Opleiding Duurzaam Gebouw : Ventilatie: ontwerp en afstelling
|
|
- Renske de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Opleiding Duurzaam Gebouw : Ventilatie: ontwerp en afstelling Leefmilieu Brussel Relatie tussen de luchtkwaliteit en het ventilatiesysteem Samuel CAILLOU WTCB/CSTC
2 Doelstelling(en) van de presentatie Overzicht: Luchtkwaliteit en ventilatie Polluenten binnen Polluenten in de buitenlucht Polluenten in het ventilatiesysteem Wat zegt de ervaring: Beoordeling ter plaatse van bijna 50 ventilatiesystemen (woningen) Advies: voor performante installaties Ontwerp, installatie, gebruik en onderhoud 2
3 Algemeen schema van de presentatie Luchtkwaliteit Polluenten binnen Polluenten in de buitenlucht Polluenten in het ventilatiesysteem Microbiologische bronnen in het systeem Beperken van de polluenten in de buitenlucht Onderhoud En indien GEEN ventilatie? 3
4 Binnenluchtkwaliteit Is een complex begrip Invloed op Ons comfort Onze cognitieve prestaties Onze gezondheid Hangt af van: De concentratie van polluenten in de binnenlucht Maar wat zijn deze polluenten?
5 Binnenluchtkwaliteit Polluenten binnen Polluenten in de buitenlucht Polluenten in het ventilatiesysteem
6 Bronnen van binnenhuispolluenten Menselijke activiteiten Personen CO 2 : Goede indicator van menselijke aanwezigheid Bio-effluenten: Geuren en vluchtige organische stoffen Comfort, cognitieve prestaties en gezondheid Vochtigheid Badkamer, keuken, wasplaats,... En slaapkamers Gezondheid (schimmels!) Emissies van materialen Bouwmaterialen Meubilair en diverse objecten Gezondheid (Irritatie, giftigheid, kanker, enz.)
7 Binnenpolluenten en ventilatie Menselijke activiteiten Emissie materialen Bronnen van binnenpolluenten Ventialtie Lekken in de gebouwschil Luchtverversingsgraad Concentraties < drempel? Comfort Gezondheid
8 Polluenten in de buitenlucht? Types polluenten Gassen (SOx, NOx, enz.) Verbeteringen in de afgelopen decennia Fijne stoffen (PM 2,5, PM 10, enz.) Groeiende zorg (WHO kankerverwekkend) Aandachtspunten Beperken de bronnen Ventilatie Ventileren = vervang binnenlucht met buitenlucht Mogelijkheden tot filtratie?
9 Polluenten in het ventilatiesysteem Gassen Emissie door materialen gebruikt in het systeem? Stoffen / fibers Vrijlating door materialen gebruikt in het systeem? Microbiologische verontreiniging (bacteriën / schimmels) Ontwikkeling in het systeem zelf?
10 Microbiologische bronnen in het systeem
11 Ventilatie = bron van schimmels? Risico op vocht in het ventilatiesysteem zelf? Welk risico voor welk systeem? Welke meetresultaten in situ? 11
12 Heating Ventilatoren Klimaatregeling Voorfilter Cooling Humidify Fijne filter Risico? Condensatie Schimmels Bacteriën Vochtigheid Schimmels Legionella Wanneer? De hele zomer De hele winter Altijd OK? Nee Sick Building Syndrome Hoe dit risico beperken? Ontwerp, filters, onderhoud, enz. Voorbeelden: in onze kantoren, onze voertuigen, enz. 12
13 Aardwarmtewisselaar Risico? Wanneer? Condensatie Soms in de zomer Hoe dit risico beperken? Ontwerp, voorfiltering, hellingshoek + opvang condensaat, onderhoud, enz. Alternatieven? Aardwarmtewisselaar met glycolhoudend water Andere freecooling-oplossingen en antivries 13
14 Bodem-lucht warmtewisselaar Voorverwarming in de winter Voorkoeling in de zomer 14
15 Bodem-lucht warmtewisselaar Voorverwarming in de winter Systeem D: tot 85% rendement Aardwarmtewisselaar: kan maximaal 15 % recupereren winter = beperkt effect Voordeel: vermijden van bevriezing van de wisselaar 20 C 3 C 20 C 9.8 C 17 C 0 C 0 C 18.2 C 8 C 15
16 Ventilator Dubbele stroom (systeem D) Luchtinlaat Filter Warmtewisselaar Leiding Risico? Vervuiling + vochtigheid Wanneer? Beperkt: droge lucht! Beperkt: droge lucht! Hoe het risico beperken? Ontwerp, keuze van filter, onderhoud, enz. Filter: Regelmatig onderhoud Vervanging 1 x/jaar, in het begin van de winter 16
17 Continue meting van vocht (systeem D) Buiten Toevoerlucht
18 13/02/ /03/ /03/ /04/ /05/ /05/ /06/ /07/2011 Vocht microbiologisch risico Vb: febr. juli (gemiddelde over 24 uur) RH ODA RH SUP 20 0 Toevoerlucht altijd < 70% Buitenlucht soms > 80%
19 Natuurlijke toevoer (systeem A en C) RTO - RAO Risico? Wanneer? Vervuiling + vochtigheid (idem filters ) Hoe het risico beperken? Ontwerp, keuze van rooster, onderhoud, enz. 19
20 Microbiologische analyses (Optivent-project) Schimmels en bacteriën Luchtstalen: Toegevoerde lucht Vergeleken met buitenlucht
21 Schimmels en bacteriën? Bronnen van schimmels Vooral buiten Normaal gezien niet in gebouwen (indien er geen vochtproblemen zijn) Bron van bacteriën Vooral binnen: gebruikers, dieren, voedselresten, Grote variatie van andere bronnen buiten Omgeving, seizoen, enz. Maar vergelijking toegevoerde lucht/buitenlucht
