Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Directoraat-Generaal iïijkswaterstaat. Directie Noordzee

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal iïijkswaterstaat Directie Noordzee

2 Ministerie ïan Veriteer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Directie Noordiee STARTNOTITIE In het kader van de milieueffectrapportage voor de winning van zand en grind in het Klaverbankgebied Initiatiefnemer: Directie Noordzee Postbus HVRiiswtjk juli 2001

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding voor de startnotitie Wettelijk- en beleidskader M.e.r.-plichtig besluit Initiatiefnemer Bevoegd gezag Inspraak 8 2. Probleem- en doelstelling Probleemstelling Doelstelling van de voorgenomen activiteit en het MER Randvoorwaarden en uitgangspunten Te onderzoeken alternatieven Nulaiternatief Referentiealternatief Winning in Klaverbankgebied Meest milieuvriendelijke alternatief Inhoudelijke aandachtspunten Ligging van het gebied Geologie van het gebied Ecologie van het gebied Invloeden van de activiteit op het ecosysteem Overige met de activiteit samenhangende aspecten Milieiieffectrapport 17 Literatuur 19 Kaart 1 : Nederlands Continentaal Plat 21 Kaart 2 : Detailkaart Klaverbankgebied 23 Kaart 3 : Zand en grind voorkomens Klaverbankgebied 25 Kaart 4 : Dikte zand/grind laag en grind percentage 27 Bijlage 1. Begrippenlijst 29

4 1. Inleiding 1.1 Aanleiding voor de In tiel Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (deel 4 Planologische startnotitie Kernbeslissing (1996), pagina 7, conclusie 12) staat dat het beleid gericht op een verruiming van de toepassing van bodemmaterialen uit de Noordzee met kracht dient te worden voortgezet. In het overleg tussen de Minister van Verkeer en Waterstaat en het IPO van 27/11 /97 heeft men vastgesteld dat 'het beleid en de inspanningen om beton- en metselzandwinning uit primaire ontgrondingen binnen de kustlijn te beperken aanmerkelijk moeten worden versterkt', o.a. door 'zo mogelijk beton- en metselzand te winnen in het Nederlands deel van de Noordzee en, indien dit mogelijk is, dit te maximaliseren'. Er is afgesproken dat in de periode 1999 toten met 2008 vooralsnog 170 miljoen ton beton-en metselzand binnen de kustlijn winbaar wordt gemaakt, terwijl uitgegaan wordt van een behoefte van 210 miljoen ton. Het tekort van 40 miljoen ton moet opgevuld worden door de inzet van alternatieven voor primaire winning op het land. Winning op de Noordzee is één van de alternatieven. Dit laatste punt is ook opgenomen in een brief van de ministers van V&W en VROM aan de Eerste en Tweede Kamer (dd. 21/04/98) over de taakstelling beton- en metselzand. Het zand dat in de bouw gebruikt wordt als beton- en metselzand moet voldoen aan specifieke kwaliteitseisen. Betonzand bestaat uit natuurlijk grof zand en fijn grind, gebruikt voor de productie van betonwaren en betonmortel. Het bestaat uit korrels met een grootte van O - 8 mm. De begrenzing van de korrelgrootteverdeling voor de verschillende toepassingen is vastgelegd in NEN Metselzand bestaat uit natuurlijk zand, gebruikt voor de aanmaak van metselspecie. Het bestaat uit korrels met een grootte van O - 4 mm. De begrenzing van de korrelgrootteverdeling voor de verschillende toepassingen is vastgelegd in NEN 3825, In de praktijk is, gezien de grote benodigde hoeveelheden (80% van de totale behoefte aan beton- en metselzand is betonzand), alleen betonzand relatief schaars. Beton- en metselzand komt niet kant en klaar voor in de bodem, maar wordt samengesteld uit zanden die daarvoor geschikt zijn. Zand dat bruikbaar is voor de vervaardiging van beton- en metselzand moet een voldoende grote grove fractie bevatten en niet te goed gesorteerd zijn. Op het Nederlands deel van het Conbnentaal Plat (NCP) komt dergelijk grof zeezand, voor zover bekend, alleen in aanmerkelijke hoeveelheden voor in twee gebieden: 1) Voor de kust van Zuid-Holland en Zeeland (ca 800 km'). Hier komt grof zand lokaal voor in vroegere afzettingen van steeds veranderende rivieren. In bet natuurlijk voorkomen is het beoogde betonzand altijd gemengd met minimaal 2-3 x zoveel fijner zand (met een theoretisch opbrengstpercentage betonzand van circa % en lager). Deze gemengde lagen grof zand zijn altijd afgedekt met een laag van 4-10 meter fijn zand. Het grove bestanddeel uit het voorkomende zand is hierdoor dus niet direct winbaar. Rijkswaterstaat directie Noordzee voert in samenwerking met de provincies

