te plaatsen, of door ze boven een verwarmingselement met voldoende opgaande luchtstroom (een convector, maar ook de meeste radiatoren) te installeren. Verwarmingsafgiftesystemen met lage vermogens of vloerverwarming creëren doorgaans onvoldoende luchtbeweging Dimensionering en selectie van natuurlijke afvoerkanalen en natuurlijke afvoeropeningen Systemen type A en B Opmerking: de natuurlijke afvoeropeningen worden ook wel Regelbare Afvoer Opening (RAO) genoemd Capaciteit Voor elke vochtige ruimte (systeem A of B) moet de totale capaciteit van de natuurlijke afvoeropening, bij een drukverschil van 2 Pa, minstens gelijk zijn aan het minimaal geëist afvoerdebiet voor deze ruimte (zie 1.3.1). Deze totale capaciteit zal eveneens minstens gelijk zijn aan het totale ontwerpdebiet voor deze ruimte Producteigenschappen EPB-eisen op productniveau Volgende EPB eis op productniveau is van toepassing (zie ook Infofiche 42.5): Optivent Praktijkrichtlijn Ventilatie v docx 29/