22 Molds x10³ CFU/m³ Molds x10³ CFU/m³ Molds x10³ CFU/m³ Molds x10³ CFU/m³ Schimmels Seizoensgebonden invloed / bron = buitenlucht Lente (n =9) Zomer (n=3) 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 3,0 2,0 2,0 1,0 1,0 0,0 Supply Indoor Outdoor 0,0 Supply Indoor Outdoor 7 42 Average Average Herfst (n=17) Winter (n=6) 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 3,0 2,0 2,0 1,0 1,0 0,0 Supply Indoor Outdoor 0,0 Supply Indoor Outdoor Average 37 Average
23 Supply (X 10 ³ CFU/m³) Molds (X 10 ³ CFU/m³) Schimmels Systeem D 4,0 Toegevoerde lucht << Buitenlucht Voor grote meerderheid van gevallen 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 Geen bron in het systeem Maar eerder een vermindering dankzij de filters 1,0 0,5 0,0 Supply air Indoor air Outdoor air 4,0 3,0 2,0 Er zijn echter uitzonderingen 1,0 0,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 Outdoor (x10³ CFU/m³)
24 Supply (x 10³ CFU/m³) Molds (x 10³ CFU/m³) Schimmels Systeem C 3,0 Toegevoerde lucht < Buitenlucht 2,5 2,0 Maar Minder sterke vermindering dan D Correlatie toegevoerde lucht / buitenlucht 1,5 1,0 0,5 0,0 Supply air Indoor air Outdoor air 3,0 Systeem C: geen filter! 2,0 1,0 R² = 0,97 0,0 0,0 1,0 2,0 3,0 Outdoor (x 10³ CFU/m³)
25 Indoor (x 10³ CFU/m³) Bacteria (X 10³ CFU/m³) Bacteriën Systeem D 1,0 Binnen > Buiten > Toegevoerd Toegevoerd << Buiten 0,8 0,6 0,4 Idem schimmels Vermindering dankzij de filters (verbindingen van deeltjes en elektrostatische interacties) 0,2 0,0 Supply air Indoor air Outdoor air 1,5 1,0 Bron van bacteriën = binnen Binnenomgeving + mens. lichaam 0,5 0,0 0,0 0,5 1,0 1,5 Supply(x 10³ CFU/m³)
26 Uitzondering systeem D Schimmels + geur Evaluatie Zeer vervuilde kanalen Isolatie, planten, steenpuin, enz. Kanalen in een oud deel van een plat dak met oude isolatie en materialen, mogelijk vochtig 26
27 Uitzondering systeem D Schimmels + geur Evaluatie Te korte afstand tussen ventilatieopening en afvoeropeningen Met zeker recirculatie van afgevoerde lucht 27
28 Uitzondering systeem D Schimmels + geur Evaluatie Geen mogelijkheid voor het reinigen van kanalen Kleppen in het platte dak Niet meer bereikbaar 28
29 Samenvatting microbiologische analyses Optivent Invloed buitenlucht = bron schimmels Bron bacteriën = binnen (personen, enz.) Systeem D Filters vermindering schimmels en bacteriën Maar, uitzonderingen ontwerp en onderhoud! Systeem C Geen filter afhankelijk van buitenlucht Meer informatie: artikel op Sanitary aspects of domestic ventilatie systems: An in situ study J.Van Herreweghe, S. Caillou, M. Roger and K. Dinne
30 Beperken van de polluenten in de buitenlucht
31 Positie luchtinname: voorbeelden Slechte voorbeelden Afvoer Luchtinname! Rioolbeluchting
32 Afstand luchtinname andere afvoeropeningen Voldoende afstand tot andere afvoeropeningen Van hetzelfde gebouw En van de naburige gebouwen! Types van afvoeren Afvoer ventilatie Afvoer dampkap, droogkast, enz. Rookgasafvoer verbrandingstoestellen Rioolbeluchting Enz.
33 Afstand luchtinname: vereenvoudigde regel Algemene regel: luchtinname 2 m lager dan alle andere afvoeropeningen (ventilatie, dampkap, verwarming, enz.) Indien mogelijk op een andere wand Praktisch voorbeeld Luchtinname op een gevel Afvoeren op het dak Voor stookolie en hout: Voorzie een grotere afstand!
34 Afstand luchtinname: gedetailleerde berekening Berekening volgens NBN EN 13779, bijlage A.2.4 Formules voor verschillende typische gevallen Vb: op het dak, op dezelfde hoogte 450 m³/u min 3,5 m Andere gevallen: zie EN of vereenvoudigde regel
35 Afstand luchtinname andere afvoeropeningen Ook voor de natuurlijke toevoeropeningen van systemen A en C! Goed voorbeeld Natuurlijke toevoeropeningen
36 Plaatsing luchtinname: andere adviezen Verwijderd van vervuilingsbronnen Dieren, bodem, : min m van maaiveld Parking, vuilnislokaal, beplanting, enz. Verkeer: kies indien mogelijk een andere gevel Bescherming tegen regen Regenkap Luchtsnelheid max. 2 m/s (maar moeilijk )
37 Filtratie: waarom filteren met systeem D? Prioriteit = beschermen van de installatie Min. klasse G4 (klassen volgens EN 779) Kwaliteit en luchtdichtheid van de filter zijn belangrijker dan de klasse op zich! Bonus = verbeteren van de luchttoevoerkwaliteit Doel: filtratie stofdeeltjes van buiten: PM 10, PM 2.5, pollen, schimmels, enz. Enkel mogelijk met systemen B en D Om dit doel te bereiken moet ook de gebouwschil voldoende luchtdicht zijn
38 Filterkeuze: beschermen van het systeem Opgelet met de luchtdichtheid van filter en filterbehuizing Vermijden van sokfilters Kies een goed ontworpen groep om bypass -lekken te vermijden Filter in de verkeerde richting Slechte filter vervuilde kanalen!