5 een intensief onderzoek uit naar deze voorkomens van grof zand en naar de economische winbaarheid daarvan. Op voorhand staat vast dat winning alleen haalbaar is in combinatie met de afzet van het opliggende ophoogzand. 2) In het Klaverbankgebled, circa 160 km ten noordwesten van Den Helder. Op het meest voor de winning in aanmerking komende gedeelte ligt een laag met een mengsel van zand en grind direct aan het oppervlak van de zeebodem. De dikte van de laag varieert van een decimeter tot ruim twee meter. De oppervlakte van het grindhoudende gebied is ongeveer 120 km'. De geschatte geologisch aanwe?ige hoeveelheden zijn ca.19 miljoen m^ (ca. 34 miljoen ton)grind (deeltjes > 2 mm) enca. 18 miljoen m^ (ca. 30 miljoen ton) grof zand (D50 van jjm). Dit betekent dat er in totaal ca. 37 miljoen m' grof zand en grind aanwezig is. Het gebied waar de laag met grind en grof zand zich bevindt is vele malen groter dan het gebied waar zich winbare lagen bevinden. Dit is een gevolg van de geringe dikte van de laag (ca. 10 cm) in het overgrote deel van het gebied. Ook waarde laag met grind en grof zand dikker is, zal een deel van de laag om ecologische redenen op de zeebodem achter moeten blijven. Daardoor zijn de werkelijk winbare hoeveelheden naar verwachting aanmerkelijk kleiner. Voorlopig wordt uitgegaan van een winbare hoeveelheid van 20 miljoen m'. Technisch gezien is dit grove materiaal direct winbaar. In het najaar van 2001 wordt naar verwachting het Tweede Regionaal Ontgrondingenplan Noordzee (RON2) vastgesteld. In het op 23 april 2001 gepubliceerde concept RON2 is ten aanzien van de winning van betonzand op de Klaverbank opgenomen dat gezien het dreigende tekort aan betonen mebelzand in Nederland het beleid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat er op is gericht winning van beton- en melselzand. en daarmee ook het ter plaatse aanwezige grind, op de Klaverbank toe te staan. Het kabinet neemt naar verwachting voor de zomer van 2001 een bestuit over het mogelijk maken van de winning op de Klaverbank in het kader van deel 1 van het Tweede Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (S0D2). Wanneer het kabinet zou besluiten vooralsnog geen winning toe te staan wordt de m.e.r. procedure gestaakt. Wanneer het kabinet besluit winning mogelijk te maken, vindt de aanwijzing van winplaats(en) plaats mede afhankelijk van de resultaten van het MER. De conceptaanwijzing wordt voor instemming aan het kabinet voorgelegd. Voor de aangewezen winplaats(en) kunnen vervolgens winningsvergunningen aangevraagd worden. 1.2 Wettelijk-en Het wettelijk kader voor ontgrondingen wordt gevormd door de beleidskader Ontgrondingenwet van Voordat tot het winnen van oppervlaktedelfstoffen kan worden overgegaan dient het bevoegd gezag op de Noordzee, in dit geval de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, een vergunning af te geven. Het landelijk beleid voor de winning en voorziening van oppervlaktedelfstoffen en voor oppervlaktedelfstoffen vervangende materialen is vastgelegd in het Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (delen 1 t/m 4, ). De conclusies van het Regionaal Ontgrondingenplan Noordzee (vastgesteld bij brief van 20 april 1993 van de Ministervan Verkeer en Waterstaat aan de Tweede Kamer, TK Vergaderjaar , nr.

