NOTA ANTENNEBELEID GEMEENTE BAARN

Transcriptie

1 NOTA ANTENNEBELEID GEMEENTE BAARN DECEMBER 2005

2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 2 BEGRIPPENLIJST 3 1. INLEIDING 4 2. WERKING ANTENNE-INSTALLATIE TECHNISCHE WERKING ANTENNE-INSTALLATIE GSM EN UMTS ANTENNE-INSTALLATIE EN GEZONDHEID 5 3. TOEPASSELIJKE WET- EN REGELGEVING WONINGWET WET MILIEUBEHEER MONUMENTENWET TELECOMMUNICATIEWET NATIONAAL ANTENNEBELEID CONVENANT PROVINCIAAL ANTENNEBELEID 9 4. GEMEENTELIJK BELEID INPASSING IN HET LANDSCHAP SITESHARING CRITERIA VOOR DE BEBOUWDE KOM CRITERIA VOOR BUITEN DE BEBOUWDE KOM (BUITENGEBIED) CRITERIA VOOR BIJZONDERE GEBIEDEN EN GEBOUWEN KWALITEITSEISEN MET BETREKKING TOT HET UITERLIJK HANDELWIJZE AANVRAAG OM BOUWVERGUNNING 14 BIJLAGE 1: VOORBEELDEN VAN ANTENNES OP MONUMENTEN 16 BIJLAGE 2: BRIEF AAN DE TWEEDE KAMER 17 2

3 BEGRIPPENLIJST Antenne-installatie Blootstellingslimieten Courtesy GSM Provider Sitesharing Plaatsingsplan UMTS Veiligheidsafstanden Vergunningsvrije antenne-installatie Vergunningsplichtige antenne-installatie Verzorgingsgebied Woongebouw Zoekgebied Een antenne-installatie voor mobiele telecommunicatie, bestaande uit antenne(s), antennedrager, bedrading en apparatuur of techniekkast(en) bijbehorende bevestigingsconstructie Aanbevelingen die in door de Europese Raad van Ministers zijn gedaan, die momenteel door de regering op dit gebied gehanteerd worden. Deze aanbevelingen stellen maximum-waarden voor de elektrische veldsterkte waaraan de bevolking zonder gevaar voor de gezondheid kan worden blootgesteld. Een technische afstemming tussen operators indien zij gezamenlijk een bouwwerk gebruiken dat eigendom is van een derde. Meestal gaat het om een daklocatie waarvoor operators afzonderlijk afspraken maken met de eigenaar. Om elkaars antennes niet te storen moeten de operators regels in acht nemen die met elkaar zijn afgesproken. Afkorting van de woorden Global System for Mobile communications. Zendgemachtigden: KPN Mobile Nederland, Vodafone (voormalig Libertel), Telfort (voormalig O2), Orange (voormalig Dutchtone) en T-mobile (voormalig Ben). Een afstemming (technisch, constructief, financieel, juridisch) tussen operators indien zij ter bevestiging van hun antennes gebruik maken van een bouwwerk dat eigendom is van 1 van de operators. Meestal gaat het dan om een mast die door 1 operator gebouwd is en waar de andere operators in gaan hangen. Dit wordt ook verplicht door de Telecommunicatiewet. Een door operator(s) gezamenlijk opgesteld plan, inclusief bijlagen. Universal Mobile Telecommunications System, een nieuwe wereldwijde standaard voor mobiele telefonie. Veilige minimale afstanden tot de antennes in meerdere richtingen. Antenne-installatie, welke als gevolg van de Woningwet zonder bouwvergunning mag worden opgericht. Antenne-installatie, voor de oprichting waarvan als gevolg van de Woningwet een bouwvergunning is vereist. Het gebied dat een antenne van elk basisstation bestrijkt. Een gebouw waarvan ten minste één woning, niet zijnde een dienstwoning, deel uit maakt ter zake van welke woning een natuurlijk persoon een huurovereenkomst heeft. Een gebied waarbinnen gezocht wordt naar de juiste locatie voor een antenne-installatie volgens planning van de betreffende operator. 3

4 1. INLEIDING Mobiel telefoonverkeer maakt in Nederland de laatste jaren een ongekende groei door. Burgers en bedrijven hechten groot belang aan een ruime beschikbaarheid en goede toegankelijkheid van mobiele telecommunicatie. Door de toenemende groei van deze technologie, neemt ook het aantal antenne-installaties toe. Om in de nabije toekomst een volledige dekking voor heel Nederland te krijgen, moeten ook in Baarn meer opstelpunten voor antennes komen. Waarom een antennebeleid? De meeste bestemmingsplannen voorzien niet in de mogelijkheid om antenne-installaties te bouwen. Wel kan via een vrijstelling van het bestemmingsplan medewerking worden verleend aan de bouw van een antenne-opstelpunt. Om ad-hoc beslissingen te voorkomen heeft de Gemeente Baarn daarom dit antennebeleid vastgesteld. In het beleid staan criteria die toegepast worden bij het verlenen van vrijstelling of opgenomen worden in nieuw te ontwikkelen bestemmingsplannen. Dit vergroot de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid van burgers. Bovendien geeft het de gemeente een goed toetsingskader voor nieuwe aanvragen. Inspraak Op grond van de Algemene wet bestuursrecht heeft de concept-beleidsregel van tot en met voor een ieder ter inzage gelegen. Voorafgaand aan de terinzagelegging heeft publicatie plaatsgevonden in de Baarnsche Courant en in het Baarns Weekblad. Gedurende de periode van terinzagelegging zijn inspraakreacties binnengekomen. Naar aanleiding daarvan is het beleid aangescherpt en is de gezondheidsparagraaf herschreven. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt allereerst de werking van antenne-installaties beschreven. Hoofdstuk 3 beschrijft de toepasselijke wet- en regelgeving, aangezien het gemeentelijk beleid hierop is gebaseerd. In hoofdstuk 4 wordt het gemeentelijke beleid beschreven. Tot slot volgt in hoofdstuk 5 een handelwijze bij een aanvraag om bouwvergunning. 4