39 Filterkeuze: verbeteren IAQ (Bonus) Idem: opgelet met luchtdichtheid van de filter! Filterklasse Klasse F7 En voorfiltratie G3 of G4 Voorbeelden Bijkomende F7-filterbox achter de groep Sommige groepen zijn ontworpen voor 2 filters Voorfilter G3 in het kanaal Voorfilter G3 direct op de filter in de groep geplaatst
40 Buitenluchtinname = voorfilter? Grof rooster Grof afval: bladeren, enz Toegang klein ongedierte vermijden Fijn rooster? Beter vermijden! Zeer snelle verstopping Zeer hoge drukverliezen (omdat de oppervlakte veel kleiner is dan die van een echte filter )
41 Onderhoud
42 Vervuiling op de werf Beschermen van alle onderdelen Gedurende het transport EN de opslag Tijdens de montage (met andere lopende werken) Gebruik de ventilatie niet om het gebouw te drogen!
43 Onderhoud (door gebruiker) Filters Min. 1 x per jaar vervangen, voor de winter Regelmatig te reinigen Elke 2-3 maanden naargelang situatie Voorzichtig stofzuigen De groep moet gemakkelijk toegankelijk zijn! Ventielen Zeer regelmatig Gemakkelijk door de gebruiker
44 Onderhoud (door gebruiker) Natuurlijke toevoeropeningen Redelijk regelmatig, volgens vervuilingsgraad Gemakkelijk door de gebruiker
45 Onderhoud Warmtewisselaar Volgens de voorschriften van de fabrikant In het algemeen in een bad met water Ventilatoren Naargelang van de vervuiling Systeem C wordt sneller vuil (geen filters) Distributiekanalen en -collectoren Om de 9 jaar bij effectieve filtratie Afvoerkanalen (C en D) worden sneller vuil Toezichtluik nodig indien meer dan 4 bochten of een obstakel Toegankelijke distributiecollectoren!
46 Voorbeelden van vervuiling van de kanalen Toevoerkanalen Afvoerkanalen 6 jaar horizontaal verticaal 9 jaar 16 jaar
47 Onderhoud van de kanalen Principe Stofzuigsysteem met filter aangesloten op 1 ventiel Ronddraaiende borstel via een ander ventiel Alle andere ventielen afgedicht
48 En wat indien GEEN ventilatie?
49 Condensatie De overmaat aan damp, die de lucht niet langer meer kan vasthouden, zal condenseren op koude oppervlakken Voorbeelden: Enkel glas Koudebruggen Afgeschermde koude wanden Achter kasten Achter een bed 49
50 Condensatie 50
51 De gevolgen voor het gebouw Schimmels Vochtschade Verf, behang, pleisterwerk Verminderd isolerend vermogen 51
52 Voor meer informatie Artikelen WTCB Onderhoud van ventilatiesystemen Metingen van de mechanische ventilatiedebieten Akoestische aspecten die verband houden met de mechanische ventilatie in eengezinswoningen
53 Te onthouden van de presentatie Binnenpolluenten De luchtverversing verzekeren (debieten) Polluenten in het ventilatiesysteem Een goed ontworpen, goed geïnstalleerd en goed onderhouden systeem is geen bron van polluenten Filters (D) en RTO (A, C) worden de kritieke punten Filtratie (D) kan de ingang van schimmels beperken Polluenten de buitenlucht Positie luchtinname en RTO Filtratie (D) kan de luchtkwaliteit verbeteren Herinnering: het echte gevaar = geen ventilatie! 53
54 Contact Samuel CAILLOU Adjunct Labohoofd Labo Verwarming en Ventilatie, WTCB : samuel.caillou@bbri.be 54
Opleiding Duurzaam Gebouw: Binnenhuispolluenten: hoe ze te beperken?
Opleiding Duurzaam Gebouw: Binnenhuispolluenten: hoe ze te beperken? Leefmilieu Brussel Ventilatie: technische oplossingen om de kwaliteit van de binnenlucht in woningen te garanderen Samuel Caillou CSTC/WTCB
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN AFSTELLING LENTE 2019 De luchtkwaliteit verbeteren en garanderen Samuel CAILLOU CSTC/WTCB 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N Wat zegt de ervaring?
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN POLLUENTEN IN HET GEBOUW: HOE ZE TE VERMINDEREN? HERFST 2017 Ventilatie: De luchtkwaliteit in de woningen verbeteren en garanderen Samuel CAILLOU WTCB Doelstelling(en) van de
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN REGELING LENTE 2018 Ventilatie : De luchtwaliteit in de woningen verbeteren en garanderen Samuel CAILLOU CSTC/WTCB Doelstelling(en) van de presentatie
Nadere informatieventilatie voorontwerp
ADRES Vismarkt 29 3980 Tessenderlo CONTACT Tel. 013 67 65 24 info@steto.be www.steto.be ventilatie voorontwerp BOUWEN VAN EEN EENGEZINSWONING Bouwheer: Jochen Knoops Kerkstraat 8b 3665 As Bouwplaats: Nieuwstraat
Nadere informatieVentilatie voorontwerp
Tessenderlo, donderdag 23 februari 2017 Ventilatie voorontwerp Bouwheer: Martine Tempels F. Rigasquare 16 1030 Brussel (Schaarbeek) Ontwerper: Steto bvba Vismarkt 29 Dossiernummer: 2017-0043_DW_CM Bouwplaats:
Nadere informatieVentilatie voorontwerp
maandag 27 maart 2017 Ventilatie voorontwerp Bouwheer: Pieter Denckens en Leentje Willems Steenbergen 11 2430 Laakdal Ontwerper: Ventovita bvba Liersesteenweg 185/12 Dossiernummer: 2017-0033_ DW Bouwplaats:
Nadere informatieVentilatie voorontwerp
Tessenderlo, donderdag 12 januari 2017 Ventilatie voorontwerp Bouwheer: Dries Delvaux Duivelsbroek 3 2400 Mol Ontwerper: Steto bvba Vismarkt 29 Dossiernummer: 2016-0233_JC Bouwplaats: Omschrijving bouwwerk:
Nadere informatieventilatie voorontwerp
ADRES Vismarkt 29 3980 Tessenderlo CONTACT Tel. 013 67 65 24 info@steto.be www.steto.be ventilatie voorontwerp BOUWEN VAN 11 appartementen Bouwheer: Kolmont Woonprojecten nv Havermarkt 45 3500 Hasselt
Nadere informatieStudiedag Energiebesparingsforum. Ventilatie. Ventilatie
Ventilatie Studiedag Energiebesparingsforum Ventilatie Hilde Breesch, KaHo Sint-Lieven Paul Van den Bossche, WTCB Binnenluchtkwaliteit Ventilatiesystemen in woningen Aanbevelingen ventilatiegids Studiedag
Nadere informatieWelke ventilatieoplossingen voor de renovatie van woongebouwen?