6 18) dat voorwaarden geeft voor het winnen van oppervlaktedelfstoffen op de Noordzee, maken onderdeel uil van het Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen. In een vaargeul mag gewonnen worden tot 5 meter onder de zeebodem. Verder is op basis van het huidige SOD en het huidige RON eenmalige winning tot maximaal 2 meter onder de zeebodem overal op de Noordzee toegestaan, mits zeewaarts vanaf de NAP -20 meter dieptelijn of op meer dan 20 kilometer van de kustlijn gewonnen wordt. In een zone van 500 m rondom platforms, pijpleidingen of kabels mag niet gewonnen worden. In het RON2 wordt winning dieper dan 2 meter onder voorwaarden mogelijk gemaakt. Het beleid als verwoord in het eerste Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (SOD, 1996) om het beton- en metselzand en grind op de Klaverbank vooralsnog niet aan te spreken is in heroverweging in het kader van het tweede Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (SOD2, ambtelijk concept d.d ), 1.3 M.e.r.-plichtig besluit Het m.e.r.-plichttge besluit is de aanwijzing van een winplaatsof winplaatsen in het Klaverbankgebied voor de winning van beton- en metselzand en grind. In het Besluit milieueffectrapportage (bijlage C 16.2 m.e-f., 1999) staat dat de winning van bodemmaterialen op het continentale plat onder de m.e.r.- plicht valt wanneer het gaat om een winplaats met een oppervlak van 500 hectare of meer, of om meerdere winplaatsen die tezamen 500 hectare of meer omvatten en die in eikaars nabijheid liggen. Aangezien de beoogde winning in de orde ligt van 20 miljoen m^ en de windiepte, gezien de geringe dikte waarin dit materiaal voorkomt, in veel gevallen niet meer dan een meter zal zijn, is de verwachte totale oppervlakte van de aan te wijzen winplaats(en) meer dan 500 ha. Door het toepassen van de milieuefffectrapportage bij de aanwijzing van een of meerdere winplaatsen vervalt de m.e.r.-plicht voor de op die aanwijzing gebaseerde vergunningverlening. 1.4 Initiatiefnemer Vanuit haar verantwoordelijkheid voor het beheer op het Nederlands deel van de Noordzee treedt de directie Noordzee van Rijkswaterstaat op als initiatiefnemer van de m.e.r. voor het aanwijzen van winplaatsen voor de winning van beton- en metselzand en grind in het Klaverbankgebied. 1.5 Bevoegd gezag De staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat treedt op als bevoegd gezag voor de milieueffectrapportage. Het bevoegd gezag publiceert de startnotitie en stelt mede op basis van de inspraak, de adviezen van de Commissie voor de Milieueffectrapportage en de inbreng van wettelijke adviseurs de richtlijnen vast voor het MER. Beoordeling van aanvaardbaarheid en publicatie van het MER geschiedt eveneens door het bevoegd gezag. Mede op grond van het MER neemt bet bevoegd gezag een besluit tot aanwijzing van winplaats(en) in het Klaverbankgebied.

7 Het MER wordt tegelijk met het ontwerpbesluit tot aanwijzing van winplaats(en) ter visie gelegd. 1.6 Inspraak Tijdens de m.e.r-procedure zijn er twee wettelijk voorgeschreven momenten van inspraak waarop insprekers hun mening kunnen geven over het project. Het eerste moment betreft inspraak over de te onderzoeken alternatieven en suggesties over de te onderzoeken milieueffecten naar aanleiding van de startnotitie. Voor de inspraak op deze startnotitie staal een termijn open van tenminste vier weken gerekend vanaf de bekendmaking. De startnotitie ligt op verschillende adressen ter inzage. De reacties op de startnotitie worden beschouwd bij het opstellen van de richtlijnen voor de inhoud van het MER, De richtlijnen beschrijven de onderzoeksopzet, de formulering van de probleem- en doelstelling, de voorgestelde alternatieven en de te onderzoeken milieueffecten van het project. In het tweede moment van inspraak, na openbaarmaking van het MER, kan iedereen reageren op de inhoud van het MER. De stukken liggen dan gedurende tenminste vier weken op verschillende adressen ter inzage. Schriftelijke reacties kunnen worden ingediend bij: Inspraakpunt Verkeer en Waterstaat Startnotitie Zand- en grindwinning Klaverbank Kneuterdijk EN Den Haag

