OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

Transcriptie

1 OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN REGELING LENTE 2018 Ventilatie : De luchtwaliteit in de woningen verbeteren en garanderen Samuel CAILLOU CSTC/WTCB

2 Doelstelling(en) van de presentatie Wat zegt de ervaring? Evaluatie van de prestaties van systemen in woningen Debieten, microbiologische aspecten, energie, akoestiek Algemene aanbevelingen om goede prestaties te bereiken Ontwerp Indienstelling Onderhoud 2

3 Algemeen schema van de presentatie Kan de ventilatie alle verontreinigende stoffen beheersen? Zijn de prestaties van de systemen gelijkwaardig? Zijn de systemen en debieten in de praktijk conform? Is het systeem zelf een bron van (microbiologische) polluenten? Welke impact heeft ventilatie op (akoestisch) comfort? 3

4 Disclaimer Het cursusmateriaal maakt geen onderdeel uit van de officiële publicaties van het WTCB en mag dus niet als referentie gebruikt worden. Het, zelfs gedeeltelijk, overnemen of vertalen van het cursusmateriaal is slechts toegelaten na voorafgaand schriftelijk akkoord van het WTCB. Pagina 4

5 Is ventilatie in staat om alle polluenten te behandelen? Pagina 12

6 Belangrijkste bronnen van binnenpolluenten Bioeffluenten Afgegeven door mensen (CO 2 is een goede indicator) Vocht (risico op schimmels) en geur Activiteiten in de keuken, de badkamer, enz. Emissies van materialen Bouwmaterialen en meubilair Andere specifieke polluenten Radon, CO, tabaksrook, PM (keuken, kaarsen, ), enz. Pagina 13

7 Er zijn veel en diverse bronnen van materiaalemissies Irritations Formaldehyde Benzene Toluene Dichloromethane Etc Toxicity Cancer Pagina 14

8 Polluent concentratie LOG schaal! De emissies van de materialen zijn zeer variabel : factor 100 tot 1000 tussen de beste en de slechtse Materialen met hoge emissies Laagemissiematerialen 1 Living room Bureau Sleeping room 1 Sleeping room 2 Sleeping room 3 Toilet Laundry Kitchen Bathroom Hall Project WTCB Q-intair (LNE, Vlaanderen) Pagina 15

9 Globale aanpak voor een goede luchtkwaliteit (IAQ) 1) De bronnen beperken Keuze van laagemissiematerialen Goed ontwerp (CO, Radon, ) Rol van de bewoners (tabaksrook, kaarsen, ) 2) De polluenten afvoeren aan de bron indien mogelijk Dampkap (PM, geuren, ) 3) Ventileren Polluenten afvoeren luchtverversing verzekeren debieten Pagina 16

10 Zijn de prestaties van de systemen gelijkwaardig? (op vlak van luchtverversing en debieten) Pagina 17

11 Luchtkwaliteit De systemen A, C en D die gedimensioneerd zijn volgens de norm NBN D , worden als niet gelijkwaardig beschouwd Slecht Goed Energieverbruik Pagina 18

12 Zijn de systemen en debieten in de praktijk conform? Pagina 22

13 De in situ gemeten debieten (systeem C en D) zijn vaak lager dan de minimum geëiste debieten (EPB) Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlaanderen) Pagina 23

14 Als we goed kijken, is de meerderheid van de debieten (bijna) goed en zijn sommige vrij ontoereikend Max 0.75 Moy 0.25 Min Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlanderen) Pagina 24

15 Een goed ontwerp is het startpunt voor het bereiken van goede insitu prestaties TV 258 en rekentool OPTIVENT Pagina 25

16 Keuken Toilet Badkamer Wasplaats Berging Na een zorgvuldige installatie is de indienstelling ook essentieel om goede prestaties te bereiken Illustratie met 2 voorbeelden Debiet (m³/h) Totaal Eis Voorbeeld Voorbeeld Afstelling fout? Veel te laag! Slechte Luchtkwaliteit! Pagina 33

17 De afstelling van de debieten beoogt het juiste debiet in de juiste ruimte te realiseren, en gelijktijdig de drukverliezen te beperken Gerealiseerde debieten Zo dicht mogelijk bij de ontwerpdebieten Maar altijd hoger dan het minimal geëiste debiet Met balans toevoer/afvoer (D), zie Ontwerp Beperk de drukverliezen (en het lawaai!) Ventielen zo open mogelijk Beperk de snelheid van de ventilator Pagina 34