5 2. WERKING ANTENNE-INSTALLATIE Dit hoofdstuk geeft achtergrondinformatie over de werking van antenne-installaties, voorafgaand aan de beschrijving van de wet- en regelgeving (hoofdstuk 3), het Baarnse antennebeleid (hoofdstuk 4) en de handelwijze (hoofdstuk 5). In paragraaf 2.1 wordt ingegaan op de technische werking van antenne-installaties en het verschil tussen GSM en UMTS (paragraaf 2.2). Daarna beschrijft dit hoofdstuk de werking van antenneinstallaties in relatie tot de gezondheid (paragraaf 2.3). 2.1 TECHNISCHE WERKING ANTENNE-INSTALLATIE Antenne-installaties bestaan uit antenne(s), antennedrager, bedrading en apparatuur of techniekkast met bijbehorende mast. Ze maken deel uit van een draadloos communicatiesysteem waarbij de antennes worden gebruikt voor het versturen of ontvangen van signalen. Daarvoor zet een antenne elektrische energie om in elektromagnetische velden (zenden) of juist andersom (ontvangen). Die elektromagnetische velden kunnen worden vergeleken met een golfbeweging. Afhankelijk van de afstand en de gebruikte frequentie, is een bepaald zendvermogen nodig. Als uitgangspunt geldt: hoe verder, hoe krachtiger. Ook moet het signaal in een bepaalde richting verstuurd worden. De vorm van de antenne bepaalt de richting van het zendsignaal. 2.2 GSM EN UMTS Global System for Mobile communications (GSM) is een digitale techniek die sinds 1994 in Nederland wordt gebruikt voor draadloze mobiele telefonie. Het vereist een netwerk van antenneinstallaties, ook wel basisstations genoemd. De antenne bestrijkt een relatief klein verzorgingsgebied van maximaal enkele kilometers. De GSM-telefoon kiest steeds het dichtstbijzijnde basisstation. Om in het hele land mobiel te kunnen bellen, zijn daarom veel verzorgingsgebieden nodig en dus veel GSM-basisstations. De jongste nieuwkomer is UMTS: Universal Mobile Telecommunications System. Met deze nieuwe technologie voor mobiele communicatie is het mogelijk om sneller en effectiever grote hoeveelheden data mobiel te verzenden en te ontvangen. Het GSM-netwerk is vooral ontworpen voor mobiele telefonie, maar met UMTS wordt mobiele communicatie een feit. Voor het UMTS-netwerk worden in beginsel nieuwe antennes geplaatst. 2.3 ANTENNE-INSTALLATIE EN GEZONDHEID In de maatschappelijke context is te concluderen dat er een toegenomen onrust is over de mogelijke schadelijke gezondheidseffecten van mobiele communicatie. De regering gaat serieus, maar nuchter met deze problematiek om. De regering baseert haar beleid primair op wetenschappelijke feiten. Op basis daarvan heeft de regering geconcludeerd dat er geen reden is om het Nationaal Antennebeleid bij te stellen. Hieronder de relevante onderwerpen. Elektromagnetische velden Elektromagnetische velden zijn al meer dan een eeuw bekend. Iedereen wordt elke dag blootgesteld aan elektromagnetische velden. Niet alleen in de nabijheid van een antenne, bij het gebruik van de mobiele telefoon of bij radio- en televisie-ontvangst, maar bijvoorbeeld ook bij 5

6 het passeren van een anti-diefstalpoortje of door straling van de zon. Wereldwijd is al veel onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten van elektromagnetische velden op de gezondheid van de mens. Een effect dat wetenschappelijk is vastgesteld, is de opwarming van het menselijk lichaam. De Europese Commissie heeft blootstellingslimieten (met ruime veiligheidsmarges) aanbevolen om te voorkomen dat dergelijke effecten optreden. De veldsterktes van antennes waaraan men in de leefomgeving kan worden blootgesteld, liggen overigens doorgaans nog een factor 20 tot 40 lager dan deze limieten. Antennes voor mobiele telecommunicatie worden in Nederland opgesteld met inachtneming van de geldende blootstellingslimieten. Een veilige afstand tot een antenne is minimaal 3 meter horizontaal in de bundel en een halve meter in overige richtingen, dus onder, boven en achter de antenne. Die limieten worden door de Nederlandse overheid gehanteerd. Bij het vaststellen van de limieten zijn ruime veiligheidsmarges ingebouwd. Als de limieten niet worden overschreden, is er geen risico op een te grote opwarming. Elektromagnetische velden van antennes in woon- of werkruimtes direct onder de antenne zijn niet gevaarlijk. Antennes werken met een laag vermogen en bovendien wordt het grootste deel van het vermogen van antennes horizontaal uitgezonden en zijn de antennes meestal enkele meters boven het dakoppervlak gemonteerd. In een woning direct onder de antenne is het elektromagnetische veld tenminste een factor 200 lager dan de waarde die de Gezondheidsraad (adviesorgaan van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) als maximaal toelaatbaar aanbeveelt. Dit komt omdat de antenne meestal op een mast staat en het dak van het huis de elektromagnetische velden ook weer dempt. Brief van Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport In januari 2001 heeft de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een brief verstuurt aan de plaatselijke GGD s, waarin de minister stelt dat er geen redenen bestaan om bij de beoordeling van de plaatsing van antennes uit te gaan van andere blootstellingslimieten dan de limieten zoals aangegeven in de aanbeveling van de Europese Commissie. Concreet betekent dit dat een bouwvergunning om gezondheidsredenen niet kan worden geweigerd. Minister Brinkhorst geeft in de brief van maart 2005 aan de Tweede Kamer een bevestiging van het gememoreerde standpunt van Minister Borst uit Deze brief geeft meer inzicht in de huidige stand van zaken en ten aanzien van het beleid dat door de Rijksoverheid wordt gevoerd. 6

7 3. TOEPASSELIJKE WET- EN REGELGEVING Voor de plaatsing van antenne-installaties gelden diverse wetten en regels, bijvoorbeeld het Nationaal Antennebeleid, de Woningwet en de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Het gemeentelijk beleid is hierop gebaseerd. Dit hoofdstuk beschrijft daarom de toepasselijke wet- en regelgeving op antenne-installaties. In paragraaf 3.1 wordt de Woningwet beschreven in het kader van de bouwvergunning. Daarna, in paragraaf 3.2 wordt de Wet Milieubeheer (milieuvergunning) beschreven. Paragraaf 3.3 gaat in op de Monumentenwet, waarin onder meer is vastgelegd dat de cultuurhistorische waarde van monumenten moet worden beschermd. In de Telecommunicatiewet (paragraaf 3.4) zijn regels opgenomen over het aanbieden van openbare telecommunicatie-infrastructuur en vergunningen voor het gebruik van frequentieruimte. Belangrijk is dat in deze wet ook de verplichting tot het delen van antenne-opstelpunten is geregeld. Naast de bestaande wet- en regelgeving heeft het Ministerie van Economische Zaken (directoraatgeneraal Telecommunicatie en Post) het Nationaal Antennebeleid vastgesteld (zie paragraaf 3.5). Hierin zijn landelijk afspraken gemaakt waaraan de plaatsing van antenne moet voldoen. Als uitwerking van het Nationaal Antennebeleid is er een convenant getekend (zie paragraaf 3.6). Het doel van het convenant is om een voorspoedige plaatsing van antennes mogelijk te maken. Tot slot gaat dit hoofdstuk ook in op het provinciale beleid (paragraaf 3.7). 3.1 WONINGWET Door wijzigingen in de Woningwet hoeft niet meer voor elke antenne-installatie een bouwvergunning aangevraagd te worden. Vanaf 1 januari 2003 onderscheidt de Woningwet drie soorten bouwwerken: 1. Bouwvergunningsvrije bouwwerken; 2. Licht bouwvergunningsplichtige bouwwerken; 3. Regulier bouwvergunningsplichtige bouwwerken. Hieronder wordt ingegaan op deze verschillende soorten bouwwerken. Bouwvergunningsvrije bouwwerken Met de wijzigingen in de Woningwet zijn antenne-installaties tot en met vijf meter hoogte (gemeten vanaf de voet van de mast) per 15 augustus 2002 bouwvergunningsvrij geworden. Aan de bouwvergunningsvrijheid van deze antennes zijn voorwaarden gesteld in het convenant (zie ook paragraaf 3.6). Andere bouwvergunningsvrije antenne-installaties zijn kleine schotelantennes (indien geplaatst achter de voorgevel), antennemasten voor C2000 (het nieuwe communicatiesysteem voor hulpverleningsdiensten) en de masten voor elektronische waarschuwing en alarmering bij rampen. Licht bouwvergunningsplichtige bouwwerken Voor antenne-installaties van vijf tot en met veertig meter hoogte geldt vanaf 1 januari 2003 een lichte bouwvergunning. Deze vergunning onderscheidt zich op verschillende punten van de reguliere bouwvergunning. Allereerst hoeft de gemeente de aanvraag voor deze antenneinstallaties aan minder zaken te toetsen. Daarnaast is het niet verplicht een dergelijke aanvraag aan de welstandscommissie voor te leggen. Tot slot is de beslistermijn voor de aanvraag slechts zes weken, zonder uitstelmogelijkheid. Hierdoor verloopt de procedure een stuk sneller. 7