1 Seminarie Duurzaam Bouwen : Welke ventilatieoplossingen voor de renovatie van woongebouwen? 7 oktober 2014 Leefmilieu Brussel Ontwerp en onderhoud van ventilatiesystemen Christophe DELMOTTE, Ir CSTC
Nadere informatieStrategie voor energiezuinig wooncomfort
VENTILATIE IN WONINGEN Ventilatie en renovatie Informatie-avond 18 mei 2011 Paul Van den Bossche WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Strategie voor energiezuinig wooncomfort
Nadere informatieHygiëne, vervuiling en onderhoud
OPTIVENT achtergrondbijlage 09 Hygiëne, vervuiling en onderhoud Samuel Caillou 1 Joris Van Herreweghe 2 Paul Van den Bossche 1 1 Afdeling Klimaat, Installaties en Energieprestatie (CLIE) Onderzoeksgroep
Nadere informatieVentilatie in woning en utiliteitsbouw
Wetgeving Ventilatie in woning en utiliteitsbouw Maandag 5 december 2005 EPB informatie op maat van de aannemer Besluit Vlaamse regering 11 maart 2005 : energieprestatieregelgeving Bijlage V en VI : Het
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN REGELING LENTE 2018 Ontwerp en dimensionering van ventilatie in woningen: Theorie Samuel CAILLOU CSTC/WTCB Doelstelling(en) van de presentatie Aanbevelingen
Nadere informatieINFORMATIE GIDS VOOR DOE HET ZELFVERS
Ventileren Wat? Ventileren is verse lucht aanvoeren en vervuilde lucht, die schadelijke stoffen en geuren bevat, afvoeren. Ventileren is meer dan de kamer luchten door ramen en deuren even wijd open te
Nadere informatieVentilatie in openbare gebouwen Paul De Schepper Katholieke Hogeschool Kempen Kenniscentrum energie
Ventilatie in openbare gebouwen www.khk.be Paul De Schepper Katholieke Hogeschool Kempen Kenniscentrum energie Samenstelling van buitenlucht Droge lucht bevat ongeveer 78% stikstof en 21% zuurstof; Rest
Nadere informatieBasisprincipes van ventilatie: Van luchtkwaliteit naar basisventilatiesystemen
OPTIVENT achtergrondbijlage 02 Basisprincipes van ventilatie: Van luchtkwaliteit naar basisventilatiesystemen Samuel Caillou 1 Joris Van Herreweghe 2 Paul Van den Bossche 1 1 Afdeling Klimaat, Installaties
Nadere informatieModule 2.3. Ventilatievoorzieningen in residentiële gebouwen: Voorbeeld. Versie 2.1 februari 2006. Module 2.3
Ventilatievoorzieningen in residentiële gebouwen: Voorbeeld 1 Concreet voorbeeld Eenvoudige woning Niveau -1 Kelder + inkom Niveau 1 Gelijkvloers Niveau -1 2 2 Concreet voorbeeld 3 Gelijkvloers: Woonkamer
Nadere informatietips en tricks voor uw ventilatie C en D
tips en tricks voor uw ventilatie C en D 1 Wie doet wat? De EPB verslaggever: Afd10,art10, 2: In het kader van de toewijzingsprocedure van een aannemingsopdracht, bezorgt de opdrachtgever of de architect
Nadere informatie, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen.
DUCO at HOME De standaard voor woningventilatie Bij Duco Ventilation & Sun Control staat de gezondheid van de bewoners op de eerste plaats. Het Duco Reno System, Duco Comfort System en DucoTronic System
Nadere informatieVentileren en verluchten. Woon gezond, geef lucht aan je huis! Ventileer 24 uur op 24 en verlucht aanvullend Tips voor gezonde binnenlucht
Ventileren en verluchten Woon gezond, geef lucht aan je huis! Ventileer 24 uur op 24 en verlucht aanvullend Tips voor gezonde binnenlucht 1 Waarom ventileren en verluchten? Binnen is de lucht meestal slechter
Nadere informatieVocht en schimmel in uw woning. Hoe pakt u dit aan?
Tips om vocht en schimmel te vermijden Zet de ramen van een kamer een beetje open als er veel mensen in de kamer zijn. Doe de deur van de keuken dicht als u kookt. Zet altijd de dampkap aan als u kookt.
Nadere informatieNiet residentiële ventilatie
Voorbeeld berekening minimum ontwerpdebiet: Leslokaal 50m² Bezetting volgens bouwteam (op plan): 10 personen 10 pers x 22m³/h/pers = 220m³/h Bezetting volgens tabel: 50m² : 4m²/pers = 12,5 pers 13 personen
Nadere informatieMeten van het elektrisch vermogen van ventilatoren
OPTIVENT achtergrondbijlage 12 Meten van het elektrisch vermogen van ventilatoren Paul Van den Bossche Samuel Caillou Afdeling Klimaat, Installaties en Energieprestatie (CLIE) Onderzoeksgroep ventilatie
Nadere informatieVOCHT EN VENTILATIE. Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning
VOCHT EN VENTILATIE Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning VENTILEREN GEZOND LUCHT OPEN BUITENLUCHT VOCHT RAMEN WONING Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning Het voorkomen van vocht in uw woning
Nadere informatie, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen.