8 2. Probleem-en doelstelling 2.1 Probleemstelling Het wordt vooral vanwege ruimtelijke consequenties steeds moeilijker om op het land de voor de bouw benodigde hoeveelheden beton- en metselzand te winnen. Een mogelijk alternatief biedt winnen op zee, In het Klaverbankgebied ligt een bruikbaar mengsel van grof zand en grind aan de oppervlakte. Directe winning is daar mogelijk. Daar de Klaverbank ook een belangrijke natuurfunctie vervult, zal duidelijk moeten worden gemaakt of de winning van beton- en metselzand acceptabel is en zo ja onder welke randvoorwaarden. De windiepte zal vermoedelijk nergens meer bedragen dan 4 meter. In dit MER zullen de milieueffecten van het winnen op de Klaverbank worden onderzocht. 2,2 Doelstelling van de voorgenomen activiteit en het MER In de periode wordt de totale jaarlijks benodigde hoeveelheid beton- en metselzand in Nederland geschat op 20 k 25 miljoen ton. De m,e,r, heeft tot doel te onderzoeken wat de milieueffecten van winning in het Klaverbank gebied zijn en om aan te geven hoe zand en grind in het Klaverbankgebied verantwoord gewonnen kunnen worden. Het gaat om een voorkomen van ca. 18 miljoen m'(ca. 30 miljoen ton) beton- en metselzand gemengd met ca,19 miljoen m'(ca, 34 miljoen ton) grind. Daarvan wordt vooralsnog de helft winbaar geacht. Het ligt in de bedoeling om een winplaats of meerdere winplaatsen aan te wijzen binnen het Klaverbankgebied waar de winning van zand en grind kan worden toegestaan, De gevolgen van de winning voor het watersysteem, de levende en nretlevende natuur, zullen in het MER beschreven worden. Nagegaan wordt of het winnen van het zand en grind ontoelaatbare onomkeerbare schade toebrengt aan het milieu. Tevens zal aandacht besteed worden aan de effecten op andere gebruikers van de zee. Het op te stellen MER dient voldoende informatie te bevatten, zodat het kan dienen als ondediggend document bij vergunningaanvragen voor ontgronding.

9 3. Randvoorwaarden en uitgangspunten Er wordt uitgegaan van de wetgeving en het vigerend beleid ten aanzien van de Noordzee, zoals dat verwoord is in nationale en internationale weten regelgeving en beleidsafspraken. Het MER wordt opgesteld in de verwachting dat het kabinet in het kader van het SOD2 zal instemmen met de vaststelling van de Klaverbank als potentieel wingebied voor zand en grind. Als dit niet het geval is, dan zal de m.e.r. procedure conform het gestelde in het RON 2 worden stopgezet. Het uitgangspunt is dat een wingebied vastgesteld kan worden binnen het Klaverbankgebied. waar deze winning kan plaatsvinden. De vergunningen voor de winning kunnen dan mede op basis van het voor de vaststelling van het wingebied opgestelde MER verleend worden. De alternatieven binnen het MER richten zich op de winning op het Nederlands Continentaal Plat. Afwegingen ten opzichte van winning op land en import worden gemaakt in het landelijk beleid zoals dat verwoord wordt in het Tweede Struktuurschema Oppervlaktedelfstoffen. 11