8 Regulier bouwvergunningsplichtige bouwwerken Voor alle antenne-installaties die hoger zijn dan veertig meter is een reguliere bouwvergunning nodig. De enige uitzondering hierop zijn de installaties voor het communicatiesysteem C2000. De Woningwet stelt dat een aanvraag voor een reguliere bouwvergunning getoetst moet worden aan het Bouwbesluit, de gemeentelijke bouwverordening, aan redelijke eisen van welstand en aan het bestemmingsplan. Als de aanvraag aan al deze punten voldoet, zal het gemeentebestuur de vergunning verlenen. Bestemmingsplan Bij de aanvraag van een bouwvergunning wordt gekeken of het bouwwerk past binnen het geldende bestemmingsplan. In veel bestemmingsplannen is (nog) geen rekening gehouden met antenne-installaties, waardoor er een strijdigheid met het bestemmingsplan kan ontstaan. De gemeente kan echter vrijstelling verlenen van het bestemmingsplan op grond van artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Deze artikel 19 procedure geldt voor alle antenneinstallaties hoger dan vijf meter, dus ook voor de installaties die onder de lichte bouwvergunningsplicht vallen. 3.2 WET MILIEUBEHEER Volgens de Wet Milieubeheer is voor zendmasten met een vermogen van meer dan vier kilowatt een milieuvergunning nodig. Installaties voor mobiele telecommunicatie, zoals GSM-antennes, hebben over het algemeen een vermogen van minder dan vier kilowatt. Hiervoor is dan ook geen milieuvergunning nodig. Antennes van omroepzenders of C2000-systemen hebben vaak wel een vermogen van meer dan vier kilowatt en voor deze zenders moet dus een vergunning worden aangevraagd in het kader van de Wet Milieubeheer. Daarnaast kent deze wet een algemene zorgplicht. Dat houdt in dat iedereen verplicht is alle denkbare nadelige gevolgen van zijn acties voor het milieu zo veel mogelijk te voorkomen. 3.3 MONUMENTENWET Voor het bouwen van een antenne op of aan monumenten als bedoeld in de Monumentenwet 1988 of in een provinciale of gemeentelijke monumentenverordening, is altijd een bouwvergunning nodig (artikel 43, lid 2 Woningwet). Sinds 1 januari 2003 is dit een lichte bouwvergunning. Dit geldt ook voor het plaatsen van een antenne-installatie in een door het Rijk aangewezen beschermd stads- of dorpsgezicht. In deze gevallen is het ook noodzakelijk om bij de gemeente een aanvraag voor monumentenvergunning in te dienen. Zie voor voorbeelden van antennes op of aan monumenten de bijlage bij deze beleidsnotie (p. 16). 3.4 TELECOMMUNICATIEWET In de Telecommunicatiewet zijn regels opgenomen over het aanbieden van openbare telecommunicatie-infrastructuur en vergunningen voor het gebruik van frequentieruimte. Daarnaast is in de wet de verplichting opgenomen tot het delen van antenne-opstelpunten (het zogenaamde sitesharing). Op dit laatste wordt hieronder ingegaan. Sitesharing In de Telecommunicatiewet wordt in principe de verplichting geregeld tot het delen van antenneopstelpunten. Sitesharing is een andere benaming voor het delen (medegebruiken) van antenneopstelpunten. Soms is het mogelijk om meerdere antennes op één opstelpunt te plaatsen, ook als die antennes eigendom zijn van verschillende partijen. In artikel 3.11 van de 8

9 Telecommunicatiewet wordt voorgeschreven dat vergunninghouders (provider) tegen redelijke voorwaarden van elkaars opstelpunten (mede)-gebruik mogen maken, tenzij dat op technische bezwaren stuit. En mits een derde (bijvoorbeeld de eigenaar van een gebouw of stuk grond) toestemming verleent. 3.5 NATIONAAL ANTENNEBELEID In het Nationaal Antennebeleid zijn landelijke afspraken gemaakt waaraan de plaatsing van antennes moet voldoen. Doel van het Nationaal Antennebeleid is voldoende ruimte te bieden voor antennes met respect voor milieu, veiligheid en ruimtelijke ordening. Het Nationaal Antennebeleid geeft regels voor alle soorten antennes, niet alleen die voor mobiele telecommunicatie. De Tweede Kamer heeft het beleid in mei 2001 goedgekeurd. Sinds de inwerkingtreding per 1 juli 2002 van het Nationaal Antennebeleid gelden er nieuwe regels voor het plaatsen van antenne-installaties voor mobiele telecommunicatie. Deze regels gelden alleen voor nieuwe antenne-installaties, niet voor bestaande. In het antennebeleid is onder meer het volgende bepaald: Voor antenne-installaties tot en met vijf meter is met de nieuwe regels geen bouwvergunning nodig; Om een hogere antenne-installatie te mogen plaatsen, moet de operator een bouwvergunning aanvragen. Voor antenne-installaties tussen 5 en 40 meter is het verkrijgen van een bouwvergunning makkelijker gemaakt. De bestaande veiligheidsvoorschriften blijven gehandhaafd. De minimale afstand tot de antennes in horizontale richting en recht voor de bundel moet drie meter zijn en in verticale richting, dus buiten de bundel 0,5 meter. 3.6 CONVENANT Het convenant is de uitwerking van het Nationaal Antennebeleid. In 2002 is dit convenant getekend tussen de rijksoverheid (ministerie van Verkeer en Waterstaat), de mobiele netwerkoperators en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Hierin staan afspraken over de uitvoering van het Nationaal Antennebeleid. Het doel van het convenant is een snelle en zorgvuldige plaatsing van antenne-installaties voor mobiele telecommunicatie mogelijk te maken. 3.7 PROVINCIAAL BELEID In het Streekplan Utrecht staat de provincie positief ten opzichte van netwerken voor telecommunicatie. Wel moet de vereiste zorgvuldigheid in acht worden genomen wat betreft ruimtelijke aspecten. Bij plaatsing van een antenne-installaties hoger dan 5 meter is behoud van de ruimtelijke kwaliteit het vertrekpunt. Er worden de volgende voorwaarden gesteld: - in beginsel moet worden uitgegaan van het principe van sitesharing; - nieuwe masten dienen zoveel mogelijk te worden aangelegd in het stedelijk gebied; - in het buitengebied moeten ze aansluiten op (hoge) bebouwing langs de hoofdinfrastructuur en op hoogspanningsmasten; - natuur- en weidevogelgebieden, waardevolle (historische) landschappen, stad- en dorpsgezichten en monumenten moeten in beginsel worden ontzien. 9

