Les 1 De uitspraak. - De klemtoon altijd op de eerste lettergreep en is relatief zwak, maar toch goed hoorbaar.

Transcriptie

1 Les 1 De uitspraak - De klemtoon altijd op de eerste lettergreep en is relatief zwak, maar toch goed hoorbaar. - Het eerste woord in de zin krijgt de meeste beklemtoning. - In het Fins heeft de intonatie geen betekenis. Het klinkt enigzins als een monotone brij, waar men aan het einde van een zin, naar adem hapt. - In grote lijnen heeft iedere klank een bijbehorende letter. Er zijn slechts enkele kleine uitzonderingen. - Het Fins kent klankharmonie. De klanken A, O en U (achterklinkers) kunnen nooit samen in een woord met de klanken Ä, Ö en Y (voorklinkers). De E en I (neutraal) kunnen met beide voornoemde combinaties voorkomen. - Indien in een woord alleen E s en I s voorkomen, wordt in de verbuiging van dat woord de Ä gebruikt o Helsinki HelsingissÄ - In samengestelde woorden kunnen de verschillende groepen klinkers wel in één woord voorkomen. o Ota-niemi Ota-niemessÄ o Pyhä-joki Pyhä-joellA - Korte klanken kennen één klinker, lange klanken worden geschreven met twee klinkers. - Zo wordt ook van een dubbele medeklinker allebij uitgesproken (met een miniscuul kleine adempauze ertussen). o ankka eend o alla onder o tulli douane o enemmän meer (overtreffende trap van veel) o kauppa winkel De klinkers a aa de korte a (als in hak). de lange a (als in haan). o Naamanka Finse achternaam o anna geef o antaa geven

2 o hana kraantje ä de korte ä, klinkt als schapegeblaat; is vaak moeilijk te onderscheiden van de Finse e. ää de lange ä, zelfde klank als ä, maar dan lang. o sää het weer o jää ijs o jäädä blijven o tänään vandaag e de korte e, klinkt als è (als in mes) De e-klank, zoals in NL de, ze, me, wordt in het Fins met ö geschreven. ee de lange e, klinkt als èè o se het (ook vaak gebruikt voor hij of zij) o te jullie (of u) o tee thee o me wij, (hoor het verschil met mä) i ii o oo ö öö u uu y yy å de korte i (als in vis). de lange ii, zelfde klank als i, maar dan lang (als in bier) o kitti dank je o kiitos dank je wel o liima lijm de korte o (als in bord) de lange oo, klinkt als 2 korte o's na elkaar. o oma eigen o otto opname de korte ö, klinkt als een korte eu de lange öö, klinkt als eu (als in deur) o tölkki kan (om mee te schenken) o pönttö wc-pot, barrel o öljy olie de korte u, klinkt als een korte oe (als in boek) de lange uu, klinkt als een lange oe (als in koe) o kuu maan, maand o kulu uitgave o kuuluu is hoorbaar (mitä kuuluu: hoe gaat het?) o uusi nieuw o muuttuu hij/zij verandert/verhuisd de korte y (als in mug) de lange yy (als in muur) o tyly onvriendelijk o tyyny kussen, stil (een wateroppervlakte zonder golfjes) is de zweeds o (klinkt als in boot), maar wordt niet gebrukt in de Finse taal, behalve

3 dan voor een enkele Zweedse plaatsnaam, zoals Åland. De medeklinkers h j k 'als de Nederlandse h o hahmo karakter, figuur o huhtikuu april o lahti baai o hiihtää langlaufen als de Nederlandse j o jakaja verdeler, verdeelsleutel o ja en o junailija treinbestuurder o jumala goed als de Nederlandse k, komt vaak voor. o kukka bloem o kuka wie o käki koekoek l m n p r s als de Nederlandese l o tällä lailla op deze manier o laillinen wettelijk als de Nederlande m o millimetri millimeter o mummo oma ls de Nederlande n o nenä neus o tennis tennis o nainen vrouw als de Nederlande p o pappi priester o pipo muts o papu boon als de Nederlande r o ruusu roos o herra heer o ruis rogge als de Nederlande s

4 o sisu doorzettingsvermogen (waar de Fin zo trots op is) o sairas ziek o sata 100 o sataa regenen t als de Nederlande t o totta waar o tuttu bekende o teatteri theater v zoals de Nederlande w, dus de Nedelandse v-klank kennen ze niet o viiva lijn o vävy schoonzoon o voida kunnen Weing tot niet gebruikte medeklinkers b c d f lukt g q w w komt enkel voor in leenwoorden maar dan ook wordt de klank vaak veranderd in een p of als p uitgesproken. o banaani banaan o pankki bank (van geld) onbekend in de Finse taal, hooguit in leenwoorden, maar dan ook wordt de klank veranderd in een s of k. meestal leenwoorden, komt voor in specifieke lettercombinaties, in vele dialecten wordt de d of niet uitgesproken of als een t uitgsproken o nähdä zien uitspraak vaak nä-hä o ehdin ik kwam op tijd uitspraak vaak e-hin o Daavid David onmogelijke klank voor de Fin, enkel in leenwoorden of van Zweedse namen (als het niet de f-klank te maken, wordt het vaak een v, en die wordt weer als w uitsgesproken o Forssa plaatse in West-Finland Worssa, Oost-Finse uitspraak o faarao farao onbekende klank, enkel in leenwoorden en dan uitgesproken als de griekse gamma; komt verder voor in combinatie van ng (van de nk) o graniitti graniet o Helsingin / Helsinki komt niet voor in het Fins komt niet voor in het Finse, in het oud-fins werd de v als w geschreven. Nu worden de v en

5 zelfs niet onderscheiden in het woordenboek x z komt niet voor in het Fins, de klank ks echter heel vaak terug te vinden o seksi sex o seksikäs sexy o seksikkääksi sexy wordend/geworden komt niet voor in het Fins