18 De rekentool laat toe om de tijd voor afstelling te beperken, zonder nauwkeurigheid verliezen Alle ventielen in open positie Volgende stap indien vorige ok Pagina 35

19 Het is daarom ook noodzakelijk om de mechanische ventilatiedebieten correct te kunnen meten Veel toestellen en methoden beschikbaar Vleugelrad anemometer (kleine of grote conus)???? Vleugelrad anemometer Druk compensatie + stabilisator v v Kleine sonde + conus (vleugelrad of thermisch) X X Sonde + kanaal ter hoogte van ventiel v Pagina 36

20 Is het systeem zelf een bron van (microbiologische) polluenten? Pagina 37

21 Kan het ventilatiesysteem een bron van polluenten zijn? Herinner je het doel van ventilatie: De binnenpolluenten afvoeren Vocht, CO 2 en bioeffluenten, VOC, Toevoer van buitenlucht Buitenlucht is normaalgezien weinig vervuild Voorwaarden voor succes: Vermijden van bronnen van polluenten in het systeem zelf Beperken van polluenten van buitenaf Pagina 38

22 Schimmels en bacteriën? Bronnen van schimmels Vooral buiten (bodem, planten, ) Normaal gezien niet in gebouwen Bron van bacteriën Vooral binnen: gebruikers, dieren, voedselresten, Grote variatie van externe bronnen Omgeving, seizoen, enz. Hoofdvoorwaarde van de microbiologische ontwikkeling Aanwezigheid van vocht > 70-80% Pagina 39

23 Systemen C en D: in-situ microbiologische analyses Methode Analyse van schimmels en bacteriën Luchtstalen Toevoerlucht Altijd vergeleken met buitenlucht Project WTCB OPTIVENT (IWT/VLAIO, Vlaanderen) Pagina 40

24 Het aantal schimmels in de buitenlucht varieert sterk, afhankelijk van het seizoen Belang van de methodologie: altijd vergelijken met buitenlucht! Pagina 41

25 Systeem D: het aantal schimmels in de toevoerlucht is meestal veel lager dan in de buitenlucht In meeste gevallen: Geen bronnen in het systeem zelf Eerder een reductie dankzij de filters Pagina 42

26 Systeem D: de schimmels worden door de filters tegengehouden, met een licht variabele efficiëntie afhankelijk van het type filter Filter met klasse G4 weerhoudt al een grote deel van de schimmels Betere efficiëntie: combinatie voorfilter G3 + fijnfilter F7 Pagina 43

27 Systeem C: het aantal schimmels in de toevoerlucht ligt meestal erg dichtbij de buitenlucht In de meeste gevallen: Geen/weinig verlaging in de toevoerlucht (in tegenstelling tot D) Systemen C: geen filters! Pagina 44

28 Bacteriën (systemen C en D): de bronnen van bacteriën bevinden zich voornamelijk binnen het gebouw Binnen > Buiten Bronnen van bacteriën = mensen, dieren, binnenomgeving Systeem D: toevoer << buiten Ook reductie dankzij de filters (associaties van deeltjes + elektrostatische interacties) Pagina 45

29 Uitzondering 1 (systeem D): schimmels en geuren in een installatie met belangrijke gebreken (renovatie) Kanalen geplaatst in een oud deel van een plat dak Veel puin, mogelijk vochtig: isolatiematerialen, planten, Kanalen sterk vervuild Pagina 46

30 luchtrecirculatie meer dan zeker Uitzondering 1 (systeem D): schimmels en geuren in een installatie met belangrijke gebreken (renovatie) Te korte afstand tussen luchttoevoer- en afvoeropening Recirculatie van vervuilde lucht meer dan zeker Pagina 47

31 Uitzondering 1 (systeem D): schimmels en geuren in een installatie met belangrijke gebreken (renovatie) Onbereikbare kleppen Geen mogelijkheid om de kanalen te reinigen Pagina 48

32 Uitzondering 2 (systeem D): een te oude filter kan een bron van micro-organismen zijn Aantal bacteriën hoger in buitenlucht Filters worden nooit vervangen of gereinigd na 3 jaar in gebruik Ontwikkeling bacteriën in filter? Afgifte van opgehoopte bacteriën? Pagina 49