10 4. GEMEENTELIJK BELEID In aansluiting op de bestaande wet- en regelgeving zoals beschreven in het vorige hoofdstuk, geeft dit hoofdstuk de uitgangspunten weer van het antennebeleid van de Gemeente Baarn Sinds 15 augustus 2002 mag een gemeentelijk antennebeleid geen ruimtelijk-planologische regels meer bevatten met betrekking tot antenne-installaties tot vijf meter. Deze categorie bouwwerken is vanaf die datum bouwvergunningsvrij geworden (uitgezonderd antenne-installaties in, op of bij een monument of rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht). Het gemeentelijk beleid gaat in op verschillende onderwerpen/categorieën: inpassing in het landschap (paragraaf 4.1), sitesharing (paragraaf 4.2), bouwwerken binnen de bebouwde kom (paragraaf 4.3), bouwwerken buiten de bebouwde kom (paragraaf 4.4), monument of rijksbeschermd stad- of dorpsgezicht (paragraaf 4.5) en tot slot criteria met betrekking tot het uiterlijk van de antenne-installatie (paragraaf 4.6). In elke paragraaf volgt eerst het beleid van de Gemeente Baarn in het kader, daarna volgt een toelichting. 4.1 INPASSING IN HET LANDSCHAP De antenne-installatie wordt aangepast aan het karakter van de directe omgeving in verband met aantasting van het aanzicht in stedenbouwkundig opzicht. De antenne-installatie wordt zo onopvallend mogelijk geplaatst. Wanneer een antenneinstallatie in het bosgebied geplaatst wordt, zal deze door bomen gecamoufleerd moeten worden. De antenne-opstelpunten worden zoveel mogelijk in aansluiting op bestaande gebouwen en andere verticale elementen geplaatst. Er zijn en worden veel antennes geplaatst. Omdat de antenne-installaties niet aantrekkelijk zijn voor de omgeving, moet goed worden omgegaan met de ruimtelijke gevolgen van de inpassing ervan. Doelstelling van het beleid is dat de verschillende operaters zo veel mogelijk proberen de antenne-masten onopvallend te plaatsen. Ook proberen zij bij het bepalen van antenneopstelpunten zoveel mogelijk aansluiting zoeken bij/op bestaande gebouwen. Voorbeelden hiervan zijn in reclamezuilen, hoogspanningsmasten, liftopbouwen, schoorstenen, wegportalen of nutsgebouwen, in de galmgaten van kerktorens of aan de zijkant van een watertoren. De gemeente Baarn kent een groot gebied buiten de bebouwde kom. Het overgrote deel daarvan is bosgebied, de rest is landelijk gebied. In het bosgebied kunnen antenne-installaties op een makkelijker manier onopvallend gesitueerd worden. Daar zullen de bomen de antenne-installatie kunnen camoufleren. In het landelijk gebied zijn daar echter veel minder mogelijkheden voor. In een dergelijk open landschap is het bijna niet mogelijk een antenne-installatie onopvallend te plaatsen. 10

11 4.2 SITESHARING Sitesharing wordt in beginsel gehanteerd, zoals voorgeschreven in de Telecommunicatiewet. Een mast moet geschikt zijn voor meerdere providers (bij voorkeur alle vijf) hoewel dit over het algemeen gepaard gaat met een grotere hoogte. Van het bovenstaande kan worden afgeweken indien dit (volgens een voldoende onderbouwde motivering) technisch niet mogelijk is of in redelijkheid niet kan worden verlangd. Gezien de huidige en toekomstige vraag naar het plaatsen van antennes is er grote behoefte aan opstelpunten. Om te voorkomen dat er meer opstelpunten worden gerealiseerd dan noodzakelijk, is het mogelijk en ook wenselijk dat vergunninghouders opstelpunten delen. Wanneer meerdere operators van één mast gebruik maken voor hun antennes, zijn er minder verschillende locaties nodig. Mobiele netwerkoperators maken volgens afspraak en op voorwaarden zoveel mogelijk gebruik van elkaars opstelpunten (antenne-installaties). Dat is vastgelegd in artikel 3.11 van de Telecommunicatiewet: De houders van een vergunning voor het gebruik van frequentieruimte die bestemd is voor het aanbieden van openbare telecommunicatienetwerken of openbare telecommunicatiediensten, zijn over en weer verplicht te voldoen aan redelijke verzoeken tot het medegebruik van antenne-opstelpunten. Hierbij worden in ieder geval de technische mogelijkheden in acht genomen. Om verschillende redenen is het echter niet altijd mogelijk om opstelpunten te delen. Bijvoorbeeld omdat er geen ruimte is of omdat de locatie niet past binnen het netwerk van een operator. Als gemeente kan worden ingespeeld op de sitesharing. Door een antennemast met voldoende hoogte toe te laten, kunnen technische mogelijkheden worden verruimd. 4.3 CRITERIA VOOR DE BEBOUWDE KOM Antenne-installaties binnen de bebouwde kom worden bij voorkeur geplaatst bij sportcomplexen, op of aan randen van industrieterreinen of langs spoorlijnen. Het aanzicht van een antenne-installatie is niet fraai voor de omgeving. Indien het noodzakelijk is om een antenne-installatie binnen de bebouwde kom te plaatsen, worden voorwaarden gesteld. De plaatsing van een antenne-installatie in een woonwijk heeft geen voorkeur. Daarom wordt verwacht van de operators dat zij zoeken naar mogelijkheden voor locaties bij sportcomplexen, op of aan de randen van industriegebieden of langs spoorlijnen. 4.4 CRITERIA VOOR BUITEN DE BEBOUWDE KOM (BUITENGEBIED) Bij de plaatsing van een antenne-installatie in het buitengebied, dient bij voorkeur aansluiting te worden gezocht op de omliggende omgeving en/of landschapselementen (in de bossen). De plaatsing van een antenne-installatie mag zo min mogelijk aantasting vormen van de natuur en landschappelijke waarden van het gebied. Aantonen van nut en noodzaak voor een bepaalde locatie met dekkingsoverzichten. De Gemeente Baarn kent een groot buitengebied, bestaande uit bossen en landelijk gebied. Voor de landelijke dekking zal het onvermijdelijk zijn dat ook in het buitengebied antenne-installaties 11