10 4. Te onderzoeken alternatieven 4.1 Nulalternatief Als nulalternatief wordt beschouwd het in het geheel niet winnen van voor beton- en metselzand bruikbare grovere zandvoofkomens in het Klaverbank-gebied. Het nulalternatief valt daarmee samen met de beschrijving van de bestaande milieutoestand en de te verwachten autonome ontwikkeling. 4.2 Referentiealternatief Als referentiealternatief wordt het winnen van beton- en metselzand in het zeegebied ten westen van Zuid-Holland beschouwd. In dit gebied wordt het voorkomen wan beton- en metselzand vermoed op een diepte van 5 tot 30 meter onder de zeebodem. Tot op heden is de aanwezigheid van deze zanden in winbare hoeveelheden niet aangetoond. Voor een beschrijving van de milieueffecten van de eventuele winning van beton- en metselzand in dit gebied is reeds een milieueffectrappport opgesteld. 4.3 Winning in het Klaverbankgebied In het Klaverbankgebied zal vrijwel steeds sprake zijn van een winning van een zandgrindmengsel met een maximum windiepte van naar schatting 3-4 meter beneden de zeet)odem. Een diepere winning is niet aan de orde, omdat zich op grotere diepte geen grof zand en grind bevinden, In het MER zullen verschillende alternatieven ten aanzien van de uitvoering van de winning vergeleken worden. 4.4 Meest milieuvriendelijk alternatief Er zal een Meest Milieuvriendelijk Alternatief geformuleerd worden, waarbij de voorgenomen activiteit in het Klaverbankgebied plaats kan vinden met zo min mogelijk directe milieuschade en zo goed mogelijke vooruitzichten op herstel van het ecosysteem na de winning. Hierbij zal met name aandacht besteed worden aan de locatie van de winning, de windiepte, de winperiode, de hoeveelheid en het tempo van de winningen het vaststellen van milieuvriendelijke winmethoden. u

11 5. Inhoudelijke aandachtspunten 5.1 Ligging van het gebied Het Klaverbankgebied bevindt zich op de rand van het Nederlands Continentale Plat op ongeveer 160 km ten noordwesten van Den Helder, De waterdiepte varieert van 27 tot 63 meter beneden het laagiaagwaterspring niveau {LLWS}. Het grootste deel van het gebied heeft een diepte tussen de 30 en 40 meter (LLWS). Het gebied waarop de m.e.r. betrekking heeft zijn de blokken Dl 5, Dl 8, E13, E14. E-16. E17. J3. J6, KI, K2. K4 en K5 van fiet Nederlands Continentaal Plat (kaarten 1 en 2). 5.2 Geologie van het gebied Het Klaverbankgebied is gevormd door landijs dat gedurende de laatste ijstijd (ongeveer jaar geleden) vanuit Croot-Brittannië tot op de fiuidige Noordzee reikte. Het zand en grind in dit gebied is afgezet aan de rand van het landijs op een laag keileem, die al eerder door het ijs was achtergelaten. Later ijsbewegingen hebben de keileemlaag in het Klaverbankgebied opgestuwd. Hierdoor heeft de keileemlaag een golvend karakter. De opgestuwde keileem vormt een hoogte die tot 12 meter boven de omringende zeebodem uitkomt en waarvan de Klaverbank deel uitmaakt. De hoogte loopt vanaf de Klaverbank door in zuidwestelijke richting. De hoogte wordt doorsneden door een 20 meter diep dal dat door het smeltwater uitgeschuurd is, de Botney Cut. De bodem van de Botney Cut bestaat uit een dikke laag slib. Rond 8,000 jaar geleden werd het Klaverbank gebied door de zee bedekt. De zee heeft het fijne materiaal uit de bovenste lagen weggevoerd. In het Klaverbankgebied ter weerszijden van de Botney Cut bleef een laag met grind en grof zand aan de oppervlakte over. Door het golvende karakter van de onderliggende keileemlaag is de dikte van de laag met zand en grind variabel. De dikte van deze laag varieert van 10 cm tot meer dan 2 meter Het grindpercentage varieert van minder dan 30 tot ca. 70 %. In de grindhoudende laag komt zowel grind in de fractie 2-4 mm als in de fractie 4-8 mm voor. De mediaanwaarde (D50) van het zand ligt over het algemeen tussen de 300 en 400 mm. Het voorkomen van veranderlijke bodemvormen wijst op een dynamische bodem. De bovenste decimeters van de bodem zijn in beweging onder invioed van de waterbeweging. Op kaart 3 worden de oppervlaktesedimenten in het Klaverbankgebied weergegeven. Kaart 4 geeft de dikte en het grindpercentage aan van de laag met grind en zand in het gedeelte dat gedetailleerd onderzocht is. 15