33 Uitzondering 3 (systeem D): een werf kan een belangrijke bron van micro-organismen zijn Analyse in situ van een huis in aanbouw Aanzienlijk aantal schimmels in de binnenlucht en in de toevoerlucht Nieuwe analyse na het eind van de werken Beperkt aantal schimmels in de toevoerlucht Pagina 50

34 Samenvatting van in situ microbiologische analyses Bronnen van schimmels Buitenlucht Seizoensgebonden invloed Bronnen van bacteriën Vooral binnen Systeem D Filters: afname van het aantal schimmels en bacteriën Maar uitzonderingen! ontwerp, onderhoud Systeem C Geen filters: toevoerlucht = buitenlucht Pagina 51

35 Wat indien er geen ventilatie is? Vocht geproduceerd in het gebouw, wordt niet meer voldoende afgevoerd Risico op te hoge vochtdichtheid > 70-80% Koude bruggen Verborgen koude muren Risico op ontwikkeling van schimmels Schade aan het gebouw Risico voor de gezondheid! Pagina 52

36 Voor een correct onderhoud is een toegankelijke installatie vereist Toegankelijk kanalennet Via toegangen: Rooster of ventiel Opening of demonteerbaar deel Tussen 2 toegangen: Maximum 1 obstakel (klep, filter, demper, ) Starre kanalen: max 4 bochten Pagina 69

37 De vervuiling tijdens de werf beperken Beschermen van alle onderdelen Gedurende het transport EN de opslag Tijdens de montage (met andere lopende werken) Gebruik de ventilatie niet om het gebouw te drogen! Pagina 70

38 Voorbeelden van vervuilde kanalen Toevoerkanalen Afvoerkanalen 6 jaar horizontaal verticaal 9 jaar 16 jaar Pagina 71

39 Pagina 72

40 Voor een correct onderhoud is een toegankelijke installatie vereist Ventilatiegroep en kanalen toegankelijk RTO en RAO schoonmaken zonder gereedschap Ventielen schoonmaken zonder gereedschap Regelpositie geblokkeerd en gemarkeerd Flexibele kanalen bereikbaar (om ze te kunnen vervangen) Filters vervangen zonder gereedschap Pagina 73

41 Principe reiniging van kanalen Stofvrij maken Roterende borstel via een opening (ventiel / diffuser) Stofafzuiging Alle andere openingen zijn afgedicht Afzuigsysteem + specifieke filtratie Pagina 74

42 IDEM: goed ontwerp en indienststelling zijn essentieel TV 258 en rekentool OPTIVENT Pagina 79

43 Welke impact heeft ventilatie op comfort? Voorbeeld van akoestisch comfort van mechanische ventilatie Pagina 80

44 Akoestische meting en optimalisatie van een D systeem, met hetzelfde netwerk en dezelfde ventilator Stap 1 Verwijdering mousse inzetstukken Nieuwe afstelling: ventielen meer open Stap 2 Vervanging van de luchttoevoer- en -afvoeropeningen Stap 3 Vervanging van ventielen Nieuwe afstelling Pagina 81

45 Bruit d'installation spécifique (db(a)) Geluidsniveau in stand 3 Normaal comfort Verhoogd comfort Séjour Chambre 1 Chambre 2 Chambre 3 Salle de bain Pagina 82

46 Nog ter herhaling Een goed ontwerp en inwerkingstelling zijn essentieel TV 258 en rekentool OPTIVENT Pagina 86

47 Systemen A en C geven ook risico op akoestisch ongemak (geluid van buiten) Pagina 87

48 Conclusie Pagina 93

49 Te onthouden van de presentatie Basissystemen A, C en D niet gelijkwaardig Ontwerp, inwerkingstelling en onderhoud zijn de sleutels om De debieten te bereiken Het risico van vervuiling in het systeem zelf te vermijden Het energieverbruik (o.a. elektriciteit) te beperken Het impact op comfort te vermijden (akoestiek, tocht, ) 95

50 Referenties Ontwerp, inwerkingstelling en onderhoud TV OPTIVENT tool EPB STS ventilatie

51 Referenties WTCB artikels Debieten opmeten df&lang=nl Onderhoud df&lang=nl Renovatie Akoestiek Resultaten Optivent al_aivc.pdf&lang=en

52 Contact Samuel CAILLOU Adjunct Labohoofd Labo Verwarming en Ventilatie, WTCB : samuel.caillou@bbri.be 98