12 geplaatst moeten worden. Het streven daarbij is dat goed moet worden omgegaan met de ruimtelijke gevolgen van de inpassing ervan, zoals is beschreven bij paragraaf 4.1 Inpassing in het landschap. In het bebouwde gebied is het mogelijk aansluiting te vinden bij of op bestaande gebouwen en gebouwde elementen. In het buitengebied is dit minder makkelijk, omdat er weinig of geen bebouwing aanwezig is. In het buitengebied wordt bij voorkeur aansluiting gezocht bij de omliggende omgeving en landschapselementen: een antenne-installatie wordt niet in het open weiland geplaatst, maar bijvoorbeeld eerder in een bossage. Op die manier moet een antenne-installatie in zijn omgeving zoveel mogelijk aan het zicht onttrekken of onopvallend worden gemaakt. Wanneer een antenneinstallatie in een gebied met landschappelijke waarden moet komen, dan moet daarnaast extra zorgvuldig een afweging worden gemaakt (in de vorm van een ruimtelijke onderbouwing) van het nut en noodzaak. Hiermee kan worden voorkomen dat operators voor een antenne-installatie geen alternatieve locatie zoeken. 4.5 CRITERIA VOOR BIJZONDERE GEBIEDEN EN GEBOUWEN In beginsel het advies van rijksdienst voor monumentenzorg opvolgen. Rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten: geen aantasting totaalbeeld beschermd gezicht (bijvoorbeeld plicht tot uitwerken van een ontwerp dat het gebied niet aantast). Wanneer over bijzondere gebieden en gebouwen wordt gesproken, worden daarmee beschermde stads- en dorpsgezichten en monumenten bedoeld. Deze gebieden en gebouwen hebben een beschermde status gekregen, omdat zij waardevol zijn. De plaatsing van een antenne-installatie mag geen afbreuk doen aan de waarde van het gebied of gebouw. Daarom moet de plaatsing van een antenne-installatie op een monument, een cultuurhistorisch gebouw zo veel mogelijk worden voorkomen, tenzij wordt aangetoond dat alternatieven niet voor handen zijn. Voor het realiseren van opstelpunten voor mobiele communicatie op een monumentaal bouwwerk dienen de richtlijnen van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg te worden toegepast en dient een monumentenvergunning te worden verleend. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg geeft de gemeenten advies. Inhoudelijk zal de Rijksdienst voor de Monumentenzorg de plannen voor een in, op of aan een monument aan te brengen antenne-installatie voor mobiele telefonie toetsen op het volgende: - Plaatsing van een antenne-installatie moet het beeld en het silhouet van het monument ongerept laten; daarnaast dient de fysieke aantasting van het monument tot het uiterste minimum beperkt te blijven. - De brandveiligheid bij blikseminslag mag door de antenne-installatie (die naast de feitelijke antennekoppen, ook voedings- en schakelkasten en een bundel verbindingskabels omvat) niet negatief worden beïnvloed. - Er mag voor de eigenaar/gebruiker van het gebouw geen belemmering ontstaan door de zendontvanginstallatie: ook functioneel moet het gebouw ongerept blijven. - Wanneer de bevoegde vergunningverlenende overheid op deze inhoudelijke gronden de plannen heeft getoetst en ook overigens geen bezwaar ziet, kan vergunning worden verleend. - In alle gevallen dient de ingreep omkeerbaar te zijn. Dit houdt in dat na verwijdering van de installatie(s) het monument zonder meer weer in de oorspronkelijke staat komt te verkeren. 12

13 - In de huurovereenkomst tussen monumenteneigenaar en de exploitant van de apparatuur dient overeengekomen te worden dat de huurder na beëindiging van het contract het monument terugbrengt in de oorspronkelijke staat. - Vóór plaatsing van de apparatuur is het wenselijk duidelijke foto-opnamen te maken van inen exterieur van het monument ter latere verificatie van de oorspronkelijke toestand. 4.6 KWALITEITSEISEN MET BETREKKING TOT HET UITERLIJK Bij de plaatsing van een antenne-installatie wordt zorgvuldige visuele inpassing in de omgeving gevraagd, waarna elke aanvraag afzonderlijk door de welstandscommissie getoetst wordt. De wijze waarop een antenne-installatie vergunningsvrij gebouwd mag worden, is in de Woningwet geregeld. Voor bijzondere gevallen is in het convenant vastgesteld dat gemeenten in aansluiting op de welstandsnota eisen kunnen stellen aan de kleuren van de techniekkast, de bekabeling en de gevelantennes. Op deze manier kunnen gemeenten ervoor zorgen dat operators bij het plaatsen van antenne-installaties voldoende rekening houden met het lokale straat- en landschapsbeeld. In het convenant is afgesproken dat de gemeenten deze eisen kenbaar maken aan de operators en dat de operators zich aan deze eisen houden. Dit geldt voor de vergunningsvrije antenne-installaties. Vergunningsplichtige antenne-installaties moeten worden aangevraagd bij de gemeente. Een dergelijke aanvraag wordt getoetst. Tot op heden zijn er in Baarn geen criteria voor antenneinstallaties opgenomen in de welstandsnota. De welstandsnota is een conserverend beleid, waarbij de huidige situatie met waarden is beschreven. Voor nieuwe elementen (zoals antenne-installaties of -masten) kunnen alsnog regels worden opgenomen. Voor het plaatsen van antennemasten wordt een zorgvuldige visuele inpassing in de omgeving gevraagd. Met deze voorwaarde zal elke aanvraag afzonderlijk door de welstandscommissie bekeken moeten worden, omdat voor elke locatie andere mogelijkheden en voorwaarden gelden. Er worden verder geen specifieke eisen gesteld aan de kleuren van de techniekkast, de bekabeling of de gevelantennes. Ook hiervoor geldt de inpassing in de omgeving, welke de welstandscommissie afzonderlijk zal beoordelen. 13