DUCO at HOME De standaard voor woningventilatie Bij Duco Ventilation & Sun Control staat de gezondheid van de bewoners op de eerste plaats. Het Duco Comfort System en het DucoTronic System bieden de garantie
Nadere informatieInstructie Ventilatie
Instructie Ventilatie Type woning Bij de bouw van een woning wordt er rekening mee gehouden dat de woning geventileerd kan worden. Hierin is onderscheid te maken in 3 type woningen; woningen met luchtkanalen,
Nadere informatieI Ventilatiesystemen principes :
I Ventilatiesystemen principes : Types A, B, C van ventilatie technieken: Ventilatiesysteem A : Het natuurlijke ventilatieconcept, genaamd ventilatiesysteem A, gebruikt het schoorsteenprincipe om de luchtstroming
Nadere informatieGezond ventileren en verluchten
Gezond ventileren en verluchten Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen 1 2 Inhoud Ventileren en verluchten 5 Waarom ventileren 8 Hoe uw woning ventileren 10 Ontwerp, plaatsing en onderhoud
Nadere informatieHuurdersinformatie. Goed ventileren, erg belangrijk
1 Huurdersinformatie Goed ventileren, erg belangrijk Goed ventileren zorgt voor gezonde en droge lucht in uw woning. In deze brochure tips om te ventileren en om vocht te voorkomen. Inhoud Ventileren:
Nadere informatieVlaanderen is milieubewust. Gezond ventileren en verluchten. Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen
Vlaanderen is milieubewust Gezond ventileren en verluchten Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen 1 2 Inhoud Ventileren en verluchten 5 Waarom ventileren 8 Hoe uw woning ventileren 10 Ontwerp,
Nadere informatie, relatieve luchtvochtigheid (RH) en temperatuur hoeft u zelf helemaal niets te doen.
DUCO at HOME De standaard voor woningventilatie Bij Duco Ventilation & Sun Control staat de gezondheid van de bewoners op de eerste plaats. Het Duco Comfort System en het DucoTronic System bieden de garantie
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw:
Opleiding Duurzaam Gebouw: Ventilatie: ontwerp en afstelling Leefmilieu Brussel Keuze van een hygiënisch ventilatiesysteem voor een tertiair nieuwbouw- of renovatieproject Lieven INDIGNE CENERGIE Doelstellingen
Nadere informatieGebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning (wtw)
Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning (wtw) Onderhoud / storing Belangrijk: Maak 1x per maand de twee filters in de wtw-unit schoon en vervang ze minimaal 2 per jaar. Zowel voor het schoonmaken
Nadere informatieVentileren voor een optimale luchtkwaliteit
Ventileren voor een optimale luchtkwaliteit Maandag 4 september 2017 Panoramazaal 1. Algemeen... 2 Waarom ventileren?... 2 2. Twee opties: Individueel of collectief... 2 3. Relevante info voor collectieve
Nadere informatieVentilatie van woningen
Ventilatie van woningen Ventileren betekent: Verse buitenlucht naar binnen, Vervuilde binnenlucht naar buiten! Goed ventileren is 24 uur per dag ventileren 13 december 2012 Veel gestelde vragen zijn: Kan
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN POLLUENTEN IN HET GEBOUW: HOE ZE TE VERMINDEREN? HERFST 2017 Ventilatie: Waarom en hoe goed ventileren? Muriel BRANDT 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De uitdagingen op
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN AFSTELLING LENTE 2019 Ontwerp en dimensionering van ventilatie Samuel CAILLOU CSTC/WTCB 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N Begrijpen hoe goede prestaties
Nadere informatieDynamisch hulpmiddel ter ondersteuning van het advies inzake de correcte ventilatie van woningen
Dynamisch hulpmiddel ter ondersteuning van het advies inzake de correcte ventilatie van woningen Pieter Logghe, Departement Gezondheid en Binnenhuisvervuiling, Leefmilieu Brussel Ventilatie hangt onlosmakelijk
Nadere informatieRudy Ballegeer Business Manager Installatie. 0470/
Rudy Ballegeer Business Manager Installatie rudy.ballegeer@duco.eu 0470/13 60 01 1 2 Twee afvoerventilatoren DucoBox Silent De stilste box van Europa! - Centrale afvoer - Budgetvriendelijk - Design Ruimtesensoren
Nadere informatieVentilatie is het proces waarbij verse lucht van buiten naar binnen wordt toegevoerd en gebruikte lucht van binnen naar buiten wordt afgevoerd.
VENTILEREN Ventilatie is het proces waarbij verse lucht van buiten naar binnen wordt toegevoerd en gebruikte lucht van binnen naar buiten wordt afgevoerd. Met ventilatie kan worden voorkomen dat hinderlijke
Nadere informatieUw ventilatiesysteem: Decentrale ventilatie
Uw ventilatiesysteem: Decentrale ventilatie Systeemopbouw: In één of meerdere vertrekken heeft u een decentrale ventilatieunit die voor de ventilatie van dat vertrek zorgt. In de overige vertrekken is
Nadere informatieADVIES EPB-VERSLAGGEVING
ADVIES EPB-VERSLAGGEVING ADVIES INZAKE ISOLATIE EN HYGIËNISCHE VENTILATIE VERBOUWING BOUWHEER: VAN DEN ENDE - DECROO BOUWPLAATS: KERKPLEIN 10, 2220 HEIST-OP-DEN-BERG 2 Inhoudstabel Inhoudstabel... 3 Samenvatting...
Nadere informatieUw ventilatiesysteem: Vraaggestuurde ventilatie met natuurlijke toevoer, mechanische afvoer;
Uw ventilatiesysteem: Vraaggestuurde ventilatie met natuurlijke toevoer, mechanische afvoer; Onderhoud / storing Belangrijk: Reinig de (toevoer)roosters in de gevel en de afvoerventielen minimaal 1x per
Nadere informatieVlaanderen is milieubewust. Geniet van gezonde lucht Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen
Vlaanderen is milieubewust Geniet van gezonde lucht Tips voor keuze en onderhoud van ventilatiesystemen 1 2 Inhoud Inleiding 5 Ventileren en verluchten 7 Waarom ventileren? 11 Hoe uw woning ventileren?