12 Literatuur Besluit milieu-effectrapportage 1994, zoals gewijzigd bij Besluit van 7 mei 1999, Staatsblad 224. ICES-WCEXT(1999) ICES Cooperative Research Report. Effects of Extraction of Marine Sediments on the Marine Ecosystem. International Council for the Exploration of the Sea, Copenhagen. Concept. ICES-WGEXT (2000) Annual Report. Working group on the effects of extraction of marine sediments on the marine ecosystem. ICES CM 200O/E:O7, Ref,: ACME, International Council for the Exploration of the Sea, Copenhagen, 120 p. LABAN,C-C2000) Onderzoek naar zandvoorkomens op het NCP voor toepassing in beton en metsetzand. TNO-rapport NITC A, Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen-TNO, Utrecht, 35 p. LABAN,C,(2001) Geologisch onderzoek grindgebied Klaverbank. Samenvattend rapport onderzoek uitgevoerd , TNO-rapport NITC A, Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen-TNO. Utrecht, 64 p. MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ (1995) Structuurschema Groene Ruimte. Het landelijk gebied de moeite waard. Deel 4 Planologische i<ernbeslissing. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Den Haag, 84 p. MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ (2000) Natuur voor mensen, mensen voor natuur. Nota natuur, bos en landschap inde 21eeeuw. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Den Haag, 109 p. MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUURBEHEER EN VISSERIJ (2001) Met de natuur in zee. Rapportage project'ecosysteemdoelen Noordzee', Kennisfase. Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Expertisecentrum LNV, Wageningen, 125 p, MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT (1991/1993) Regionaal Ontgrondingenplan Noordzee / Milieueffect rapport. Deel A Beleidsnota, Rijkswaterstaat, Directie Noordzee, Rijswijk, 82 p. 19

13 MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT, MINISTERIE VAN VROM (1996) Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen. Deel 4 Planologische Kernbeslissing. Sdu Uitgevers, Den Haag, 49 p. MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT (2000) Beheersvisie Noordzee Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Ministerie van Economische Zaken, Den Haag, 63 p. MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT (2000) Tweede Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen. Landelijk beleid voor de bouwgrondstoffenvoorziening. Deel 1 Ontwerp planologische kernbeslissing. Ambtelijk concept ( ). Rijkswaterstaat. Hoofdkantoor van dewaterstaat, Den Haag, 37 p. MINISTERIE VAN VERKEER EN WATERSTAAT (2001) Regionaal Ontgrondingenplan Noord2ee 2. Rijkswaterstaat, Directie Noordzee, Rijswijk, 99 p. (concept) PONSIOEN,J.(1997) Zeezandwinning, Baggertechnologie en ecologische effecten. Rijkswaterstaat. Directie Noordzee / Universiteit Twente, 36 p. RIKZ(1999) Milieu-effectrapport voor de Winning van Beton- en Metselzand op de Noordzee. Een studie naar die effecten in het zeegebied ten westen van Zuid-Holland, Rapport RIKZ , Rijkswaterstaat, Rijksinstituut voor Kust en zee/rikz. Den Haag, 222 p, VAN DALFSEN.J.A. (2000) Ecologische effecten van zandwinning op zee. Rapport , Koeman en Bijkerk B.V., Haren, 59 p. VAN MOORSEL. G.W.N.M. (1994) The Kiaverbank (North Sea), geomorphology. macrobenthic ecology and the effect of gravel extraction. Report 94.24, Bureau Waardenburg B.V. (Culemborg) and Ministry of Transport, Public Works and Water Management, North Sea Directorate (Rijswijk), 92 p, VERDONK5CHOT, S.E, BROERS. J.W.. T.H.M, BUCX (1997) Verkenning behoefte Noordzeezand Rapport W-DWW , Rijkswaterstaat, Dienst Weg- en Waterbouwkunde, Delft, 80 p. 10

14 «? r'.. Klaverbankgebied t.o.v. het NCP au <g «a > A NPP rrwt hlnklnhfïllfvi 1 HNUwiavviVinwwiWiim»! -Sj^* 1 1 Klaverbankgebied DtvImM OmvW rtfuaiawiiox J^^^ 31