14 5. HANDELWIJZE BIJ AANVRAAG OM BOUWVERGUNNING Op grond van de Woningwet zijn operators momenteel verplicht voor het plaatsen van vergunningsplichtige antenne-installatie (groter dan 5 meter) een bouwvergunning aan te vragen. De gemeente toetst deze aanvragen op gebruikelijke wijze aan criteria van bouwtechnische aard, welstandseisen, eisen ten aanzien van de bescherming van monumenten en het bestemmingsplan. Als de aanvraag aan alle eisen voldoet, verleent de gemeente een bouwvergunning. Indien de antenne-installatie niet voldoet aan het bestemmingsplan, kan geen bouwvergunning worden verleend. Hiervoor is eerst vrijstelling van het bestemmingsplan noodzakelijk. In de Wet op de Ruimtelijke Ordening worden verschillende vrijstellingsmogelijkheden gegeven. Hieronder volgt bij een aanvraag om bouwvergunning van een antenne-installatie, niet passend binnen het bestemmingsplan, een handelwijze. Deze begint bij de lichtste vrijstelling en eindigt bij de zwaarste. Stap 1: Artikel 15 WRO Indien een nieuwe antenne-installatie niet voldoet aan het bestemmingsplan wordt eerst onderzocht of er een binnenplanse vrijstellingsmogelijkheid is. Dit is een vrijstelling die in het bestemmingsplan zelf wordt bepaald. Dit is een procedure op grond van artikel 15 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Indien geen binnenplanse vrijstelling kan worden verleend, wordt nader onderzocht of er een andere vrijstelling verleend kan worden. Artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening geeft drie vrijstellingen (lid 1, 2 en 3). In de eerste instantie wordt gekeken of met toepassing van artikel 19 lid 3 (minst zware procedure) vrijstelling kan worden verleend. Stap 2: Artikel 19 lid 3 WRO Het Besluit op de ruimtelijke ordening 1985 (Bro 85) somt in artikel 20 de gevallen op die voor de toepassing van artikel 19 lid 3 WRO in aanmerking komen. Per 1 januari 2003 is artikel 20 van uitgebreid. Voor antenne-installaties tot 40 meter hoogte, die binnen de bebouwde kom worden geplaatst, kan een vrijstellingsprocedure van artikel 19 lid 3 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening worden toegepast. Stap 3: Artikel 19 lid 2 WRO Voor antenne-installaties binnen de bebouwde kom, hoger dan veertig meter, kan mogelijk vrijstelling worden verleend via artikel 19, lid 2 van de WRO. Met een gemeentelijk antennebeleid is het mogelijk om voor laatstgenoemde antenne-installaties een algemene verklaring van geen bezwaar aan te vragen als bedoeld in artikel 19 lid 2 WRO bij gedeputeerde staten, zodat de gemeente de vrijstellingsprocedure volgens artikel 19 lid 2 WRO zelfstandig kan afdoen. Stap 4:Artikel 19 lid 1 WRO Voor antenne-installaties die niet in de voorgaande categorieën vallen is een vrijstelling op grond van artikel 19 lid 1 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening noodzakelijk. Ruimtelijke onderbouwing Indien een vrijstelling wordt verleend op grond van artikel 19 lid 1 of 2 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening is het noodzakelijk dat wordt voorzien in een goede ruimtelijke onderbouwing. De onderbouwing bestaat over het algemeen uit een technische onderbouwing en kaartmateriaal (zogenaamde plotjes ). Op de plotjes wordt weergegeven hoe de dekking en capaciteit ter plaatse 14

15 is. Het is niet de bedoeling dat deze stukken openbaar worden gemaakt, omdat het gaat om vertrouwelijke informatie. Deze stukken zijn enkel bedoeld voor de gemeente, om te kunnen aantonen dat een antenne op die bewuste locatie noodzakelijk is. Als de noodzaak voldoende wordt aangetoond, moet aan de hand van het gemeentelijke beleid worden bepaald of vrijstelling kan worden verleend. Na deze gemeentelijke toestemming, wanneer de gemeente heeft bepaald medewerking te willen verlenen aan de vrijstelling, zal de vrijstellingsprocedure worden voorbereid. Daarvoor is o.a. een ruimtelijke onderbouwing nodig. Deze ruimtelijke onderbouwing zal vooral een technische onderbouwing inhouden. Het eerder genoemde kaartmateriaal voor de ruimtelijke onderbouwing wordt niet openbaar gemaakt. 15

16 BIJLAGE 1: VOORBEELDEN VAN ANTENNES OP MONUMENTEN Plaatsing van antenne-installaties bij, op of aan monumenten danwel een cultuurhistorisch gebouw moet zoveel mogelijk worden voorkomen, tenzij wordt aangetoond dat alternatieven niet voor handen zijn. Deze gebieden en gebouwen hebben een beschermde status gekregen, omdat zij waardevol zijn. De plaatsing van een antenne-installatie mag geen afbreuk doen aan de waarde van het gebied of gebouw. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft richtlijnen opgesteld waaraan een antenne-installatie in een dergelijke geval moet voldoen. Hieronder een aantal voorbeelden van manieren om antenneinstallaties te plaatsen aan bestaande bouwwerken, waarbij rekening is gehouden met voorgaande eisen. Bijvoorbeeld de installaties weergegeven in de achtergrondkleur of -structuur, waardoor integratie plaatsvindt tussen de installatie en het object waarop dit geplaatst wordt. 16

17 BIJLAGE 2: BRIEF AAN DE TWEEDE KAMER Aanleiding Met onze brief van 11 april 2005 (Kamerstuk , nr. 23) hebben wij u geïnformeerd over het onderwerp antennes en gezondheid. In deze brief schetsten wij de maatschappelijke context - met name de toegenomen onrust over de mogelijke schadelijke gezondheidseffecten van mobiele communicatie - en onze reactie daarop. Wij gaven aan serieus en nuchter met deze problematiek om te gaan en concludeerden dat er geen reden was om het Antennebeleid bij te stellen. Wij staan nog steeds volledig achter deze conclusie. In lijn met onze eerdere toezegging willen we u via deze brief achtereenvolgens informeren over: de recente ontwikkelingen rond het Antennebeleid, voorlichting, programma EM-velden, replicatiestudie Zwitserland en de evaluatie van het antennebeleid. Ontwikkelingen Mobiele communicatie voorziet in een grote maatschappelijke behoefte en is inmiddels niet meer weg te denken uit onze samenleving. Burgers en bedrijven stellen steeds hogere eisen aan de kwaliteit en de functionaliteit van deze vorm van communicatie. Een groeiend aandeel Nederlandse huishoudens inmiddels meer dan 10% - beschikt niet meer over een vaste aansluiting en maakt uitsluitend nog gebruik van mobiele telefonie. Deze ontwikkelingen vereisen een uitrol en uitbreiding van de capaciteit van breedbandige draadloze netwerken, zoals GSM en UMTS. Om hoogwaardige mobiele communicatie te kunnen blijven garanderen, zijn er voldoende goede antenne-opstelpunten nodig. Tegelijkertijd zien we dat er sprake is van bezorgdheid bij groepen burgers over de mogelijke schadelijke gezondheidseffecten van mobiele communicatie. Deze onrust heeft er de afgelopen periode onder meer toe geleid dat een aantal gemeenten en woningcorporaties een terughoudend beleid zijn gaan voeren inzake de plaatsing van met name UMTS-antennes. Als reden voor deze terughoudendheid wordt aangegeven dat er nog onvoldoende duidelijkheid is over de gezondheidseffecten van de elektromagnetische velden (EM-velden) van antennes en dat men in afwachting is van de resultaten van het Zwitserse replicatieonderzoek. Er is internationaal veel wetenschappelijk onderzoek verricht naar de eventuele gezondheidseffecten van mobiele communicatie. Via de Gezondheidsraad wordt de Regering van deze onderzoeken op de hoogte gehouden. De Commissie Elektromagnetische Velden van de Gezondheidsraad heeft over dit onderwerp verschillende adviezen en reeds twee keer eerder een jaarbericht Elektromagnetische Velden uitgebracht, de laatste in Binnenkort zal het derde jaarbericht verschijnen. Wetenschappelijk is aangetoond dat er als gevolg van blootstelling aan radiofrequente EM-velden een thermisch effect kan optreden (het menselijk lichaam kan opwarmen), maar dit effect treedt alleen op bij zeer krachtige veldsterktes. Europese blootstellingslimieten, met daarin ruime veiligheidsmarges, voorkomen dat dergelijke effecten optreden. De veldsterktes van antennes, waaraan omwonenden in de praktijk kunnen worden blootgesteld, liggen in Nederland doorgaans een factor 20 tot 40 lager dan deze Europese limieten. Hoewel er in de afgelopen jaren enkele wetenschappelijke onderzoeken zijn gepubliceerd, die indicaties lijken te geven van niet thermische effecten van mobiele communicatie, doen andere wetenschappelijke onderzoeken dit weer niet. De Gezondheidsraad stelt op basis van een afweging van alle wetenschappelijke resultaten vast dat er geen duidelijke en consistente aanwijzingen zijn voor gezondheidseffecten van EM-velden van mobiele communicatie. 17