Nadere informatieIsolatie plaatsen en de kiertjes niet afdichten? Een jas die niet dicht kan, heeft toch ook geen zin...
Isolatie plaatsen en de kiertjes niet afdichten? Een jas die niet dicht kan, heeft toch ook geen zin... Woonvocht en oppervlaktecondensatie De mens zelf produceert steeds een hoeveelheid waterdamp door
Nadere informatieKVBG KVBG aanbeveling in verband met de ventilatievoorzieningen voor type A stralingverwarmingstoestellen
KVBG aanbeveling in verband met de ventilatievoorzieningen voor type A stralingverwarmingstoestellen 1 Inleiding Voor installateurs en fabrikanten van type A stralingverwarmingstoestellen is het niet steeds
Nadere informatieEnergie Regeneratie Ventilatie. Op EPBD lijst. Energie efficiënte balansventilatie met warmte- én vochtuitwisseling ERV
Energie Regeneratie Ventilatie Op EPBD lijst Energie efficiënte balansventilatie met - én uitwisseling ERV ERV: Energie efficiënte ventilatie voor gezonde binnenlucht Samsung ventilatiesysteem D is erkend
Nadere informatieVentilatiedocument : residentieel en niet-residentieel
1 Ventilatiedocument : residentieel en niet-residentieel 1 Wat wordt in het kader van de energieprestatieregelgeving verstaan onder een verbouwing? In het kader van de energieprestatieregelgeving is een
Nadere informatieGemeenschappelijke schoorstenen in bestaande appartementsgebouwen
Gemeenschappelijke schoorstenen in bestaande appartementsgebouwen 1 Inhoudsopgave Bestaande situatie Atmosferische ketels Gemeenschappelijk opbouwvoorbeeld Werkingsprincipe Verse luchttoevoer Rookgasafvoer
Nadere informatieUw ventilatiesysteem: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer
Uw ventilatiesysteem: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer Onderhoud / storing Belangrijk: Reinig de (toevoer)roosters in de gevel en de afvoerventielen minimaal 1x per jaar of zoveel vaker als nodig
Nadere informatieCondensatie op mijn ramen
1-5 De vorming van condensatie op je ramen is niet altijd te wijten aan een fout aan je ramen, het kan het gevolg zijn van een natuurlijk fenomeen. Hoe ontstaat condensatie? Lucht kan, volgens zijn temperatuur,
Nadere informatieRenovatie en ventilatie
Renovatie en ventilatie Duurzaam bouwen Spreker : Tom Slabbynck Tom.slabbynck@gmail.com Inleiding Wie ben ik? Wat zullen we behandelen deze avond? Duurzaam renoveren Duurzaam renoveren = gebouwen energiezuiniger
Nadere informatieRESIDENTIEEL VENTILATIETECHNICUS
#CV, SANITAIR EN ENERGIE RESIDENTIEEL VENTILATIETECHNICUS BESPAAR MET DE KMO-PORTEFEUILLE 562,65 incl. BTW OMSCHRIJVING Introductie De fysiologie van de mens stelt eisen betreffende temperatuur, luchttoevoer
Nadere informatieOptiflex. Luchtverdeelsysteem voor eengezinswoningen
V E N T I L A T I E Optiflex Luchtverdeelsysteem voor eengezinswoningen Optiflex, het eerste ventilatiesysteem dat De Optiflex-reeks is geschikt voor alle toepassingen (plafond, wandmontage, vloer/dekvloer),
Nadere informatieVerzeker jezelf van een goede oplevering.
Verzeker jezelf van een goede oplevering. Bestel de juiste luchtgroep en de inregeling van de volledige installatie bij AirX. AirX regelt volledige ventilatie installaties in, om ervoor te zorgen dat er
Nadere informatieals het over ventilatie gaat...
als het over ventilatie gaat... Made in Belgium by Sanutal Hoogefficiënte tegenstroomwarmtewisselaar Systeem D Slim ventileren met terugwinning van energie air Tallinn hoofdstad van Estland, zuiverste
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN AFSTELLING LENTE 2019 Berekening van de ventilatiedebieten voor residentiële gebouwen Muriel BRANDT 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De regels voor
Nadere informatieVerzeker jezelf van een goede oplevering.
Verzeker jezelf van een goede oplevering. Bestel de juiste luchtgroep en de inregeling van de volledige installatie bij AirX. AirX regelt volledige ventilatie installaties in, om ervoor te zorgen dat er
Nadere informatieZo eenvoudig kan ventileren zijn. Gebruiksvriendelijk Comfortabel Geluidsarm Energiezuinig Optimaal binnenklimaat
Zo eenvoudig kan ventileren zijn Gebruiksvriendelijk Comfortabel Geluidsarm Energiezuinig Optimaal binnenklimaat Gezond en efficiënt ventileren Voor een gezond binnenklimaat is het noodzakelijk dat er
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door goede ventilatie. voltalimburg.nl/ventilatie
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door goede ventilatie voltalimburg.nl/ventilatie Wist u dat... Ventileren zelfs energie kan besparen? Het opwarmen van vochtige lucht in de woning kost meer energie.
Nadere informatieWat is comfort? Thermisch comfort. Binnenluchtkwaliteit. Akoestisch comfort
1 Wat is comfort? Thermisch comfort Binnenluchtkwaliteit Akoestisch comfort Visueel comfort 2 Thermisch comfort hangt af van vele factoren Thermisch comfort is een relatief begrip, Het is o.m. afhankelijk
Nadere informatieVallox TSK Multi 50/80
Vallox TSK Multi 50/80 GEBRUIKSHANDLEIDING INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK EN ONDERHOUD Balansventilatie met warmterecuperatie en gemotoriseerde zomer-bypass VALLOX TSK Multi 50 VALLOX TSK Multi 80 MODEL: VALLOX
Nadere informatieGEEF LUCHT AAN JE HUIS!