15 E11 E Q-^)UDT5 ~~JyD^S,' / E13 ;. 'ÊT4"":;:::.'..--''' y'eu EI5 "-^ r >r \ -\ ' ' V W\ c^ X-J Detailkaart Klaverbankgebied Diepte t.o.v. LLWS 25 m 30 m 35 m 40 m «I5rti 50m 55m 60m 0«jm MkMHM «an VwUs «n WaUnIM' OncunM Oannal niuimmtmi TMBTOK A N 23

16 Oppervlakte sediment» 'l - IJ't» - ))*ir K«l«rlanda InitituuL Toor Ti>* ap*ati Cflawittnaohappan TNO AMalina Gao-Uanitn an Knal» «25

17 Legenda leidingen DIKTE CONCENTRATIE IXa o Klaverbank Grind concentratie en laagdikte 27

18 Bijlage 1: begrippenlijst tjm Betonzand Beton- en metselzand D50 DNZ Grind IPO Keileem MER (Besluit) m.e.r. micrometer (0,001 millimeter) natuurlijk grof zand en fijn grind, gebruikt voor de productie van betonwaren en betonmortel. In NEN 5905 wordt dit mengsel zand O - 4 mm genoemd en dient dit zand 1-15% op zeef C 4 mm, 15-70% op zeef 1 mm, en % op zeef 250 pm te bevatten. In de praktijk gangbaar betonzand bevat 0% opzeef C8mm,0-3%opzeef C5,6mm, 2-12%opzeef C4mm, 10-20% opzeef 2 mm, 28-32% op zeef 1 mm, 50-58% opzeef 500 pm, 88-92% op zeef 250 pm en meer dan 98% op zeef 125 pm. natuurlijk zand, toegepast in betonmortel, beton waren, metselspecie etc. Mediane korrelgrootte van de zandf ractie van een monster volgens geologische definitie (fractie>33 pm en <2000 pm), i.e. de korrelgrootte waarbij 50 gewichts % van fiet zand een kleinere korrelgrootte heeft en 50 % een grotere korrelgrootte heeft. Rijkswaterstaat, directie Noordzee gesteente, hoofdzakelijk bestaande uit kwarts, ovenwegend rond, van natuurlijke herkomst, met een korrelgrootte tussen de 2 mm en 63 mm Interprovinciaal Overleg Mengsel van door landijs verplaats sediment, bestaande uit klei, leem, zand, grind en stenen Milieueffect Rapport; een rapport waarin de resul taten worden neergelegd van het onderzoek naar de milieu effecten van een voorgenomen activiteit en van redelijkerwijs in beschouwing te nemen alternatieven daarvoor het Besluit milieu-effect rapportage <1999); een wettelijk geregelde procedure van milieueffectrapportage. Een hulpmiddel bij de besluitvor ming, dat bestaat uit het maken, beoordelen en gebruiken van een milieu-effectrapport (MER) en het evalueren achteraf van de gevolgen voor het milieu van de activiteit 19

19 NCP NEN Nederlands deel van het Continentaal Plat norm van fiet Nederlands Normalisatie Instituut Oppervlaktedelfstoffefi delfstoffen die voorkomen in de bodem (zowel land- als waterbodems) en die kunnen worden gewonnen zonder dat ondergrondse mijnbouw nodig is RON RON/MER RON2 RWS SOD SOD2 Winplaats Winningsvergunning Zand Regionaat Ontgrondingenplan Noordzee (1993) Regionaal Ontgrondingenplan Noordzee gecom bineerdmetdemer(1993) Tweede Regionaal Ontgrondingenplan Noordzee Rijkswaterstaat Structuurschema Oppervlaktedelfstoffen (1996), Planologische Kernbeslissing deei 4 Tweede Structuurschema Oppervalktedelfstoffen plaats die bestemd is voor de winning van stoffen door ontgronding vergunning op basis van de Ontgrondingenwet, afgegeven door het bevoegd gezag grondstof die volgens de geologische definitie de fractie klastische deeltjes omvat met een diameter van 63 pm tot 2000 pm 30

20