18 Het oordeel van de Gezondheidsraad vormt een belangrijk element in onze beleidsbepaling. Op basis van de huidige wetenschappelijke inzichten zijn we er derhalve van overtuigd dat er geen aanleiding is om het Nationaal Antennebeleid aan te passen. Niettemin vinden wij dat iedere grootschalige introductie van nieuwe technologieën, zoals bijvoorbeeld UMTS, samen moet gaan met zorgvuldige communicatie en voorlichting en met het (doen) uitvoeren van onderzoek naar mogelijke en onbedoelde neveneffecten van deze nieuwe technologieën. Onderstaand volgt een beschrijving van onze maatregelen en voornemens hieromtrent. Communicatie en voorlichting In onze brief van 11 april 2005 hebben wij melding gemaakt van het onderzoek van het bureau Berenschot en de tweede evaluatie van het antenneconvenant. In het onderzoek werd onder meer geconcludeerd dat de communicatie rond instemmingsprocedures, die worden toegepast bij de plaatsing van vergunningvrije antennes, door de geënquêteerden over het algemeen als adequaat worden ervaren. Verbetermogelijkheden lagen met name in een goede en goed uitgevoerde klachtenregeling. Ook bleek dat gemeenten nauwelijks een rol spelen in de communicatie met bewoners, terwijl de positie van gemeenten, dichtbij de burger en met kennis van de lokale situatie, beter zou kunnen worden benut. Daarnaast constateerden de onderzoekers dat rechtstreekse, interpersoonlijke communicatie in de vorm van bijvoorbeeld voorlichtingsavonden het meest recht doet aan de behoefte van burgers aan informatie, uitleg en het gevoel gehoord te worden. Dit zou onder meer kunnen door het Antennebureau een meer pro-actieve rol te laten vervullen in deze vorm van voorlichting. Mede op basis van dit onderzoek zijn onderstaande verbeteringen ingevoerd. Verbetering klachtenprocedure Om te voorzien in een betere klachtenprocedure zijn de convenantpartijen overeengekomen met nog meer zorg toe te zien op een adequate afhandeling van vragen en klachten over de uitgevoerde instemmingsprocedure. De jaarlijkse hoeveelheid van circa 30 tot 40 klachten komt vanaf nu voortaan terecht bij één loket, te weten het Antennebureau. Een verwijzing naar het Antennebureau wordt opgenomen in de begeleidende brief, die door de mobiele operator wordt meegestuurd bij een instemmingsprocedure. Het Antennebureau ziet er op toe dat de afhandeling van de vraag of klacht binnen vier weken geschiedt. Het houdt tevens zicht op de afwikkeling van de klachten, rapporteert hierover en doet indien nodig voorstellen ter verbetering. De daadwerkelijke afhandeling van de klacht geschiedt onder verantwoordelijkheid van de betreffende mobiele operator. Rol van gemeenten Zoals eerder vermeld neemt de weerstand tegen de plaatsing van antennes in een aantal gemeenten toe. Sommige gemeenten geven daarbij aan dat het Nationaal Antennebeleid onvoldoende duidelijk is. Zeer recent hebben wij een brief gestuurd aan alle Nederlandse gemeenten om het Nationaal Antennebeleid nogmaals uiteen te zetten en om te benadrukken dat in dit beleid alle belangen worden afgewogen, waaronder de maatschappelijke behoefte aan moderne mobiele communicatie en de behoefte aan een schoon, veilig en gezond leefmilieu. Ook is in deze brief nadrukkelijk verwezen naar het Antennebureau en het antenneregister als bron van informatie en ter ondersteuning bij de beantwoording van vragen van burgers. Niet alleen het Antennebureau en gemeenten, maar bijvoorbeeld ook GGD s en woningcorporaties krijgen regelmatig vragen over antennes en gezondheid. Speciaal voor medewerkers, bestuurders en adviseurs van deze instanties organiseert de stichting PATO op ons verzoek tot maart 2006 verspreid over het land een aantal gratis ééndagscursussen EMvelden. Deze cursus gaat onder meer in op de huidige wetenschappelijke inzichten, de (inter)nationale veiligheidsnormen en de communicatie omtrent de blootstelling aan EM-velden. 18