GEEF LUCHT AAN JE HUIS! Zorg voor een gezonde woning: geef vocht en schadelijke stoffen geen kans! Laat voortdurend frisse lucht binnen via een ventilatiesysteem, ventilatierooster of door een raam op
Nadere informatieComfoFan S R 275 Handleiding voor de gebruiker Manuel de l utilisateur
ComfoFan S R 275 Handleiding voor de gebruiker Manuel de l utilisateur Handleiding voor de installateur z.o.z. Manuel de l installateur t.s.v.p. Heating Koeling Fresh Air Clean Air Inhoudsopgave 1. Introductie...1
Nadere informatieVentileren in huis. Handleiding warmte-terug-win-installatie
Ventileren in huis Handleiding warmte-terug-win-installatie Samen met uw huisgenoten, huisdieren en kamerplanten produceert u iedere dag gemiddeld tien liter vocht. Tel daarbij op de waterdamp die vrijkomt
Nadere informatieComfoFan CMF 14 Handleiding voor de gebruiker
ComfoFan CMF 14 Handleiding voor de gebruiker Handleiding voor de installateur z.o.z. Verwarming Koeling Ventilatie Filtering Inhoudsopgave 1. Introductie...2 2. Werking systeem...3 3. Garantie...4 4.
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z
Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening
Nadere informatieSTUDIE AVOND VTDV 24 FEBRUARI 2015 Ulrike Lippens Business Development Manager Airkan
STUDIE AVOND VTDV 24 FEBRUARI 2015 Ulrike Lippens Business Development Manager Airkan E VERKRIJGEN EN BEHOUDEN WE EEN GEZOND BINNENKLIMAAT 1. Ventilatie als oplossing en probleem 2. Oorzaak gevolg 3. hoe
Nadere informatieNatuurlijk ventileren DUCO AT HOME. een verademing! We inspire at
Natuurlijk ventileren een verademing! HOME WAAROM & HOE VENTILEREN? MAXIMALE Epeil winst > Basisventilatie > Doorvoerventilatie > Luchtafvoer > Ventilatieve koeling > Buitenzonwering Waarom ventileren?
Nadere informatieZin en onzin over WTW. Brink Climate Systems Albert van Lohuizen
Zin en onzin over WTW Brink Climate Systems Albert van Lohuizen Brink Climate Systems A-fabrikant mbt producten voor verwarming, ventilatie en koeling Export 60% Forse investering in R&D (circa 8% van
Nadere informatieVentilatie in uw woning Systeem C en Systeem D. Koeling Ventilatie Luchtzuivering
Ventilatie in uw woning Systeem C en Systeem D Verwarming Koeling Ventilatie Luchtzuivering Wat is ventileren? Isoleren = ventileren Wist u dat we gemiddeld zo n 70% van onze tijd tussen 4 muren doorbrengen?
Nadere informatieComfoFan S 425 Handleiding voor de gebruiker Manuel de l utilisateur
ComfoFan S 425 Handleiding voor de gebruiker Manuel de l utilisateur Handleiding voor de installateur z.o.z. Manuel de l installateur t.s.v.p. Heating Koeling Fresh Air Clean Air Inhoudsopgave 1. Introductie...1
Nadere informatieComfoFan CO 2 -systeem. Koeling Ventilatie Filtering
-systeem Verwarming Koeling Ventilatie Filtering - systeem nog eenvoudiger ventileren Voor een optimaal binnenklimaat is continue ventilatie onontbeerlijk. Hiervoor wordt verse buitenlucht toegevoerd en
Nadere informatieBlok voor Blok. Energiezuinigheid en binnenmilieu. Geregeld BV. Piet van Luijk
Blok voor Blok Energiezuinigheid en binnenmilieu Piet van Luijk Geregeld BV September 26, 2014 Inhoud presentatie 1. Energiezuinigheid en binnenmilieu 2. Welke kwaliteitsaspecten spelen bij binnenmilieu
Nadere informatieOp weg naar bijna energieneutrale gebouwen, met gezonde ventilatie
Op weg naar bijna energieneutrale gebouwen, met gezonde ventilatie Themabijeenkomst De Nieuwe Standaard In Ventileren ing. G.A. (Gerton) Starink Nieman Raadgevende Ingenieurs B.V. 22-5-2015 2 1 Op weg
Nadere informatieLuchtfilters, binnenmilieu & gezondheid
ISSO-studiedag - 'Luchtfilters voor comfortinstallaties 6 oktober 2005 MediaPlaza te Utrecht Luchtfilters, binnenmilieu & gezondheid ir. Atze Boerstra BBA Boerstra Binnenmilieu Advies bba@binnenmilieu.nl
Nadere informatieTechnische Fiche Ozon toepassing voor keukens
Clima Construct luchttechniek groothandel - fabrikant Technische Fiche Ozon toepassing voor keukens Clima Construct biedt een efficiënte en milieuvriendelijke technologie aan voor het reduceren van vet
Nadere informatieVOCHT. (1) vocht al dan niet met. (2) schimmelvorming. insijpelend doorslaand opstijgend condensatie bouwvocht occasioneel
(1) vocht al dan niet met insijpelend doorslaand opstijgend condensatie bouwvocht occasioneel (2) schimmelvorming Insijpelend Fenomenen : concentrische en kringvormige verkleuring van het oppervlak effectieve
Nadere informatieNIEUW. Standaard dubbele filtratie (F5 + G4) anti-pollen. VMC Pavillonaire IDEO 325 Ecowatt VMC DUBBELSTROOM MET HOOG RENDEMENT. Laag geluidsniveau
VMC DUBBELSTROOM MET HOOG RENDEMENT NIEUW Dubbelstroom ventilatiebox met tegenstroom wisselaar en gelijkstroommotoren. Deze voordelen laten toe om een rendement te bekomen tot 92% en een gemiddeld energieverbruik
Nadere informatieVochtoverlast en ventilatie in de woning
Vochtoverlast en ventilatie in de woning Soms hebben mensen last van vocht in hun woning. Vochtoverlast wordt meestal in een laat stadium ontdekt. Er komen schimmelplekken op de muur, behang laat los en
Nadere informatieVENTILATIE NIEUW ZUID
VENTILATIE NIEUW ZUID ir. arch. BERT VANDERWEGEN TECHNISCH ADVISEUR VENTILEREN vs VERLUCHTEN Ventilatie in den beginne copyright Pixii 1 VENTILEREN vs VERLUCHTEN Vervuiling ademhaling IDEG - Integratie
Nadere informatieRESIDENTIEEL VENTILATIETECHNICUS
#CV, SANITAIR EN ENERGIE RESIDENTIEEL VENTILATIETECHNICUS BESPAAR MET DE KMO-PORTEFEUILLE 562,65 incl. BTW OMSCHRIJVING Introductie De fysiologie van de mens stelt eisen betreffende temperatuur, luchttoevoer
Nadere informatieVervuilde lucht in huis ligt vaak aan gedrag bewoners. We ventileren veel slechter dan we denken
Vervuilde lucht in huis ligt vaak aan gedrag bewoners We ventileren veel slechter dan we denken We denken dat ventilatie in huis vanzelf goed gaat, maar onderzoek na onderzoek wijst uit dat systemen verkeerd
Nadere informatieOnderwerpen. Voorwoord. Ventilatie in energiezuinige huizen. Jerôme Corba. Voorwoord. Ventilatie eisen. Ventilatie systeem. WHR unit.