19 Cursisten krijgen op deze manier een beter inzicht in de achtergronden en het belang van gezondheids- en veiligheidsaspecten van EM-velden en zijn daardoor beter in staat de gevoelens van onrust bij de vragenstellers te adresseren en te kanaliseren. Versterking Antennebureau en rol Agentschap Telecom Sinds 2001 fungeert het Antennebureau als het centrale overheidsloket voor vragen over antennes. Het Antennebureau is destijds vooral ingericht om snel en deskundig te kunnen antwoorden op vragen over het gevoerde Antennebeleid en op vragen van meer technische aard. Sinds medio 2004 is het aantal vragen en klachten over het onderwerp antennes en gezondheid sterk gegroeid. Het accent in de voorlichtingsbehoefte is daardoor veranderd en het beroep op het Antennebureau om deel te nemen aan voorlichtingsbijeenkomsten in het kader van instemmingsrondes is toegenomen. De afgelopen periode heeft daarom een heroriëntatie plaatsgevonden op rol en functie van het Antennebureau en de daarbij behorende capaciteit, kennis en vaardigheden van de medewerkers om in deze nieuwe behoefte te kunnen voorzien. De bezetting van het Antennebureau wordt uitgebreid, zodat met meer deskundigheid op het gebied van antennes en gezondheid pro-actiever op de maatschappelijke zorgen kan worden ingespeeld. Het Agentschap Telecom houdt toezicht op de naleving van de blootstellingslimieten van EMvelden. Het Agentschap zal jaarlijks meer metingen verrichten rond antenne-opstelpunten. Deze metingen vinden steekproefsgewijs en op verzoek van gemeenten plaats, of in specifieke gevallen ook op verzoek van omwonenden en bewoners. Uit de in de periode 2003 tot en met 2004 gehouden metingen bleek overigens zonder uitzondering dat de gemeten veldsterkte met de eerder genoemde factor 20 tot 40 ruimschoots onder de norm ligt. In 2005 heeft het Agentschap Telecom tot nu toe reeds 75 metingen verricht met een zelfde resultaat. De meetrapporten zijn in te zien via de website van het Antennebureau ( Rol mobiele operators Het succes van het Nationaal Antennebeleid hangt grotendeels af van gecoördineerde inspanningen van elk van de convenantspartijen, ieder vanuit zijn eigen verantwoorde lijkheid. Ook voor de mobiele operators zijn er aandachtspunten in het contact met burgers, woningcorporaties en gemeenten, over het voornemen om antennes te plaatsen of over de plaatsing zelf. Hierover voeren wij samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten constructief overleg met de mobiele operators. Programma EM-velden In lijn met onze brief van 11 april 2005 om te komen tot de opzet van een programma Elektromagnetische Velden zijn het afgelopen halfjaar twee bijeenkomsten gehouden met tal van betrokkenen uit onder meer wetenschap, bedrijfsleven, gebruikersgroepen en overheden om de wensen en mogelijkheden voor het programma te verkennen. Hierin bleek veel behoefte aan een breed kennisplatform EM-velden, dat het gehele spectrum van elektromagnetische velden 0 Hertz tot 300 Gigahertz zal moeten gaan omvatten. Er zit namelijk veel analogie in de problematiek en de kennis inzake enerzijds radiofrequente EM-velden van bijvoorbeeld mobiele communicatie en anderzijds de laagfrequente EM-velden van onder meer hoogspanningslijnen en transformatoren. De wetenschappelijke kennis zal op een snelle, objectieve en onafhankelijke wijze toegankelijk moeten worden gemaakt en worden gecommuniceerd naar de verschillende maatschappelijke actoren, waaronder de media. Naast een spoor voor voorlichting en verspreiding van kennis zal er ook een onderzoeksprogramma EM-velden worden ingesteld. Aan ZonMW (Zorgonderzoek Nederland en Medische Wetenschappen) is subsidie verleend om een meerjarig onderzoeksprogramma te ontwikkelen. Het is de bedoeling dat via dit initiatief een wetenschappelijke autoriteit ontstaat, waarin alle na- 19

20 tionale en internationale kennis op het gebied van EM-velden is gebundeld. Met potentiële opdrachtgevers (bedrijfsleven en departementen) en met betrokkenheid van andere maatschappelijke actoren wordt verkend welke activiteiten het programma dient te ontplooien en hoe de verschillende partijen hieraan kunnen bijgedragen. Advies Gezondheidsraad Om tot een ook in internationaal opzicht efficiënt en doelmatig programma EM-velden te komen, is het noodzakelijk om een goed en actueel zicht te hebben op de internationale onderzoeksagenda van afgeronde, lopende en voorgenomen onderzoeken. Daarenboven moet worden bezien hoe deze internationale onderzoeksagenda ook op langere termijn op een nuttige manier vanuit Nederland ingevuld kan worden en wat de (toekomstige) onderzoeksprioriteiten zijn. Dit betekent bijvoorbeeld dat er naast biologisch en technisch onderzoek ook aandacht moet komen voor sociologisch en psychologisch onderzoek. Onlangs is de Gezondheidsraad gevraagd hierover advies uit te brengen. ZonMW is gevraagd het programma EM-velden in te richten mede aan de hand van dit nog te ontvangen advies van de Gezondheidsraad. Replicatiestudie Zwitserland Zoals bekend wordt momenteel een replicatiestudie van het TNO-onderzoek COFAM uitgevoerd in Zwitserland. In onder meer Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Japan is ook onderzoek gestart, dat ten dele aangemerkt kan worden als replicatie of aanvullend onderzoek van het CO- FAM-onderzoek. In Nederland gaat de meeste aandacht uit naar het Zwitserse onderzoek. Niet alleen omdat de Nederlandse overheid dit onderzoek mede financiert, maar ook omdat dit onderzoek naar verwachting als eerste is afgerond. De resultaten van de Zwitserse replicatiestudie worden openbaar gemaakt via een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Deze publicatie zal op zijn vroegst eind 2005 plaats kunnen vinden. Wij zullen u informeren over de resultaten van deze en mogelijk andere (replicatie)studies, die daartoe aanleiding geven. Dit Zwitserse onderzoek zal overigens geen definitief uitsluitsel kunnen geven op de vraag of UMTS-antennes een effect hebben op de gezondheid. Er kunnen bijvoorbeeld aan de hand van deze onderzoeksresultaten geen uitspraken worden gedaan over de eventuele effecten van langdurige blootstelling of over mogelijke langere termijn gezondheidseffecten van UMTS-antennes. Wetenschappelijk onderzoek is ook geen éénmalige actie, maar is een voortdurend proces van kennisontwikkeling. Via het programma EM-velden gaan wij vanuit Nederland aan deze kennisontwikkeling bijdragen. Evaluatie antennebeleid Het Nationaal Antennebeleid is in 2001 ingevoerd. In dat jaar is onder meer het Nationaal Antennebureau opgericht en werd het Nationaal Antenneregister ingericht. In de zomer van 2002 is het Nationaal Antenneconvenant in werking getreden. De werking van dit convenant is inmiddels tweemaal geëvalueerd. Dit najaar wordt via een beleidsevaluatie bezien in hoeverre aan het doel en de doelstellingen van het Nationaal Antennebeleid is voldaan. Ook de openbaarheid van antennegegevens en de behoefte aan antenne-opstelpunten zullen in deze evaluatie worden betrokken. De resultaten van deze evaluatie verwachten wij eind dit jaar en zullen volgend voorjaar leiden tot een herijking van het huidige beleid. Inzake de wijziging van de Telecommunicatiewet in verband met de instelling van het antenneregister heeft een publieke consultatie plaatsgevonden. Op basis van reacties op deze consultatie is onder meer besloten het College van Bescherming Persoonsgegevens om advies te vragen over de wijze waarop gegevens van bijvoorbeeld radiozendamateurs in het register kunnen worden 20