Ventilatie in energiezuinige huizen Jerôme Corba Onderwerpen Voorwoord Ventilatie eisen WHR unit Nieuwe systemen Voorwoord Ventilatie systemen in energiezuinige huizen (luchtdichte woningen), geen ruimte
Nadere informatieModule 2.5. Ventilatie van niet-residentiële gebouwen: Bijlage VI en NBN EN 13779: principes en eisen. Versie 2.1 februari 2006. Module 2.
Ventilatie van niet-residentiële gebouwen: Bijlage VI en NBN EN 13779: principes en eisen Inhoud van de presentatie Belangrijke opmerkingen Inhoud NBN EN 13779 Klassen NBN EN 13779 die door bijlage VI
Nadere informatieVerwarming en ventilatie
Verwarming en ventilatie Gebouwen met hoge energieprestaties Mei 2013 Christophe Delmotte, Ir Laboratorium Luchtkwaliteit en ventilatie WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Bladzijde
Nadere informatievoorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel
ventileren goede ventilatie... voorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel is beter voor uw gezondheid bespaart energie Ventilatie is: gebruikte lucht eruit en frisse lucht erin. Goed ventileren
Nadere informatieSLIMME TECHNIEKEN VENTILATIESYSTEEM C
SLIMME TECHNIEKEN VENTILATIESYSTEEM C Inleiding Wie goed isoleert en luchtdicht bouwt, moet ook goed ventileren. De klassieke woning is één groot luchtlek en is dus van nature uit goed geventileerd. Dit
Nadere informatieWerkgroepdocument B. Ventilatieprestatieverslag (VPV)
Werkgroepdocument B Ventilatieprestatieverslag (VPV) Aanvulling op STS P 73 1: Systemen voor basisventilatie in residentiële toepassingen Versie 1 Inhoudstabel 1 INLEIDING... 2 2 ALGEMEEN... 2 3 INHOUD
Nadere informatieZo kiest u het juiste ventilatiesysteem
bouwmaterialen Zo kiest u het juiste ventilatiesysteem Productoverzicht Stappenplan installatie Keuzehulp Waarom ventileren? Wij brengen ongeveer 90% van ons leven door in gesloten ruimtes, waarvan ongeveer
Nadere informatieGezond en comfortabel wonen Healthy Domestic Concept VENTILATION SUNPROTECTION OUTDOOR
Gezond en comfortabel wonen Healthy Domestic Concept VENTILATION SUNPROTECTION OUTDOOR 2 Het intense plezier van een gezonde en comfortabele woning Gezondheid en comfort met RENSON Gezondheid en welzijn
Nadere informatieBouwfysica. Ventilatie en Infiltratie. hoofdstuk 6 Bouwfysica. eisen m.b.t. ventilatie oppervlakte
Bouwfysica Ventilatie en Infiltratie hoofdstuk 6 Bouwfysica 1 Onderwerpen Inleiding Bouwbesluit eisen m.b.t. ventilatie oppervlakte Ventilatie Basisventilatie (luchtverversing) Spuiventilatie (zomerventilatie)
Nadere informatieHandleiding voor de installateur z.o.z. Heating Koeling Fresh Air Clean Air
ComfoFan S ZMV Handleiding voor de gebruiker Handleiding voor de installateur z.o.z. Heating Koeling Fresh Air Clean Air Inhoudsopgave 1. Introductie...2 2. Werking systeem...3 3. Garantie...4 4. Bediening...4
Nadere informatieSpeciale aandachtspunten
Ventilatievoorzieningen in residentiële gebouwen: Speciale aandachtspunten 1 Inhoud van de presentatie Wat is een "aanbeveling"? Luchtdichtheid van gebouwen Intensieve ventilatie Vertikale kanalen en uitmondingen
Nadere informatieNieuwe luchtfilternorm ISO Verbeke Vincent
Nieuwe luchtfilternorm ISO16890 Verbeke Vincent INHOUD 1. Ontstaan norm ISO16890 2. Verschillen norm ISO16890 met huidige normen 3. Bewustwording 4. Norm ISO16890 5. EN 16789-3 6. Voorbeeld 7. Opstellingen
Nadere informatieGoed ventileren in huis
Goed ventileren in huis Wist u dat de binnenlucht meestal viezer is dan de buitenlucht? Eén op de tien huizen heeft schimmel en in veel woningen is er meer fijnstof dan buiten. Daarom is ventileren zo
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE
Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel VENTILATIE : inleiding Pierre DEMESMAECKER ICEDD Doelstellingen van de presentatie Begrijpen waarom en hoe moet geventileerd worden 2 Overzicht Inleiding
Nadere informatie